Podróże po Europie

Augsburg - atrakcje, zwiedzanie, zabytki

Ostatnia aktualizacja: 4 listopada 2022

Leżący na terenie historycznego regionu Szwabia Augsburg to trzecie największe miasto Bawarii i prawdopodobnie trzecie najstarsze miasto znajdujące się na terenie Niemiec (po Kolonii i Trewirze).

W okresie średniowiecza Augsburg był ważnym ośrodkiem handlowym ówczesnej Europy, stolicą Szwabii oraz miejscem gdzie toczyły się losy reformacji. Dziś jest to nowoczesne miasto uniwersyteckie pełne muzeów, historycznych budynków i renesansowej zabudowy.

Augsburg w kulfu i na talerzu

W historycznej stolicy Szwabii napijemy się popularnego w regionie piwa piwnicznego (kellerbier) oraz zjemy jedną z lokalnych szwabskich potraw (my polecamy szpecle, czyli małe kluski podawane z serem i cebulką). Plusem miasta jest też to, że w żaden sposób nie można go nazwać turystycznym - przyjeżdżają tu przede wszystkim turyści niemieckojęzyczni lub osoby zainteresowane historią reformacji, więc ceny są bardziej dostępne dla zwykłych zjadaczy chleba.

Spätzle (szpecle) w restauracji Thorbräu Bräustüberl w Augsburgu
Spätzle (szpecle) w restauracji Thorbräu Bräustüberl w Augsburgu

Krótka historia miasta

Historia Augsburga sięga końca I wieku p.n.e., gdy w trakcie panowania Oktawiana Augusta w miejscu dzisiejszego starego miasta powstał rzymski garnizon Augusta Vindelicorum, który w niecałe stulecie przeobraził się w prężne miasto i stał się stolicą regionu Raetia. Przez kolejne wieki aż do kresu Imperium Rzymskiego kolonia pozostawała ważnym ośrodkiem handlowym.

Podczas wczesnego średniowiecza Augsburg rozwijał się podobnie jak inne bawarskie miasta, chociaż niezbyt wiele wiadomo o jego wczesnochrześcijańskich losach. Pewno jest to, że od VI wieku w Augsburgu znajdowała się siedziba biskupstwa.

Rozwój miasta przyśpieszył pod koniec XIII wieku, co zwieńczone zostało nadaniu mu statusu Wolnego Miasta Świętego Cesarstwa Rzymskiego (Freie Reichsstadt). Od tego momentu w Augsburgu odbyło się kilka parlamentów Rzeszy (Reichstag). W tym okresie realną władze w mieście sprawowały najbogatsze rody tzw. patrycjuszów - na początku XVI wieku było ich nie więcej niż kilkanaście.

Kaplica Złotników - Kościół Św. Anny, Augsburg
Kaplica Złotników - Kościół Św. Anny, Augsburg

Augsburg odegrał istotną rolę w czasie reformacji. W mieście podczas procesu przebywał Marcin Luter, i to tutaj podczas sejmu w 1530 roku ogłoszono wyznanie augsburskie, czyli najważniejszą księgę opisującą zasady wiary według luteranizmu. W 1555 roku pod panowaniem cesarza Karola V w mieście podpisano tzw. pokój augsburski, czym zakończono okres wojen religijnych i dano wolną rękę władcom poszczególnych królestw w wyborze doktryny religijnej.

W 1632 roku podczas wojny trzydziestoletniej wojska szwedzkie zajęły miasto i przebywały w nim niemal 3 lata broniąc się przed oblężeniem sił katolickich. W tym czasie z głodu i chorób zmarła większość populacji.

Od XVI do XVIII wieku (z wyjątkiem okresów niepokojów religijnych) Augsburg uznawany był za jedno z ważniejszych centrów ekonomicznych i kulturalnych w całych południowych Niemczech, na co najlepszym dowodem jest imponująca renesansowa zabudowa oraz wielokrotny wybór miasta na gospodarza parlamentu Rzeszy. Na dynamiczny rozwój stolicy Szwabii wpłynęło dopuszczenie do kształtowania władzy większej ilości rodzin kupieckich oraz rzemieślniczych, które stowarzyszały się w gildie i wzmacniały swoje specjalizacje. Takich mieszczańskich rodzin było w tym czasie w Augsburgu nawet kilka tysięcy.

Sala balowa w Pałacu Schaezlerpalais w Augsburgu
Sala balowa w Pałacu Schaezlerpalais w Augsburgu

Dużą część miejskiej zabudowy zniszczono podczas nalotów w 1944 roku. Według oficjalnych szacunków 25% wszystkich domów całkowicie zniknęło z powierzchni ziemi, a większość pozostałych została poważnie zniszczona. Bardzo ucierpiało m.in. historyczne osiedle socjalne Fuggerei czy słynna renesansowa kaplica Fuggera w kościele św. Anny. 28 kwietnia 1945 roku Amerykanie wkroczyli do miasta i rozpoczęli jego okupację. Wojska alianckie uwolniły m.in. księcia Józefa Fuggera, który został uwięziony w mieście Bayreuth z powodu swojego wsparcia dla ruchu oporu.

Zwiedzanie osiedla Fuggerei w Augsburgu
Zwiedzanie osiedla Fuggerei w Augsburgu

Po wojnie Augsburg rozwinął się jako ważny ośrodek uniwersytecki i kulturalny. Na rozwój turystyczny miasta (chociaż głównie wśród Niemców) wpłynęło umieszczenie go jako jeden z punktów Romantycznej Drogi (Romantische Straße), czyli turystycznej trasy tematycznej powstałej w latach 50. poprzedniego wieku.

Jak dojechać do Augsburga?

Do Augsburga dojedziemy pociągiem z większości miast w Bawarii. W przypadku wyprawy jednodniowej warto zapoznać się z biletem Bayern-Ticket, który umożliwia podróżowanie pociągami regionalnymi oraz komunikacją miejską bez ograniczeń od poniedziałku do piątku od godziny 9:00 i przez cały dzień w weekendy i święta.

Augsburg - pozostałości po dawnym bastionie - fragment fortyfikacji (okolice Restaurant zur Kahnfahrt)
Augsburg - pozostałości po dawnym bastionie - fragment fortyfikacji (okolice Restaurant zur Kahnfahrt)

Jak zwiedzać Augsburg?

Jeśli zaczynamy wizytę w Augsburgu od przyjazdu na główny dworzec kolejowy (Hauptbahnhof) to do większości najważniejszych atrakcji będziemy mieć maksymalnie 2 kilometry. Nawet przy średniej formie fizycznej nie powinniśmy mieć większego problemu, aby wszędzie dojść pieszo. Mimo to warto wcześniej sprawdzić odległości przed finalnym ustaleniem planu dnia.

Augsburg powstał na wzgórzu, chociaż do momentu wybrania się na tyły ratusza (do końca ulicy Maximilianstrasse lub pójścia w stronę katedry) możemy nawet tego nie zauważyć.

Jeśli z jakiegoś powodu spacery nie są dla nas możemy skorzystać ze sprawnie działającej komunikacji publicznej. Najwygodniejszym środkiem transportu na obszarze historycznego centrum miasta są tramwaje lub w niektórych przypadkach autobusy. Za transport publiczny w mieście i najbliższej okolicy odpowiada firma AVV.

Fragment fontanny Augusta w Augsburgu
Fragment fontanny Augusta w Augsburgu

Co warto zobaczyć w Augsburgu? Największe atrakcje i zabytki

Ratusz oraz Plac Ratuszowy

Najbardziej charakterystycznym budynkiem w mieście jest renesansowy ratusz (Rathaus), który znajduje się po wschodniej stronie Placu Ratuszowego (Rathausplatz). Budynek powstał w latach 1615-1620 według projektu miejskiego architekta Eliasa Holla. Przed wybudowaniem nowej konstrukcji w tym samym miejscu stała dawna gotycka siedziba władz miejskich, która prawdopodobnie była równie okazała, a z dzisiejszej perspektywy mogła być o wiele większą atrakcją. Niestety, budynek starego ratusza nie był w najlepszym stanie i Holl zdecydował się na jego całkowite zburzenie.

Nie każdemu przypadnie do gustu forma gmachu, ale na pewno trudno przejść obok niego obojętnie. W górnej części fasady umieszczono dwugłowego orła będącego symbolem wolnych miast Rzeszy. Budynek bardzo ucierpiał podczas nalotów w 1944 roku i jego odbudowa zakończyła się dopiero 40 lat później.

Fragment sufitu - Złota Sala w Ratuszu w Augsburgu
Fragment sufitu - Złota Sala w Ratuszu w Augsburgu

Zwiedzanie ratusza i jego Złotej Sali

Na główny wewnętrzny dziedziniec ratusza możemy wejść "z ulicy" i przy okazji zajrzeć do niewielkiej wystawy o historii miasta. Prawdziwy skarb znajduje się jednak na 2 piętrze - jest to uważana za arcydzieło niemieckiej architektury wnętrz epoki Renesansu Złota Sala (Der Goldene Saal) wraz z przylegającymi do niej pokojami księcia.

Nazwa tego olbrzymiego pomieszczenia nawiązuje do pozłacanego drewnianego sufitu. W środku aż trudno skupić się na jednej rzeczy, gdyż obfitość dekoracji i motywów potrafi zakręcić w głowie. Na bocznych ścianach umieszczono postacie reprezentujące rzymskich władców oraz odpowiadających im królów chrześcijańskich z przerobionymi cytatami, np. Veni, Vidi, Vici (Przybyłem, Zobaczyłem, Zwyciężyłem) Juliusza Cezara przy postaci Karola V brzmi Veni, Vidi, Deus Vicit (Przybyłem, Zobaczyłem, Bóg podbił). Na suficie powstał olbrzymi fresk kobiety na powozie personifikujący mądrość (Sapienta). Warte obejrzenia są też wypełnione drewnem dawne pomieszczenia książęce, w których zobaczymy m.in. wysokie piece i portrety reprezentujące rzymskich dowódców oraz alegorie wartości i cnót.

Złota Sala (Der Goldene Saal) w Ratuszu - Augsburg
Złota Sala (Der Goldene Saal) w Ratuszu - Augsburg
Złotą Salę oraz przylegające do niej pomieszczenia możemy zwiedzić kupując wcześniej niedrogi bilet w punkcie informacji turystycznej. Wystrój sali rzeczywiście imponuje, szczególnie gdy lubimy tego typu pomieszczenia. W przeciwnym wypadku możemy po prostu wejść na piętro i zajrzeć do środka przez otwarte drzwi bez zakupu wejściówki. Zwiedzanie możliwe jest codziennie od 10:00 do 18:00 (z wyjątkiem imprez i niektórych świąt). Bilet wstępu kosztuje 2,50€ dla osób dorosłych i młodzieży powyżej 10 roku życia i 1€ dla młodszych oraz studentów z ważnym dokumentem.

Nie przegap w okolicy

Tuż obok ratusza wznosi się wysoka wieża Perlacha (niem. Perlachturm), będąca częścią kościoła św. Piotra i Perlacha. Jest to jedyny punkt widokowy na obszarze augsburskiego starego miasta, ale podczas ostatniej aktualizacji naszego artykułu wieża wciąż była poddawana renowacji i punkt widokowy pozostawał zamknięty.

Za ratuszem znajdziemy z kolei przyjemny plac Eliasa Holla (Elias-Holl-Platz), do którego zejdziemy schodami.

Plac Ratuszowy w Augsburgu - widok na Ratusz i wieżę Perlachturm
Plac Ratuszowy w Augsburgu - widok na Ratusz i wieżę Perlachturm

Fontanna Oktawiana Augusta

Na ratuszowym placu od razu w oczy rzuca się fontanna przedstawiająca cesarza Oktawiana Augusta, czyli założyciela miasta. Imperator otoczony jest figurami reprezentującymi cztery rzeki: Brunnenbach, Lech, Wertach oraz Singold.

Fragment fontanny Augusta w Augsburgu
Fragment fontanny Augusta w Augsburgu

Altstadt - spacer po starym mieście

Zwiedzanie trzeciego największego miasta Bawarii nie obędzie się bez spaceru po historycznym starym mieście (Altstadt). Chociaż najstarsza część Augsburga nie posiada aż tyle uroku co niektóre średniowieczne bawarskie lub frankońskie miasta, to wciąż spacerując stosunkowo szerokimi ulicami możemy natrafić na ciekawe fasady dawnych pałaców, fontanny czy średniowieczne kościoły.

Maximilianstrasse w Augsburgu
Maximilianstrasse w Augsburgu

Nie powinniśmy jednak oczekiwać wąskich uliczek przepełnionych fasadami z muru pruskiego(z nielicznymi wyjątkami), gdyż w mieście dominują wysokie renesansowe rezydencje.

Fuggerowie - najznamienitszy z augsburskich rodów

Jedną z najważniejszych rodzin w historii miasta był kupiecki ród Fuggerów, który w 1367 roku obrał sobie Augsburgu za siedzibę. Ich najznamienitszym przedstawicielem był Jakub Fugger zwany Bogatym, uważany za jednego z pierwszych prawdziwych przedsiębiorców wielkiej skali, którego firmy na przełomie XV i XVI wieku warte były fortunę. Jakub Fugger podarował wiele swojemu ukochanemu miastu, stworzył pierwsze osiedle dla biednych mieszkańców i wspierał wiele miejskich kościołów. Także pozostali członkowie rodu hojnie wspomagali rodzinne miasto, na przykład ich nadworny architekt zaprojektował wspomnianą chwilę temu fontannę Augusta stojącą niedaleko ratusza.

Plac Fuggerów

Jeśli chcielibyśmy zobaczyć pomnik jednego z członków rodu Fuggerów możemy podejść na Fuggerplatz (dosłownie plac Fuggerów). Stoi tam monument Hansa Jakuba Fuggera (Johann Jakob Fugger), bratanka Jakuba, cenionego mecenasa nauki i sztuki, który za ułamek wartości sprzedał kolekcję kilkunastu tysięcy ksiąg i manuskryptów do bawarskiej biblioteki narodowej w Monachium. Gest ten docenił Ludwik I Wittelsbach i w 1857 roku sfinansował budowę pomnika.

Plac Fuggerów (Fuggerplatz) w Augsburgu
Plac Fuggerów (Fuggerplatz) w Augsburgu

Dosłownie kawałek od statui znajdziemy dawne biuro rodu Fuggerów, gdzie do dziś możemy zobaczyć herb rodowy - dwie lilie na tarczy - umieszczony nad portalami wejściowymi. Spacerując po mieście co jakiś czas napotkamy na tablice informacyjne przedstawiające mapę miejsc związanych z tą historyczną rodziną.

Muzeum Maksymiliana

Przy placu Fuggerów działa pierwsze muzeum miejskie - Maximilian Museum, które stworzono przebudowując dwa XVI-wieczne pałace należących dawniej do rodzin kupieckich. Muzeum nazwano imieniem króla Bawarii Maksymiliana II. Fasadę budynku odrestaurowano zgodnie z dawną sztuką.

W muzeum wystawione są dzieła sztuki (rzeźby, wyroby rzemieślnicze ze złota i srebra itp) z różnych okresów bogatej historii miasta. Ciekawymi eksponatami są oryginalne rzeźby będące częścią miejskich fontann. Nawet jeśli nie mamy zamiaru wchodzić do środka możemy za darmo podejść na muzealny dziedziniec.

Weberhaus - odbudowany gmach siedziby gildii tkaczy

Będąc w okolicy nie przegapmy kolorowego budynku Weberhaus (Moritzplatz 2), czyli dawnej siedziby gildii tkaczy. Oryginalny budynek powstał w 1389 roku i na początku XVII wieku pokryto go freskami. W 1913 roku pierwotny budynek rozebrano i w jego miejsce zbudowano nowy, podobny w kształcie do poprzedniego. Nowa konstrukcja przetrwała zaledwie do wojny, kiedy to została zmieciona z powierzchni ziemi podczas bombardowań. Historyczny budynek Weberhaus odbudowano w 1959 roku i 22 lata później na nowo pokryto go kolorowymi freskami.

Weberhaus - Augsburg
Weberhaus - Augsburg

Zeughaus - stara zbrojownia

Inną oryginalną budowlą w centrum jest stara zbrojownia (Zeughaus). Dziś w środku mieści się Muzeum Rzymskie (Römisches Museum). W środku wystawiono znaleziska z czasów rzymskich odkryte w mieście i okolicy.

Augsburg - stara zbrojownia (Zeughaus)
Augsburg - stara zbrojownia (Zeughaus)

Nawet jeśli nie interesuje nas ta tematyka to warto podejść i zobaczyć interesującą fasadę przedstawiająca Archanioła Michała pokonującego lucyfera.

Kościół św. Anny - Kaplica Złotników i inne skarby

Niemal w samym sercu starego miasta, przy ulicy Annastraße (Annastrasse), stoi jeden z największych skarbów Augsburga - protestancki kościół św. Anny (St.-Anna-Kirche). Świątynia stanowi część założonego w XIII wieku klasztoru Karmelitów. Z oryginalnej konstrukcji zachowały się zaledwie fragmenty murów, a dzisiejszy wygląd budynku jest efektem prac budowlanych w XV wieku, w tym wielkiej przebudowy po pożarze z 1460 roku. Duża część kompleksu ucierpiała w trakcie nalotów wojennych i była odbudowywana aż do lat 70. poprzedniego wieku.

Krużganki w kościoła św. Anny w Augsburgu
Krużganki w kościoła św. Anny w Augsburgu

Wejście do kościoła ukryte jest w jednej z bocznych uliczek - Im Annahof - do której możemy przejść krytym przejściem z ulicy Annastraße. Przekraczając próg znajdziemy się najpierw w klasztornym krużganku, którego ściany wypełnione są historycznymi płytami nagrobnymi. Prawdopodobnie około 5000 ważnych mieszkańców pochowano w murach kompleksu.

Z krużganków możemy przejść bezpośrednio do głównej nawy kościoła św. Anny. Główna część świątyni przez swoje drewniane boczne galerie i dość surowy wygląd przypomina inne kościoły ewangelickie.

Kaplica Fuggera

Na przodzie kościoła znajdziemy tzw. kaplicę Fuggera, która powstała w latach 1509-1512 na zlecenie Jakuba Fuggera jako miejsce jego przyszłego pochówku. Podchodząc bliżej wypatrzymy grób tego potężnego magnata. Kaplica była jednym z pierwszych renesansowych projektów na terenie dzisiejszych Niemiec. Pamiętajmy jednak, że jej dzisiejszy wygląd jest efektem restauracji po zniszczeniach wojennych. W kaplicy wyróżnia się olbrzymia rzeźba przedstawiająca Jezusa Chrystusa (trzymanego przez anioła) otoczonego Maryją oraz apostołem Janem.

Rzeźba przedstawiająca Jezusa Chrystusa (trzymanego przez anioła) otoczonego Maryją oraz apostołem Janem - Kościół św. Anny w Augsburgu
Rzeźba przedstawiająca Jezusa Chrystusa (trzymanego przez anioła) otoczonego Maryją oraz apostołem Janem - Kościół św. Anny w Augsburgu

Za największy skarb kościoła uchodzi gotycka Kaplica Złotników wypełniona pozostałościami po freskach ściennych, które przedstawiają różne sceny z życia Jezusa Chrystusa. Kaplica powstała w 1425 roku na zlecenie małżeństwa Konrada i Afry Hirnów, a po ich bezdzietnej śmierci przekazano ją lokalnej gildii złotników - stąd jej dzisiejsza nazwa.

Kaplica Złotników - Kościół św. Anny w Augsburgu
Kaplica Złotników - Kościół św. Anny w Augsburgu

Na obszarze lewej galerii i w części dawnych pomieszczeń klasztornych stworzono muzeum poświęcone Marcinowi Lutrowi, reformacji oraz roli Augsburga w czasie przemian religijnych. Sam Luter w 1518 roku w trakcie procesu o herezję mieszkał przez pewien czas w klasztorze, ale został wywieziony z miasta z obawy przed porwaniem go przez siły papieskie. Nazwa muzeum to Lutherstiege (Schody Lutra), co nawiązuje do tego, że część wystawy znajduje się na schodach, z których prawdopodobnie korzystał reformator.

Do muzeum wejdziemy wspomnianymi wcześniej schodami znajdującymi się w krużganku niedaleko głównego wejścia, a wyjdziemy bezpośrednio przy głównym ołtarzu. Wejście do muzeum oraz do kościoła jest darmowe. Większość materiałów opisowych przetłumaczono na język angielski. Wystawa czynna jest w godzinach otwarcia kościoła z wyłączeniem trwania mszy świętych.

Nie przegap w okolicy - Stadtmarkt

Na tyłach klasztoru znajdziemy główny miejski rynek Stadtmarkt, gdzie zakupimy świeże i lokalne produkty oraz zjemy coś na szybko. Rynek otwarty jest rana od poniedziałku do piątku. W niedzielę i święta rynek jest zamknięty.

Fuggerei - najstarsze nieprzerwanie działające osiedle socjalne na świecie

Znajdujące się nieco na uboczu Fuggerei to najstarsze nieprzerwanie działające osiedle socjalne świata. Powstało ono w 1521 roku z inicjatywy Jakuba Fuggera i jego braci, którzy chcieli wspomóc najbardziej potrzebujących współmieszkańców. Słowo osiedle może nawet nie do końca oddaje istotę tego miejsca. Efektem projektu było powstanie samowystarczalnego "miasta w mieście", z własnym kościołem, studnią i siedmioma bramami prowadzącymi do środka. W ramach osiedla powstało 67 domów posiadających blisko 140 mieszkań. Dzięki projektowi mieszkańcy mogli funkcjonować niezależnie od otaczającego ich świata.

Osiedle Fuggerei w Augsburgu
Osiedle Fuggerei w Augsburgu

Fuggerei dziś

Dziś wciąż mieszka tu około 150 katolików. Mieszkańcy płacą roczny czynsz w wysokości niecałego jednego euro, a ich jedynym obowiązkiem są codzienne modlitwy za duszę rodziny Fuggerów. Koszty ich utrzymania pokrywane są z dochodów z biletów oraz ze środków fundacji.

Wejście na teren osiedla znajduje się na ulicy Jakoberstraße (Jakoberstrasse). Wchodzimy przez budynki dawnych pałaców zniszczonych w trakcie bombardowań, które zostały po wojnie włączone w skład kompleksu i zwiększyły jego rozmiar o niemal jedną trzecią.

Augsburg - Muzeum Osiedle Fuggerei - dawne wnętrze mieszkań
Augsburg - Muzeum Osiedle Fuggerei - dawne wnętrze mieszkań

Wchodząc na teren osiedla bezpośrednio z ruchliwej ulicy możemy poczuć się trochę tak, jakbyśmy wkroczyli do innego świata, w którym czekają na nas niewysokie domki pokryte pnączami krzew, spokój i brak pośpiechu (o ile nie trafimy na liczną wycieczkę!) oraz idylliczna atmosfera. Po zakupie biletu możemy dowolnie spacerować uliczkami, zajrzeć do kościoła i wejść do jednego z trzech muzeów:

  • Muzeum Fuggerei - niewielka wystawa poświęcona Jakubowi Fuggerowi i jego imperium oraz trzy pokoje z zachowanym średniowiecznym wystrojem (kuchnia, sypialnia i pokój dzienny). Szczególnie autentyczne pokoje mieszkalne są nie lada gratką. Niestety, tylko podstawowe opisy eksponatów zostały przetłumaczone na język angielski.
  • Bunkier w którym mieszkańcy ukrywali się w trakcie nalotów podczas II Wojny Światowej. W środku stworzono wystawę poświęconą bombardowaniu miasta i odbudowie osiedla. Część materiałów została przetłumaczona na język angielski.
  • Pokazowe mieszkanie przedstawiające jak żyją dzisiejsi pensjonariusze.
Fragment wystawy w bunkrach na osiedlu Fuggerie w Augsburgu
Fragment wystawy w bunkrach na osiedlu Fuggerie w Augsburgu
Aby zwiedzić osiedle musimy zakupić bilet wstępu. Pamiętajmy o cichym zachowaniu, w pozostałych mieszkaniach toczy się normalne życie. Na miejscu działa również restauracja, chociaż ceny są stosunkowo wysokie. W środku spędzimy od około 45 minut do godziny.

Nie przegap w okolicy - Brama Jakuba

Jeśli ruszymy spod wejścia do osiedla Fuggerei na wschód dość szybko dojdziemy do jednej z historycznych bram prowadzących dawniej do miasta - do bramy Jakuba (Jakobertor).

Augsburg - Jakubetor (brama Jakuba)
Augsburg - Jakubetor (brama Jakuba)

Katedra w Augsburgu

Katolicka Katedra Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny (Dom Mariä Heimsuchung) to najważniejszą miejska świątynia, którą odnajdziemy kawałek na północ od placu Ratuszowego. Okazała budowla powstała prawdopodobnie pod koniec X lub na początku XI wieku, w miejscu zawalonej lub zniszczonej bazyliki z VIII stulecia. W Muzeum Katedralnym wystawione są artefakty archeologiczne z pierwotnej świątyni.

Katedra w Augsburgu
Katedra w Augsburgu

Z romańskiej świątyni do dziś w oryginalnym stanie zachował się układ oraz wewnętrzna krypta znajdująca się w zachodniej części kościoła. Wygląd pozostałych części to istna mieszanka stylów będąca efektem przebudów z kolejnych wieków - najpierw w XIV i XV wieku rozbudowano katedrę w stylu gotyckim, a w kolejnych wiekach jej wnętrza przerabiano na styl renesansowy i barokowy. Niestety, wiele dzieł sztuki zostało bezpowrotnie straconych w trakcie reformacji. W XX wieku świątynia była po raz ostatni zmieniana w stylu neogotyckim. Do katedry możemy wejść za darmo, niestety podczas naszej wizyty zakazane było wykonywanie zdjęć.

Na co warto zwrócić uwagę w środku?

  • romańska wewnętrzna krypta, wewnątrz której przy wejściu (od wewnętrznej) strony zobaczymy pozostałości po oryginalnych freskach,
  • późnogotyckie krużganki z charakterystycznymi sklepieniem sufitowym i z płytami nagrobnymi na ścianach,
  • oryginalne witraże przedstawiające postacie proroków z XII wieku, które są najprawdopodobniej najstarszymi witrażami tego typu na świecie; zobaczymy je w środkowej nawie po południowej stronie,
  • malowane panele z 1493 roku autorstwa augsburskiego artysty Hansa Holbeina Starszego - znajdziemy je we wschodniej części centralnej nawy, tron biskupa z XI wieku (zachodni chór nad kryptą).

Szukając informacji o augsburskiej katedrze możemy natrafić na wzmiankę o imponujących drzwiach z brązu z XI wieku, które składają się z 35 paneli przedstawiających sceny ze Starego i Nowego Testamentu. Warto pamiętać, że współcześnie przechowywane są one w Muzeum Katedralnym, a widoczne dziś drzwi znajdujące się po południowej stronie świątyni powstały dopiero w 2001 roku. Ich autorem jest Max Faller, który zasłynął w Niemczech jako chrześcijański artysta specjalizujący się w sztucę współczesnej.

Spacer wokół katedry

Przed katedrą stoi imponujący pomnik przedstawiający trzech patronów diecezji augsburskiej: św. Simperta, św. Ulryka i św. Afrę.

Po północnej stronie katedry w małym parku znajdziemy niewielkie otwarte stanowisko archeologiczne z czasów rzymskich oraz pojedyncze kamienie czy fragmenty tablic nagrobnych.

Stanowisko archeologiczne obok Katedry w Augsburgu
Stanowisko archeologiczne obok Katedry w Augsburgu

Muzeum Katedralne/Diecezjalne

Muzeum (Diözesanmuseum St. Afra) przylega do katedry. Oprócz wspomnianych wcześniej drzwi w środku zobaczymy różne eksponaty religijne oraz artefakty, takie jak np. fragmenty grobowej zbroi cesarza Karola V (hełm, miecz i tarcza). W muzeum zobaczymy też niewielkie stanowisko archeologiczne z fragmentem bazyliki stojącej w tym miejscu w VIII wieku oraz fragmentami fundamentów domów mieszkalnych.

Do muzeum wejdziemy od północnej strony katedry lub od środka przez krużganek.

Ulica Maksymiliana

Długa i szeroka ulica Maximilianstrasse uznawana jest dziś za najważniejszą miejską arterię. Na całej jej długości wyróżniają się kolorowe fasady, a sama trasa ciągnie się w górę od ratusza aż do Bazyliki św. Afry i św. Ulryka. Północna część drogi przechodzi w miejscu gdzie w czasach antycznych istniała rzymska droga Via Claudia Augusta.

Warto przespacerować się przez całą długość ulicy, rozglądając się za przyjemnymi fasadami i odwiedzając niektóre z atrakcji lub siadając w jednej z kawiarni.

Szczególnie warte uwagi są dwie fontanny: Herkulesa (Herkulesbrunnen) umiejscowiona mniej więcej w połowie trasy oraz Merkurego (Merkurbrunnen) znajdująca się bliżej ratusza. Za projekt obu z nich odpowiadał niderlandzki rzeźbiarz Adriaen de Vries.

Augsburg - fontanna Herkulesa (Herkulesbrunnen)
Augsburg - fontanna Herkulesa (Herkulesbrunnen)

Pod adresem Maximilianstrasse 36 obejrzymy fasadę dawnej rezydencji rodziny Fuggerów (Fuggerhäuser). Budynek powstał w latach 1512-1515 i dziś siedzibę ma w nim bank Fürst Fugger Privatbank. W pałacu tym przez wieki zatrzymywało się wielu znamienitych gości, w tym cesarz Karol V. Co prawda samego pałacu nie zwiedzimy, ale możemy zajrzeć na kawiarniany dziedziniec (Damenhof).

Fontanna Merkurego w Augsburgu (Merkurbrunnen)
Fontanna Merkurego w Augsburgu (Merkurbrunnen)

Pałac Schaezlerpalais - barokowa galeria sztuki

Jeśli interesuje nas malarstwo powinniśmy skierować się do pałacu Schaezlerpalais z drugiej połowy XVIII wieku. Dawniej był on rezydencją lokalnego bankiera Lieberta von Liebenhofena, a dziś mieści się w nim galeria renesansowych oraz barokowych mistrzów.

Jeden z dywanów w Pałac Schaezlerpalais w Augsburgu
Jeden z dywanów w Pałac Schaezlerpalais w Augsburgu

W dawnych pałacowych pomieszczeniach wystawiono wiele dzieł niemieckich artystów (wystawa Deutsche Barockgalerie z pracami m.in. Albrechta Dürera) wraz z pracami zagranicznych mistrzów (takich jak Canaletto, Piotr Rubens czy Giovanni Battista Tiepolo). Dużo z prac przedstawia motywy religijne i mitologiczne. Ciekawym elementem wystawy są dywany przedstawiające wojska napoleońskie. Na drugim piętrze odbywają się także wystawy czasowe.

Sala balowa - Pałac Schaezlerpalais w Augsburgu
Sala balowa - Pałac Schaezlerpalais w Augsburgu

Oprócz galerii sztuki pałac skrywa w sobie jedną tajemnicę - piękną salę balową w stylu rokoko, ozdobioną setkami pozłacanych wzorów i pięknym freskiem sufitowym przedstawiającym różne bóstwa. To imponujące pomieszczenia uważane jest za jeden z najlepszych przykładów stylu rokoko w całym kraju.

Barkowy ogród Pałacu Schaezlerpalais w Augsburgu
Barkowy ogród Pałacu Schaezlerpalais w Augsburgu

Na parterze muzeum znajdziemy również niewielki barokowy ogród.

Wejście do pałacu Schaezlerpalais jest niestety dość drogie. W środku możemy spędzić ponad godzinę.

Bazylika św. Afry i św. Ulryka

Patronką Augsburga i jedną z patronek augsburskiej diecezji jest św. Afra, chrześcijańska męczennica spalona żywcem przez Rzymian w 304 roku przy bramie prowadzącej do miasta. Na jej nieszczęście żyła w czasach cesarza Dioklecjana, który nie miał litości dla chrześcijan zamieszkujących tereny imperium.

Augsburg - widok na Bazylikę św. Afry i św. Ulryka
Augsburg - widok na Bazylikę św. Afry i św. Ulryka

Afrę pochowano na rzymskim cmentarzu w południowej części dzisiejszego starego miasta, na południowym końcu Maximilianstrasse. W miejscu pochówku prawdopodobnie już w pierwszych wiekach po jej śmierci powstało miejsce modlitwy, do którego przybywali pątnicy chcący zbliżyć się do ciała świętej. W okresie wczesnochrześcijańskim wierzono, że miejsca pochówku świętych oraz męczenników mają w sobie boską moc - stąd wiele chrześcijańskich świątyń powstało wokół ich grobów.

Nie do końca wiadomo jak kościół wyglądał w początkowej fazie swojego istnienia. Zgodnie z wnioskami badaczy świątynia w trakcje swojej całej historii była niszczona i odbudowywana przynajmniej 4 razy. O istotności kościoła świadczy jednak fakt, że do 1000 roku zamiast w katedrze to właśnie tu chowano miejskich biskupów, w tym św. Simperta i św. Ulryka.

Święty Ulryk został kanonizowany w 993 roku, po czym do miasta przybyli Benedyktyni chcący opiekować się jego grobem oraz miejscem pochówku św. Afry. W 1012 roku założono klasztor Benedyktynów, który przez kolejne wieki rozrósł się do postaci kilkunastu budynków. Kościół św. Ulryka i św. Afry najpierw w XII wieku przebudowywano w stylu romańskim, a pod koniec XV wieku zapadła decyzja o budowie istniejącej do dziś nowej gotyckiej budowli. Prace trwały prawie dwa wieki, chociaż ostatnie 150 lat to głównie prace nad dekorowaniem wnętrza świątyni. Świątynia otrzymała tytuł bazyliki mniejszej w 1937 roku. W kościele pochowano kilku członków rodziny Fuggerów.

Zwiedzanie bazyliki

Środek zachwyca barokowym wystrojem i pięknymi kaplicami, ale większość odwiedzających po wejściu od razu kieruje się do znajdującej się pod ołtarzem krypty. W jej wnętrzu stoi sarkofag będący prawdopodobnie grobowcem św. Afry oraz sarkofag w którym znajdujący się szczątki św. Ulryka. Grobowiec św. Simperta znajdziemy w jednej z bocznych kaplic już w samym kościele.

Sarkofag św. Afry - krypta w bazylice Św. Afry i Ulryka w Augsburgu
Sarkofag św. Afry - krypta w bazylice Św. Afry i Ulryka w Augsburgu

Kościół św. Ulryka - kościół ewangelicki w dawnym holu bazyliki

Nie każdy początkowo zdaje sobie sprawę, że do bazyliki przylega druga świątynia - luterańsko ewangelicki kościół św. Ulryka. Historia tego miejsca jest doprawdy interesująca. Kościół znajduje się w miejscu dawnego holu, którym pątnicy wchodzili do bazyliki chcąc oddać hołd przy grobach św. Afry i św. Ulryka. Prawdopodobnie na początku XIII wieku mieszkańcy z okolicznych osiedli założyli własną kongregację i na miejsce odprawiania mszy świętej wybrali właśnie to olbrzymie wejście do bazyliki. Członkowie kongregacji kilka lat po rozpoczęciu reformacji zdecydowali się dołączyć do nowego ruchu i w 1526 roku zamienili hol na nowy kościół luterański, jednocześnie uniezależniając się od klasztoru Benedyktynów.

Kościół znacznie ucierpiał w trakcie wojny trzydziestoletniej, kiedy to protestantyzm był zakazany w granicach miasta. Wnętrze świątyni odbudowano w latach 1680-1710, i od tego czasu jedyną zmianą w środku było dodanie nowych organów w drugiej połowie XX wieku. Świątynia wyróżnia się stiukowymi dekoracjami, drewnianymi galeriami oraz kolekcją obrazów wiszących na ścianach.

Dziś oba kościoły działają w zgodzie i w ich społecznościach nie ma już śladu po dawnych religijnych niesnaskach. Do obu świątyń wejdziemy za darmo.

Wnętrze Kościoła św. Ulryka w Augsburgu
Wnętrze Kościoła św. Ulryka w Augsburgu

Synagoga Augsburska - perła secesyjnej architektury sakralnej

Mniej więcej w połowie drogi od dworca kolejowego do Placu Króla (Königsplatz), przy ulicy Halderstraße, wznosi się jedna z najważniejszych europejskich synagog i jeden z architektonicznych symboli miasta - Synagoga Augsburska (Augsburger Synagoge). Budowa świątyni trwała od 1913 do 1917 roku. Za secesyjny projekt odpowiadali architekci Friedrich Landauer i Heinrich Lömpel. To co wyróżnia synagogę od innych żydowskich świątyń jest bogato zdobiona kopuła o średnicy niemal 30 metrów. Po wejściu do synagogi od razu w oczy rzuca się olbrzymia menora umiejscowiona nad ołtarzem.

Tragiczna historia augsburskich mieszkańców pochodzenia żydowskiego

W przeciwieństwie do wielu innych niemieckich miast synagogi augsburskiej nie spalono w trakcie nocy kryształowej w listopadzie 1938 roku. Mimo to z miasta deportowano większość mieszkańców pochodzenia żydowskiego, a budynek synagogi zarekwirowano i otworzono w nim sklepy oraz inne punkty użyteczności publicznej.

Synagoga w Augsburgu
Synagoga w Augsburgu

Synagogę przywrócono do pierwotnej postaci w latach 1975-1985, a po remoncie w pomieszczeniach przylegających do bożnicy otworzono Muzeum Kultury Żydowskiej na terenie Szwabii i Bawarii. W środku wystawiono kilkadziesiąt eksponatów związanych z historią niemieckich Żydów. Niestety, opisy są tylko po niemiecku i bez znajomości języka naszych zachodnich sąsiadów nie dowiemy się zbyt wiele podczas wizyty. Na wejściu możemy poprosić o niewielką książeczkę z opisem wystawy po angielsku.

Synagoga - punkt obowiązkowy dla wszystkich sympatyów secesji

Oprócz wizyty w muzeum możemy zajrzeć również do samej synagogi, która bezdyskusyjnie jest jednym z ciekawszych budynków tego typu w całej Europie. Zwiedzając synagogę wchodzimy na górną galerię przeznaczoną dla kobiet. Niestety, podczas naszej wizyty na terenie kompleksu nie można robić zdjęć, ale bez problemu powinniście znaleźć fotografie wnętrz w Internecie.

Fortyfikacje miejskie - szlakiem dawnych murów obronnych

Augsburg w okresie średniowiecza otoczony był murami miejskimi i wysokimi wieżami obronnymi, a dostęp do miasta możliwy był jedynie przez jedną z bram. Niestety, do dziś z murów zostały dosłownie fragmenty, ale w dobrym stanie zachowały się miejskie bramy i jedna z wież. Do najbardziej imponujących pozostałości należą brama Roten Tor oraz wspomniana wcześniej Brama Jakuba (Jakobertor).

Szczególnie druga z nich imponuje swoim rozmiarem i jeśli lubimy dawne fortyfikacje to zdecydowanie powinna przypaść nam do gustu. Jeśli ruszymy od niej na północ ulicą Untere Jakobermauer w kilka chwil dojdziemy do kolejnej historycznej konstrukcji - wieży Fünffingerlesturm (Wieża Pięciu Narożników). Zgodnie z nazwą wieża wyróżnia się ciekawym kształtem: główna środkowa wieża otoczona jest czterema mniejszymi wieżyczkami. Konstrukcja ta powstała w 1454 roku i była częścią systemu murów obronnych.

Fünffingerlesturm (Wieża Pięciu Narożników) - Augsburg
Fünffingerlesturm (Wieża Pięciu Narożników) - Augsburg

Kilka kroków dalej na północ znajdziemy inną więżę, St.-Jakobs-Wasserturm (Brama Wodna św. Jakuba), która dawniej dostarczała wodę do miasta. Co ciekawe, mimo stosunkowo nowoczesnego wyglądu, budowla powstała w 1609 roku i zaprojektował ją Elias Holl.

Kierując się dalej na północ dojdziemy do pozostałości po dawnym bastionie z dość rozległym fragmentem fortyfikacji. Od 1876 roku działa tu restauracja Restaurant zur Kahnfahrt, która oferuje również możliwość wypożyczenia łódki (lub kajaku) i popływania po znajdującym się na jej tyłach kanale.

Augsburg - brama miejska Wertachbrucker Tor
Augsburg - brama miejska Wertachbrucker Tor

Kolejna z zachowanych miejskich bram, Wertachbrucker Tor, znajduje się zdecydowanie dalej na północny zachód starego miasta. Sama wieża charakteryzuje się ciekawą konstrukcją oraz przylegającym do niej podłużnym budynkiem.

Augsburg - Am Backofenwall i widok na bramę miejską Wertachbrucker Tor
Augsburg - Am Backofenwall i widok na bramę miejską Wertachbrucker Tor

Tuż obok bramy działa popularny miejski browar Thorbräu, mający ją nawet w swoim logo. Po północnej stronie bramy znajdziemy ogródek piwny prowadzony przez browar, a po południowej restaurację.

Więcej o piwie w Augsburgu umieściliśmy w naszym piwnym przewodniku po Bawarii.

Golonka z knedlami preclowymi - Augsburg, Brauerei Zum Goldenen Ross
Golonka z knedlami preclowymi - Augsburg, Brauerei Zum Goldenen Ross

Atrakcje Augsburga dla ambitnych

Augsburg jest miastem uniwersyteckim oraz ważnym centrum kultury i sztuki. W mieście znajdziemy jeszcze kilka muzeów i placówek kulturalnych wartych odwiedzenia przy dłuższym pobycie w mieście. W tej części naszego przewodnika przedstawimy Wam trzy dodatkowe propozycje.

Miasto rodziny Mozartów - muzeum Leopold-Mozart-Haus

Najbardziej znanym rodem zamieszkującym Augsburg byli Fuggerowie, ale turystom z Polski na pewno więcej powie inne nazwisko - Mozart. Rodzina znanego muzyka przybyła do Augsburga w trakcie wojny trzydziestoletniej i zacumowała tu na kilka pokoleń. Pradziadek Wolfganga był architektem i swoje ostatnie lata życia spędził mieszkając w domu numer 14 na terenie osiedla Fuggerei. Jego dziadek zajmował się składem książek.

Ojciec Wolfganga Amadeusza, Leopold, przyszedł na świat w XVI-wiecznym domu w północnej części starego miasta, kawałek za katedrą. Dziś w budynku tym funkcjonuje niewielkie dwupiętrowe muzeum poświęcone Leopoldowi, który podobnie jak syn był znanym kompozytorem, ale przede wszystkim zapamiętany został jako nauczyciel i twórca jednego z pierwszych i najważniejszych podręczników gry na wiolonczeli. Nazwa placówki to Leopold-Mozart-Haus.

Zwiedzanie domu Mozartów w Augsburgu (Mozarthaus)
Zwiedzanie domu Mozartów w Augsburgu (Mozarthaus)

W muzeum dowiemy się więcej o życiu Leopolda, jego talentach muzycznych, powiązaniach rodziny Mozartów z Augsburgiem czy o samym Wolfgangu Amadeuszu. Niemal całe drugie piętro poświęcono podróżom Leopolda - na wystawie wyróżniają się pejzaże i szkice odwiedzonych przez niego miejsc.

Na pewno nie każdemu muzeum to przypadnie do gustu, gdyż liczba eksponatów nie jest może zbyt imponującą - są to m.in. instrumenty (oryginalny fortepian czy wiolonczele), listy czy ręczne notatki. Ciekawym elementem kolekcji są obwieszczenie pierwszego publicznego występu Leopolda oraz różne eksponaty naukowe. Naszym zdaniem osoby zainteresowane życiem Leopolda i tym dlaczego dotarł do Salzburga powinny być zadowolone z wizyty. Przed wejściem otrzymamy przewodnik audio w języku angielskim.

Muzeum Fuggerów

Jednym z popularnych muzeów jest Muzeum Fuggera założone w dawnym domu rodziny Wiesel (Fugger and Welser Erlebnismuseum). Atrakcja znajduje się trochę na uboczu, blisko dawnych murów, i powstała w jednym z najlepiej zachowanych renesansowych domów mieszkalnych w mieście. Ostatni z właścicieli, Johan Wiesel, zasłynął jako jeden z pierwszych producentów teleskopów w Europie. To właśnie rodzina Wiesel była wiodącym rodem patrycjuszy przed rozkwitem Fuggerów. Placówka działa od 2013 roku. W muzeum wystawiono eksponaty oraz przedstawiono historię bogatych lokalnych rodów z naciskiem na familię Fuggerów.

Augsburger Puppenkiste

Innym muzeum popularnym wśród miejscowych jest Augsburger Puppenkiste, czyli placówka, która przedstawia postacie występujące w augsburskim teatrze marionetek oraz samą jego historię. Teatr znajduje się w dawnym budynku renesansowego szpitala projektu Eliasa Holla, czyli architekta odpowiedzialnego za projekt nowego ratusza i wielu innych ważnych budowli w mieście.

Za budynkiem szpitala wznosi się wspomniana wcześniej historyczna brama miejska Roten Tor.

Agsburg - wskazówki i informacje praktyczne

Ile czasu poświęcić na zwiedzanie Augsburga?

Augsburg jest świetnym miastem na krótki jednodniowy wypad, zwłaszcza gdy posiadamy bilet Bayern-Ticket pozwalający na darmowe podróżowanie pociągami regionalnymi oraz korzystanie z komunikacji miejskiej. Pamiętajmy tylko, że w tygodniu bilet ten obowiązuje od godziny 9:00, za to w weekendy możemy podróżować bez ograniczeń czasowych.

Jeśli jednak chcielibyśmy odwiedzić więcej miejskich muzeów i nie musieć się śpieszyć, to warto zostać na noc i w efekcie spędzić w mieście dwa dni.

Kiedy najlepiej odwiedzić Augsburg?

Na pewno chcąc odwiedzić muzea nie powinniśmy planować odwiedzin w poniedziałek, kiedy to wiele placówek jest zamkniętych.

Ciekawym okresem na przyjazd do Augsburga jest okres świąteczny - na rynku organizowany jest wtedy słynny targ bożonarodzeniowy (którego historia sięga XV wieku, co czyni go jednym z najstarszych w Niemczech).

Punkt informacji turystycznej

Oficjalny punkt informacji znajduje się przy placu Ratuszowym (adres: Am Rathausplatz 1). W środku otrzymamy mapę i praktyczne informacje w języku angielskim. W punkcie informacji możemy też zakupić bilet wstępu do ratuszowej Złotej Sali. Aktualne dni i godziny otwarcia sprawdzimy na oficjalnej stronie turystycznej miasta.

Cześć!

author

Cieszymy się, że udało Ci się dotrzeć do końca naszego artykułu i mamy nadzieję, że okazał się przydatny. Więcej informacji o naszym blogu znajdziesz na podstronie o nas.

W przypadku natrafienia na nieaktualne dane lub błędy prosimy o wiadomość - dane adresowe dostępne są w zakładce kontakt.

Aśka i Sławek - autorzy bloga Podróże Po Europie (podrozepoeuropie.pl)

Reklama