Połąga (Litwa) - zwiedzanie, zabytki oraz atrakcje turystyczne
O ile Kłajpeda jest największym miastem na litewskim wybrzeżu Bałtyku, to Połąga jest najpopularniejszym kurortem. Każdego lata wypoczywają tu tysiące Litwinów i gości z innych krajów. Czy samo miasteczko ma coś, co może zainteresować turystę z Polski? Oczywiście!
Krótka historia miasta
Trudno powiedzieć od czego pochodzi słowo Połąga. Zdaniem językoznawców wywodzi się ono od dawnego palas oznaczającego bagna. Mieszkańcy jednak obstają przy słowie palange czyli parapet, twierdząc że podczas dawnych powodzi poziom wody sięgał aż do okien domów. Z całą pewnością możemy jednak powiedzieć, że pierwsza wzmianka o takiej osadzie pojawia się w XII wieku.
Ze względu na swoje położenie Połąga stanowiła cel krzyżackich ataków, a po skruszeniu potęgi Zakonu stała się jednym z najważniejszych litewskich portów nad Bałtykiem. Miasto otrzymało liczne przywileje i rozwijało się bardzo szybko do czasów wojny północnej, kiedy to spalono port. Według lokalnych opowieści jego resztki znajdują się dziś na dnie morskim. Jednak źródła XIX-wieczne notują, że jeszcze dwieście lat temu oglądano resztki portu u ujścia rzeki Świętej (dziś w granicach administracyjnych miasta). Połąga podupadła i wydawało się, że nic nie zdoła przywrócić jej dawnej chwały. Jednak zupełnie niespodziewanie osada zaczęła pełnić funkcję modnego kurortu, a w 1824 miasteczko nabyła rodzina Tyszkiewiczów. Bywał tu między innymi Adam Mickiewicz (poeta przybył w pierwszym okresie rozwoju uzdrowiska i wobec braku alternatyw mieszkał w wynajętej wiejskiej chacie). Rozwój miasta przyciągnął też innych twórców, a Połąga nazywana była "bałtyckim Zakopanem".
Szczególnie dobrze czuł się tu Władysław Reymont, który w listach wspominał, że pisanie "Chłopów" szło mu w tym mieście nadzwyczaj szybko. Połąga inspirowała również Stanisława Witkiewicza, który namalował chociażby "Dyliżans nad morzem" czy "Dramat na brzegach Połągi".
Podobnie jak w pobliskiej Kłajpedzie także i tutaj królował przemyt. Musiało to być zjawisko powszechne, bo zauważyli je nawet autorzy "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" pisząc: "Miejscowa ludność zajmuje się stale przemycaniem towarów na wielką skalę". Handlowano tu również bursztynem. Połąga była też ważnym miastem podczas głównych polskich powstań. Zarówno w 1831 jak i w 1863 roku próbowano transportować tędy broń w głąb kraju, jednak za każdym razem bez powodzenia. Po I wojnie światowej kurort znalazł się w granicach państwa litewskiego. Wprawdzie przestali tu przyjeżdżać Polacy, ale zastąpili ich Litwini. Podczas okupacji sowieckiej nadmorskie uzdrowisko licznie odwiedzali wysoko postawieni działacze socjalistyczni (między innymi Leonid Breżniew). Dziś to zadbane miasteczko gości wielu mieszkańców Litwy, Polski i innych krajów ościennych.
Zabytki Połągi
Miasto jest typowym kurortem z tradycjami, architektonicznie przypominającym nieco łotewską Jurmalę. Trzeba jednak przyznać, że mimo corocznego najazdu turystów jest zadbane i czyste. Po sezonie w Połądze robi się znacznie spokojniej i ciszej, a plaże pustoszeją. Podczas wizyty w miasteczku warto zobaczyć:
###Drewniana zabudowa dawnego uzdrowiska
Wprawdzie charakterystycznej architektury z XIX wieku nie pozostało zbyt dużo, ale możemy zobaczyć chociażby starą aptekę (Vytauto 33). Podobno to właśnie tutaj wymyślono słynną litewską nalewkę "999". Mieszkający w tym budynku aptekarz miał stracić zdrowie i majątek w poszukiwaniu nalewki idealnej. W testamencie zostawił żonie długi i… przepis na słynną litewską trojankę.
Przy tej samej ulicy (róg Basanaviciusa i Vytauto) znajduje się dawny kurhaus czyli drewniany dom zdrojowy. Przed wybudowaniem pałacu mieszkał tu hrabia Tyszkiewicz, aby następnie oddać go kuracjuszom. Warto obejrzeć też kilka drewnianych willi, w jakich dawniej i dziś mieszczą się pensjonaty dla kuracjuszy.
Park botaniczny (Palangos miesto botanikos parkas)
Trzeba przyznać, że na tle wielu parków i ogrodów botanicznych ten naprawdę robi wrażenie. Przede wszystkim dlatego, że wiele dróżek poprowadzono po rosnącym tu naturalnie borze sosnowym. Drzewa wycięto tylko w miejscu, w którym powstał pałac Tyszkiewiczów, pozostałe sosny rosną do dziś. Architekt założonego pod koniec XIX wieku parku Edward Andre starał się zachować naturalny wygląd nadmorskiego lasu i ze swojego zadania wywiązał się znakomicie. Jednym z najbardziej znanych miejsc na terenie lasu jest wzgórze Biruty (Birutės kalnas). Według legendy mieściła się tu pogańska świątynia gdzie żyła piękna wajdelotka Biruta. Spodobała się ona litewskiemu księciu Kiejstutowi, który nie bacząc na śluby dziewictwa, porwał dziewczynę i zmusił do ożenku. Jak w każdej legendzie tak i w tej jest ziarnko prawdy - rzeczywiście książę Kiejstut miał żonę o tym imieniu, matkę późniejszego księcia Witolda.
Dziś na wzgórzu stoi niewielka kaplica, a u jego podnóża znajduje się wybudowana przez Tyszkiewiczów grota Matki Boskiej z Lourdes. Innym ciekawym elementem parku jest znajdująca się przed pałacem charakterystyczna figura Chrystusa z rozłożonymi rękoma. Ponoć jej autorem był Bertel Thorvaldsen, ale nie ma to bezpośrednich dowodów. Niestety rzeźbę zniszczyli sowieci, a to co możemy dziś oglądać to jedynie jej wierna rekonstrukcja.
Inna ciekawa rzeźba to figura Egle, królowej węży - postaci z litewskich legend, która według legendy poślubiła i pokochała olbrzymiego węża, a po jego tragicznej śmierci została przez bogów zamieniona w drzewo.
Pałac Tyszkiewiczów i Muzeum Bursztynu (Palangos gintaro muziejus)
Pomysł na wybudowanie tu pałacu narodził się pod koniec XIX wieku. Właściciel Połągi hrabia Feliks Tyszkiewicz sprowadził w tym celu niemieckiego architekta Feliksa Schwechtena. Najpierw przystąpiono do przemodelowania terenu - kopiąc staw usypano wzgórze, na którym wyrosła neorenesansowa piętrowa budowla. Mimo zniszczeń rezydencja przetrwała I wojnę światową. Pałac został po II wojnie światowej znacjonalizowany. Rodzina Tyszkiewiczów odzyskała go w latach 90., ale postanowiono przekazać budowlę miastu.
Co ciekawe już założyciel rezydencji Feliks Tyszkiewicz rozpoczął gromadzenie w pałacu kolekcji bursztynów. Dziś muzeum może się pochwalić jednym z największych zbiorów tego pięknego materiału zdobniczego. Wprawdzie wystawa nie jest tak nowoczesna, jak ta w Muzeum Bursztynu w Gdańsku, jednak liczba zebranych inkluzji jest naprawdę zawrotna! Parter pałacu zajmuje wystawa historyczna, przybliżająca historię rodziny Tyszkiewiczów. Warto też zajrzeć do dobrze wyposażonego sklepu muzealnego. Muzeum otwarte jest w sezonie od wtorku do niedzieli w godzinach 10-20 (w niedziele i święta do 19) i poza sezonem od 10 do 17 (w niedziele i święta do 16). Bilety wstęp kosztuje 2,32€ (1,16€ ulgowy, dzieci wchodzą za darmo).
Kościół Wniebowzięcia NMP
Zbudowany w latach 1897-1907 w stylu neoromańskim. Zastąpił starszą, drewnianą świątynię.
Molo
Stosunkowo nowa betonowa budowla zastąpiła w 1998 roku dawne drewniane molo niszczone przez sztormy.
