Schody Hiszpańskie w Rzymie

Monumentalne Schody Hiszpańskie (wł. Scalinata di Trinità dei Monti) są jednym z największych symboli Rzymu. I choć od 2019 roku nie uświadczymy na nich osób siedzących, to wciąż przybywają oglądać je niemal wszyscy odwiedzający Wieczne Miasto.

Schody łączą Plac Hiszpański (wł. Piazza di Spagna, na dole) z XVI-wiecznym kościołem Trinità dei Monti na wzgórzu Pincio. To właśnie stąd wzięła się ich włoska nazwa - La Scalinata di Trinità dei Monti - co możemy przetłumaczyć jako schody do kościoła św. Trójcy na Wzgórzu. W Polsce, jak i w całej reszcie świata, przyjęła się nazwa Schody Hiszpańskie (ang. Spanish Steps).

Schody Hiszpańskie - historia i architektura

Schody mają 135 stopni, które wykonano z trawertynu (kamienia wydobywanego nieopodal miasta Tivoli). W ich górnej części rozmieszczono rozległe tarasy, z których rozpościera się przyjemny widok na okolicę.

Słynne schody powstawały w latach 1723-1726 według projektu Francesco De Sanctisa, który wygrał rywalizację z Alessandro Specchim. Inauguracja budowli odbyła się w 1725 roku (roku jubileuszowym) w obecności papieża Benedykta XIII. Schody po raz ostatni odrestaurowano w latach 2015-2016 dzięki wsparciu firmy Bulgari.

Pomysł połączenia monumentalnymi schodami Placu Hiszpańskiego (gdzie mieściła się ambasada Hiszpanii przy Watykanie) z kościołem św. Trójcy na Wzgórzu (wł. Trinità dei Monti) pojawił się przynajmniej kilkadziesiąt lat wcześniej. Projekt ten miał uczcić pokój francusko-hiszpański. Na początku drugiej połowy XVII wieku środki finansowe na budowę podarował francuski dyplomata Étienne Gueffier, który pełnił funkcję ambasadora Francji w Rzymie. Za projekt odpowiadać miał Giovanni Lorenzo Bernini, ale przez brak zgody pomiędzy francuskim królem a papieżem pomysł został wstrzymany aż do 1721 roku.

Zakaz siadania na Schodach Hiszpańskich

Od drugiej połowy 2019 roku obowiązuje zakaz siadania na słynnych schodach pod karą wysokiej grzywny. Przez większość dnia przejście pilnowane jest przez parę policjantów, którzy gwiżdżą na turystów próbujących usiąść do zdjęcia.

Decyzja o wprowadzeniu zakazu jest bardzo kontrowersyjna - ma zarówno szerokie grono zwolenników, jak i przeciwników. Jednym z argumentów za wprowadzeniem zakazu był fakt, że spożywający posiłki turyści brudzili wyremontowane stopnie.

Z drugiej jednak strony dla wielu mieszkańców i turystów było to miejsce, gdzie potrafili dawniej spędzać całe godziny.

Schody Hiszpańskie - stacja metra

Przy Placu Hiszpańskim, kawałek na lewo od słynnych schodów, znajduje się stacja metra linii A o nazwie Spagna. Wejście do metra znajduje się również przy Piazza della Trinità dei Monti, skąd na dół zjedziemy windą.

Plac Hiszpański (wł. Piazza di Spagna) - fontanna Barcaccia oraz pałacowe fasady

Plac Hiszpański swoją nazwę zawdzięcza leżącemu na jego południowym krańcu Pałacowi Hiszpańskiemu (wł. Palazzo di Spagna), w którym mieści się ambasada Hiszpanii przy państwie Watykan. Budynek ten łatwo rozpoznać po powiewającej fladze Hiszpanii.

Podłużny plac znajduje się na końcu ulicy handlowej Via dei Condotti i jest jednym z najbardziej reprezentacyjnych miejsc w całym Wiecznym Mieście. Większość zabudowy w północnej i centralnej części placu powstało w XVII i XVIII wieku. W ozdobionym pięknymi fasadami pałacach działają obecnie sklepy luksusowych marek odzieżowych.

U stóp Schodów Hiszpańskich zobaczymy wczesnobarokową fontannę Barcaccia (wł. Fontana della Barcaccia), którą w 1623 roku zamówił papież Urban VIII z rodu Barberini. Jej wykonawcą był Pietro Bernini, któremu prawdopodobnie pomagał syn - słynny Gian Lorenzo. Projekt udało się ukończyć w 1629 roku.

Słowo Barcaccia może w tym przypadku odnosić się do zniszczonego statku lub łodzi, którą w czasach rzymskich transportowano produkty wzdłuż Tybru. Fontanna ma kształt łodzi i nawiązuje do popularnej legendy opowiadającej historię samotnej łódki, która w trakcie powodzi w 1598 roku dotarła z Tybru aż do Placu Hiszpańskiego, gdzie po odejściu wód osiadła. Forma fontanny jest także symbolicznym przesłaniem od papieża, że kościół jest bezpieczny pod opieką rodu Barberini.

W południowej części placu warto zwrócić uwagę na dwie budowle. Naprzeciwko ambasady hiszpańskiej stoi XIX-wieczna Kolumna Niepokalanego Poczęcia (wł. Colonna dell’Immacolata), która płynnie łączy czasy starożytne (koryncka kolumna) z nowożytnymi (statua Maryi na szczycie).

Kolumna Niepokalanego Poczęcia

Na podstawie kolumny umieszczono cztery postacie ze Starego Testamentu: Mojżesza (warto zwrócić uwagę na charakterystyczne rogi na jego czole), proroka Izajasza, króla Dawida oraz proroka Ezechiela.

Na południowym krańcu placu stoi pałac Propaganda Fide (wł. Palazzo di Propaganda Fide), na którym swoje piętno odcisnęło dwóch ważnych barokowych architektów: Gian Lorenzo Bernini oraz Francesco Borromini.

Główna fasada jest autorstwa tego pierwszego, a boczna - z charakterystycznymi pilastrami - powstała według projektu Borrominiego.

Plac Trinità dei Monti - obelisk oraz kościół św. Trójcy

Nad Schodami Hiszpańskimi góruje pokryty hieroglifami, 14-metrowy obelisk (wł. Obelisco Sallustiano) z czerwonego granitu, który stanął tu na życzenie papieża Piusa VI w 1789 roku. Obelisk ten nie został sprowadzony z Egiptu, a powstał już w Rzymie; umieszczone na nim hieroglify miały zostać skopiowane z obelisku zdobiącego Plac Popolo.

Po wdrapaniu się na górę warto zajrzeć do kościoła Santissima Trinità dei Monti, którego fasadę zaprojektował Carlo Moderno. Wnętrze ozdabiają malowidła renesansowych i manierystycznych malarzy.

W trzeciej kaplicy na prawo warto poszukać obrazu pt Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny autorstwa Daniele da Volterry, ucznia Michała Anioła, który do historii przeszedł jako "Majtkarz". Swój przydomek zyskał zamalowując części intymne fresku Sąd Ostateczny w Kaplicy Sykstyńskiej, i to na chwilę przed śmiercią swojego mistrza.

Co ciekawe, ostatnia z postaci po prawej stronie malowidła ma przedstawiać samego Michała Anioła.

Okoliczne zabytki

Bazylika Sant'Andrea delle Fratte i anioły Berniniego

Odchodząc kilka kroków na południe od Placu Hiszpańskiego trafimy do bazyliki Sant'Andrea delle Fratte (wł. Basilica di Sant'Andrea delle Fratte), która skrywa w sobie jeden z sekretów Rzymu.

Po obu stronach głównego ołtarza stoją rzeźby aniołów dłuta Gian Lorenzo Berniniego, które początkowo miały ozdabiać most św. Anioła. Klemens IX uznał je jednak za zbyt wartościowe na umieszczenie na świeżym powietrzu i zdecydował o przeniesieniu ich do wnętrza kościoła.

Więcej o historii rzeźb oraz o moście św. Anioła przeczytacie w naszym artykule Most św. Anioła w Rzymie.

Kawiarnia Antico Caffè Greco

Dosłownie kilka kroków od placu, przy ulicy Via dei Condotti, znajduje się historyczna kawiarnia Antico Caffè Greco, która funkcjonuje nieprzerwanie od połowy XVIII wieku. W środku spotykali się znani pisarze i artyści, w tym nasi rodacy przebywający na emigracji (m.in. Adam Mickiewicz).

Kawiarnia ma podłużny kształt i wypełniona jest dziełami sztuki nawiązującymi do starożytności (m.in. obrazami czy rzeźbami). Ceny w Antico Caffè Greco należą do bardzo wysokich, ale warto chociaż na sekundę wstąpić do środka i rzucić okiem na piękny wystrój kawiarni.

Kościół Zmartwychwstania Pańskiego

(Via di S. Sebastianello 11)

Tuż obok północno-wschodniego krańca Placu Hiszpańskiego znajduje się inny zabytek związany z Adamem Mickiewiczem i Wielką Emigracją. To kościół zakonu zmartwychwstańców (Zgromadzenie Zmartwychwstania Pana Naszego Jezusa Chrystusa). Było to polskie zgromadzenie, którego członkowie wywodzili się z otoczenia Adama Mickiewicza. W 1842 roku, w katakumbach bazyliki św. Sebastiana za Murami, złożono pierwsze ślub zakonne. Osiemnaście lat później papież zatwierdził przedstawioną mu regułę. Zmartwychwstańcy poza typowymi zasadami zakonnymi mieli za zadanie prowadzić działalność informacyjną związaną ze sprawą polską. Weszli też w ostry konflikt z Adamem Mickiewiczem, po jego przystąpieniu do sekty towiańskiego. Ich rzymska świątynia powstała w latach 1886-1889. We wnętrzu zachowało się kilka obrazów namalowanych przez polskich artystów (w tym m.in. Henryka Siemiradzkiego). Tutaj spoczywają też doczesne szczątki założycieli zgromadzenia. Niestety świątynia jest rzadko udostępniania zwiedzającym.

Kościół Zmartwychwstania Pańskiego w Rzymie