Füssen (Niemcy) - zwiedzanie, zabytki oraz atrakcje turystyczne

Füssen to niewielkie bawarskie miasto położone w malowniczym regionie Allgäu zaledwie kilometr od granicy z Austrią. Wśród niemieckich turystów miasto to znane jest jako pierwszy (lub ostatni!) punkt turystycznej Romantycznej Drogi (Romantische Straße), czyli turystycznej trasy tematycznej powstałej w latach 50. poprzedniego wieku.

W skład Romantycznej Drogi wchodzi kilkadziesiąt miast i miasteczek zaczynając od Füssen aż do położonego w historycznej krainie Frankonii Würzburga. Cała trasa ma długość około 350 kilometrów. Jej popularność wśród Niemców odbiła się na wyglądzie miasta, które jest zadbane i pełne knajp, restauracji oraz hoteli. Do wizyty w Füssen na pewno zachęcają średniowieczne ulice, barokowe kościoły i przyjemny klimat. To co może być mniej komfortowe to tłumy turystów, szczególnie w dni wolne od pracy.

Polscy turyści pierwszy raz z nazwą Füssen spotykają się najczęściej w trakcie poszukiwania dojazdu do jednego ze słynnych bawarskich zamków - Zamku Neuschwanstein oraz Zamku Hohenschwangau. Oba z nich położone są w dzielnicy Hohenschwangau gminy Schwangau, a ta oddalona jest o około 4 kilometry od centrum Füssen. Z dworca kolejowego Füssen codziennie kursują autobusy miejskie, które dowiozą nas do miasteczka Hohenschwangau.

Chcesz dowiedzieć się więcej o okolicznych zamkach? Sprawdź nasze artykuły!

Krótka historia miasta

Obszar na terenie dzisiejszego Füssen zamieszkany był już w czasach rzymskich. Przez miasto przebiegała rzymska trasa Via Claudia Augusta łącząca teren dzisiejszych Włoch z kolonią Augusta Vindelicum (dzisiejszy Augsburg). W I i II wieku naszej ery był to jeden z ważniejszych szlaków handlowych przechodzący przez Alpy do centralnej Europy.

Sama nazwa Füssen pochodzi prawdopodobnie od słowa wąwóz i nawiązuje do wąwozu na rzece Lech. W czasach Imperium Rzymskiego stacjonował tu jeden z legionów, który bronił bezpieczeństwa na trasie, a na wzgórzu zamkowym jeszcze w III wieku znajdował się prawdopodobnie rzymski fort.

Po upadku Imperium Rzymskiego obszar powoli tracił na znaczeniu aż do VIII wieku naszej ery, kiedy to według legend pojawił się tu szwajcarski mnich Magnus (znany dziś jako Święty Mang). Po jego śmierci do miasta zaczęli przybywać pątnicy, zarówno, do miejsca w którym według legend odbiła się stopa świętego (przy wąwozie na rzece Lech) jak i do miejsca jego pochówku. W IX wieku biskup Augsburga zlecił budowę istniejącego do dziś kościoła oraz klasztoru św. Manga. Dzisiejszy kształt kompleksu to jednak efekt barokowej przebudowy w latach 1697-1727. Mocne powiązania z kościołem spowodowały, że władzę nad miastem sprawowało augsburskie biskupstwo.

Pomiędzy 1274 a 1286 rokiem Füssen uzyskało prawa miejskie. Fakt ten chciał wykorzystać książę bawarski Ludwik II (Ludwig II der Strenge), który w 1291 roku rozpoczął budowę zamku na wzgórzu nad klasztorem św. Manga. Samowola budowlana nie przypadła jednak do gustu biskupowi Augsburga, który upomniał się o swoje i przejął prawa do nieukończonego budynku. Od tego czasu zamek stał się siedzibą lokalnej administracji oraz letnią rezydencją augsburskich biskupów. Pod koniec XV wieku biskup Friedrich II von Zollern przebudował zamek na warowną twierdzę nazywaną dziś Wysokim Zamkiem (Hohes Schloss).

Obie budowle (klasztor św. Manga oraz zamek) są dziś najważniejszymi miejskimi zabytkami.

O Füssen zaczęło znów być głośno w XVI wieku, kiedy to w mieście powstała pierwsza w Europie gildia wytwórców lutni oraz wiolonczel. W szczytowym momencie w mieście działało niemal 20 zakładów (przy zaledwie 2 tysiącach mieszkańców!), którym budulec dostarczano sąsiednią rzeką Lech. W pewnym momencie liczba rzemieślników była tak duża, że musieli oni rozpocząć poszukiwania nowych miejsc do wykonywania swojej działalności. W ciągu kilkudziesięciu lat większość z nich rozpierzchła się po całym kontynencie, trafili m.in. do: Salzburga, Wiednia, Pragi, Wenecji, Rzymu czy Padwy.

Kolejny raz Füssen stało się ważnym centrum wydarzeń w 1745 roku, kiedy to w mieście podpisano porozumienie o zrzeknięciu się Bawarii z walki o sukcesje na austriackim tronie.

Dziś Füssen jest typowym ośrodkiem turystycznym, w którym jednak wciąż możemy poznać i zobaczyć dawne lokalne dziedzictwo.

Jak zwiedzać Füssen?

Mimo swojego niezaprzeczalnego uroku historyczna i turystyczna część Füssen jest stosunkowo nieduża i bez żadnego problemu wszędzie w obrębie starego miasta dojdziemy pieszo. Także dworzec kolejowy znajduje się kilka kroków od głównego miejskiego deptaka.

Trochę dalej znajduje się jezioro Forggensee i wybierając się tam powinniśmy liczyć się z dłuższym spacerem.

Ile czasu poświęcić na zwiedzanie Füssen?

Tak naprawdę chcąc przespacerować po starym mieście i zobaczyć dziedzińce (zamkowy oraz klasztoru św. Manga) to na wizytę w Füssen wystarczą nam 2 do 3 godzin. Historyczne stare miasto można obejść szybkim krokiem w ciągu dosłownie godziny.

Jeśli chcielibyśmy odwiedzić też jedno z muzeów (lub oba) to najlepiej zaplanować przynajmniej połowę dnia, a jeśli wybieramy się też zobaczyć jezioro Forggensee to możemy na miejscu spędzić spokojnie cały dzień.

Punkt informacji turystycznej (aktualizacja maj 2018)

Główny punkt informacji turystycznej znajduje się niedaleko dworca i przy wejściu do starego miasta przy ulicy Kaiser-Maximilian-Platz 1. Przed punktem informacji postawiono fontannę "Siedmiu Kamieni" (SiebenSteinBrunnen) symbolizującą 700-letnią historię miasta.

Punkt informacji czynny jest od poniedziałku do piątku od 9:00 do 18:00 i w soboty od 9:30 do 13:30.

Przechowalnia bagażu

Przechowalnie bagażu znajdziemy na dworcu głównym (zarówno na peronie jak i w środku budynku dworcowego). Są to automatyczne skrytki i ich koszt to 3€ lub 4€ za skrytkę.

Inna przechowalnia bagażu znajduje się naprzeciwko punktu informacji turystycznej w wolno stojącym budynku. W tym przypadku również są to skrytki samoobsługowe.

Zwiedzanie Füssen

Wizytę w starym mieście (Altstadt) najlepiej zacząć od najważniejszego miejskiego deptaka - ulicy Reichenstraße. Ta charakterystyczna trasa przyciąga wzrok zdobieniami fasad czy szyldami wzorowanymi na średniowieczu. Warto rozglądać się za apteką (Stadt Apotheke, adres: Reichenstraße 12), która wyróżnia się zarówno szyldem (sowy walczącej z wężem) jak i samą fasadą.

Jeśli mamy więcej czasu możemy kilka razy zboczyć z trasy i poszukać różnych historycznych fasad oraz innych budynków. Najwięcej ciekawych uliczek powinniśmy znaleźć na wschód od ulicy Reichenstraße. Przykładem jest ulica Schrannenplatz, czyli miejsce gdzie dawniej odbywał się targ kukurydzy. W jednym z okolicznych budynków działa popularna restauracja Gasthof Krone, w której napijemy się piwa i zjemy popularne lokalne dania. Restauracja stara się nawiązywać do średniowiecznego klimatu i w środku powinniśmy spodziewać się troszkę turystycznej atmosfery. Niestety, ceny podobnie jak w innych restauracjach na terenie starego miasta nie należą do niskich…

Ruszając ulicą Reichenstraße na południe dojdziemy do miejskiego ratusza, skąd będziemy mogli skierować się do klasztoru św. Manga lub w górę do Wysokiego Zamku.

Jeśli pójdziemy stąd ulicą Lechhalde w stronę rzeki w dosłownie chwilę dojdziemy do wyróżniającego się czerwoną fasadą szpitalnego kościoła Świętego Ducha (Heilig-Geist-Spitalkirche). Już sama fasada świątyni pokryta freskami wpada w oko, ale również w środku zobaczymy przykuwające wzrok freski i inne zdobienia w stylu rokoko. Budynek kościoła jest dość młody i powstał dopiero w połowie XVIII wieku, zaraz po tym jak poprzednia świątynia spłonęła. W czasach średniowiecznych przy kościele istniał kompleks w którym opiekowano się biednymi i schorowanymi.

Klasztor św. Manga

Za najważniejszy miejski zabytek można uznać Klasztor św. Manga (Benediktinerkloster St. Mang). Mimo że klasztor w tym miejscu istniał już w IX wieku, to jego dzisiejszy kształt jest efektem wielkiej barokowej przebudowy z lat 1696-1726. W 1802 roku klasztor przeszedł w ręce władz świeckich, a wszystkie najważniejsze zbiory zostały wywiezione do innych miast. Dziś w środku znajdziemy główne miejskie muzeum.

Muzeum otwarte jest od wtorku do niedzieli od 11:00 do 17:00 (od kwietnia do października) lub od 13:00 do 16:00 (w pozostałe miesiące). Bilet dla osoby dorosłej kosztuje 6€, dla dzieci 4€, a dla rodziny 8€. Jeśli chcemy odwiedzić również muzeum na Wysokim Zamku to możemy zakupić bilet łączony (Kombikarte) za 7€, czyli dopłacamy zaledwie 1€ i możemy odwiedzić drugą placówkę. Do muzeum wchodzimy przez wewnętrzny dziedziniec głównym wejściem. (aktualizacja maj 2018).

Klasztorne muzeum jest stosunkowo duże i w środku wystawiono wiele eksponatów. Do zwiedzenia jest kilka ciekawych sal i pomieszczeń. Niestety, wszystko w środku opisane jest jedynie w języku niemieckim (aktualizacja maj 2018) i jeśli nie znamy języka naszych zachodnich sąsiadów to przez niektóre pomieszczenia przejdziemy błyskawicznym tempem.

Duża część wystawy poświęcona jest wytwórstwie wiolonczeli i lutni. W Füssen powstał pierwszy cech wytwórców tych instrumentów w całej Europie. W środku oprócz samych muzycznych sprzętów zobaczymy również przykład zakładu produkującego lutnię. Tuż obok wystawy muzycznej znajdziemy salę ze szkicami i obrazami zamków Ludwika II.

Za najważniejsze pomieszczenie całego kompleksu uchodzi Sala Imperialna (nazywana również Salą Księcia). Jest to imponująca sala bankietowa udekorowana barokowymi stiukami i freskami z motywami morskimi. Od czerwca do września rokrocznie odbywają się w niej koncerty. Do odwiedzenia możliwa jest także sala ćwiczebna.

Innym ze skarbów kompleksu jest przepiękna barokowa biblioteka, która przedzielona jest owalnym otworem ze znajdującym się piętro niżej refektarzem. W środku zachwycają piękne zdobienia półek i rzeźby.

Zwiedzając klasztor zajrzymy też do IX-wiecznej kaplicy św. Anny, która była głównym klasztornym kościołem w momencie powstania placówki, a w późniejszych wiekach służyła jako kaplica grobowa dla członków szwabskiej rodziny szlacheckiej (Freyberg-Eisenberg). Dziś największym skarbem tej dawnej świątyni jest zbiór malowideł o wspólnym tytule "Taniec ze Śmiercią" (Füssener Totentanz), które przedstawiają postać śmierci (w różnych pozach) razem z różnymi osobami, zarówno zwykłymi śmiertelnikami jak i ważnymi osobistościami (np. papież czy cesarz). Dzieło powstało w 1602 roku i jego autorem był Jakob Hiebeler.

Całkiem niedawno przy kaplicy św. Anny w trakcie prac remontowych odkryto pozostałości po historycznych krużgankach i są one również udostępnione do zwiedzania. W miejscu znaleziska stworzono też niewielkie lapidarium.

W muzeum spokojnie spędzimy od godziny do dwóch, w zależności od naszej znajomości języka niemieckiego.

Nawet jeśli nie planujemy wchodzić do środka to warto zobaczyć bogato zdobiony dziedziniec. Jeśli obejdziemy klasztor od strony rzeki znajdziemy też wejście do niewielkiego barokowego ogrodu, w którym będziemy mogli odpocząć od zgiełku.

Do klasztoru przylega Bazylika św. Manga. Podczas przebudowy w latach 1701-1717 zamieniono przylegający do klasztoru średniowieczny kościół na imponującą barokową bazylikę. W środku możemy m.in.: zajrzeć do romańskiej krypty z freskiem przedstawiającym św. Magnusa z końca X wieku, zobaczyć niesamowite sufitowe freski nad główną nawą czy obejrzeć bogato zdobione organy.

Wejście do środka jest darmowe i znajduje się po północno zachodniej stronie klasztoru (od zewnętrznej strony).

Wysoki Zamek (Hohes Schloss)

Drugim symbolem Füssen jest górujący nad miastem Wysoki Zamek (Hohes Schloss). Twierdza już z daleka rzuca się w oczy przez otaczające ją fortyfikacje i wieże. Dziś kompleks ten uważany jest za jeden z najlepszych przykładów późnego gotyku w architekturze zamkowej w całych Niemczech. I jednocześnie jest jednym z największych zachowanych obiektów tego typu w historycznej Szwabii.

Budowa rezydencji rozpoczęła się w XIII wieku, ale jej dzisiejszy kształt to efekt przebudowy z końca XV wieku (lata 1490-1504). To właśnie wtedy powstały budynki otaczające główny zamkowy dziedziniec.

Do wejścia na teren zamku możemy dojść szeroką ulicą od strony Magnusplatz lub przejść wąskim i klimatycznym przejściem ulicą Faulenbachgäßchen. Druga trasa prowadzi wzdłuż murów klasztoru św. Manga od strony południowej. Po wejściu na teren twierdzy wciąż czeka na nas krótki spacer wzdłuż murów pod górę aż do imponującej bramy prowadzącej na główny zamkowy dziedziniec. Przy pierwszej bramie prowadzącej na teren twierdzy znajdziemy również schody, które (w miesiące letnie) zaprowadzą nas do niewielkiego ogrodu istniejącego w tym miejscu od około 1820 roku.

Po wejściu na główny zamkowy dziedziniec od razu w oczy rzucają się freski pokrywające większość ścian. Powstały one prawdopodobnie w 1499 roku i nawiązują do stylu iluzjonistycznego (z francuskiego trompe l’oeil). Są to na pewno jedne z najciekawszych fasadowych malowideł ściennych w całej Bawarii. Na dziedziniec możemy wejść za darmo.

Dawne pomieszczenia zamkowe zostały zamienione na biura, a w części z nich (w tym w Sali Rycerskiej z drewnianym sufitem służącej dawniej jako sala balowa) otworzono galerię sztuki z obrazami i rzeźbami z różnych epok, w tym z XV i XVI-wiecznymi pracami szwabskich i bawarskich mistrzów. W środku wystawione są też XIX-wieczne obrazy malarzy ze szkoły monachijskiej (Münchner Schule).

Wchodząc do muzeum będziemy mogli również odwiedzić wieżę będącą częścią głównej bramy i wejść na jej szczyt, gdzie znajduje się punkt widokowy z widokiem na całe stare miasto (przy dobrej pogodzie zobaczymy też oddalone o kilka kilometrów sztuczne jezioro Forggensee).

Muzeum otwarte jest od wtorku do niedzieli od 11:00 do 17:00 (od kwietnia do października) lub od 13:00 do 16:00 (w pozostałe miesiące). Bilet dla osoby dorosłej kosztuje 6€, dla dzieci 4€, a dla rodziny 8€. Dzieci do 7 lat wchodzą za darmo. Jeśli chcemy odwiedzić również Muzeum Miejskie w klasztorze św. Manga to możemy zakupić bilet łączony (Kombikarte) za 7€, czyli dopłacamy zaledwie 1€ i możemy odwiedzić drugą placówkę. Do muzeum wchodzimy przez główny dziedziniec. (aktualizacja maj 2018).

Bez kupowania biletu możemy odwiedzić za to zamkową kaplicę św. Veita (St. Veit) oraz jedną z wież (będąca dawniej lochem) znajdującą się we południowo-wschodnim rogu dziedzińca.

Dawne fortyfikacje miejskie

Niemal wszystkie średniowieczne miasta chronione były murami obronnymi, a dostanie się do środka możliwe było tylko poprzez jedną z bram. Füssen po raz pierwszy otoczono murami pod koniec XIII wieku, czyli tuż po uzyskaniu praw miejskich, a fortyfikacje rozbudowano na samym początku XVI wieku (około 1503 roku). Do miasta można było wjechać tylko jedną z trzech głównych bram.

Do dziś zachowały się fragment oryginalnych murów oraz pięć wież obronnych, niestety już bez oryginalnych bram. Istniejącą część fortyfikacji możemy zobaczyć w południowo-wschodniej części miasta przy kościele św. Stefana, który jest częścią klasztoru Franciszkanów (Franziskanerkloster). Będąc na miejscu możemy odwiedzić również historyczny cmentarz, który od wschodniej strony ogrodzony jest właśnie miejskimi murami.

Lechfall

Jeśli przejdziemy ulicą i mostem Lechhalde na drugą stronę rzeki Lech, a następnie ruszymy na zachód, to w ciągu około 10 minut dojdziemy do umiejscowionego w wąskim wąwozie wodospadu Lechfall. Wodospad i wąwóz zostały sztucznie przebudowane pod koniec XIX wieku i początkowo wspomagały pracę lokalnych młynów, a dziś są częścią systemu pozyskiwania energii.

Wodospad intryguje swoim kształtem przypominającym schody oraz jasno niebieskim kolorem wody (w miesiące letnie). Bezpośrednio nad wąwozem zbudowano niewielki most pieszy, znajdziemy tam też tablice informacyjne. Sam wodospad nie jest może imponujący (ma około 12 metrów wysokości), ale dla części turystów może to być atrakcja warta krótkiego spaceru z centrum miasta.

Okolica wąwozu związana jest również z patronem miasta świętym Magnusem. Według legend święty uciekając przed dzikim zwierzęciem (lub demonem) przeskoczył tu na drugą stronę rzeki, a w miejscu skoku w kamieniu odbiła się jego stopa. Od tego czasu miejsce odbicia stopy (Magnustritt) było miejscem niedzielnych pielgrzymek. Kawałek dalej zobaczymy również popiersie króla Bawarii Maksymiliana II.

Jeśli chcielibyśmy wybrać się do Hohenschwangau pieszo to po drugiej stronie ulicy zaczyna się trasa, którą w ciągu około 90 minut powinniśmy dojść do miasta leżącego u stóp bawarskich zamków.

Jezioro Forggensee

Około trzy kilometry na północ od starego miasta, na końcu rzeki Lech, rozciąga się długie na 12 kilometrów i szerokie na 3 kilometry jezioro Forggensee. Nie jest to jednak zwykłe alpejskie jezioro, a sztuczny zbiornik retencyjny powstały w miejscu znajdującego się tu dawniej miasta Forggen. Stworzenie tak dużego zbiornika miało zapobiec powodziom w przeszłości wielokrotnie nawiedzającym okolicę, a dziś wykorzystywane jest również przez elektrownie wodne.

Mniej więcej w połowie października jezioro jest w większości wysuszane aż do wiosny, z wyjątkiem części umożliwiającej przeżycie rybom. W tym czasie możemy zobaczyć fragmenty ruin i pozostałości po istniejącym w tym miejscu mieście. Zbiornik zaczyna powoli zapełniać się w okresie wiosennym, gdy śniegi w górach topnieją, i całkowicie wypełniony jest w okolicy lata.

Właśnie w lato aż do rozpoczęcia procesu suszenia organizowane są rejsy dookoła jeziora, podczas których możemy obejrzeć malowniczą okolicę, wliczając w to widoczny z oddali Zamek Neuschwanstein. Dostępne są skrócone rejsy godzinne i dłuższe dwugodzinne.

Jeśli nie interesują nas rejsy możemy po prostu pospacerować wzdłuż brzegu jeziora i cieszyć się pięknymi alpejskimi krajobrazami.

Dojazd do Füssen

Na dworzec w Füssen dojedziemy bezpośrednio lub z szybką przesiadką z większości turystycznych bawarskich miast. Jeśli jedziemy w 2 lub więcej osób warto zapoznać się ze specjalnymi biletami regionalnymi:

• Bayern Ticket - lokalny bilet bawarski, pozwala na podróżowanie pociągami regionalnymi oraz komunikacją miejską na terenie całej Bawarii aż do godziny 3:00 następnego dnia. Cena dla osoby dorosłej to 25€, a dla dwóch osób dorosłych 31€. Są też dostępne wersje dla większej liczby pasażerów.
• Regio-Ticket Allgäu-Schwaben - lokalny bilet regionu Allgäu (można z niego korzystać także ruszając z Monachium). Umożliwia dowolne podróżowanie pociągami regionalnymi, ale bez korzystania z komunikacji miejskiej. Cena to 22€ za jedną osobę i dodatkowe 6€ za każdą kolejną.

Uwaga! Oba bilety od poniedziałku do piątku działają dopiero od 9:00, a w weekendy i święta bez ograniczeń. Wchodząc na oficjalną stronę niemieckiej kolei i wpisując miasto docelowe oraz początkowe strona wyświetli nam wszystkie rodzaje biletów, które możemy wykorzystać na danej trasie.

W przypadku zakupu w kasie do ceny biletu doliczana jest opłata manipulacyjna. Nie dzieje się tak w automatach na dworcach.