Cmentarz Wojskowy na Antokolu w Wilnie
Większość polskich wycieczek do Wilna zwiedzanie cmentarzy zaczyna i kończy na Rossie. Trudno nie oprzeć się wrażeniu, że pozostałe wileńskie nekropolie są zwyczajnie pomijane. W przypadku Antokola jest to o tyle przykre, że podobnie jak na Rossie leży tam wielu polskich obrońców Wilna.
Poznaj Cmentarz Wojskowy na Antokolu (antokolski cmentarz wojskowy).
Cmentarz na Antokolu - jak go odwiedzić?
Cmentarz wojskowy na Antokolu znajduje się w odległości ok. 1,50 kilometra od kościoła pw. św. Piotr i Pawła. Warto tę odległość pokonać pieszo, można bowiem po drodze zwiedzić mniejszy cmentarz parafialny (Saules) i obejrzeć barokowy pałac Sapiehów (ul. Sapiegu 13). Kwatera żołnierzy polskich znajduje się po lewej stronie głównej alei (zaledwie po kilkudziesięciu metrach od wejścia na teren cmentarza).
Liczne krzyże zajmują niewielką dolinę i robią na zwiedzających piorunujące wrażenie. Główna aleja doprowadzi nas do dawnej Szpitalnej części cmentarza - po jej prawej stronie znajduje się kwatera poległych w walkach o niepodległość Litwy z 1991 roku. Na północy zaś możemy obejrzeć mauzoleum żołnierzy radzieckich i pochówki zasłużonych dla ZSRR. Dawny cmentarz Sierocy leży na północny zachód od części Szpitalnej.
Historia cmentarza wojskowego na Antokolu
Początki
Nekropolię założono w 1809 roku, a początek dały jej trzy różne cmentarze: Szpitalny, Sierocy i Wojskowy. Początkowo całość mieściła się na obszarze około czterech hektarów. Jednak już w 1844 roku władze miasta zmuszone zostały do rozbudowy, przydzielając na nowe pochówki ponad 2 hektary (kolejne rozbudowy odbyły się w 1850 i 1891 roku).
Na najstarszej części (tzw. Szpitalnej) chowani byli żołnierze armii carskiej niezależnie od wyznania (osobne miejsce otrzymali muzułmanie) oraz pacjenci wojskowego szpitala na Antokolu. W 1850 roku wydzielono część terenu i oddano go pod opiekę klasztoru tryniatarzy. Zyskała ona nazwę Sierocej gdyż po kasacie zakonu, z tego obszaru zaczęli korzystać najubożsi mieszkańcy miasta. W 1891 roku garnizon Wilna otrzymał ziemię na urządzenie własnego cmentarza (tzw. część Wojskowa). Na początku XX wieku wszystkie trzy nekropolie połączono w jedno i nazwano cmentarzem Wojskowym.
Wojenne zawieruchy
Wilno w pierwszej połowie XX wieku było świadkiem wielu krwawych starć, a ich echa są widoczne w postaci antokolskich nagrobków. Podczas I wojny światowej wieczny odpoczynek znaleźli tutaj żołnierze niemieccy i rosyjscy. Niestety ich pochówki zostały częściowo zniszczone podczas okupacji Litwy przez ZSRR (zachował się tylko pomnik poległych).
W latach 1919-1920 miasto stało się areną walk polsko-bolszewickich. Z tego okresu pochodzi olbrzymia kwatera żołnierzy Wojska Polskiego. W roku 1939 pochowano tutaj ponad 30 żołnierzy września. Naprędce wykopane groby posiadały jedynie drewniane krzyże, które zniszczono w następnych latach. Na szczęście współcześnie udało się ustalić miejsce tej zapomnianej kwatery (znajduje się ona po lewej stronie od alei głównej, wcześniej niż kwatera żołnierzy radzieckich). Po wojnie cmentarz stał się miejscem spoczynku dla działaczy komunistycznych, a dziś wieczny odpoczynek znajdują tam litewscy artyści, literaci, sportowcy, politycy i ludzie zasłużeni dla Wilna. W 2003 roku dokonano tam ponownego pochówku żołnierzy Wielkiej Armii Napoleona.
