Monachium - atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca. Zwiedzanie stolicy Bawarii

Stolica Bawarii jest często kojarzona wyłącznie ze słynnym Bayernem, znanym na całym świecie festiwalem Oktoberfest oraz marką BMW. Jest to jednak spore uproszczenie! Monachium to nowoczesne miasto kultury i sztuki, gdzie odnajdziemy wiele zabytków przypominających o bogatym dziedzictwie panującego w Bawarii rodu Wittelsbachów.

W naszym odczuciu atmosfera Monachium jest unikatowa na tle innych niemieckich miast i zawsze z radością do niego powracamy. Jest to pełna życia metropolia, pełna ogródków piwnych i terenów zielonych, a do tego wypełniona muzeami światowej klasy. Nie powinniśmy jednak zbyt wiele oczekiwać po tutejszym starym mieście, które w większości zostało zrównane z ziemią podczas nalotów dywanowych w czasie II wojny światowej, a po wojnie nie odzyskało już dawnego blasku.

Jak zwiedzać Monachium?

Znalezienie noclegu w historycznym centrum Monachium może być wyzwaniem ze względu na wysokie ceny. Nawet jeśli nam się to uda, zwiedzanie miasta wyłącznie pieszo może okazać się trudne. Niektóre z najciekawszych atrakcji Monachium są bowiem znacznie oddalone od historycznego centrum, co wymaga korzystania z transportu publicznego. Więcej informacji na temat poruszania się komunikacją miejską w Monachium znajdziecie w sekcji praktycznej, na końcu naszego przewodnika.

Na szczęście, wiele z najważniejszych atrakcji Monachium leży na obszarze szeroko rozumianego centrum. Jeżeli nie obawiamy się długich spacerów, możemy pieszo zwiedzić całe stare miasto i jego najbliższe okolice, odwiedzając przy tym takie miejsca jak słynna Rezydencja Królewska, Dzielnica Muzealna oraz Nowy Ratusz.

Co więcej, niektóre z atrakcji są umiejscowione blisko siebie, co pozwala na efektywne zaplanowanie ich zwiedzania. Na przykład, muzeum i siedziba BMW są położone obok Parku Olimpijskiego. Z tego miejsca, łatwo i wygodnie dojedziemy metrem do słynnej Allianz Areny.

Co warto zobaczyć w Monachium? Największe atrakcje i zabytki

Plac Mariacki z Nowym Ratuszem

Zwiedzanie Monachium warto rozpocząć od Starego Miasta, czyli Altstadt. Jego serce stanowi Plac Mariacki (Marienplatz), centrum którego ozdabia złota statua Maryi (Mariensäule), usytuowana na wysokiej kolumnie.

Przy Placu Mariackim, na przełomie XIX i XX wieku, wzniesiono neogotycki ratusz miejski, nazywany Nowym Ratuszem (Neues Rathaus). Ten imponujący budynek wyróżnia się fasadą o długości około 100 m, którą ozdobiono licznymi rzeźbami oraz posągami (wśród postaci wypatrzyć możemy chociażby Henryka Lwa, założyciela miasta, oraz przedstawicieli rodu Wittelsbachów).

Zwiedzanie ratusza z przewodnikiem jest również możliwe, choć wycieczki przeważnie odbywają się w języku niemieckim. Aby dowiedzieć się więcej, można odwiedzić punkt informacji turystycznej znajdujący się w budynku lub skorzystać z oficjalnej strony miasta.

Jeżeli nie jesteśmy zainteresowani wycieczką z przewodnikiem, możemy na własną rękę wejść na teren ratusza i pospacerować jego korytarzami. Warto spróbować zajrzeć do pięknie zdobionej biblioteki ratuszowej, ze wspaniałymi spiralnymi schodami wykonanymi w stylu monachijskiej secesji. Przed wejściem możemy jednak zostać poproszeni o zostawienie plecaków - biblioteka jest czynna cały czas i można spotkać w niej zaczytane osoby. Jeżeli mamy trochę szczęścia, uda nam się również zajrzeć na galerię Sali Plenarnej, choć jest ona często niedostępna.

Rezydencja w Monachium - oficjalna siedziba rodu Wittelsbachów

Dynastia Wittelsbachów rządziła Bawarią przez długie wieki - początkowo jako część Świętego Cesarstwa Rzymskiego, a następnie jako królestwo utworzone w czasach napoleońskich. Bawaria była wtedy jednym z najpotężniejszych regionów w tej części Europy. Początki panowania dynastii sięgają 1180 roku, a jej koniec nastąpił dokładnie 12 listopada 1918 roku, gdy Ludwik III, w deklaracji podpisanej w pałacu Anif w Salzburgu, zwolnił z przysięgi wszystkich swoich wojskowych i poddanych. Warto podkreślić, że w czasach nazistowskich członkowie rodziny byli przeciwnikami nowej władzy, co zmusiło ich do ucieczki z kraju, a w czasie wojny niektórzy z nich zostali zesłani do obozów koncentracyjnych.

Dziś, w Monachium i jego najbliższej okolicy, możemy odwiedzić kilka miejsc, które są świadectwem dawnej chwały tego potężnego niegdyś rodu. Najbardziej znanym z zabytków jest słynna Rezydencja (Residenz), która przez cztery wieki, aż do 1918 roku, była główną siedzibą Wittelsbachów. Rezydencja ucierpiała podczas wojny - zniszczone zostały dachy i części ścian - w związku z czym w wielu salach nie zobaczymy oryginalnych dekoracji, od których pochodzą ich nazwy.

Rezydencja składa się z trzech atrakcji:

• Muzeum rezydencji, które obejmuje dawne apartamenty i sale pałacowe. Najbardziej imponującymi pomieszczeniami są: długa hala Antykwarium, Galeria Przodków, kaplica, Zielona Galeria oraz fontanna umiejscowiona przed wejściem do Antykwarium. Jest to główna część kompleksu, gdzie spędzimy najwięcej czasu
• Skarbiec - skarbiec, utworzony już w 1565 roku, prezentuje na 10 salach m.in. korony, kosztowności królewskie, porcelanę i wyroby ze złota.
• Teatr Cuvillies - jest to przepiękny teatr w stylu niemieckiego rokoko, zbudowany w latach 1751 - 1755. W trakcie wojny został zburzony, jednak jego wewnętrzna dekoracja została wcześniej zabezpieczona, dzięki czemu odbudowa była możliwa z zachowaniem oryginalnych elementów. Wejście do teatru prowadzi przez okrągły przedsionek z donośnym echem. Aby doświadczyć efektu echa, wystarczy na miejscu lekko tupnąć nogą lub klasnąć (im bliżej środka, tym efekt będzie lepszy).

Ogrody pałacowe przy Rezydencji

Na tyłach Rezydencji wytyczono przyjemny ogród pałacowy utrzymany w stylu włoskim, wyposażony w ławeczki i kryty budynek położony w jego centrum. Jest to idealne miejsce na krótki odpoczynek.

We wschodniej stronie parku zobaczymy Grób Nieznanego Żołnierza (Kriegerdenkmal im Hofgarten), który upamiętnia żołnierzy poległych podczas I wojny światowej. W krypcie monumentu znajduje się pomnik przedstawiający leżącego, martwego żołnierza.

Frauenkirche - Katedra Najświętszej Marii Panny

Z zewnątrz katedra robi wrażenie swoim rozmiarem, ale jej wnętrze jest bardzo surowe. Po wejściu do środka możemy zobaczyć masywny cenotaf (symboliczny grobowiec) Ludwika IV Bawarskiego - pierwszego cesarza rzymskiego z rodu Wittelsbachów.

Podczas oglądania zabytku z zewnątrz warto zwrócić uwagę na obie wieże - zwieńczone są one renesansowymi kopułkami, które co prawda nie pasują idealnie do gotyckiego stylu budowli, ale stały się jednym z charakterystycznych elementów panoramy miasta.

Krypta katedry służyła w XIV i XV wieku jako miejsce spoczynku książąt Bawarii.

Pałac Nymphenburg - wspaniały kompleks parkowo-pałacowy

Drugi ze słynnych kompleksów, ukazujących potęgę rodu Wittelsbachów, to położony nieco dalej od centrum Pałac Nymphenburg (Schloss Nymphenburg, pol. Pałac Nimf) wraz z otaczającymi go przepięknymi ogrodami.

Centralnym punktem tej letniej rezydencji władców Bawarii jest barokowy pałac, w którym możemy zwiedzić dawne apartamenty mieszkalne i imponującą salę balową. Za pałacem znajduje się uroczy ogród, z rozległym oczkiem wodny, gdzie czas wolny spędzają mieszkańcy Monachium.

W jednym z pałacowych skrzydeł mieści się muzeum powozów królewskich oraz muzeum porcelany produkowanej w miejscowej manufakturze. Szczególnie to pierwsze jest unikalne w skali Europy - na wystawie obok niesamowitych powozów królewskich zobaczymy także zimowe sanie i dekoracje dla koni.

Stary Ratusz oraz punkt widokowy na wieży kościoła św. Piotra

Nieopodal Nowego Ratusza stoi niepozorny budynek Starego Ratusza, w którym mieści się dziś muzeum miejskie. Przy jego bocznej ścianie znajduje się pomnik Julii, dar od Werony, miasta partnerskiego.

Zachęcamy do odwiedzenia, położonego nieco na południe od Starego Ratusza, gotyckiego kościoła św. Piotra (Peterskirche), który ma status najstarszej świątyni w Monachium. Wstęp do niego jest darmowy. Wewnątrz zwróćmy szczególną uwagę na przepiękny barokowy ołtarz.

Stara i Nowa Pinakoteka - raj dla fanów malarstwa i sztuki

Oferta kulturalna i muzealna stolicy Bawarii jest naprawdę imponująca. Bez przesady można określić Monachium jako niemiecką stolicę kultury i sztuki. Wiele w tym zasługi Króla Bawarii Ludwika I (1786-1868), który za cel postawił sobie stworzenie grupy publicznych muzeów otwartych dla mieszkańców. To za jego panowania powstały dwie najważniejsze placówki: Alte Pinakothek (Stara Pinakoteka) i Neue Pinakothek (Nowa Pinakoteka).

Ogród Angielski (Englischer Garten)

Monachium bez wątpienia można uznać za jedną z najbardziej zielonych metropolii Europy. Oprócz dostępnego dla mieszkańców Parku Olimpijskiego i parku przy Pałacu Nymphenburg, wizytówką miasta jest słynny Ogród Angielski (Englischer Garten), jeden z największych parków miejskich w Europie. Park ten powstał w 1789 roku na terenach, które wcześniej były wykorzystywane jako tereny łowieckie i strefa wojskowa.

To miejsce jest idealne na odpoczynek od codziennego zgiełku. Przechadzając się ścieżkami, mijamy biegaczy, odpoczywających mieszkańców, a nawet osoby surfujące na rzece Izar!

Muzeum BMW oraz Świat BMW (BMW Welt)

Nie wszyscy zdają sobie sprawę, ze BMW to skrót od Bayerische Motoren Werke, co można przetłumaczyć jako bawarskie zakłady motoryzacyjne. Ten słynny producent samochodów stanowi nierozerwalny symbol Bawarii i Monachium. Nowoczesna siedziba koncernu zlokalizowana jest tuż obok Parku Olimpijskiego, gdzie na odwiedzających zainteresowanych motoryzacją czekają dwie atrakcje.

Pierwsza z nich, BMW Welt (Świat BMW), to imponująca hala wystawowa. Każdy może do niej wejść i obejrzeć najnowsze modele BMW, a także dwóch innych marek: Rolls Royce i Mini Cooper. Na parterze prezentowane są modele aut dostępne w sprzedaży, do większości z nich można wejść (z wyjątkiem najdroższych modeli). Podczas wizyty istnieje możliwość umówienia się na jazdę próbną lub zajrzenia do sklepów z pamiątkami.

Na drugim piętrze, obok restauracji, wystawione są motocykle, na które można wsiąść. Każdy z nich jest przyczepiony do podłoża, co eliminuje ryzyko przypadkowego przewrócenia i zniszczenia. Sami nie należymy do największych miłośników motoryzacji, ale w Świecie BMW dobrze się bawiliśmy.

Drugą atrakcją dostępną dla zwiedzających jest Muzeum BMW, gdzie można zapoznać się z historią marki i zobaczyć wiele historycznych modeli. Muzeum podzielone jest na dwie części - najpierw idziemy w górę, obserwując rozwój BMW na przestrzeni lat. Po zejściu na dół trafia się do części na parterze, gdzie wystawione są również modele wyścigowe, motocykle i prototypy.

Allianz Arena - zwiedzanie stadionu lub wybranie się na mecz.

Monachium od zawsze kojarzy się z jednym z najsłynniejszych klubów piłkarskich - Bayernem. Od 2005 roku ten utytułowany klub rozgrywa swoje mecze na nowoczesnym obiekcie Allianz Arena. Stadion możemy zwiedzić z przewodnikiem w języku angielskim i wybrać się do klubowego muzeum Bayernu.

Najbardziej oddani sympatycy bawarskiej drużyny mogą wybrać się na otwarty trening, który odbywa się w ośrodku treningowym przy Säbener Straße (w innym miejscu niż sam stadion!). Niestety, otwarte treningi nie odbywają się cyklicznie - powinniśmy jednak śledzić oficjalny terminarz Bayernu na oficjalnej stronie. Wejście na trening jest darmowe i nie wymaga wcześniejszej rejestracji, ale przed ważnymi meczami możemy spodziewać się tłumów.

Park Olimpijski w Monachium - Stadion Olimpijski i inne atrakcje

Drugim słynnym kompleksem sportowym w Monachium jest Park Olimpijski, ośrodek stworzony z myślą o Igrzyskach Olimpijskich w 1972 roku. Dziś park jest otwarty dla mieszkańców, a jego dwoma największymi atrakcjami są Stadion Olimpijski oraz Wieża Olimpijska. Obie atrakcje są dostępne do zwiedzania, lecz wymagają zakupu biletu wstępu.

Do 2005 roku, Stadion Olimpijski był także obiektem domowym Bayernu, a na jego murawie odbywały się mecze mistrzostw świata czy finały europejskich pucharów. Do dzisiaj na stadionie organizowane są koncerty, imprezy oraz rozgrywki sportowe inne niż piłka nożna. Na szczycie wieży znajduje się restauracja, która obraca się o 360 stopni w ciągu około 60 minut.

W przypadku Stadionu Olimpijskiego, oprócz standardowego zwiedzania, przygotowano również bardziej wymagające atrakcje - takie jak wspinaczka po dachu lub zjazd na linie nad murawą.

Podczas Igrzysk Olimpijskich w 1972 roku doszło do jednego z najbardziej tragicznych ataków terrorystycznych w historii. Palestyńska grupa terrorystyczna, znana jako Czarny Wrzesień, porwała i zamordowała sportowców z Izraela, a wszystko to miało miejsce w wiosce olimpijskiej. Na terenie parku, przy moście, znajduje się pomnik upamiętniający zamordowanych sportowców. Pomnik ten usytuowany jest po drugiej stronie ulicy Georg-Brauchle-Ring (po stronie "BMW Welt"). Najłatwiej go zlokalizować na mapie, wpisując nazwę Klagebalken Olympiaattentat 1972.

Viktualienmarkt - targowisko w sercu miasta

Kilka kroków od Placu Mariackiego znajduje się olbrzymi targ spożywczy- Viktualienmarkt. Poza stoiskami z warzywami, serami, mięsem czy regionalnymi produktami, odkryjemy tam również ogrody piwne oraz małe bary serwujące jedzenie - głównie kiełbasę i inne lokalne przysmaki na szybko. W niektórych miejscach ceny mogą być zdecydowanie niższe niż w typowych restauracjach, ale to nie jest reguła, szczególnie jeśli chodzi o ceny piwa. Dlatego warto rozejrzeć się za cennikami i poszukać miejsc, w których gromadzą się mieszkańcy, a nie turyści.

Kościół Asamów (Asamkirche) - rokokowa perła Monachium

Kościół św. Jana Nepomucena (zwany też kościołem Asamów) jest jednym z najcenniejszych, wśród mniej znanych skarbów Monachium. Ta prywatna kaplica, zdobiona w stylu rokoko, należała do braci Cosmasa Damiana oraz Egida Quirina Asama. Wypełniona jest złotymi stiukami oraz wielobarwnymi malowidłami - od nadmiaru dekoracji może nam się zawrócić w głowie!

Dostęp do wnętrza kościoła nie zawsze jest możliwy, ale warto spróbować przynajmniej spojrzeć przez kraty. Zachwyca nie tylko wystrój wnętrza świątyni, ale także jej fasada.

Odeonsplatz oraz Kościół Teatynów - polskie ślady w Monachium

Odeonsplatz to jeden z najważniejszych placów w Monachium. Jego ozdobą jest Loggia Feldherrnhalle (Loggia Marszałków), wybudowana w 1841 roku i wzorowana na florenckiej Loggii dei Lanzi. Została ufundowana przez Ludwika I. Zabytkowa loggia ma jednak też mroczną historię, ponieważ to właśnie tutaj miały miejsce najbardziej krwawe sceny puczu monachijskiego.

Przy Odeonsplatz znajduje się również Kościół Teatynów. Ta z pozoru niepozorna barokowa świątynia skrywa ciekawy polski akcent - na fasadzie, pomiędzy dwoma wieżami, umieszczono herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Jest to pamiątką po ślubie Teresy Kunegundy Sobieskiej z elektorem Bawarii Maksymilianem II Emanuelem. Co ciekawe, córka króla Jana III Sobieskiego przez pewien czas pełniła nawet funkcję regentki Bawarii. Na inne ślady związane z tym związkiem natrafimy również w Pałacu Nymphenburg oraz położonym poza miastem Pałacu Schleissheim.

Muzea w Monachium na terenie Dzielnicy Muzealnej - propozycje dla fanów starożytności i sztuki współczesnej

Obszar, na którym znajdują się monachijskie Pinakoteki, nazywany jest Dzielnicą Muzealną (Kunstareal) lub Dzielnicą Sztuki, ponieważ oprócz dwóch słynnych galerii sztuki powstało tam kilka innych cenionych instytucji kulturalnych. Jednocześnie działa tam wiele kawiarni i lokali gastronomicznych z bardziej przystępnymi cenami.

Poniżej wspomnieliśmy o czterech interesujących muzeach Dzielnicy Muzealnej.

Gliptoteka (Glyptothek)

To muzeum sztuki starożytnej, założone w 1830 roku przez Ludwika I. Placówka miała być miejscem upamiętnienia kultury greckiej, gdyż władca marzył o stworzeniu z Monachium "Aten nowej ery". Nawet jeśli nie planujecie wejść do środka, warto zobaczyć fasadę budynku.

Miłośnicy starożytności nie powinni jednak odmówić sobie wejścia do środka - do największych skarbów kolekcji należą tzw. egineckie marmury ozdabiające dawniej świątynie Afai, które wywieziono z wyspy Egina w czasach, gdy Grecja wciąż znajdowała się pod butem osmańskim.

Antikensammlungen

To największe w Niemczech muzeum poświęcone światu antycznemu. Znajdziemy tu eksponaty ze starożytnej Grecji, Rzymu i od ludu Etrusków. Muzeum mieści się naprzeciwko Gliptoteki.

Pinakothek der Moderne

Muzeum sztuki nowoczesnej. W środku można zobaczyć prace między innymi takich artystów jak Pablo Picasso, Max Ernst, René Magritte i Andy Warhol.

Staatliches Museum Ägyptischer Kunst

Muzeum archeologiczne poświęcone starożytnemu Egiptowi.

Atrakcje w Monachium poza utartym szlakiem

Alter Hof

Pierwsza rezydencja Wittelsbachów, której historia sięga XIII wieku. Choć jest to rekonstrukcja powojenna, trudno o inną budowlę, która lepiej reprezentowałaby średniowieczną zabudowę. Kompleks wyróżnia się urokliwym dziedzińcem.

Rindermarkt - malowane domy w Monachium oraz Wieża Lwa

Na południowym krańcu tej odchodzącej od Placu Mariackiego uliczki zobaczymy: zespół trzech budynków pokrytych malowniczymi freskami (Ruffinihaus), średniowieczną ceglanąWieże Lwa (Löwenturm) oraz fontannę przedstawiającą bydło (dawniej właśnie na tym placu organizowano targ bydlęcy).

Kościół św. Michała - Michaelskirche

Kościół św. Michała (Jesuitenkirche St. Michael) to renesansowa świątynia wzniesiona w latach 1583-1599. Za niewielką opłatą możemy zejść do krypty (wejście odnajdziemy po prawej stronie od ołtarza), gdzie również znajdują się grobowce niektórych członków rodu Wittelsbachów.

Bramy miejskie

Aż do końca XVIII wieku Monachium otoczone było pierścieniem średniowiecznych murów obronnych. Choć te fortyfikacje zostały rozebrane, trzy zachowane bramy miejskie stanowią świadectwo ich istnienia.

• Karlstor - historia tej budowli sięga XIII wieku, a wielu turystów mija ją przynajmniej raz, gdyż znajduje się tuż przy popularnym placu o tej samej nazwie. Brama ta została jednak pokryta farbą, co sprawia, że bardziej przypomina neogotyckie realizacje niż autentyczny średniowieczny zabytek.
• Isartor - to wschodnia brama, której nazwa wywodzi się od rzeki Izary. Powstała ona podczas wznoszenia drugiego pierścienia murów miejskich. Na fasadzie budowli w XIX wieku powstał fresk przedstawiający triumfalny przejazd Ludwika IV Bawarskiego po jego zwycięstwie nad siłami Fryderyka Pięknego (księcia Austrii) w bitwie pod Ampfing w 1322 roku.
• Sendlinger Tor - to jedyna z bram z zachowaną ceglaną fasadą. Znajdziemy ją na południu starego miasta.

Siegestor - monachijski łuk triumfalny

Oprócz wymienionych powyżej trzech bram warto zobaczyć również Siegestor (pol. Bramę Zwycięstwa), która ma formę łuku triumfalnego. Monument został zwieńczony statuą przedstawiającą Bawarię, która ujeżdża kwadrygę zaprzężoną w cztery lwy.

Statua Bawarii i bawarski panteon sław

Nieco dalej od centrum, w okolicy miejsca organizacji słynnego Oktoberfest, znajduje się jedna z najciekawszych neoklasycznych realizacji w Europie Zachodniej. Jest to zwieńczenie wizji króla Bawarii Ludwika I, który pragnął upamiętnić sukcesy swojego królestwa (co ciekawe, w momencie zakończenia prac w 1850 roku, Ludwik I nie stał już na czele państwa).

Władca ufundował monument składający się z dwóch elementów:

• wysokiej na 18 metrów rzeźby z brązu przedstawiającej patronkę jego królestwa, Bawarię, z lwem u boku. Co warte podkreślenia - jest to pierwszy od czasów starożytności tak monumentalny posąg wzniesiony wyłącznie z brązu. Ostatnim tak ambitnym przedsięwzięciem był posąg zwany Kolosem, który przedstawiał cesarza Nerona i dał nazwę słynnemu Koloseum. Dziś w "głowie" Bawarii mieści się punkt widokowy.
• doryckiej kolumnady zwanej Ruhmeshalle, wewnątrz której umieszczono popiersia najbardziej zasłużonych Bawarczyków. Większość z nich - z wyjątkiem Albrechta Dürera, Hansa Holbeina Starszego i kilku pojedynczych postaci - może być mało znana polskim turystom.

Pałac Sprawiedliwości (Justizpalast)

Nieopodal dawnych murów miejskich stanął Pałac Sprawiedliwości Pałac Sprawiedliwości - okazały neobarokowy budynek wzniesiony pod koniec XIX wieku. Architektura tego obiektu bardziej przypomina rezydencję królewską niż gmach sądu. Będąc w okolicy, warto zajrzeć do środka, aby zobaczyć wspaniały wewnętrzny dziedziniec z arkadami, monumentalnymi schodami oraz kopułą. W sali numer 253 przygotowano wystawę poświęconą członkom organizacji Biała Róża (niem. Weiße Rose), którzy zostali skazani na śmierć właśnie w tym miejscu w 1943 roku.

Można również spróbować odwiedzić miejscową restaurację - osobiście zjedliśmy tam naprawdę smaczny posiłek za niewygórowaną cenę.

Tuż obok Pałacu Sprawiedliwości znajduje się ceglany Nowy Pałac Sprawiedliwości w stylu neogotyckim. Dzisiaj mieści się tam Sąd Najwyższy kraju związkowego Bawarii.

Zoo w Monachium

Inną ciekawą atrakcją w Monachium jest ogród zoologiczny - Hellabrunn Zoo. Co prawda, nie znajdziemy tu najrzadszych gatunków zwierząt, ale warto docenić idee, które przyświecały twórcom ogrodu. Zwierzęta są pogrupowane według obszarów ich naturalnego występowania, a sam ogród jest próbą odwzorowania ich naturalnego środowiska.

Ogród zoologiczny znajduje się na dużym, zielonym terenie, co sprawia, że zwiedzając go, czujemy się raczej jak w naturalnym środowisku zwierząt, a nie typowym zoo.

Monachium w czasach nazistowskich - wybrane miejsca pamięci

Choć dziś trudno to sobie wyobrazić, Monachium było jednym z kluczowych miast w okresie nazistowskim. To tutaj narodziła się nazistowska partia NSDAP, a na ulicach tego miasta w 1923 roku miał miejsce "pucz monachijski", podczas którego naziści siłą próbowali przejąć władzę. Najbardziej krwawe sceny rozegrały się na słynnym placu Odeonsplatz, gdzie doszło do starcia sił rządowych z puczystami - podczas wymiany ognia zginęło około 20 osób z obu stron. Wiele spotkań członków partii nazistowskiej odbywało się w hali piwnej Hofbräuhaus. Dzisiaj w mieście ciężko znaleźć ślady tych mrocznych lat, jeśli jednak chcemy dowiedzieć się więcej o tym okresie, warto udać się do muzeum NS Dokuzentrum, które poświęcone jest czasom wojennym i zbrodniom partii nazistowskiej.

Przygotowując plan zwiedzania Monachium, warto uwzględnić kilka miejsc pamięci, które skłaniają do refleksji:

• na posadzce placu Rodzeństwa Schollów (Geschwister-Scholl-Platz), znajdującym się naprzeciwko wejścia do gmachu Uniwersytetu Monachijskiego, powstał pomnik w formie porozrzucanych kartek, upamiętniający Hansa i Sophie Schollów, członków organizacji Biała Róża, którzy zostali powieszeni za opór przeciwko władzy nazistowskiej,
• wspomniana już loggia Feldherrnhalle była miejscem ostatniej potyczki w trakcie puczu monachijskiego (zginęło tam kilkunastu puczystów) Po dojściu nazistów do władzy, przekształcono ją w pomnik pamięci, przed którym wszyscy przechodnie byli zobowiązani złożyć salut. Część osób niechętnych władzy omijała loggię, przechodząc ulicą Viscardigasse, gdzie po wojnie upamiętniono ich postawę, wybrukowując fragment chodnika na złoty kolor.
• najsmutniejszym miejscem pamięci jest oddalone o 15 kilometrów od centrum Monachium Dachau, gdzie znajdował się obóz koncentracyjny. Dzisiaj istnieje tam miejsce pamięci otwarte dla odwiedzających. Część budynków została zrekonstruowana, na miejscu znajdziemy też wystawy.

Hale i ogrody piwne - atrakcje Monachium dla fanów złocistego trunku

Monachium i Bawaria kojarzą się przede wszystkim z piwnym festiwalem Oktoberfest, który trwa od drugiej połowy września do pierwszego weekendu października. Nie będzie jednak przesadą stwierdzenie, że atmosferę Oktoberfestu można odczuć w Monachium każdego dnia. Wystarczy wybrać się do jednej z hal piwnych lub, w przypadku dobrej pogody, do ogrodu piwnego. Monachijczycy często po pracy odwiedzają swoje ulubione hale piwne na obiad i piwo. Nawet w środku tygodnia, około godziny 19, wszystkie popularne miejsca bywają przepełnione.

Przyjęło się, że w przypadku dobrej pogody, jeśli chcemy wypić piwo bez zamawiania jedzenia, powinniśmy zająć miejsce na zewnątrz (o ile oczywiście ogród jest otwarty). W tradycyjnych ogrodach piwnych, nawet tych przy restauracjach, znajduje się obszar, gdzie możemy przynieść własny prowiant (oczywiście z wyjątkiem piwa!).

Zazwyczaj każde miejsce jest związane z konkretnym browarem - na przykład, wszystkie miejsca z nazwą Augustiner serwują piwo z tego browaru, podobnie jak wszystkie miejsca z nazwą Paulaner serwują wyłącznie piwo Paulaner.

Hale i ogrody piwne w Monachium, które warto odwiedzić

Hofbräuhaus

Najpopularniejszą halą piwna jest położona w samym centrum miasta Hofbräuhaus, która obecnie pełni funkcję atrakcji turystycznej. Miejsce to istnieje od 1589 roku i mieści się tu również browar Hofbräu. Wewnątrz rozbrzmiewa muzyka na żywo, a obsługa ubrana jest w tradycyjne stroje. Warto jednak pamiętać, że spotkamy tu wielu turystów, a wewnątrz znajduje się sklep z pamiątkami. Po godzinie 17-18 trudno o wolne miejsce, więc warto przyjść wcześniej, aby uniknąć największego tłoku. Nawet jeśli nie mamy zamiaru nic zamawiać, dobrym pomysłem jest przejście się halą i zobaczenie dekoracji.

Augustiner-Keller i Augustiner Bräustuben

Innym popularnym miejscem (chociaż bardziej wśród miejscowych niż turystów) jest Augustiner-Keller, położony tuż obok głównego dworca kolejowego. Nawet jeśli planujemy korzystać jedynie z ogrodu, warto zajrzeć do wnętrza głównej hali z drewnianym sufitem, która przypomina wielką średniowieczną salę rycerską.

Po drugiej stronie torów znajdziemy Augustiner Bräustuben. Wnętrze tego miejsca może mniej imponuje, ale charakteryzuje się niższymi cenami i bardziej lokalną atmosferą niż dwie wcześniej wymienione popularne pijalnie.

Hirschgarten i ogród przy Chińskiej Wieży - piwo na świeżym powietrzu

Ogród piwny, który znajduje się w parku o tej samej nazwie, to prawdopodobnie największy ogród piwny na świecie, mogący pomieścić nawet 8000 osób. Na terenie parku znajdują się również miejsca, gdzie można przynieść własny prowiant.

Ogród piwny w Ogrodzie Angielskim przy Chińskiej Wieży (Chinesischer Turm), o którym już wspominaliśmy, to również miejsce warte odwiedzenia.

Zwiedzanie Monachium - wskazówki i informacje praktyczne

Ile czasu zaplanować na zwiedzanie Monachium?

Ilość czasu, który należy poświęcić na zwiedzanie Monachium, zależy od liczby miejsc, które planujemy odwiedzić. Jeśli chcemy zobaczyć jedynie kilka najpopularniejszych atrakcji i zajrzeć do jednego ogrodu czy hali piwnej, to spokojnie wystarczy nam jeden weekend.

Jeżeli jednak planujemy bardziej dogłębne poznanie stolicy Bawarii, warto zaplanować 3-4 dni. Przygotowując plan zwiedzania, powinniśmy wziąć pod uwagę odległości, szczególnie jeśli zależy nam na odwiedzeniu stadionu Bayernu i Parku Olimpijskiego - część czasu zajmie nam dojazd do tych miejsc.

Komunikacja miejska w Monachium

Transport publiczny w Monachium należy do nowoczesnych i składają się na niego tramwaje, autobusy oraz metro. Stacje i wagony metra są nowoczesne - w tych ostatnich zainstalowano nawet wyświetlacze pokazujące największe atrakcje w okolicy zbliżających się stacji.

Wyświetlacze z godzinami przyjazdów najbliższych składów zamontowano także na przystankach tramwajowych, a wewnątrz tramwajów, oprócz informacji o najbliższej stacji, zobaczymy również dostępne przesiadki i czasy odjazdów.

Do atrakcji w Parku Olimpijskim i do Allianz Arena najlepiej dojechać metrem, natomiast do muzeów czy Pałacu Nymphenburg najwygodniej skorzystać z tramwaju.

Niestety, komunikacja miejska w Monachium jest dość droga. Oprócz biletów na krótkie przejazdy (maksymalnie 4 przystanki), pozostałe są zdecydowanie droższe (opłata zależy od ilości przejechanych stref). Poruszając się jednak w obrębie szeroko rozumianego centrum, powinny nam wystarczyć bilety na 1 strefę. Jeśli nie jesteśmy pewni, jaki bilet kupić, możemy to sprawdzić na tej stronie.

Ciekawym rozwiązaniem są turystyczne bilety czasowe, np. na 3 dni, które oferują również małe zniżki do najważniejszych atrakcji. Bilet czasowy staje się aktywny od razu po zakupie.

Autobus muzealny - linia numer 100

Jeśli interesują nas głównie monachijskie muzea, warto zainteresować się autobusem linii 100, który łączy ze sobą ponad 20 najważniejszych placówek kulturalnych. Autobus zaczyna swoją trasę od dworca głównego (przy Muzeum dla dzieci), po drodze mija m.in. Dzielnicę Muzealną z Pinakotekami, a trasę kończy przy Narodowym Muzeum Bawarii i dworcu Ostbahnhof.

Rowery

Monachium jest miastem bardzo przyjaznym rowerzystom. Długie klometry ścieżek rowerowych i przyjazne nastawienie pieszych oraz kierujących samochodami - wszystko to może zachęcić do decyzji o zwiedzaniu na dwóch kółkach.

Jak oszczędzić pieniądze odwiedzając Monachium?

Monachium jest drogim miastem, nie ma do tego żadnych wątpliwości. Ceny noclegów oraz jedzenia na mieście są jednymi z najwyższych w Niemczech. Warto poznać kilka informacji, dzięki którym możemy wydać mniej w trakcie odwiedzin stolicy Bawarii.

• zakup biletu czasowego - jeśli planujemy korzystać z komunikacji miejskiej, warto rozważyć zakup biletu czasowego. Oprócz komunikacji, zapewnia on również zniżki do niektórych atrakcji. Choć kwoty nie są duże (od 1 do 3€ na wejściówce), odwiedzając większą liczbę atrakcji, możemy zaoszczędzić pewną kwotę, którą można przeznaczyć np. na wyjście do ogrodu piwnego.
• darmowa lub prawie darmowa niedziela - w ostatni dzień tygodnia niektóre muzea miejskie w Monachium są darmowe, a w innych za wejście zapłacimy symboliczne 1€. W ramach takiej oferty możemy odwiedzić m.in. Pinakotekę oraz muzea poświęcone starożytności na terenie Dzielnicy Muzealnej. Pamiętajmy jednak, że oferta ta jest skierowana przede wszystkim do mieszkańców, aby zachęcić ich do korzystania z oferty kulturalnej. W najpopularniejszych muzeach mogą więc przebywać w tym czasie tłumy miejscowych.
• jedzenie poza ogrodami piwnymi w najlepszych lokalizacjach - jeśli mamy ochotę zjeść typowe bawarskie jedzenie, wybranie się do popularnych lokali w atrakcyjnych lokalizacjach może obciążyć nasz budżet. Warto poszukać miejsc trochę dalej od centrum - różnice cenowe mogą być znaczne. Szukajmy knajp z nazwą Augustiner, ponieważ lokale serwujące to piwo są wśród miejscowych znane z dobrej kuchni, a niektóre z nich nie należą do najdroższych.

Na co uważać podczas odwiedzin Monachium?

• rozmiary piw - zamawiając duże piwo w Monachium, z dużym prawdopodobieństwem otrzymamy piwo litrowe. Małe piwo to często 0,4-0,5 L. Oczywiście są wyjątki od tej reguły, jednak w ogrodach piwnych najczęściej zamawianie dużego piwa oznacza piwo litrowe.
• sklepy zamknięte w niedzielę - podobnie jak w Polsce, w Niemczech wszystkie sklepy są zamkniętę w niedzielę. Są od tej reguły małe wyjątki, np. sklepy na dworcach i lotniskach.