Teatr rzymski (Teatro Romano) w Weronie

Teatr rzymski jest drugą (zaraz po amfiteatrze) najważniejszą pamiątką po czasach rzymskich w Weronie.

Do naszych czasów przetrwały okazałe ruiny tego imponującego dawniej kompleksu, które obecnie są częścią Muzeum Archeologicznego (wł. Museo Archeologico al Teatro Romano).

Historia

Przygotowania do wzniesienia reprezentacyjnej miejskiej sceny rozpoczęto niedługo po założeniu miasta w połowie I stulecia p.n.e.. Jako lokalizację wybrano zbocze wzgórza nazywanego współcześnie wzgórzem św. Piotra (San Pietro). Projektanci wzorowali się na greckich teatrach, które drążono zazwyczaj w naturalnej skale. Weroński pagórek był jednak na tyle nieregularny, że rzymscy inżynierowie musieli zastosować hybrydę tego rozwiązania - część trybun wykuto bezpośrednio w skale, a resztę wzmocniono sztucznymi strukturami.

Teatr w Weronie piął się niemal do samego szczytu wzniesienia. Bezpośrednio nad widownią (nazywaną cavea) powstały rzędy tarasów, a nad całością górowała świątynia z początku I wieku p.n.e., o której niewiele jednak dziś wiadomo. Od strony rzeki całość zamkniętą była przez wysoką strukturę, z której do naszych czasów przetrwała niecała połowa.

Niedługo trwały jednak złote czasy werońskiego teatru. Już w kolejnych stuleciach budowla ucierpiała podczas trzęsień ziemi oraz powodzi, po czym dość szybko ją porzucono. Na przestrzeni dwóch tysięcy lat kompleks zabudowywano innymi budynkami: kościołami, klasztorem czy rezydencjami świeckimi. Nie było to zresztą niczym nadzwyczajnym, włoskie miasta często powstawały warstwowo - niejeden współczesny mieszkaniec Włoch może nie zdawać sobie nawet sprawy, że jego piwnica była częścią antycznej lub wczesnochrześcijańskiej struktury.

Pamięć o rzymskiej scenie zapisała się na stałe w pamięci Werończyków. W 1834 roku teren obejmujący zbocze wzgórza zakupił bogaty lokalny kupiec i jednocześnie pasjonat archeologii Andrea Monga, który postawił sobie za cel wydobycie na światło dzienne zachowanych pozostałości starożytnego zabytku i bez zbędnej zwłoki rozpoczął metodyczne usuwanie zasłaniającej go zabudowy.

Cała operacja została doprowadzona do końca przez władze miejskie na początku XX stulecia. Ostatecznie udało się odsłonić niemały fragmenty widowni, choć w jej południowej części pozostawiono jeden budynek - kościół Santi Siro e Libera (Chiesa dei Santi Siro e Libera), który w intrygujący sposób kontrastuje ze starożytnymi schodkami.

Zwiedzanie teatru oraz muzeum

Ruiny teatru są obecnie częścią Muzeum Archeologicznego (wł. Museo Archeologico al Teatro Romano), które utworzono w pomieszczeniach górującego nad widownią historycznego klasztoru Jezuatów z XV stulecia (wielokrotnie przebudowywanego na przestrzeni wieków).

Muzeum może pochwalić się bogatą i różnorodną kolekcją. Wystawiane są w nim eksponaty odnalezione zarówno na terenie samego teatru, jak i w Weronie oraz okolicy. Zbiory pogrupowano tematycznie i prezentowane są w sposób nowoczesny oraz interesujący.

Pomieszczenia oraz tarasy muzeum są też świetnym punktem widokowym na panoramę starego miasta. Dodatkowymi atrakcjami kompleksu są dawne pomieszczenia klasztorne - w tym kaplica czy dziedziniec z krużgankami.

Na spokojne zwiedzenie całości warto zaplanować około 90 minut.

Naszą wizytę rozpoczynamy od pomieszczenia przechowującego drewnianą makietę teatru. Zaraz po niej wchodzimy na teren stanowiska archeologicznego, gdzie możemy swobodnie poruszać się po widowni. Do naszych czasów przetrwała około połowa oryginalnych trybun.

Po zapoznaniu się z zabytkiem wsiadamy do windy i wjeżdżamy do dawnych pomieszczeń klasztornych zamienionych na sale wystawowe. Kolekcja zajmuje dwa główne piętra, cele zakonników, krużganek, kaplicę, a nawet refektarz (jadalnię).

Wybrane wystawy, eksponaty oraz obiekty:

• liczne fragmenty rzeźb oraz dekoracji ozdabiających teatr w czasach jego świetności (m.in. popiersia stojące na balustradach),
• mozaiki, w tym posadzki z motywami gladiatorów,
• imponująca kolekcja rzeźb z brązu z obszaru Werony - w niewielu innych miastach północnych Włoch przetrwało tak wiele dzieł sztuki wykonanych z brązu, gdyż większość z nich została przetopiona i wykorzystana do innych celów.
• rzeźby oraz posągi, w tym wspaniały sfinks wyrzeźbiony z kolorowego marmuru,
• wystawa prezentująca i opisująca głowy posągów (gdzie zazwyczaj w muzeach spotkamy się z sytuacją odwrotną, czyli bezgłowymi torsami),
• kolekcja wyrobów ze szkła (m.in. ampułek),
• bogata kolekcja niewielkich figurek z brązu (część z nich ozdabiała domy, inne wykorzystywano jako wota),
• XV-wieczny dziedziniec z krużgankami, który służy jako lapidarium i wychodzi w stronę miasta,
• zabytkowa kaplica św. Hieronima z 1432 roku z fragmentami fresków oraz drewnianym sufitem, we wnętrzu której przechowywane są mozaiki odnalezione w rzymskich willach na terenie miasta i okolicy,
• taras z widokiem na panoramę starego miasta.

Niestety, podczas naszej ostatniej wizyty w części pomieszczeń obowiązywał zakaz wykonywania zdjęć.

Po zwiedzeniu muzeum schodzimy pieszo po północnej stronie zbocza, gdzie zobaczymy pozostałości po starożytnych tarasach.