Podróże po Europie

Tarnowskie Góry - obiekty z listy UNESCO

Wpisanie Tarnowskich Gór na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO odbiło się w polskich mediach szerokim echem. Nic dziwnego bo dla tego niewielkiego śląskiego miasteczka to prawdziwa nobilitacja i okazja do przyciągnięcia turystów. Co zatem znalazło się na liście UNESCO?

Tarnowskie Góry - kopalnia
Tarnowskie Góry - kopalnia

Krótka historia tarnowskich kopalni

Według legendy starannie pielęgnowanej przez mieszkańców pierwszą bryłkę srebra odnalazł na tych terenach chłop Jan Rybka (lub Rypka) podczas pracy na polu. W legendzie jest ziarnko prawdy bo takie nazwisko faktycznie pojawia się w spisie włościan z tego obszaru. Znalezisko doprowadziło do szybkiego rozwoju okolicznych wiosek. Pojawiali się tu żądni bogactw i dobrze płatnej pracy ludzie. Sprawą zainteresował się książę Jan II Dobry i po pertraktacjach z miejscową szlachtą w roku 1526 nadał osadzie prawa miejskie.

Dwa lata później Tarnowskie Góry otrzymały od władcy Ordunek Górny (czyli zestaw praw określających zasady na jakich pracować będą górnicy). Jednak już kilka lat później, bo w roku 1534 doszło do tzw. buntu gwarków (śląskie określenie górnika) rozżalonych nieprzestrzeganiem nadanych praw. Buntownicy zniszczyli część wyposażenia kopalni, zdemolowali ratusz i domostwa urzędników. Już trzy dni później zostali spacyfikowani przez sprowadzone oddziały wojska. Przywódców wypędzono i wychłostano, ale zarządcom kopalni nakazano ścisłego przestrzegania Ordunku. Poza srebrem w tarnogórskich kopalniach zaczęto wydobywać ołów i galman jednak na skutek wojen, epidemii i klęsk żywiołowych górnictwo na tych obszarach zaczęło podupadać. Ożywienie nastąpiło pod koniec XVIII wieku, kiedy do miasta przybył pruski radca Fryderyk Wilhelm von Reden. Szybko opracował plan ratowania górnictwa, a do Tarnowskich Gór ściągnął nawet maszynę parową. Mimo postępującej germanizacji Śląska tutejszym gwarkom udało się zachować polską kulturę.

Tarnowskie Góry, Kopalnia - zapadlisko
Tarnowskie Góry, Kopalnia - zapadlisko

Co ciekawe podczas śląskiego plebiscytu miasto Tarnowskie Góry opowiedziało się za przynależnością do Niemiec, ale na obszarze powiatu zwycięża opcja polska. Po ustaleniu przebiegu granic Tarnowskie Góry przypadały Polsce. Już wtedy pojawiały się plany stworzenia w dawnej kopalni pierwszego muzeum - zostały one przerwane przez wybuch II wojny światowej. Pomysł powrócił w lata 50. XX wieku, a w kolejnym dziesięcioleciu przystąpiono do jego realizacji. Nie obyło się jednak bez przeszkód - w wyniku pojawienia się kurzawki (zwałów błota) zginął kierujący budową muzeum Franciszek Garus. Jednak w 1976 roku kopalnia została udostępniona turystom.

Tarnowskie Góry - fragment wystawy muzealnej
Tarnowskie Góry - fragment wystawy muzealnej

Najciekawsze

Jej popularność i unikatowość sprawiła, że od dłuższego czasu czyniono starania o wpisanie górniczych zabytków na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Zostały one uwieńczone sukcesem podczas 41. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa w 2017 roku. Dwadzieścia osiem zabytkowych obiektów podzielono na trzy grupy. Do najciekawszych z nich należą:

Zabytkowa kopalnia srebra (muzeum)

Niegdyś to właśnie tutaj znajdowała się Królewska Kopalnia Fryderyk. Utworzone tu muzeum składa się z dwóch zasadniczych części. W położonych na powierzchni dawnych budynkach kopalni turyści mogą obejrzeć multimedialną wystawę, na której zapoznają się z historią górnictwa i warunkami pracy w dawnych wiekach. Następnie zorganizowane grupy zjeżdżają windą pod ziemię gdzie rozpoczyna się drugi etap zwiedzania. W specjalnie przygotowanych korytarzach można poznać górnicze legendy, dowiedzieć się więcej na temat specyfiki pracy pod ziemią i przejść najniższymi kopalnianymi chodnikami. Dodatkową atrakcją dla zwiedzających jest część trasy, którą pokonuje się na specjalnie przygotowanych łodziach.

Tarnowskie Góry - budynek muzeum
Tarnowskie Góry - budynek muzeum

Sztolnia Czarnego Pstrąga

Założona została w XVIII wieku i pełniła funkcję odwadniającą. Był to między innymi efekt działalności Fryderyka Wilhelma von Reden, któremu miejscowi górnicy skarżyli się na problemy z wodą zalewającą podziemne korytarze. Do tej pory do usuwania wody używano przestarzałych narzędzi i maszyn, które w ruch wprawiały konie. Dzięki wspomnianej wcześniej maszynie parowej i budowie specjalnej sztolni udało się poprawić warunki pracy śląskich gwarków. Sztolnia Czarnego Pstrąga stanowi najdłuższy element podziemnych korytarzy odwadniających. Odprowadzała wodę do rzeki Dramy na odcinku kilkunastu kilometrów. Dziś można ją zwiedzać - turyści przepływają łodziami odcinek o długości 600 metrów!

Park Miejski w Tarnowskich Górach

Jeśli z jakiś przyczyn nie będziemy mogli zwiedzić kopalni czy sztolni albo zostanie nam jeszcze trochę czasu można przejść się po zabytkowym parku miejskim. Obiekt ten również wpisano na listę UNESCO - park założony został w 1903 roku przez katolickiego księdza Franciszka Kokota. Wpadł on na pomysł odpowiedniego zagospodarowania terenów po wyrobiskach dawnych kopalni.

Tarnowskie Góry - Park Miejski
Tarnowskie Góry - Park Miejski

Jak dojechać do Tarnowskich Gór i zabytkowych obiektów?

Do miasta możemy dostać się kolejami śląskimi lub autobusem linii 820 z dworca autobusowego w Katowicach i 19 z Bytomia.

Do Zabytkowej Kopalni Srebra dojeżdża autobus 142 i 735. Można też wysiąść na przystanku Bobrowniki Śląskie z autobusu 19 lub na przystanku Kolonia Staszica 83, 112 i 189 i urządzić sobie spacer o długości ok. 1,5 kilometra. Jeśli dopisze pogoda możemy wysiąść z katowickiego autobusu 820 na przystanku Osada Jana i stamtąd przejść około 2,5 do muzeum.

Do Sztolni Czarnego Pstrąga dojeżdżają autobusy 1, 153, 614, 780 - należy wysiąść na przystanku Ośrodek Rehabilitacji (uwaga w 2017 występowały trudności w dojeździe ze względu na roboty drogowe).

Tarnowskie Góry - kopalnia
Tarnowskie Góry - kopalnia

Zwiedzanie

Obiekty muzealne Tarnowskich Gór zwiedza się w grupach z przewodnikiem (turyści indywidualni łączeni są w grupy).

Dni i godziny otwarcia

Sztolnia Czarnego Pstrąga otwarta jest codziennie w godzinach od 10 do 17 (w sezonie letnim), Zabytkowa Kopalnia Srebra poza sezonem letnim otwarta jest codziennie od 9 do 15 (w lipcu od 9 do 15 w dni powszednie i od 9 do 17 w weekendy, w sierpniu od 10 do 16 w dni powszednie i od 9 do 17 w weekendy).

Ceny biletów wstępu

Ceny biletów uzależnione są od wielkości grupy i kształtują się następująco:

Zabytkowa Kopalnia Srebra:

  • bilet normalny od 35 do 43 złotych,
  • bilet ulgowy od 28 do 37 złotych.

Sztolnia Czarnego Pstrąga:

  • bilet normalny ok. 24 złotych,
  • bilet ulgowy od 55 do 20 złotych.

Bilet łączony kosztuje 55 lub 42 złote (normalny lub ulgowy).

Reklama