Monachium - atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca. Zwiedzanie stolicy Bawarii

Stolica Bawarii kojarzy się najczęściej ze słynnym Bayernem, znanym na całym świecie festiwalem Oktoberfest oraz marką BMW. Jest to jednak spore uproszczenie! Monachium to nowoczesne miasto kultury i sztuki, w którym odnajdziemy wiele zabytków przypominających o bogatym dziedzictwie władającego Bawarią rodu Wittelsbachów.

W naszym odczuciu atmosfera Monachium jest unikatowa w skali Niemiec i naprawdę lubimy odwiedzać to miasto. Jest to pełna życia metropolia, pełna ogródków piwnych i terenów zielonych, a do tego wypełniona muzeami światowej klasy. Nie powinniśmy jednak zbyt wiele oczekiwać po tutejszym starym mieście, które w większości zostało zrównane z ziemią podczas nalotów dywanowych i po wojnie nie odzyskało już dawnej formy.

Jak zwiedzać Monachium?

Nawet jeśli znajdziemy nocleg w historycznym centrum (o co z powodu wysokich cen nie jest wcale łatwo), to i tak może być nam ciężko poruszać się wyłącznie pieszo - o ile oczywiście planujemy odwiedzić większą liczbę atrakcji, ponieważ niektóre z nich oddalone są znacznie od najstarszej części miasta.

Na szczęście większość największych atrakcji Monachium leży stosunkowo blisko siebie - jeśli nie straszne są nam długie spacery, to pieszo możemy przespacerować całe historyczne centrum i odwiedzić słynną monachijską Rezydencje Królewską, Dzielnicę Muzealną oraz Nowy Ratusz.

Co więcej - niektóre z pozostałych atrakcji leżą stosunkowo blisko siebie i można efektywnie zaplanować ich zwiedzanie. Na przykład muzeum oraz siedziba BMW znajdują się przy Parku Olimpijskim, a metrem wygodnie dojedziemy stamtąd do słynnej Allianz Areny.

Ile czasu zaplanować na zwiedzanie Monachium?

Wszystko zależy od planu i ilości miejsc jakie planujemy odwiedzić. Jeśli chcemy zobaczyć jedynie kilka najpopularniejszych atrakcji i zajrzeć do jednego ogrodu czy hali piwnej - to spokojnie wystarczy nam jeden weekend. Gdy jednak planujemy poznać stolicę Bawarii lepiej, to warto zaplanować minimum 3-4 dni. Przygotowując plan zwiedzania powinniśmy wziąć pod uwagę odległości, szczególnie jeśli zależy nam na odwiedzinach stadionu Bayernu i Parku Olimpijskiego - część czasu zajmą nam dojazdy.

Co warto zobaczyć w Monachium? Największe atrakcje i zabytki

Ratusz miejski i Plac Mariacki

Zwiedzanie Monachium warto rozpocząć od obszaru Starego Miasta (Altstadt). Jego serce stanowi Plac Mariacki (Marienplatz), na środku którego stoi złota statua Maryi (Mariensäule) ustawiona na wysokiej kolumnie.

Przy Placu Mariackim na przełomie XIX i XX wieku wzniesiono neogotycki ratusz miejski (Nowy Ratusz, Neues Rathaus) wyróżniający się fasadą o długości około 100 m.

Możliwe jest również zwiedzanie ratusza z przewodnikiem, choć wycieczki częściej odbywają się w języku niemieckim. Aby dowiedzieć się więcej możemy wejść do znajdującego się w budynku punktu informacji turystycznej lub skorzystać z oficjalnej strony miasta.

Jeśli nie zależy nam na wycieczce możemy samodzielnie wejść na teren ratusza i pospacerować korytarzami. Będąc w środku warto spróbować zajrzeć do biblioteki ratuszowej, przed wejściem możemy jednak być poproszeni o zostawienie plecaków (w pokoju przez który wchodzimy do czytelni) - biblioteka działa cały czas i w środku siedzą zaczytani mieszkańcy. Jeśli mamy trochę szczęścia uda nam się też zajrzeć na galerię Sali Plenarnej, choć jest ona często zamknięta.

Stary Ratusz oraz punkt widokowy na wieży kościoła św. Piotra

Kawałek od Nowego Ratusza stoi niepozorny budynek Starego Ratusza, w którym mieści się dziś muzeum miejskie. Przy bocznej ścianie zobaczymy pomnik Julii podarowany przez Weronę (miasto partnerskie).

Warto odejść kawałek na południe od Starego Ratusza i odwiedzić gotycki kościół św. Piotra (Peterskirche), który posiada status najstarszej świątyni w Monachium. Wstęp jest darmowy. W środku warto zwrócić uwagę na wspaniały barokowy ołtarz.

Rezydencja w Monachium - oficjalna siedziba rodu Wittelsbachów

Dynastia Wittelsbachów przez wieki rządziła Bawarią - najpierw będąc częścią Świętego Cesarstwa, a następnie w ramach królestwa powstałego w czasach napoleońskich. Bawaria w tym czasie była jednym z najpotężniejszych regionów w tej części Europy. Początki panowania dynastii sięgają 1180 roku, a jej zmierzch nastąpił 12 listopada 1918 roku, gdy Ludwik III w deklaracji podpisanej w pałacu Anif w Salzburgu zwolnił z przysięgi wszystkich swoich wojskowych i poddanych. Warto podkreślić, że w czasach nazistowskich członkowie rodziny byli przeciwnikami nowej władzy, z tego powodu musieli uciekać z kraju, a w czasie wojny niektórzy z nich zostali zesłani do obozów koncentracyjnych.

Dziś w Monachium i najbliższej okolicy możemy odwiedzić kilka miejsc ukazujących dawną chwałę tego potężnego rodu. Najbardziej znanym z obiektów jest słynna Rezydencja (Residenz), która przez cztery wieki, aż do 1918 roku, była ich główną siedzibą. Rezydencja ucierpiała w czasie wojny - zniszczone zostały dachy oraz część ścian - i z tego powodu w wielu salach nie zobaczymy oryginalnych zdobień od których pochodzą ich nazwy.

Rezydencja składa się z trzech atrakcji:

• Muzeum rezydencji, w skład którego wchodzą dawne apartamenty oraz sale pałacowe. Najbardziej imponującymi pomieszczeniami są: długa hala Antykwarium, Galeria Przodków, kaplica, Zielona Galeria oraz fontanna znajdująca się przed wejściem do Antykwarium. Jest to główna część kompleksu, gdzie spędzimy najwięcej czasu
• Skarbiec - skarbiec utworzony został już w 1565 roku. Na 10 salach wystawiono m.in. korony, pamiątki królewskie czy porcelanę i wyroby ze złota.
• Teatr Cuvillies - piękny teatr w stylu niemieckiego rokoko zbudowany w latach 1751 - 1755. W trakcie wojny został zburzony, lecz jego wewnętrzna dekoracja została wcześniej ukryta, dzięki czemu odbudowa była możliwa z zachowaniem oryginalnych elementów. Wchodząc do teatru przechodzimy przez okrągły przedsionek z głośnym echem. Jeśli chcemy się o tym przekonać, wystarczy na miejscu lekko tupnąć nogą lub klasnąć (im bliżej środka, tym lepszy efekt).

Ogrody pałacowe

Na tyłach Rezydencji wytyczono przyjemny ogród pałacowy w stylu włoskim z ławeczkami oraz krytym budynkiem na samym środku. Jest to idealne miejsce na krótki odpoczynek.

We wschodniej stronie parku powstał Grób Nieznanego Żołnierza (Kriegerdenkmal im Hofgarten) upamiętniający poległych w I wojnie światowej. W krypcie monumentu odsłonięto pomnik leżącego, martwego żołnierza.

Pałac Nymphenburg - wspaniały kompleks parkowo-pałacowy

Drugim kompleksem ukazującym potęgę rodu Wittelsbachów jest położony dalej od centrum Pałac Nymphenburg (Schloss Nymphenburg, pol. Pałac Nimf) wraz z otaczającymi go wspaniałymi ogrodami.

Najważniejszym punktem kompleksu będącego letnią rezydencją władców Bawarii jest barokowy pałac, wewnątrz którego możemy obejrzeć pokoje mieszkalne oraz piękną salę balową.

W jednym ze skrzydeł pałacowych znajduje się muzeum powozów królewskich oraz muzeum porcelany wytwarzanej w tutejszej manufakturze. Szczególnie pierwsze z nich jest unikatowe w skali Europy - na wystawie oprócz niesamowitych powozów królewskich zobaczymy także zimowe sanie czy dekoracje dla koni.

Stara i Nowa Pinakoteka - raj dla fanów malarstwa i sztuki

Oferta kulturalna i muzealna stolicy Bawarii pozytywnie zaskakuje. Monachium bez większej przesady można nazwać niemiecką stolicą kultury i sztuki. Wiele w tym zasługi Króla Bawarii Ludwika I (1786-1868), który za jeden z celów postawił sobie stworzenie grupy publicznych muzeów otwartych dla mieszkańców. To za jego panowania powstały dwie najważniejsze placówki: Alte Pinakothek (Stara Pinakoteka) i Neue Pinakothek (Nowa Pinakoteka).

Muzea na terenie Dzielnicy Muzealnej - propozycje dla fanów starożytności i sztuki współczesnej

Obszar, na którym znajdują się monachijskie Pinakoteki, nazywany jest Dzielnicą Muzealną (Kunstareal) lub Dzielnicą Sztuki, ponieważ oprócz dwóch słynnych galerii sztuki powstało tam kilka innych cenionych placówek.

Należą do nich m.in.:

• Gliptoteka (Glyptothek) - muzeum sztuki starożytnej założone w 1830 roku przez Ludwika I. Placówka miała być miejscem upamiętnienia kultury greckiej, gdyż władca marzył o stworzeniu z Monachium Aten nowej ery. Nawet jeśli nie planujemy wejść do środka, to warto zobaczyć fasadę budynku. Fani starożytności nie powinni jednak odmówić sobie wejścia do środka - do największych skarbów kolekcji należą tzw. egineckie marmury ozdabiające dawniej świątynie Afai, które wywieziono z wyspy Egina w czasach, gdy Grecja wciąż znajdowała się pod butem osmańskim.
• Antikensammlungen - największe w Niemczech muzeum poświęcone światu antycznemu. Znajdziemy tu eksponaty ze starożytnej Grecji, Rzymu czy z ludu Etrusków. Muzeum mieści się naprzeciwko Gliptoteki.
• Pinakothek der Moderne - muzeum sztuki nowoczesnej. W środku zobaczymy prace m.in. Pablo Picasso, Maxa Ernsta, René Magritte czy Andy’ego Warhola.
• Staatliches Museum Ägyptischer Kunst - muzeum archeologiczne poświęcone starożytnemu Egiptowi.

Ogród Angielski (Englischer Garten)

Można śmiało powiedzieć, że Monachium jest jedną z najbardziej zielonych metropolii Europy. Oprócz otwartego dla mieszkańców Parku Olimpijskiego i parku przy Pałacu Nimf wizytówką miasta jest słynny Ogród Angielski (Englischer Garten), będący jednym z największych parków miejskich w Europie. Park powstał w 1789 roku. Wcześniej były to tereny łowieckie do polowań i strefa wykorzystywana przez wojsko.

Jest to idealne miejsce na odpoczynek od codziennego zgiełku. Spacerując ścieżkami mijamy biegaczy, odpoczywających mieszkańców czy młodych ludzi pływających na desce na rzece Izara.

Muzeum BMW oraz BMW Welt (Świat BMW)

Nie każdy zdaje sobie sprawę, ze BMW jest skrótem od Bayerische Motoren Werke, co moglibyśmy przetłumaczyć jako bawarskie fabryki samochodowe. Słynny producent aut stanowi nieodłączny symbol Bawarii i Monachium. Nowoczesna siedziba koncernu powstała tuż obok Parku Olimpijskiego, gdzie na odwiedzających zainteresowanych motoryzacją czekają dwie atrakcje.

Pierwsza z nich - BMW Welt (Świat BMW) - to wielka hala wystawowa. Każdy może do niej zajrzeć i obejrzeć najnowsze modele BMW oraz dwóch innych marek: Rolls Royce i Mini Cooper. Na parterze wystawione są modele aut dostępne w sprzedaży, do większości z nich można wsiąść (z wyjątkiem najdroższych modeli). Będąc na miejscu możemy umówić się na jazdę próbną lub zajrzeć do sklepów z pamiątkami.

Na drugim piętrze, oprócz knajpki, wystawione są motocykle na które możemy wsiąść. Każdy z nich jest przyczepiony do podłoża, nie ma więc ryzyka przypadkowego przewrócenia i zniszczenia.

Druga z atrakcji otwarta dla zwiedzających to Muzeum BMW, gdzie poznamy historię marki oraz zobaczymy wiele historycznych modeli. Muzeum podzielone jest na dwie części - najpierw idziemy w górę obserwując rozwój BMW na przestrzeni lat. Po zejściu na dół schodzimy na część znajdującą się na parterze, gdzie wystawiono również modele wyścigowe, motory czy prototypy.

I tak jak Muzeum BMW zadowoli fanów motoryzacji i marki, tak BMW Welt może być ciekawą atrakcją dla każdego bez względu na wiek. Budynki BMW Walt oraz muzeum połączone są mostem.

Allianz Arena - zwiedzanie stadionu lub wybranie się na mecz.

Monachium od zawsze kojarzone jest z jednym z najsłynniejszych klubów piłkarskich - Bayernem. Od 2005 roku słynny klub swoje mecze rozgrywa na nowoczesnym obiekcie Allianz Arena. Stadion możemy zwiedzić z przewodnikiem w języku angielskim i wybrać się do klubowego muzeum Bayernu.

Najwierniejsi sympatycy bawarskiej drużyny mogą wybrać się na otwarty trening, który odbywa się w ośrodku treningowym przy Säbener Straße (w innym miejscu niż sam stadion!). Niestety, otwarte treningi nie odbywają się cyklicznie - powinniśmy jednak śledzić oficjalny terminarz Bayernu na oficjalnej stronie. Wejście na trening jest darmowe i nie wymaga wcześniejszej rejestracji, przed ważnymi meczami możemy jednak spodziewać się tłumów.

Park Olimpijski i jego atrakcje

Drugim najważniejszym kompleksem sportowym w Monachium jest Park Olimpijski, czyli ośrodek stworzony z myślą o Igrzyskach Olimpijskich w 1972 roku. Dziś park jest otwarty dla mieszkańców, a jego dwoma największymi atrakcjami są Stadion Olimpijski oraz Wieża Olimpijska. Obie możemy odwiedzić - są jednak biletowane. Stadion Olimpijski do 2005 roku był także obiektem domowym Bayernu, odbywały się tu mecze mistrzostw świata czy finały europejskich pucharów. Do dzisiaj organizowane są na nim koncerty, imprezy oraz rozgrywki sportowe inne niż piłka nożna. Na szczycie wieży znajduje się restauracja obracająca się o 360 stopni w przeciągu około 60 minut.

W przypadku Stadionu Olimpijskiego oprócz zwykłego zwiedzania przygotowano również bardziej wymagające atrakcje - takie jak wspinaczka po dachu lub zjazd na linie nad murawą.

Viktualienmarkt - targowisko w sercu miasta

Kilka kroków od ratusza odnajdziemy olbrzymi targ spożywczy - Viktualienmarkt. Oprócz stoisk z warzywami, serami, mięsem czy wyrobami regionalnymi znajdziemy tam także ogródki piwne czy małe bary z jedzeniem, głównie kiełbasą i podobnymi lokalnymi przysmakami do zjedzenia na szybko. W niektórych przypadkach ceny będą zdecydowanie niższe niż w normalnych knajpach, ale nie jest to jednak reguła, szczególnie w przypadku cen piwa. Powinniśmy więc rozejrzeć się za cennikami i poszukać miejsc, w których zobaczymy lokalsów, a nie turystów.

Kościoły i zabytki Monachium - co jeszcze warto zobaczyć w historycznym centrum?

Monachijskie stare miasto zostało zniszczone w niemal 90% w trakcie nalotów dywanowych przeprowadzanych w późnej fazie II wojny światowej. Po zakończeniu działań wojennych władze miejskie przygotowując plany odbudowy nie zdecydowały o pełnym odtworzeniu istniejących dawniej budynków, choć zachowano historyczny układ ulic. Dzięki tej decyzji spacerując dziś po historycznej części stolicy Bawarii możemy choć trochę poczuć klimat średniowiecznego miasta nawet pomimo braku oryginalnych historycznych fasad i zabudowy.

Część ważnych budynków przetrwało lub zostało odbudowanych. Do wartych uwagi zabytków na terenie starego miasta należą:

• Loggia Feldherrnhalle (Loggia Marszałków) przy placu Odeonsplatz - powstała ona w 1841 roku i wzorowana była na Loggii dei Lanzi z Florencji. Jej fundatorem był Ludwik I. To w tym miejscu odbyły się najbardziej krwawe sceny puczu monachijskiego.
• Alter Hof - pierwsza rezydencja Wittelsbachów, której historia sięga XIII stulecia. Co prawda jest to powojenna rekonstrukcja, ale trudno o inną budowlę lepiej reprezentującą średniowieczną zabudowę. Kompleks charakteryzuje się przyjemnym dziedzińcem.
• Rindermarkt - na południowym krańcu tej odchodzącej od Placu Mariackiego uliczki zobaczymy: zespół trzech budynków pokrytych malowniczymi freskami (Ruffinihaus), średniowieczną ceglaną Wieże Lwa (Löwenturm) oraz fontannę przedstawiającą bydło (dawniej na placu tym organizowano targ bydlęcy).

Spacerując po starym mieście możemy rozejrzeć się także za kościołami. Poniżej opisaliśmy cztery warte uwagi świątynie.

Kościół Teatynów - polskie ślady w Monachium

Ta z pozoru niepozorna barokowa świątynia stojącą przy Odeonsplatz skrywa ciekawą polonikę - na fasadzie, pomiędzy dwoma wieżami, zobaczymy herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Jest to pamiątką po ślubie Teresy Kunegundy Sobieskiej z elektorem Bawarii Maksymilianem II Emanuelem. Co ciekawe - córka króla Jana III Sobieskiego przez pewien czas pełniła nawet funkcję regentki Bawarii. Na różne inne ślady związane z tym związkiem natrafimy również w Pałacu Nymphenburg oraz położonym poza miastem Pałacu Schleissheim.

Asamkirche - rokokowa perła Monachium

Kościół św. Jana Nepomucena (zwany też kościołem Asamów) należy do największych mniej znanych skarbów Monachium. Ta zdobiona w stylu rokoko prywatna kaplica braci Cosmasa Damiana oraz Egida Quirina Asama wypełniona jest pozłacanymi stiukami oraz wielobarwnymi malowidłami.

Nie zawsze można wejść do środka, ale powinniśmy spróbować przynajmniej spojrzeć przez kraty. Zachwyca nie tylko wnętrze świątyni, lecz także jej fasada.

Frauenkirche (Katedra Najświętszej Marii Panny)

Od zewnątrz budowla imponuje swoim rozmiarem, ale w środku jest bardzo surowa. Po wejściu możemy zobaczyć masywny cenotaf (symboliczny grobowiec) Ludwika IV Bawarskiego - pierwszego cesarzaa rzymskiego z rodu Wittelsbachów.

Oglądając zabytek z zewnątrz warto rzucić okiem na obie wieże - zostały one zwieńczone renesansowymi kopułkami, które nie pasują co prawda zbytnio do gotyckiej budowli, ale przez to stały się jednym ze znaków rozpoznawczych panoramy miasta.

Krypta katedry służyła w XIV i XV wieku jako panteon książąt Bawarii.

Michaelskirche (Jesuitenkirche St. Michael)

Kościół św. Michała to renesansowa świątynia wzniesiona w latach 1583-1599. Za małą opłatą możemy zejść do krypty (wejście odnajdziemy po prawej stronie od ołtarza), gdzie również znajdują się grobowce niektórych członków rodu Wittelsbachów.

Atrakcje w Monachium poza utartym szlakiem

Bramy miejskie

Aż do końca XVIII wieku Monachium otoczone było pierścieniem średniowiecznych murów obronnych. Fortyfikacje te zostały rozebrane, ale świadectwem ich istnienia są trzy zachowane bramy miejskie.

• Karlstor - historia tej budowli sięga XIII wieku i właściwie wielu turystów mija ją przynajmniej raz, gdyż znajduje się tuż przy popularnym placu o tej samej nazwie. Brama ta została jednak pokryta farbą i przypomina bardziej neogotyckie realizacje niż prawdziwy średniowieczny zabytek.
• Isartor - wschodnia brama, której nazwa wywodzi się od rzeki Izary. Powstała ona w momencie wzniesienia drugiego pierścienia murów miejskich. Na fasadzie budowli w XIX wieku powstał fresk przedstawiający przejazd triumfalny Ludwika IV Bawarskiego po jego zwycięstwie z nad siłami Fryderyka Pięknego (księcia Austrii) w bitwie pod Ampfing w 1322 roku.
• Sendlinger Tor - jedyna z bram z zachowaną ceglaną fasadą. Znajdziemy ją na południu starego miasta.

Siegestor - monachijski łuk triumfalny

Oprócz wymienionych powyżej trzech bram warto zobaczyć również Siegestor (pol. Bramę Zwycięstwa), która ma formę łuku triumfalnego zwieńczonego statuą reprezentującą Bawarię ujeżdżającą kwadrygę zaprzężoną w cztery lwy.

Statua Bawarii i bawarski panteon sław

Nieco dalej od centrum, w okolicy miejsca organizacji słynnego Oktoberfest, zobaczymy jedną z ciekawszych neoklasycznych realizacji w Europie Zachodniej, która była zwieńczeniem wizji króla Bawarii Ludwika I pragnącego upamiętnić sukcesy swojego królestwa (co ciekawe w momencie zakończenia prac w 1850 roku nie stał on już na czele państwa).

Władca ufundował monument składający się z dwóch elementów:

• wysokiej na 18 metrów rzeźby z brązu przedstawiającej patronkę jego królestwa Bawarię z lwem u boku. Co warte podkreślenia - jest to pierwszy od starożytności tak monumentalny posąg wzniesiony wyłącznie z brązu (ostatnim tak ambitnym przedsięwzięciem był posąg zwany Kolosem, który przedstawiał cesarza Nerona i dał nazwę słynnemu Koloseum). Dziś w "głowie" kobiety mieści się punkt widokowy.
• Ruhmeshalle - dorycka kolumnada, wewnątrz której wywieszono popiersia najbardziej zasłużonych Bawarczyków (większość z nich - z wyjątkiem Albrechta Dürera, Hansa Holbeina Starszego i kilku pojedynczych postaci - może być mało znana polskim turystom).

Pałac Sprawiedliwości (Justizpalast)

Stojący nieopodal przebiegu dawnych murów miejskich Pałac Sprawiedliwości to okazały neobarokowy budynek wzniesiony pod koniec XIX wieku, który bardziej niż gmach sądu przypomina rezydencję królewską. Będąc w okolicy warto zajrzeć do środka i zobaczyć wspaniały wewnętrzny dziedziniec z arkadami, monumentalnymi schodami oraz kopułą. W sali 253 przygotowano wystawę poświęconą członkom organizacji Biała Róża (niem. Weiße Rose), których właśnie w tym miejscu skazano na śmierć w 1943 roku.

Możecie też spróbować zajrzeć do tamtejszej restauracji - my tam zjedliśmy naprawdę smaczny posiłek w nierestauracyjnej cenie.

Tuż obok powstał ceglany nowy Pałac Sprawiedliwości w stylu neogotyckim, w którym dziś mieści się sąd najwyższy kraju związkowego Bawarii.

Zoo w Monachium

Inną ciekawą atrakcją w Monachium jest tutejszy ogród zoologiczny - Hellabrunn Zoo. W samym ogrodzie nie spotkamy co prawda najrzadziej spotykanych gatunków zwierząt, ale wartym docenienia są idee ogrodu. Zwierzęta pogrupowane zostały zgodnie obszarami swojego naturalnego występowania, a sam ogród jest próbą odwzorowania ich naturalnego środowiska.

Ogród znajduje się na dużym zielonym terenie, dzięki czemu nie czujemy się w środku jak w zoo, a bardziej jak w naturalnym środowisku zwierząt.

Monachium w czasach nazistowskich - wybrane miejsca pamięci

Chociaż dziś ciężko to odczuć - Monachium było jednym z kluczowych miast w okresie nazistowskim. To tutaj powstała nazistowska partia NSDAP i to na ulicach Monachium w 1923 roku miał miejsce "pucz monachijski", podczas którego partia nazistowska siłą próbowała przejąć władzę. Najbardziej krwawe sceny miały miejsce na słynnym Odeonsplatz, gdzie siły rządowe spotkały się z puczystami - podczas wymiany ognia zginęło około 20 osób z obu stron. Wiele spotkań członków partii nazistowskiej odbywało się w hali piwnej Hofbräuhaus. Dzisiaj w mieście ciężko zobaczyć ślady mrocznych lat, jeśli jednak chcemy dowiedzieć się więcej o tym okresie możemy udać się do muzeum NS Dokuzentrum poświęconemu czasom wojennym i zbrodniom partii nazistowskiej.

Przygotowując plan zwiedzania Monachium warto uwzględnić w nim kilka miejsc pamięci skłaniających do zadumy:

• na posadzce placu Rodzeństwa Schollów (Geschwister-Scholl-Platz), który mieści się na wprost wejścia do gmachu Uniwersytetu Monachijskiego, powstał monument w formie porozrzucanych kartek upamiętniający Hansa i Sophie Schollów, członków organizacji Biała Róża, którzy zostali powieszeni za opór przeciwko władzy nazistowskiej,
• wspomniana już loggia Feldherrnhalle była miejscem ostatniej potyczki w trakcie puczu monachijskiego (zginęło tu kilkunastu puczystów) - po dojściu nazistów do władzy została ona przekształcona w pomnik pamięci, przed którym wszyscy byli zobowiązani salutować. Część osób nieprzychylnych władzy omijała loggię przechodząc ulicą Viscardigasse, gdzie po wojnie upamiętniono ich wybrukowaniem fragmentu ścieżki złotym kolorem.
• najsmutniejszym miejscem pamięci jest oddalone o 15 kilometrów od centrum Monachium Dachau, gdzie znajdował się obóz koncentracyjny. Dziś istnieje tam miejsce pamięci otwarte dla odwiedzających. Część budynków została zrekonstruowana, na miejscu znajdziemy też wystawy.

Hale i ogrody piwne w Monachium

Monachium i Bawaria kojarzone są przede wszystkim z piwnym festiwalem Oktoberfest trwającym od drugiej połowy września do pierwszego weekendu października. Nie będzie jednak przesadą stwierdzenie, że klimat Oktoberfest można poczuć w Monachium każdego dnia. Wystarczy tylko wybrać się do jednej z hal piwnych lub w przypadku dobrej pogody do ogrodu piwnego. Monachijczycy po pracy często wybierają się do swojej ulubionej hali piwnej na obiad i piwo. Nawet w środku tygodnia wszystkie popularne miejsca około godziny 19 bywają przepełnione.

Przyjęło się, że w przypadku dobrej pogody chcąc wypić piwo bez zamawiania jedzenia powinniśmy usiąść na zewnątrz (o ile oczywiście ogród jest otwarty). W tradycyjnych ogrodach piwnych, nawet tych znajdujących się przy miejscach serwujących jedzenie, znajdziemy obszar gdzie możemy mieć ze sobą swój prowiant (oczywiście z wyjątkiem piwa!).

Z reguły każde miejsce związane jest z jednym browarem - np. wszystkie miejsca z nazwą Augustiner serwują piwo z tego browaru, analogicznie wszystkie miejsca z nazwą Paulaner serwują jedynie piwa Paulaner.

Warte uwagi hale i ogrody piwne w Monachium

• Najpopularniejszą halą piwna jest położona w samym centrum miasta Hofbräuhaus, która pełni dziś funkcję atrakcji turystycznej. Miejsce to istnieje od 1589 roku i mieści się tu również browar Hofbräu. W środku gra muzyka na żywo, a kelnerzy obsługują w oryginalnych strojach. Warto jednak pamiętać, że spotkamy tu wielu turystów, a w środku otworzono sklep z pamiątkami. Po godzinie 17-18 ciężko o miejsce, warto przyjść szybciej i uniknąć największego tłoku. Nawet jeśli nie mamy zamiaru nic zamawiać, dobrym pomysłem jest przejście się halą i zobaczenie dekoracji.
• Innym popularnym miejscem (chociaż bardziej wśród miejscowych niż turystów) jest znajdujący się tuż obok dworca głównego Augustiner-Keller. Nawet jeśli planujemy skorzystać jedynie z ogrodu, to warto zajrzeć do wnętrza głównej hali z drewnianym sufitem, gdyż całość przypomina wielką średniowieczną salę rycerską.
• po drugiej stronie torów znajdziemy z kolei Augustiner Bräustuben - jego wnętrze mniej imponuje, ale charakteryzuje się niższymi cenami i bardziej lokalną atmosferą niż poprzednie dwie popularne pijalnie.
• Hirschgarten, który znajduje się w parku o tej samej nazwie, to prawdopodobnie największy ogród piwny świata mogący pomieścić nawet 8000 osób. Miejsce to istnieje od 1791 roku. Na terenie parku znajdziemy również miejsca, gdzie możemy zabrać własny prowiant.
• ogród piwny w Ogrodzie Angielskim przy Chińskiej Wieży (Chinesischer Turm), o którym już wspominaliśmy.

Monachium - wskazówki i informacje praktyczne

Komunikacja miejska w Monachium

Transport publiczny w Monachium należy do nowoczesnych i składają się na niego tramwaje, autobusy oraz metro. Stacje i wagony metra są nowoczesne - w tych drugih zainstalowano nawet wyświetlacze, które pokazują największe atrakcje zbliżających się stacji.

Także na przystankach tramwajowych zamontowano wyświetlacze z godzinami przyjazdów najbliższych składów, a w środku tramwaju oprócz informacji o najbliższej stacji zobaczymy również możliwe przesiadki i czasy odjazdów.

Do atrakcji w Parku Olimpijskim i do Allianz Arena najlepiej dojechać metrem, do muzeów czy Pałacu Nimf najwygodniej jest skorzystać z tramwaju.

Niestety, komunikacja miejska w Monachium jest dość droga. Oprócz biletów na krótkie przejazdy (maksymalnie 4 przystanki) pozostałe są zdecydowanie droższe (opłata zależy od ilości przejechanych stref). Na szczęście poruszając się w obrębie szeroko rozumianego centrum powinny nam wystarczyć bilety na 1 strefę. Jeśli nie jesteśmy pewni jaki bilet kupić możemy to sprawdzić na stronie umożliwiającej sprawdzenie rozkładów oraz cen przejazdów pomiędzy dwoma punktami - strona dostępna jest pod tym adresem.

Ciekawym rozwiązaniem są turystyczne bilety czasowe np. na 3 dni, które oferują również małe zniżki do najważniejszych atrakcji. Bilet czasowy od razu po zakupie jest aktywny.

Autobus muzealny - linia numer 100

Jeśli interesują nas głównie monachijskie muzea, to możemy zainteresować się autobusem linii 100, który łączy ze sobą ponad 20 najważniejszych placówek kulturalnych. Autobus zaczyna swoją trasę od dworca głównego (przy Muzeum dla dzieci), po drodze mija m.in. Dzielnicę Muzealną z Pinakotekami, a trasę kończy przy Narodowym Muzeum Bawarii i dworcu Ostbahnhof.

Rowery

Monachium jest miastem bardzo przyjaznym rowerzystom. Długie klometry ścieżek rowerowych i przyjazne nastawienie pieszych oraz kierujących samochodami - wszystko to może zachęcić do decyzji o zwiedzaniu na dwóch kółkach.

Jak oszczędzić pieniądze odwiedzając Monachium?

Monachium jest drogim miastem, nie ma do tego żadnych wątpliwości. Ceny noclegów oraz jedzenia na mieście są jednymi z najwyższych w Niemczech. Warto poznać kilka informacji, dzięki którym możemy wydać mniej w trakcie odwiedzin stolicy Bawarii.

• zakup biletu czasowego - jeśli planujemy korzystać z komunikacji miejskiej warto rozważyć zakup karty czasowej. Oprócz komunikacji zapewnia ona zniżki do niektórych atrakcji. Kwoty nie są duże, po 1-3€ na wejściówce, jednak odwiedzając więcej atrakcji możemy zaoszczędzić kwotę do przeznaczenia np. na wyjście do ogrodu piwnego.
• darmowa lub prawie darmowa niedziela - w ostatni dzień tygodnia niektóre muzea miejskie w Monachium są darmowe, a w niektórych za wejście zapłacimy symboliczne 1€. W ramach takiej oferty możemy odwiedzić m.in. Pinakotekę oraz muzea poświęcone starożytności na terenie Dzielnicy Muzealnej. Pamiętajmy jednak, że oferta jest skierowana przede wszystkim do mieszkańców i ma ich zachęcić do korzystania z oferty kulturalnej. Z tego powodu w najpopularniejszych muzeach mogą być tłumy miejscowych.
• jedzenie poza ogrodami piwnymi w najlepszych lokalizacjach - jeśli mamy ochotę zjeść typowe bawarskie jedzenie, to wybranie się do popularnych knajp piwnych w najlepszych lokalizacjach może okazać się zgubne dla naszego portfela. Warto poszukać miejsc trochę dalej od centrum - różnice cenowe mogą być znaczne. Warto szukać knajp z nazwą Augustiner, ponieważ lokale serwujące to piwo wśród miejscowych słyną z dobrej kuchni, a niektóre z nich nie należą do najdroższych.

Na co uważać podczas odwiedzin Monachium?

• rozmiary piw - jeśli zamówimy duże piwo w Monachium to z dużym prawdopodobieństwem będzie oznaczało to piwo litrowe. Małe piwo to z reguły 0,4-0,5 L. Oczywiście są wyjątki od tej reguły, jednak w ogrodach piwnych najczęściej zamawianie dużego piwa oznacza piwo litrowe.
• sklepy zamknięte w niedzielę - w Niemczech wszystkie sklepy i część restauracji jest zamknięta w niedzielę. Są od tej reguły małe wyjątki, np. sklepy na dworcach i lotniskach mogą być otwarte w niedzielę.