Podróże po Europie

Jezioro Garda - atrakcje, zwiedzanie, dojazd

Ostatnia aktualizacja: 9 maja 2023

Garda to największe z włoskich jezior, które zajmuje aż 370 kilometrów kwadratowych powierzchni. Uznaje się je również za jeden z najczystszych zbiorników wodnych kraju, a stopień przejrzystości wody robi spore wrażenie na turystach. Od wieków odwiedzane przez pisarzy i poetów, dziś stało się popularnym celem wielu wycieczek - część osób wpada tu na jeden dzień, a inni zostają na dłużej.

Z naszego przewodnika dowiecie się wszystkiego, co potrzebne do zaplanowania wypadu - odpowiedzieliśmy w nim m.in. na następujące pytania:

  • jakie są największe atrakcje jeziora Garda,
  • jakie punkty widokowe oferują najlepszą panoramę jeziora i na jaki szlak pieszy warto wyruszyć,
  • jak dojechać nad jezioro Garda,
  • jakie są tu najciekawsze miasta i miasteczka,
  • jak poruszać się po Jeziorze Garda,
  • czy nad Jeziorem Garda są plaże,
  • gdzie najlepiej się zatrzymać i ile czasu zaplanować na miejscu,
  • oraz na wiele, wiele więcej.
Jezioro Garda o zachodzie słońca
Jezioro Garda o zachodzie słońca

Jezioro Garda - krótkie wprowadzenie

Jezioro ma podłużny kształt (nieco ponad 60 kilometrów długości), przez niektórych określany jako falliczny. Te niewybredne skojarzenia zaowocowały specyficznymi pamiątkami, jakie nabyć można w Nago-Torbole (nazywanym czasem "miastem miłości"). Część wschodnia i zachodnia leżą u podnóża gór, część południowa styka się już ze zdecydowanie niższymi partiami terenu. Łagodny włoski klimat jest nieco zaostrzony przez bliskość wysokich gór, wyjątek stanowi oddalone o kilka kilometrów od brzegu miasto Arco. Panujące tam korzystniejsze warunki pogodowe uczyniły je w XIX wieku modnym kurortem.

Jezioro Garda o wschodzie słońca
Jezioro Garda o wschodzie słońca

Jezioro Garda leży na granicy trzech regionów: Lombardii na zachodzie, Wenecji Euganejskiej na wschodzie i Trydentu-Górnej Adygi na północy. Dzięki bliskości dużych ośrodków miejskich (25 kilometrów do Werony, 43 kilometry do Trydentu i ok. 120 do Mediolanu) co roku przybywają tu setki Włochów, spragnionych pięknych krajobrazów i odpoczynku nad brzegiem jeziora.

Widok na Gargnano nad jeziorem Garda
Widok na Gargnano nad jeziorem Garda
Niegdyś nosiło ono nazwę Benaco (tak określają je Dante i Katullus), co w językach celtyckich miało oznaczać "rogaty", a pochodziło od licznych zatok w kształcie rogu, jakie znajdziemy nad jeziorem. Od czasów średniowiecza coraz częściej spotykamy się z nazwą Garda, pochodzącą od jednego z tutejszych miast (a oznaczającą najprawdopodobniej "strażnicę" lub "miejsce obserwacyjne").

Jak dostać się nad jezioro Garda z Polski?

Nic prostszego! W pobliżu mamy dwa porty lotnicze: lotnisko Mediolan-Bergamo oraz lotnisko Werona. W tym pierwszym przypadku możemy wybierać pomiędzy Wizzairem a Ryanairem i lecieć z większości polskich lotnisk. Ceny są z reguły niskie i przy odpowiednim ułożeniu dat lotów możemy taką podróż odbyć za niewiele więcej niż 100 zł w dwie strony.

Po dostaniu się do dworca kolejowego w Bergamo (jeżdżą tam autobusy miejskie - koszt biletu 2,60€) najlepiej przesiąść się w pociąg w stronę Desenzano del Garda (konieczna może być przesiadka ; ceny biletów zaczynają się od 7,10€ za pociągi regionalne). Można też dojechać pociągiem do miasta Brescia i tam przy dworcu wsiąść w autobus jadący aż do Gargnano (po drodze mija między innymi Salo czy Gardone Riviera).

W przypadku Werony mamy do dyspozycji połączenia autobusowe z miastem Peschiera del Garda oraz wszystkimi miasteczkami leżącymi na wschodnim brzegu jeziora aż do Malcesine. Ceny biletów zależą od odległości jaką zamierzamy pokonać.

Bilety na połączenia autobusowe nabędziemy w specjalnych kioskach i sklepach lub u kierowcy (w tym przypadku musimy się jednak liczyć z niewielką dopłatą, dobrze również mieć dokładnie odliczoną kwotę). Bilety kolejowe możemy kupić online lub w specjalnych automatach umieszczonych na dworcach. Uwaga! Bilety kasujemy na dworcu przed wejściem do pociągu. Dokładny rozkład i ceny znajdziemy tutaj: LINK.

Desenzaono del Garda (jezioro Garda)
Desenzaono del Garda (jezioro Garda)

Miasta nad jeziorem Garda

Największym (pod względem powierzchni i liczby ludności) miastem jest Desenzano del Garda. Trzeba jednak przyznać, że nie jest to metropolia - zamieszkuje je jedynie 29 tysięcy ludzi. Desenzano niewiele różni się od innych zabytkowych miast położonych nad jeziorem. Zachowała się tu katedra, sporo starych kamienic i resztki rzymskiej willi. Popularność miasteczka wśród turystów sprawiła, że w okolicach portu jak grzyby po deszczu wyrastają małe knajpki, restauracje i bary szybkiej obsługi.

W przeciwieństwie do jeziora Como nad Gardą nie ma jednego dominującego miasta. Drugie co do wielkości Riva del Garda ma 17 tysięcy mieszkańców, a mniejsze Salo i Peschiera del Garda po około 10 tysięcy ludności. Z jednej strony nadaje to regionowi specyficznego, spokojnego charakteru, z drugiej strony latem w najpopularniejszych z miast panuje spory tłok.

Popularne miejscowości:

  • Zachodni brzeg: Salo, Gardone Riviera, Toscolano Maderno, Gargnano, Limone Sul Garda.
  • Wschodni brzeg: Lazise, Bardolino, Garda, Torri del Benaco, Malcesine.
  • Północny brzeg: Nago-Torbole, Riva del Garda, Arco (kilka kilometrów od jeziora).
  • Południowy brzeg: Desenzano del Garda, Sirmione, Peschiera del Garda.
Bardolino (jezioro Garda)
Bardolino (jezioro Garda)

Jezioro Garda - największe atrakcje

Chociaż tutejsze miejscowości nie należą do dużych to wiele z nich posiada całkiem sporo atrakcji turystycznych. Miłośnicy zabytków z pewnością nie będą się tu nudzić. Poniżej znajdziecie wybrane przez nas najważniejsze atrakcje jeziora Garda, w zaraz po nich przedstawiliśmy mniej oczywiste propozycje.

Sirmione - średniowieczny zamek oraz Groty Katullusa

Co tu dużo mówić - będąc w południowej części regionu Sirmione po prostu zobaczyć trzeba. Ze względu na swoje malownicze położenie na wąskim półwyspie do miasta już w czasach rzymskich ściągali arystokraci aby cieszyć się pięknymi widokami i zażywać kąpieli w wodach termalnych. Z tamtego okresu pochodzą imponujące ruiny rzymskiej willi nazywane Grotami Katullusa (Grotte di Catullo) przez niektórych łączone z osobą poety Katullusa. Zapomniane ujęcia gorącej wody uruchomiono ponownie w XIX wieku. Dziś można z nich korzystać w luksusowym SPA (Piazza Don A. Piatti 1).

Groty Katullusa są również stanowiskiem archeologicznym. Niech Was nie zmyli powszechne wyobrażenie na temat antycznych ruin - w tym przypadku możemy zwiedzić prawdziwy park archeologiczny z potężnymi murami i ciekawym muzeum, a wszystko to w jednym z najbardziej malowniczych zakątków nad jeziorem. Całość jest dość duża (w przeciwieństwie do innych rzymskich willi nad jeziorem) i na obejrzenie zabytku wygospodarujmy trochę więcej czasu (ok. 1,5 godziny).

Sirmione (jezioro Garda) - Groty Katullusa
Sirmione (jezioro Garda) - Groty Katullusa

Na terenie zabytkowego centrum przetrwał malowniczy zamek rodu della Scala wybudowany po ujarzmieniu tutejszej gminy katarskiej, który zalicza się do najlepiej zachowanych średniowiecznych warowni we Włoszech. Dla nas najciekawszym elementem fortyfikacji jest zamkowy dok, w którym niegdyś stacjonowała flota wojenna. Możemy go zwiedzić i przejść trasą po murach obronnych.

Więcej na temat Sirmione przeczytacie w osobnym artykule: Sirmione - zwiedzanie, atrakcje i informacje praktyczne.

Czas zwiedzania: z wizytą w antycznej willi lub w zamku ok. 3 godziny

Castello Scaligero - Zamek Scaligeri w Sirmione nad jeziorem Garda
Castello Scaligero - Zamek Scaligeri w Sirmione nad jeziorem Garda

Limone sul Garda

Malutkie miasteczko nad jeziorem przez wielu turystów uznawane jest za najbardziej klimatyczne miejsce nad Gardą. Z całą pewnością wpływ ma na to położenie miejscowości - wciśniętej pomiędzy stromą skałę, a taflę wody. W organizmach mieszkańców stwierdzono występowanie apolipoproteiny A-I Milano - związku, który wydatnie zmniejsza szanse zachorowania na miażdżycę (w Limone żyje rekordowa liczba osób, które ukończyły sto lat).

Limone sul Garda - miasteczko nad jeziorem Garda
Limone sul Garda - miasteczko nad jeziorem Garda
Na krętej drodze do miasta Riva del Garda kręcono scenę pościgu otwierającą film "Quantum of Solace" z Danielem Craigiem.

Spośród dawnej zabudowy wyróżnia się kościół św. Benedykta (Chiesa di San Benedetto, Via Monsignor Daniele Comboni 52). We wnętrzu świątyni zachowało się wiele cennych elementów w tym płótno "Zdjęcie z krzyża" Battisty del Moro (ołtarz główny) i obrazy Andrea Celesti. Świątynia jest miejscem kultu św. Daniela Comboni - misjonarza, założyciela zakonu kombonianów. Wierni mogą zobaczyć chrzcielnicę, w której przyszły święty otrzymał pierwszy sakrament. Z tarasu przed kościołem rozciąga się piękny widok na miasteczko i jezioro.

Limone słynie z upraw cytryn. Wizerunki tych owoców znajdziemy wszędzie: na witrynach sklepowych, w dekoracjach domów, na tabliczkach, a nawet w herbie. Atrakcją turystyczną jest pokazowa plantacja cytrusów utworzono w zabytkowym budynku zwanym "Cytrynowym Zamkiem" (Limonaia del Castèl). Obiekt znajduje się przy Via Orti 9.

Na północ od miasta biegnie trasa widokowa prowadząca częściowo nad wodami jeziora.

Czas zwiedzania: ok. 2 godziny.

Plaża w Limone sul Garda (miasteczko nad jeziorem Garda)
Plaża w Limone sul Garda (miasteczko nad jeziorem Garda)

Więcej w naszym artykule: Limone sul Garda - zwiedzanie, atrakcje i informacje praktyczne.

Malcesine i malowniczo położony średniowieczny zamek

To miasteczko nazywane jest przez turystów "perłą" - nic dziwnego, jego malownicze położenie sprawia, że wielu zatrzymuje się tu na dłużej niż jeden dzień. Ta część wybrzeża może poszczycić się najstarszymi śladami bytności człowieka nad Gardą (masyw góry Baldo). Osadnictwo w Malcesine sięga jeszcze czasów etruskich, a szczególnie szybki rozwój przypadł na okres rządów rodu della Scala. W granicach Włoch miejscowość znalazła się w 1866 roku.

Za najciekawszy zabytek miejscowości uznaje się zamek della Scala, bodaj najbardziej malowniczo położony ze wszystkich fortyfikacji nad jeziorem. Średniowieczna forteca powstała najprawdopodobniej jeszcze w czasach Longobardów, ale nosi nazwisko rodu którego przedstawiciele odnowili ją w XIII wieku. Dziś w zamkowych murach mieści się muzeum ze zbiorami dotyczącymi historii i przyrody regionu (osobna sala poświęcona została Goethemu, który przebywał w Malcesine podczas swojej włoskiej podróży). Można również wejść na wieżę, z której będziemy mogli podziwiać panoramę okolicy. Obiekt udostępniany jest do zwiedzania od marca do listopada (informacje na temat wstępu i biletów znajdziemy na tej stronie.

Na terenie Starego Miasto zachowało się kilka zabytkowych budowli. Poza domem, w którym przez krótki czas mieszkał Goethe (45°45'59.0"N 10°48'31.6"E) możemy zobaczyć także dawną siedzibę gubernatorów miasta czyli Palazzo dei Capitani (Via Capitanato 4). Pałac zbudowany na fundamentach rzymskiej willi utrzymany został w stylu weneckiego gotyku i pochodzi z końca XV wieku.

Czas zwiedzania (łącznie z wjazdem na opisany w następnym punkcie masyw Monte Baldo i zwiedzaniem zamku): około 4 godziny.

Monte Baldo - najlepszy punkt widokowy na jezioro Garda

Dzięki swemu położeniu wspomniane w poprzednim punkcie miasteczko Malcesine jest ważnym ośrodkiem turystyki górskiej. Kilkaset metrów od zabytkowego centrum znajduje się dolna stacja kolejki, która zabierze nas na masyw Monte Baldo, skąd rozpościera się wspaniały widok na okolicę. Stacje znajdziecie na mapie wpisując Funivia Malcesine-Monte Baldo, Via Navene Vecchia 12. Podróż odbywa się w dwóch etapach - najpierw wjedziemy na San Michelle (580 metrów n.p.m.), potem na masyw Monte Baldo (1780 metrów n.p.m.). Drugi etap podróży odbywa się w wagoniku, który obraca się wokół własnej osi. Dzięki temu niezależnie od miejsca jakie zajmiemy będziemy mogli cieszyć się piękną panoramą. Ceny biletów i informacje na temat działalności znajdziemy na oficjalnej stronie.

Wskazówki praktyczne Kursy są stosunkowo rzadkie, więc w szczycie sezonu do tej atrakcji ustawiają się kilometrowe kolejki. Na wjazd na górę trzeba będzie wtedy odstać w kolejce nawet półtorej godziny! Pamiętajmy też, że ceny wjazdu w weekendy są wyższe niż w dni powszednie. Poza weekendami liczba chętnych na wjazd gwałtownie maleje. Warto jednak sprawdzić w jakie dni wagoniki nie kursują (jest to również uzależnione od warunków pogodowych).

Na samej górze najpiękniejsze widoki możemy podziwiać z niewielkiego wzniesienia, położonego na północ od stacji kolejki. Aby do niego dotrzeć należy zaraz po wyjściu z ostatniej stacji skręcić w lewo i kierować się w stronę wyciągu orczykowego. Przed orczykami skręcamy w lewo w drogę, która pnie się pod górę. Z jej najwyższego punktu możemy podziwiać jezioro.

Monte Baldo nad jeziorem Garda - wjazd
Monte Baldo nad jeziorem Garda - wjazd

Jezioro Garda zimą

Zimą okolice Monte Baldo zmieniają się w niewielki ośrodek narciarski. Cały masyw to około 50 tras zjazdowych różnej trudności. Są one jednak położone w wielu miejscach (do części z nich dotrzemy jedynie drogą od strony Avio) przy górnej stacji kolejki będziemy mieli do dyspozycji siedem tras narciarskich (jedna czarną, jedna niebieska i pięć czerwonych) i jedną snowboardową.

Góra Monte Baldo (jezioro Como)
Góra Monte Baldo (jezioro Como)

Peschiera del Garda z fortyfikacjami z listy UNESCO

Miasto-twierdza wpisane na listę UNESCO to jeden z tych punktów podczas pobytu nad Gardą, który uznawany jest za obowiązkowy. Ufortyfikowana przez Wenecjan Peschiera del Garda stała się swoistą twierdzą, położoną na trzech połączonych wyspach. Dziś po potężnych wałach spacerują turyści podziwiając rozciągające się z nich widoki.

Strategiczne położenie osady niejako wymusiło budowę fortyfikacji i co ciekawe przysporzyło to miastu sporo problemów - podupadł handel, a część mieszkańców opuściła potężne mury. Do naszych czasów przetrwała większość ówczesnych umocnień, obecnie odrestaurowanych i przystosowanych do ruchu turystycznego. Nie spodziewajmy się jednak zobaczyć tu klasycznej twierdzy z muzeum, przewodnikiem i wystawami. Wały, bastiony czy bramy są obecnie naturalnymi fragmentami miasta - można spacerować po dawnych umocnieniach i podziwiać rozciągające się z nich widoki.

Umocnienia - Peschiera del Garda (miasteczko nad jeziorem Garda)
Umocnienia - Peschiera del Garda (miasteczko nad jeziorem Garda)

Dwie placówki muzealne w centrum miasta to: dawne więzienie Caserma XXX Maggio (via XXX Maggio) oraz Muzeum Rybołówstwo i Tradycji (Museo della Pesca e delle Tradizioni Lacustri, Caserma d'Artiglieria di Porta Verona). Trzy kilometry od centrum możemy zwiedzić Forte Ardietti (Via Valscarpina 3) zbudowany przez Austriaków w połowie XIX wieku.

Główną świątynią miasta jest kościół św. Marcina (Chiesa di San Martino, Piazza Ferdinando di Savoia) zbudowany w XIX wieku w stylu neoklasycznym. Poprzedni został rozebrany po zdewastowaniu w czasach wojen napoleońskich. Freski na suficie obrazują życie błogosławionego Andrzeja z Peschiery dominikanina, który w XV wieku angażował się w pomoc tutejszym ubogim.

Czas zwiedzania: samo stare miasto bez muzeów - ok. 1,5 godziny

Dawne więzienie w Peschiera (miasteczko nad jeziorem Garda)
Dawne więzienie w Peschiera (miasteczko nad jeziorem Garda)
Umocnienia w Peschiera del Garda (jezioro Garda)
Umocnienia w Peschiera del Garda (jezioro Garda)

Gardaland - atrakcje jeziora Garda dla dzieci

Na północ od Peschiery działa duże wesołe miasteczko - Gardaland. To jeden z większych tego rodzaju obiektów na terenie kraju (7 kolejek górskich, zamki strachów, kina 4d i inne atrakcje). Informacje o biletach, godzinach wstępu i aktualnej tematyce znajdziecie na oficjalnej stronie obiektu.

Desenzano del Garda ze starożytnymi pozostałościami

Jedno z ciekawszych miejsc dla tych którzy chcą pozwiedzać. Dodatkowo jest świetnym punktem wypadowym do wycieczek po okolicy (statki do większości miejscowości nad Gardą, autobusy do Peschiery i Salo).

Desenzaono del Garda nad jeziorem Garda
Desenzaono del Garda nad jeziorem Garda

Nad miastem góruje średniowieczny zamek (Via Castello 63) założony najprawdopodobniej na ruinach rzymskiego castrum. Znacznie rozbudowany u progu epoki nowożytnej, w XIX wieku został przebudowany na garnizon. Obecnie jest wykorzystywany przez miasto jako ośrodek kultury i powierzchnia wystawowa. W 2019 roku prezentowana była tu wystawa skierowana do najmłodszych turystów (związana z postacią Myszki Miki). Nawet jeśli nie mamy zamiaru zwiedzać fortyfikacji to warto podejść pod jej bramę - rozciąga się stamtąd piękny widok na całe miasto. Bez biletów możemy również wejść na zamkowy dziedziniec.

Zamek Scaligeri w Desenzaono del Garda (nad jeziorem Garda)
Zamek Scaligeri w Desenzaono del Garda (nad jeziorem Garda)

Głównym kościołem miasta jest świątynia pw. Marii Magdaleny (Chiesa di Santa Maria Maddalena, Piazza Duomo) błędnie nazywana katedrą. Jest to jeden z nielicznych zabytków sakralnych nad Gardą, w którego wnętrzach obejrzymy prawdziwe dzieła sztuki. Budowle reprezentuje przełom renesansu i baroku. Barokowe elementy mieszają się tu z neoklasycznym wyposażeniem, a za najcenniejsze uważane jest malowidło Giovanniego Battisty Tiepolo "Ostatnia wieczerza" (w Kaplicy Najświętszego Sakramentu). Warto zwrócić też uwagę na inne obrazy i freski jak np. dzieła Andrea Celesti.

Ruiny rzymskiej willi - Desenzano nad jeziorem Garda
Ruiny rzymskiej willi - Desenzano nad jeziorem Garda

Będą tu mieli co robić miłośnicy wszelkich "starożytności". W mieście zachowały się bowiem fragmenty rzymskiej willi z odkrytymi przez archeologów mozaikami. Wykopaliska znajdują się przy Via Crocefisso 22. Co więcej w Desenzano działa ciekawe Muzeum Archeologiczne (via Anelli 42) gdzie zgromadzono znaleziska ze stanowisk na terenie prehistorycznych osad na palach. Warto przejść się również do portu - przy Via Porto Vecchio zachowało się kilka mieszczańskich pałaców.

Czas zwiedzania Desenzano del Garda: ok. 3-4 godziny.

Jezioro Garda poza utartym szlakiem

Około 13 kilometrów na południe od Desenzano del Garda znajduje się miejscowość Solferino gdzie w 1859 roku stoczono niezwykle krwawą bitwę pomiędzy wojskami francuskimi i piemonckimi, a austriackimi. Jej pamiątką jest udostępnione do zwiedzania ossuarium gdzie spoczywają kości poległych żołnierzy (lokalizacja: 45.373861, 10.568891).

Desenzano del Garda (nad jeziorem Garda)
Desenzano del Garda (nad jeziorem Garda)

Gardone Riviera i Il Vittoriale degli Italiani

Miejscowość znana już w czasach rzymskich w XIX wieku rozpoczęła karierę modnego uzdrowiska i kurortu. Większość turystów przybywa tu aby zwiedzić Il Vittoriale degli Italiani (w dosłownym tłumaczeniu "świątynia włoskich zwycięstw") czyli monumentalną rezydencję kontrowersyjnego poety i pisarza Gabriele d’Annunzio. Ten bawidamek, dandys i żołnierz przekształcił otrzymaną od państwa willę w pomnik narodowej dumy. Ciało twórcy spoczęło w mauzoleum, które d’Annunzio nakazał zbudować na terenie monumentalnego ogrodu. Muzeum nie jest typową placówką poświęconą postaci literata - to raczej wcielona w życie wizja człowieka, który balansował na granicy artyzmu i szaleństwa. Więcej informacji o cenach biletów i możliwość rezerwacji wejściówek znajdziecie na oficjalnej stronie obiektu.

Wskazówka praktyczna! Zwiedzanie Il Vittoriale degli Italiani jest dość czasochłonne (duży obiekt i różnice wysokości). Obejście całego ogrodu oraz oprowadzanie po willi zajmie ok. 3 godzin.
Podczas zwiedzania Vittoriale degli Italiani - Gardone Riviera (nad jeziorem Garda)
Podczas zwiedzania Vittoriale degli Italiani - Gardone Riviera (nad jeziorem Garda)

Będąc w okolicach domu pisarza warto wejść do kościoła św. Mikołaja (Chiesa di San Nicola da Bari, Piazza del Caduti 26). Jest to jedna z nielicznych świątyń nad jeziorem, która zachowała pierwotny wygląd wnętrza. Zaprojektowano je pod nadzorem malarza Francesco Montiego - turyści mogą podziwiać białe rokokowe stiuki i barwne freski w medalionach. Zobaczymy tu również sporo interesującego malarstwa religijnego, co ciekawe część dzieł jest starsza niż sama świątynia (np. obrazy Zenone Veronese). Szczególną czcią okoliczni mieszkańcy darzą Madonnę di Fraole - umieszczoną w pierwszym ołtarzu po lewej stronie (w październiku odbywa się tu uroczysta procesja).

Kościół św. Mikołaja w Gardone Riviera (nad jeziorem Garda)
Kościół św. Mikołaja w Gardone Riviera (nad jeziorem Garda)

Salo i jedna z najpiękniejszych promenad nad Gardą

Wprawdzie nie znajdziemy tu tak wielu zabytków jak chociażby w Sirmione czy Peschierze, ale trzeba przyznać, że stare centrum wraz z szeroka promenadą należy do najbardziej malowniczych w okolicy. Znane już w średniowieczu miasto przez wieki walczyło o niezależność od lokalnych władców. Mieszkańcy Salo postanowili związać swój los z Wenecją i był to bardzo dobry wybór. Zwycięska Serenissima dała tutejszym mieszczanom spore przywileje. Ten okres w historii przypomina stojąca w porcie kolumna z Lwem św. Marka. II wojna światowa to czas niesławnej Włoskiej Republiki Socjalnej zwanej też Republiką Salo. Było to marionetkowe państwo włoskie kontrolowane przez Hitlera (część urzędów mieściła się właśnie w Salo). Więcej o tamtych czasach dowiecie się z wystaw w MuSa (Museo di Salò, Via Brunati 9). Informacje na temat dni i godzin otwarcia znajdziecie tutaj.

Salo (miasteczko nad jeziorem Garda)
Salo (miasteczko nad jeziorem Garda)

Z całą pewnością warto przespacerować się szeroką promenadą (Lungolago Di Salo), z której poza wodami jeziora dojrzymy również położone na przeciwległym brzegu wioski Magnolie-Porticcioli i Portese. Na terenie starówki przetrwało kilka zabytkowych pałaców mieszczańskich, jak chociażby Palazzo Fantoni (Via Fantoni 49) czy Palazzo Podesta (Lungolago Zanardelli 55). Wiele uroku zachowała Wieża Zegarowa (Torre dell'Orologio, Piazza Angelo Zanelli 20), która w dawnych wiekach była główną bramą miasta. Salo posiada wiele połączeń autobusowych z Brescią.

Czas zwiedzania: 1,5-2 godziny (bez wizyty w muzeum).

Chiesa di Santa Maria Annunziata - Salo, nad jeziorem Garda
Chiesa di Santa Maria Annunziata - Salo, nad jeziorem Garda

Inne zamki, twierdze i mury obronne

W starożytności jezioro Garda było raczej miejscem wypoczynku obywateli Rzymu niż teren ufortyfikowanym. Wszystko zmieniło się w średniowieczu za czasów dominacji rodu della Scala (Scaglieri). Jego przedstawiciele wznieśli w okolicznych miasteczkach imponujące zamki, z których większość zachowała się do naszych czasów. W wielu miejscach przetrwały również umocnienia z czasów nowożytnych i współczesnych. Do najciekawszych budowli obronnych - oprócz tych już wspomnianych - należą:

  • Zamek i mury obronne w Lazise - Warte krótkiej wycieczki mury obronne otaczające niewielkie miasteczko z zachowanymi dwoma bramami (brama św. Zenona i brama św. Marcina). Dawny zamek Scaligeri znajduje się obecnie w rękach prywatnych.
  • Zamek w Torri del Benaco - Kolejna posiadłość słynnego rodu z Werony, w XVIII wieku została przekształcona w oranżerię (przeszklono jedną z zamkowych ścian). Obecnie działa tam lokalne muzeum.
  • Ruiny zamku i forty w Nago-Torbole - Dawny zamek Penede powstał na miejscu starożytnej wieży obserwacyjnej. Dziś zabezpieczony jako trwała ruina jest punktem wycieczek z Nago-Torbole. W okolicach zachowało się też kilka fortów z czasów panowania Habsburgów (najczęściej zrujnowanych i niezabezpieczonych).
  • Zamek w Riva del Garda - Jeden z wysuniętych najbardziej na północ zamków della Scala wznosi się w pobliżu dzisiejszego portu. Na skutek wielu przebudów zatracił swój dawny charakter.
  • Ruiny zamku w Arco - Resztki średniowiecznej fortecy na malowniczej skale już od wieków inspirowały malarzy i poetów. Dawną posiadłość lokalnych hrabiów można zwiedzać w sezonie turystycznym (poza sezonem w weekendy). Nawet jeśli zamek jest zamknięty można spróbować wejść do położonego nieco niżej parku.
Fortyfikacje w Lazise
Fortyfikacje w Lazise

Punkty widokowe

Położenie Gardy pomiędzy górskimi szczytami i wysoczyznami sprawia, że o miejsca, z których będziemy mogli podziwiać piękne widoki nie jest trudno. Nie zawsze rzecz jasna będziemy mogli cieszyć się szeroką panoramą, ale w części południowej powinniśmy bez większych problemów znaleźć taki punkt.

  • Cypel za Sirmione - To jeden z tych fragmentów lądu, które wdzierają się w wody jeziora dzięki czemu spacerujący mają możliwość podziwiania szerokiej panoramy i obu brzegów. Możemy udać się na kraniec ruiny willi Katullusa (wstęp płatny) lub jeśli nie chcemy kupować biletu wybrać bezpłatną trasę wzdłuż brzegu, zakończoną pomostem (plaża Lido delle Bionde). Ładny widok rozciąga się również z położonej na krańcu półwyspu plaży Jamaica Beach.
  • Szańce Peschiera del Garda - Piękne widoki roztaczają się również z dawnych weneckich fortyfikacji, wpisanych na listę UNESCO. W zależności od tego, którą część umocnień wybierzemy możemy podziwiać wody jeziora lub ujście rzeki Minico. Wstęp bezpłatny.
  • Parco Baia delle Sirene - Park z prywatną plażą położony na cyplu wschodniego brzegu jeziora. Wstęp na teren plaży w sezonie płatny.
  • Masyw Monte Baldo - Bez wątpienia jeden z najpiękniejszych punktów widokowych, jakie możemy podziwiać nad Gardą. Aby się tam dostać tam dostać możemy skorzystać z popularnej kolejki gondolowej Funivia Malcesine-Monte Baldo. Więcej o nim napisaliśmy przy opisie największych atrakcji jeziora Garda.
  • Ruiny zamku w Arco - Wprawdzie jeziora stąd nie zobaczymy, ale Arco i okoliczne skały będziemy mieli jak na dłoni. Nawet jeśli zamek jest akurat zamknięty możemy skorzystać z niewielkiego tarasu, położonego w parku (45°55'13.7"N 10°53'08.9"E).
  • Taras za kościołem św. Benedykta w Limone Sul Garda (Chiesa di San Benedetto Limone) - Ciche miejsce z pięknym widokiem na Limone i tutejsze plantacje cytrusów. Niewielki plac, z którego dobrze widać miejscowość znajduje się za wejściem do świątyni.
  • Tarasy grozy w Pieve (Terrazza del Brivido) - Mały taras wysunięty w przepaść nad jeziorem. Niestety dojazd do Pieve jest dość utrudniony dla turystów nie posiadających samochodów. Autobusy jeżdżą z Gargnano i Limone sul Garda (linia LN012), nie kursują jednak zbyt często.
  • Mauzoleum Gabriele D’Annunzio w Vittoriale degli italiani - Kontrowersyjny pisarz i poeta wybrał sobie niezwykłe miejsce pochówku. Doczesne szczątki D'Annunzio spoczęły bowiem na terenie jego posiadłości w Gardone Riviera. Grób poety to wzorowane na antycznych budowlach mauzoleum, z którego rozciąga się piękny widok na jezioro i całą posiadłość. Wstęp w ramach biletu do obiektu.
Mauzoleum Gabriele D’Annunzio w Vittoriale degli italiani (nad jeziorem Garda)
Mauzoleum Gabriele D’Annunzio w Vittoriale degli italiani (nad jeziorem Garda)

Pamiętajmy, że praktycznie każdy z tutejszych zamków ma punkt widokowy w swojej wieży. Najczęściej wstęp jest do takich obiektów jest płatny, wyjątek to ruiny, choć i tu czasem zapłacimy za bilet (np. Bastion koło Riva del Garda).

Muzea

Mimo, że nie znajdziemy tu zbiorów muzealnych na poziomie Rzymu czy Florencji to jednak trzeba przyznać, że oferta muzealna jest interesująca. W zasadzie każde z miast posiada jakąś (z reguły niewielką) placówkę tego rodzaju najczęściej prezentującą historię regionu. Do najczęściej odwiedzanych należą:

  • Muzeum Archeologiczne w Desenzano (Museo civico archeologico Giovanni Rambotti, Via Anelli 42) - Prezentuje przedmioty znalezione podczas okolicznych wykopalisk, przede wszystkim resztki pobliskiej osady na palach z kultury Polady wpisanej na listę UNESCO (wpis zbiorowy - 111 takich osiedli pod nazwą "Prehistoryczne osady na palach w okolicach Alp").
  • Muzeum Rybołówstwa i Lokalnych Tradycji w Peschiera del Garda (Museo della Pesca e delle Tradizioni Lacustri, Via Parco Catullo 4) - Na terenie dawnej twierdzy możemy obejrzeć eksponaty związane z zawodami charakterystycznymi dla tego regionu.
  • Muzeum Wina w Bardolino (Wine Museum, Via Costabella 9) - Małe lokalne muzeum prezentujące historię produkcji wina, ale z możliwością spróbowania miejscowych wyrobów. Zwiedzanie lepiej zarezerwować z wyprzedzeniem.
  • MAG Museo Alto Gardo (Piazza Cesare Battisti 3/A) - Umieszczone w dawnym zamku poza wystawami poświęconymi historii regionu posiada również eksponowany zbiór malarstwa.
  • Cytrynowy "Zamek" w Limone Sul Garda (Via Quattro Novembre 25) - Pokazowa plantacja drzewek cytrynowych w zabytkowym budynku z XVIII wieku.
  • Muzeum Dzieciątka Jezus w Gardone Riviera (Museo Il Divino Infante, Via dei Colli 34) - Prywatna kolekcja rzeźb sakralnych przedstawiających Jezusa jako dziecko. Więcej informacji tutaj: LINK.
  • MUSA Muzeum Salo - Możliwość zapoznania się z trudną historią regionu oraz dziełami sztuki lokalnych artystów.
Sirmione (nad jeziorem Garda) - Muzeum Archeologiczne
Sirmione (nad jeziorem Garda) - Muzeum Archeologiczne
Riva del Garda (jezioro Garda)
Riva del Garda (jezioro Garda)

Wille

W przeciwieństwie do jeziora Como nad Gardą nie ma zbyt wielu willi udostępnionych do zwiedzania. Wiele z nich możemy obejrzeć z zewnątrz, w niektórych mieszczą się dziś hotele. Co zaskakujące zachowało się tu całkiem sporo willi z czasów rzymskich, chociaż w większości przypadków do naszych czasów przetrwały jedynie resztki murów przyziemia.Najciekawsze z tego rodzaju obiektów to:

  • Villa La Pergolana w Lazise - powstała na terenie dawnego klasztoru, w jej obrębie zachował się dawny kościół franciszkański. Przebudowana w XIX wieku dziś znajduje się w rękach prywatnych.
  • Villa degli Albertini w Gardzie - uznawana często za jedną z najpiękniejszych nad jeziorem wyróżnia się czerwono-żółtym kolorem ścian i ciekawymi wieżyczkami. Niestety nie jest udostępniona do zwiedzania.
  • Villa Feltrinelli w Gargnano - wybudowana pod koniec XIX wieku zachwyciła Mussoliniego, który zamieszkiwał tu przez kilka lat. Obecnie w jej wnętrzach mieści się luksusowy hotel.
  • Villa Bettoni w Gargnano-Bogliaco - powstała w XVIII wieku i bliżej jej do prawdziwego pałacu niż skromnej mieszczańskiej willi. Obecni właściciele umożliwiają wynajem pomieszczeń na specjalne uroczystości.
  • Villa Borghese-Cavazza - Patrz akapit Wyspy.
Ruiny rzymskiej willi - Desenzano nad jeziorem Garda
Ruiny rzymskiej willi - Desenzano nad jeziorem Garda

Wyspy

Na wodach jeziora znajduje się pięć wysp, z których cztery dostępne są dla turystów. Oto one:

  • Isola del Garda - Od czasów średniowiecznych aż do epoki napoleońskiej istniał tutaj klasztor (początkowo benedyktynów, a potem franciszkanów). Następnie wyspa przeszła w ręce arystokracji, której przedstawiciele wznieśli tam willę zwaną dziś Borghese-Cavazza. Rodzina Cavazza posiada ów obszar do dziś, ale posiadłość można zwiedzić po wykupieniu odpowiedniej wycieczki. Więcej informacji o wycieczkach i miejscach skąd wypływają statki (najczęściej z Salo) znajdziemy tu.
  • Isola del Sogno i Isola dell'Olivo - Tak zwane "Wyspa Marzeń" i "Wyspa Oliwek" znajdują się kilkanaście metrów od brzegu (okolice Malcesine). Latem można się tu dostać piechotą (poziom wody znacznie się obniża). Wtedy też brzegi tych wysepek wykorzystywane są jako skalne plaże.
  • Isola di San Biagio - Nazywana również Wyspą Królików (od pojawiających się tam owych zwierząt) posiada prywatną plażę z barem, zarządzaną przez pobliski camping San Biagio.
  • Isola di Trimelone - Jedyna z wysp zamknięta dla ruchu turystycznego. Latami zarządzana przez wojsko stała się składowiskiem materiałów wybuchowych. O tym, że niewybuchy to nie legenda przekonali się okoliczni mieszkańcy w latach 50. kiedy to niespodziewana eksplozja doprowadziła do wielodniowego pożaru.

Jak poruszać się nad jeziorem Garda?

Cały obszar jest dość dobrze skomunikowany więc do większości interesujących punktów punktów dojedziemy autobusami. Należy pamiętać jednak o tym, że nad jeziorem operują aż trzy firmy autobusowe. Z tego powodu na granicach regionów jest nieco mniej połączeń niż w innych miejscach.

Możemy skorzystać również z połączeń promowych, ale w miesiącach zimowych przewoźnik zawiesza wszystkie połączenia poza Maderno – Torri. W niektórych miastach można skorzystać z tzw. taksówek wodnych, jest to jednak znacznie większy koszt.Pociągi kursują jedynie wzdłuż południowego brzegu, co sprowadza się do dwóch stacji: Desenzano Del Garda-Sirmione i Peschiera Del Garda.

Rejsy

Istnieje kilka możliwości podróży po wodach jeziora:

  • Rejsy regularne - oferowane przez firmę Navigazione Lago di Garda. Ich statki działają na podobnej zasadzie co lokalne autobusy - koszt biletu zależy od odległości jaką przepłyniemy, a łódź zatrzymuje się w każdym z mijanych portów. Z tego powodu rejs z Desenzano do Riva del Garda może okazać się dość długi. Firma oferuje też krótkie rejsy do szczególnie lubianych przez turystów miejscowości (np. Desenzano - Sirmione). Uwaga! Poza sezonem liczba połączeń znacznie się zmniejsza, a zimą statki kursują tylko na linii Maderno - Torri.
  • Taksówki wodne - czyli łodzie, które zabiorą nas do wybranego punktu. Wynajmowane przez prywatne firmy w najpopularniejszych miejscowościach. Ich ceny są jednak znacznie wyższe od połączeń regularnych np. w Sirmione trzeba zapłacić ok. 100€ za kurs (pojemność takiego środka transportu to ok. 8 osób).
  • Łodzie do wynajęcia - nie ma potrzeby posiadania specjalnych licencji. Są to najczęściej małe łódki z napędem benzynowym, które możemy wynająć np. w Desenzano del Garda (oraz innych dużych miejscowościach). Opłata za wynajem to ponad 130€ za cały dzień pływania (plus opłata za benzynę) lub około 100 euro za dwie godziny (opcja all inclusive).

Większość ofert znajdziemy najczęściej w portach konkretnych miast lub blisko popularnych atrakcji położonych nad brzegiem jeziora. Przy nabrzeżach umieszczane są też tablice z rozkładami Navigazione Lago di Garda oraz tabelką z cenami.

Sirmione (jezioro Garda)
Sirmione (jezioro Garda)

Najlepsza baza na nocleg nad jeziorem Garda

Powiedzmy sobie szczerze nie istnieje obiektywnie najlepsze miejsce na nocleg nad jeziorem Garda. Wszystko zależy od tego co chcemy robić podczas naszego urlopu, skąd i jakim środkiem transportu dojeżdżamy oraz czy bardzo przeszkadza nam tłok.

Jeśli decydujemy się na zwiedzanie najlepszym wyborem będzie południowa i południowo-zachodnia część jeziora. Takie miejscowości jak Peschiera del Garda czy Desenzano del Garda mają dodatkowo połączenia kolejowe z Bergamo, Mediolanem lub Weroną. Do bogatego w zabytki Salo dojedziemy autobusem z Brescii. W sezonie turystycznym na ulicach tych miast panuje jednak spory tłok. Pewnym rozwiązaniem może być wybór jednej z miejscowości położonych pomiędzy Salo, a Desenzano. Ta część jeziora jest jedną z mniej poznanych, znacznie łatwiej znaleźć tu miejsce, gdzie odpoczniemy od zgiełku. Trzeba jednak pamiętać, że dojazd do tych miasteczek i nie jest tak prosty jak chociażby do popularnej Peschiery.

Dla tych, którzy wizytę nad jeziorem chcą połączyć z górskimi wędrówkami lub uprawianiem sportów wodnych najlepszym wyborem będzie północna część akwenu. Położone ok. 6 kilometrów od brzegu Arco jest dobrze przygotowane na przyjazd turystów zainteresowanych zdobywaniem górskich szczytów czy skalną wspinaczką. W niedalekiej Malcesine działa popularna kolejka, która zabierze nas na masyw Monte Baldo (wagoniki wjeżdżają na wysokość ok. 1800 metrów). Okolice szczytu dają możliwość spróbowania różnego rodzaju aktywności: od trekkingu aż po paralotniarstwo. Najważniejszym ośrodkiem sportów wodnych jest z kolei Nago-Torbole, które upodobali sobie miłośnicy windsurfingu.

Więcej: Gdzie spać nad jeziorem Garda? Wybrane miasta i przykładowe hotele

Arco (okolice jeziora Garda) - widok na miasto
Arco (okolice jeziora Garda) - widok na miasto

Pewną szansę na spokojny wypoczynek nad brzegiem jeziora będziemy mieli w Limone sul Gard lub miejscowościach położonych między Gardą a Malcesiną. Warto jednak sprawdzić wcześniej jak ukształtowany jest teren na jakim leży dana miejscowość - różnice poziomów w Limone mogą nieprzyjemnie zaskoczyć. Pamiętajmy też, że nie każda wioska posiada swój port czy nawet nabrzeże - część miejscowości (np. Pieve czy Arias) leży dość wysoko, a od jeziora oddziela je droga szybkiego ruchu.

Planując urlop nad tym akwenem warto też dokładnie przestudiować mapę okolicy. Sam fakt, że dana wioska czy miasto ma w nazwie słowo Garda nie oznacza, że leży nad samym jeziorem. Tak jest chociażby w przypadku Castelnuovo del Garda oddalonym od brzegu o ponad pięć kilometrów.

Plaża w Limone sul Garda (jezioro Garda)
Plaża w Limone sul Garda (jezioro Garda)

Ile czasu spędzić nad Jeziorem Garda i jak zaplanować wizytę?

Na to pytanie również nie da się jednoznacznie odpowiedzieć. Ciekawy może okazać się jednodniowy wypad nad jezioro z Bergamo lub Werony, ale też leniwy dwutygodniowy pobyt połączony ze zwiedzaniem okolicznych miast. W przypadku krótkich wyjazdów na jeden lub dwa dni najlepiej celować w okolice południowego brzegu (Peschiera, Desenzano lub Salo). Jeśli np. przebywamy w Trydencie możemy, korzystając z lokalnych autobusów, wybrać się na jednodniową wycieczkę do Riva del Garda.

Umocnienia w Peschiera del Garda (jezioro Garda)
Umocnienia w Peschiera del Garda (jezioro Garda)

W przypadku wyjazdów kilkudniowych istotne jest czy nocujemy w jednym miejscu czy decydujemy się na zmianę hotelu co noc. Wiele zależy też od tego czy dysponujemy własnym samochodem czy korzystamy z lokalnych autobusów. Opcją optymalną wydają się cztery dni pobytu - będziemy mogli poznać najważniejsze miasta, a przy tym wyjazd nie okaże się zbyt dużym obciążeniem dla naszych kieszeni.

Zamek Scaligeri - Desenzano (jezioro Garda)
Zamek Scaligeri - Desenzano (jezioro Garda)

Przykładowe wycieczki podczas naszego wyjazdu:

  • Z Desenzano del Garda płyniemy (albo jedziemy autobusem) do Sirmione. Na miejscu zwiedzamy tzw. Groty Katullusa (Grotte di Catullo) czyli ruiny rzymskiej willi łączonej często z osobą rzymskiego poety Gaiusa Valeriusa Catullusa (warto zaznaczyć, że ruiny są stosunkowo dobrze zachowane!). Z innych ciekawych zabytków wymienić warto: zamek rodu Scaligeri (della Scala) oraz dwa średniowieczne kościoły. Z Sirmione możemy pojechać do Peschiera del Garda (weneckie i austriackie umocnienia wpisane na listę UNESCO) lub wrócić do Desenzano (katedra, zamek Scaligeri i resztki starożytnej willi).
  • Zwiedzamy Salo, miasto z przyjemną starówką oraz niechlubną rolą w historii Włoch (faktyczna stolica ostatniego państwa Benito Mussoliniego). Stąd możemy udać się do pobliskiej miejscowości Gardone Riviera (rokokowy kościół św. Mikołaja oraz fantasmagoryczna willa pisarza Gabriele d’Annunzio).
  • Riva del Garda i pobliskie Arco. Po pobycie nad jeziorem (ciekawa zabytkowa starówka z zamkiem funkcjonującym dziś jako muzeum) możemy wybrać się na krótki wypad do Arco, które niegdyś funkcjonowało jako miejscowość uzdrowiskowa (liczne wille, ruiny zamku i park z wodospadem Parco Grotta Cascata Varone).
  • Podróż Lazise-Bardolino-Garda. Wiele połączeń autobusowych pozwoli bez większych problemów przejechać między tymi miejscowościami (w sezonie możemy skorzystać również z promu). W Lazise zachowały się średniowieczne mury miejskie, Bardolino to tutejsza "stolica wina", a Garda może poszczycić się jedną z najpiękniejszych willi nad jeziorem (Villa degli Albertini - niestety w rękach prywatnych).
  • Malcesina. Możemy tu dostać się z Riva del Garda lub bardziej odległych miejscowości wschodniego brzegu (autobusy z Werony i Peschiery). Część dnia przeznaczmy na zwiedzanie historycznego centrum i średniowiecznego zamku, część na wjazd na Monte Baldo (Uwaga! w sezonie trzeba odstać swoje w długiej kolejce).
Umocnienia w Peschiera del Garda (jezioro Garda)
Umocnienia w Peschiera del Garda (jezioro Garda)

Większość tutejszych miejscowości zwiedzimy w maksymalnie dwie godziny. Trzeba jednak dokładnie sprawdzić kursy autobusów aby nie zostać uwięzionym w mniej popularnym miasteczku. Swoistym wąskim gardłem może okazać się droga pomiędzy Riva del Garda a Gargnano. Na tym obszarze przebiega granica pomiędzy gminami Trydent i Mediolan. Z tego powodu liczba połączeń autobusowych nie jest tak duża jak np. po stronie wschodniej. Problemu tego nie ma na granicy między Wenecją Euganejską a Mediolanem.

Jezioro Garda - atrakcje

Jak zwiedzać jezioro Garda?

Mimo dobrze rozwiniętej sieci lokalnych połączeń musimy pamiętać o kilku podstawowych zasadach (zwłaszcza jeśli przyjeżdżamy nad Gardę zimą lub jesienią):

  • Jeziora jest dość długie, a poza sezonem możliwość przepłynięcia z jednego brzegu na drugi może być ograniczona. Latem możemy wybierać spośród połączeń promowych, ale na podróż statkiem trzeba przeznaczyć trochę czasu (np. z Gardy do Desenzano ponad godzinę). Dodatkowo statki nie pływają szczególnie często (kilka kursów dziennie).
  • Jeśli podróżujemy samochodem to pamiętajmy, że w sezonie możemy mieć problem ze znalezieniem taniego (a czasem jakiegokolwiek) miejsca parkingowego. Centra tutejszych miasteczek są najczęściej zamknięte dla ruchu - wolnego miejsca lepiej szukać kilka ulic dalej. Darmowe parkingi istnieją, ale nie są normą - najczęściej nie płacimy za pierwszą godzinę (czasem dwie), kolejne to koszt w wysokości od 1,50 do 3€.
  • Połączenia autobusowe to dobry sposób na zwiedzanie okolicy, ale pamiętajmy że rozkłady często nie mają wiele wspólnego z rzeczywistym czasem przyjazdu autobusu. Kierowcy regularnie się spóźniają, ale potrafią też odjechać kilka minut przed czasem.

Punkty informacji turystycznej

Tego rodzaju placówki znajdziemy praktycznie w każdym tutejszym miasteczku. Z reguły funkcjonują one na europejskim poziomie, ale lepiej przygotować się na pewne niedogodności (np. kłopoty z porozumiewaniem się po angielsku). Regułą jest przerwa w działalności IT w środku dnia. Raczej nie otrzymamy informacji w niedziele, a w przypadku mniejszych miasteczek również poza sezonem. Na plus wyróżnia się punkt informacji turystycznej w Arco (duża liczba materiałów w języku angielskim, pomocna obsługa) i w Limone sul Garda (dobra komunikacja w języku angielskim, możliwość kupienia biletów autobusowych).

Limone sul Garda (jezioro Garda)
Limone sul Garda (jezioro Garda)

Kiedy najlepiej odwiedzić Jezioro Garda?

Wszystko zależy od tego co chcemy robić nad jeziorem. Jeżeli najwięcej czasu chcemy spędzić w wodzie to pod uwagę powinniśmy brać lipiec lub sierpień (jednocześnie licząc się z dużym tłokiem). Pamiętajmy jednak, że Garda nawet w upalne lata nie osiąga temperatur wyższych niż 26 stopni. Dodatkowo musimy zdawać sobie sprawę z faktu, że malutkie miasteczka nad jeziorem nie są w stanie przyjąć tysięcy turystów i latem zwyczajnie pękają w szwach. Ci, którzy szukają świętego spokoju powinni zatem wybrać się nad Gardę np. w marcu. Niestety poza sezonem wiele placówek muzealnych czy obiektów udostępnianych do zwiedzania zawiesza swoja działalność i może się okazać, że nie zwiedzimy lokalnego muzeum czy średniowiecznego zamku. Na całe szczęście najbardziej znane obiekty (Grotte di Catullo, Vittoriale degli italiani)) czy duże muzea działają cały czas.

Vittoriale degli italiani (jezioro Garda)
Vittoriale degli italiani (jezioro Garda)

Osobną sprawą są opady. Co ciekawe średnia dni deszczowych w miesiącu nad jeziorem jest podobna i w ciągu roku waha się od 5 do 9 dni. Największą szansę na to, że będziemy musieli skorzystać z parasola mamy w kwietniu, maju i czerwcu, a najmniejszą w lutym i lipcu.Warto również zwrócić uwagę na liczbę słonecznych godzin każdego miesiąca. Prawdziwy "słoneczny szczyt" to pora od połowy kwietnia do września (od 200 do 300 godzin słońca), zaś listopad, grudzień i styczeń to poniżej 100 słonecznych godzin.

Trasy spacerowe i szlaki piesze

Podobnie jak nad jeziorem Como także i tutaj wiele zależy od poszczególnych gmin. Niektóre z nich zainwestowały duże pieniądze w stworzenie specjalnych promenad czy tras widokowych przeznaczonych dla pieszych i/lub rowerzystów, w innych o długich spacerach możemy raczej zapomnieć (chodzenie po wąskich włoskich poboczach ruchliwych dróg to raczej wątpliwa przyjemność).

Osobna kwestia to specjalne szlaki turystyczne wyznaczane w najciekawszych punktach regionu. Często wiodą one dość daleko od brzegu, ale w zamian za to pozwalają poznać historię lub kulturę danego obszaru. O tego rodzaju drogi najlepiej pytać w punktach informacji turystycznej.

Proste i nieskomplikowane trasy spacerowe dla początkujących to np. długa promenada wyznaczona z Lazise do Bardolino. Turyści mogą spacerować wzdłuż brzegu jeziora (czasem w cieniu starych drzew) nową, wygodną drogą (mogą z niej korzystać również rowerzyści). Podobnie jest w przypadku drogi wiodącej na północ od Limone sul Garda. Do dyspozycji zwiedzających oddano specjalną trasę ciągnącą się wzdłuż drogi umieszczoną nad brzegiem jeziora. Dzięki temu mamy możliwość podziwiania niezwykłych widoków, a od ruchliwej trasy oddziela nas barierka. Jedyny minus tego szlaku to brak celu do którego mógłby on prowadzić (podczas naszej wizyty droga urywała się kilka kilometrów za miejscowością).

Ci, którzy myślą o nieco bardziej wymagających wyprawach również będą mieli szerokie pole manewru. O pasjonatach nordic walkingu pomyślała gmina Malcesine - na jej terenie wyznaczono 11 tras spacerowych, część wokół samej miejscowości, część wokół masywu Monte Baldo.

Widok na jezioro Garda z Monte Baldo
Widok na jezioro Garda z Monte Baldo

Z kolei Bardolino stawia na rowerzystów proponując między innymi Trasę Winną (16,50 kilometra) pomiędzy najważniejszymi winnicami regionu. Wiele tras rowerowych przygotowali włodarze gminy Desenzano i Peschiera del Garda.

Wyjątkowo rozbudowaną sieć tras znajdziemy w okolica Arco i Riva. Osobne szlaki wytypowano dla rowerów górskich i szosowych. Piesi będą mieli gdzie odbywać spacery, a bardziej doświadczeni spróbować wspinaczki. Materiały dotyczące tras otrzymany w lokalnych punktach IT.

Kuchnia, restauracje i jedzenie na mieście

Miłośnicy kuchni włoskiej będą się tu czuli jak w raju. Najczęściej znajdziemy pizzerie i lokale serwujące panini. Wprawdzie region Lago di Garda posiada kilka charakterystycznych potraw nie są one jednak serwowane często. Jeśli jednak dobrze poszukamy to z całą pewnością znajdziemy makaron bigoli z sardynkami (bigoli con le sarde). Często serwuje się również risotto (ze szparagami, linem lub z sosem z dodatkiem wina Amarone). Nad jeziorem jada się również polentę carbonèra (z dodatkiem sera, masła i mięsa).

Nad jeziorem spotkamy się również z wieloma winami charakterystycznymi dla regionu. Na południu spróbujemy Lugany, na wschodzie Bianco di Custoza, Amarone della Valpolicella czy Bardolino, na północy króluje Valdadige, a na zachodzie Garda. Są to najczęściej wina wytrawne lub półwytrawne, miłośnicy win słodkich powinni poszukać Recioto di Soave, pochodzącego z okolic Werony. Niektóre z tutejszych trunków możemy spróbować w winiarniach, zlokalizowanych tuż obok winnic (np. Cascina Maddalena w Lugano di Sirmione lub Villa Calicantus w Calmasino). Możemy również poszukać lokali serwujących wina i inne trunki (np. limoncello) własnego wyrobu.

Wskazówka praktyczna Większość restauracji otwierana jest około południa lub jeszcze później. Zapewne znajdziemy lokal serwujący śniadania, ale dużego wyboru lepiej się nie spodziewać. Najczęściej będziemy również skazani na ograniczoną liczbę potraw (głównie panino, tosty lub bruschetty). Nie wszystkie restauracje doliczają opłaty za nakrycie tzw. coperto (wbrew pozorom nad Gardą nie jest to szczególnie częsta praktyka), należy jednak pamiętać, że od czasu do czasu możemy się z tym spotkać.

Ceny nad Gardą nie są aż tak wysokie, jakby się to mogło wydawać i raczej nie zapłacimy tu więcej niż w innych częściach regionu. Za pizzę będziemy musieli zapłacić od ok. 6 do 12€ (w zależności od dodatków), makarony to koszt ok. 8-12€. Popularne we Włoszech serwowane na śniadania kanapki i przekąski kosztują ok 4-6€. Kieliszek popularnego wina to koszt ok. 4€ (chociaż jeśli znajdziemy lokal serwujący domowe wyroby to zapłacimy nieco mniej), drinki są nieco droższe - ok. 6€. Praktycznie wszędzie znajdziemy szeroki wybór kaw (ceny zaczynają się od ok. 1,80€), co ciekawe z reguły więcej zapłacimy za herbatę.

Bardolino (nad jeziorem Garda)
Bardolino (nad jeziorem Garda)

Plaże i baseny nad jeziorem Garda

Tutejsze plaże są najczęściej wąskie i kamieniste. Łatwiej znaleźć tu promenadę lub drogę wzdłuż wybrzeża niż plażę z prawdziwego zdarzenia. Mimo wszystko praktycznie w każdej miejscowości wyznaczono odpowiedni kawałek brzegu, przy którym możemy zażyć kąpieli. Podobnie jak nad jeziorem Como tutaj też spotykamy się z płatnymi ogrodzonymi miejscami kąpieli. Poza nielicznymi aquaparkami z basenów najczęściej skorzystamy w kilkugwiazdkowych kompleksach hotelowych.

Oto lista miejsc, w których możemy skorzystać z kąpieli:

  • Spiaggia Cola (Limone Sul Garda) - zadbana żwirowa plaża w Limone, w pobliżu duży (płatny) parking. Możliwość wypożyczenia rowerów wodnych.
  • Spiaggia Castello (Garganano) - niewielka bezpłatna plaża, położona tuż obok miejskiego parku, blisko historycznego centrum miasta. Uwaga! W Gargnano i okolicach znajdziemy sporo bezpłatnych małych plaż jak np.: Spiaggia Corno, Spiaggia della Gial (możliwość wejścia ze zwierzęciem) czy Plaża Fontanella. Nie wszędzie jednak będziemy mogli skorzystać z parkingu.
  • Spiaggia d'Oro i Spiaggia "Desenzanino" (Desenzano) - dwie bezpłatne, żwirowe plaże w popularnym Desenzano.
  • Jamaica Beach (Siurmione) - mała, kamienna ale uznawana za jedną z najpiękniejszych plaż nad jeziorem. Leży u poniżej ruin antycznej Willi Katullusa.
Plaża w Lazise (jezioro Garda)
Plaża w Lazise (jezioro Garda)

Plaże płatne:

  • Parco Baia delle Sirene (ok. 3 kilometry od Gardy) - pięknie położony park i plaża z płatnym wstępem, możliwość wynajęcia leżaków.
  • Mirabello Beach (Bardolino) - trawiasta, płatna plaża z leżakami i restauracją.
  • Baia Bianca Bay (Manerba) - modna, płatna plaża z położonym w pobliżu klubem nocnym.

Baseny:

  • Aquaria Thermal SPA (Sirmione) - Te gorące źródła znane były już od czasów rzymskich, jednak ich wykorzystanie na większą skalę to dopiero wiek XIX. Dzięki pomocy nurka udało się dostać do ukrytych w skale zbiorników z gorącą wodą. Dziś znajduje się tu nowoczesne SPA, którego część stylizowana jest na starożytne rzymskie łaźnie. Ośrodek posiada szeroką ofertę, skierowana jest do turystów z zasobniejszym portfelem (możliwość skorzystania z gorących źródeł, zabiegów pielęgnacyjnych lub masaży). Uwaga! w niektóre dni rezerwacja biletów jest obowiązkowa (więcej informacji na oficjalnej stronie internetowej obiektu). Wejściówki możemy kupić online na oficjalnej stronie obiektu: LINK.
  • Parco Termale del Garda (Colà) - Inny przykład wykorzystania gorących źródeł znajdziemy w odległej kilka kilometrów od Lazise wiosce Cola. Wstęp jest nieco tańszy niż w modnym Sirmione. Więcej informacji znajdziemy tutaj.
  • Caneva Aquapark - W sezonie możemy skorzystać z aquaparku leżącego między Peschierą a Lazise. Znajdziemy tu sztuczną plażę, zjeżdżalnie i baseny. Razem z aquaparkiem działa też duże wesołe miasteczko tematyczne (atrakcja nawiązujące do popularnych filmów przygodowych). Cennik i godziny otwarcia sprawdzicie tutaj.

Ciekawostki o jeziorze Garda

Kilkanaście wersów z opisem okolic jeziora znajdziemy w XX księdze "Piekła" Dantego. Przy okazji historii potępionej wróżki Manto poeta wspomina:

Jezioro w górnej Italiji leży U stóp alpejskich, Benaco z nazwiska, Niemiec granica u tyrolskich leży.

Wymienia też kilka miejscowości, parę słów poświęcając twierdzy w Peschierze:

Gdzie brzeg się łukiem zgina, sterczą wieże Peskiery silnej, co pewną osłoną Kraj przed Bergamem i przed Brescją strzeże.

  • Podczas działań wojennych w 1859 roku kilkanaście kilometrów od brzegów jeziora stoczono bitwę pod Solferino. Z powodu braku pomocy medycznej bilans ofiar okazał się znacznie wyższy niż się to z początku wydawało. Krwawy plon starcia przeraził szwajcarskiego filantropa Henriego Dunanta i skłonił go do stworzenia Czerwonego Krzyża. Dziś w okolicach pola bitwy funkcjonuje muzeum oraz ossuarium.

  • Do Arco przyjeżdżał austriacki poeta Rainer Maria Rilke. Twórca odwiedzał matkę, która często przebywała w tamtejszym sanatorium. Podróże te znalazły odbicie w jego twórczości, a jeden z wierszy nosi tytuł "Arco".

  • Włoski reżyser Pier Paolo Passolini umieścił akcję swojego ostatniego filmu w Salo. Kontrowersyjne dzieło pt. "Salo czyli 120 dni Sodomy" było adaptacją książki Markiza de Sade.

  • Po 1917 roku do Arco przeniósł się przedstawiciel łódzkiej rodziny fabrykanckiej Gustaw Biedermann. Zamieszkał w jednej z tutejszych willi.

Desenzano del Garda (jezioro Garda)
Desenzano del Garda (jezioro Garda)

Kilka słów o historii

Wbrew powszechnej opinii historia bytności człowieka nad Gardą jest dłuższa niż 3 tysiące lat. Najstarsze znaleziska archeologiczne wskazują na pojawienie się tu człowieka w paleolicie (okolice Monte Baldo). Pomiędzy 2200-1600 r. p.n.e. w okolicach Lonato del Garda wykształciła się tzw. kultura Polada. Przebywający nad jeziorem ludzie budowali charakterystyczne osady na palach, których odnalezienie w latach 70. XIX wieku stały się prawdziwą archeologiczną sensacją.

Szybki rozrost Rzymu doprowadził do objęcia tych terenów władzą republiki. Piękne widoki i sprzyjający klimat sprawiły, że bogaci mieszkańcy chętnie budowali tu modne wille. O jednej z takich posiadłości wspomina poeta Katullus w wierszu XXXI "Powitanie stron rodzinnych":

"Perło półwyspów i wysp, Syrmionie, Jakie w jeziorach i na oceanie Oba Neptuny piastują na łonie, O jakże słodkie z tobą przywitanie!".

W roku 268 nad brzegami jeziora cesarz Klaudiusz II stoczył zwycięską bitwę z Alamanami. Po upadku cesarstwa tereny te przypadły Longobardom, a w we wczesnym średniowieczu stały się teatrem działań wojennych kilku włoskich miast. W XIII wieku przewagę uzyskał ród Della Scala (Scaligeri) z Werony. Jego przedstawiciele wybudowali tu szereg budowli obronnych, wydatnie poprawiając obronność poszczególnych miasteczek. W tym samym okresie Sirmione stało się siedzibą sekty katarskiej, zniszczonej w 1276 roku przez werończyków. Po dwóch latach ponad stu katarów zostało spalonych na stosie (był to jeden z największych procesów w dziejach całej inkwizycji włoskiej).

Potęga rodu Scaligeri upadła po wojnach z rodziną Visconti i Wenecją, która ostateczną włączyła Gardę w obręb swojego władztwa. Nim jednak Serenissima utrwaliła tu swoje panowanie musiała stoczyć długie wojny z Mediolanem. Na przełomie 1438 i 1439 roku chcąc zaskoczyć przeciwnika i pomóc obleganej Brescii wenecjanie przetransportowali lądem kilkadziesiąt okrętów, które wodowano w Torbole. Płynące rzeką Adygą statki przestawiono na ląd dzięki specjalnym maszynom, następnie ciągnięto je przy pomocy zwierząt pociągowych i okolicznych chłopów. Aby galery mogły dostać się na wodę trzeba było zburzyć część domów w Nago. Niestety okręty zostały pokonane przez mediolańczyków i dopiero druga grupa statków (tym razem zbudowanych w Nago) zdołała pozbyć się wroga z wód Gardy. Mimo wszystko całe to przedsięwzięcie przeszło do historii jako przykład inżynieryjnego geniuszu Wenecjan (nazwane zostało Galeas per montes). Sukces Republiki zapewnił mieszkańcom tutejszych miasteczek długie lata pokoju.

Kościół św. Marcina w Peschiera nad jeziorem Garda
Kościół św. Marcina w Peschiera nad jeziorem Garda

Nowi władcy rozbudowali część przestarzałych umocnień tworząc m.in. nowoczesną twierdzę w Peschiera del Garda. Kres tego panowania przyniosły wojny napoleońskie (walki toczyły się także nad jeziorem), a po ich zakończeniu cały ten obszar przypadł Austriakom. Trzy wojny o niepodległość ustaliły granicę pomiędzy Austrią, a Włochami na północnej rubieży jeziora. Włosi odzyskali całą Gardę dopiero po pierwszej wojnie światowej (w czasie walk tutejsze miasta były atakowane z powietrza przez Austriaków). W latach 1943-45 Salo stało się stolicą Włoskiej Republiki Socjalnej pod przewodnictwem Mussoliniego. Do czasu upadku totalitaryzmu w mieście oraz w okolicznych miejscowościach przebywali faszystowscy oficjele i ministrowie. Koniec dyktatury sprowadził na niektóre z tutejszych miasteczek (np. Desenzano) bombardowania i zniszczenie infrastruktury kolejowej.

Salo (jezioro Garda)
Salo (jezioro Garda)

Cześć!

author

Cieszymy się, że udało Ci się dotrzeć do końca naszego artykułu i mamy nadzieję, że okazał się przydatny. Więcej informacji o naszym blogu znajdziesz na podstronie o nas.

W przypadku natrafienia na nieaktualne dane lub błędy prosimy o wiadomość - dane adresowe dostępne są w zakładce kontakt.

Aśka i Sławek - autorzy bloga Podróże Po Europie (podrozepoeuropie.pl)

Reklama