Mediolan: atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca. Zwiedzanie stolicy Lombardii

Mediolan to stolica Lombardii oraz drugie co do wielkości miasto we Włoszech, które rokrocznie przyciąga do siebie miliony turystów pragnących zobaczyć tutejsze renesansowe dzieła sztuki oraz słynną katedrę.

W tym miejscu warto podkreślić, że największe atrakcje Mediolanu takie jak muzea i zabytki należą do światowej klasy. Zaczynając od śladów po starożytnej historii miasta (Mediolanum pełniło przez pewien czas funkcję stolicy cesarstwa zachodniorzymskiego), przez kościoły z wczesnochrześcijańskimi mozaikami, po wypełnione dziełami sztuki muzea. Każdy słyszał o Ostatniej Wieczerzy, którą Leonardo da Vinci ozdobił refektarz kościoła Santa Maria delle Grazie, ale nie każdy zdaje sobie sprawę, że w murach mediolańskiego zamku przechowywana jest ostatnie dzieło Michała Anioła: niedokończona rzeźba Pietà Rondanini.

Jak zwiedzać Mediolan?

W naszej opinii Mediolan nie jest najprostszym miastem do zwiedzania. To olbrzymia metropolia, czasami szara i przytłaczająca, którą niezbyt przyjemnie odkrywa się bez chociażby zarysu planu. Najbardziej zadowoleni z odwiedzin stolicy Lombardii będą ci, którzy przyjechali nastawieni na obcowanie z tutejszymi zabytkami oraz dziełami sztuki. Rozczarowane mogą być z kolei osoby skuszone tanimi biletami lotniczymi, które pragnęły poczuć typowo włoską atmosferę.

Historyczna część Mediolanu, czyli teren otoczony w przeszłości średniowiecznymi murami, nie zajmuje nazbyt rozległego obszaru i możemy zwiedzać ją nawet pieszo. W przypadku dalszych atrakcji najwygodniej jest skorzystać z dobrze rozwiniętej siatki komunikacji miejskiej, na którą składają się m.in.: metro, tramwaje czy autobusy.

Zwiedzanie Mediolanu - kilka słów wstępu

Wiele z najważniejszych zabytków znajduje się w historycznej części miasta. Są to muzea, kościoły, pałace czy place. Spacerując po historycznej części miasta raz po raz natrafimy na tablicę informacyjne w języku angielskim oraz włoskim, z których dowiemy się więcej o mijanych budynkach czy placach. Właściwie jednak niewiele w Mediolanie przetrwało średniowiecznej czy renesansowej zabudowy świeckiej - czasami żeby trafić jakąś perełkę musimy mieć dużo szczęścia lub dokładnie wiedzieć, czego szukamy.

Jeśli naszą wizytę w stolicy Lombardii rozpoczynamy od dworca głównego Milano Centrale, to możemy poczuć się lekko przytłoczeni. Ten monumentalny budynek powstał w pierwszej połowie XX wieku i jest jednym z najbardziej obleganych dworców w całej Europie. Rokrocznie korzysta z niego ponad 100 milionów pasażerów.

Co warto zobaczyć w Mediolanie? Największe atrakcje oraz zabytki

Poniżej przedstawiliśmy subiektywną listę największych atrakcji Mediolanu, które warto mieć na swojej liście miejsc do zobaczenia podczas pierwszej lub krótszej wizyty.

Katedra w Mediolanie oraz Plac Katedralny

Bezsprzecznie najważniejszym punktem Mediolanu jest Plac Katedralny (Piazza del Duomo) z masywnym pomnikiem konnym Wiktora Emanuela II (Vittorio Emanuele II). Największym skarbem placu jest imponującą katedra (Duomo). Dostaniemy się tu metrem (stacja Duomo, linie M1 oraz M3), którego stacja wychodzi wprost na plac.

Katedra jest jednym z największym kościołów świata. I na pewno jednym z najpiękniejszych. Olbrzymia i bogato zdobiona fasada potrafi zachwycić niemal każdego.

Dla wielu turystów to nie wnętrze katedry jest największą atrakcją Mediolanu, a możliwość wejścia na jej dach. Naszym zdaniem powinien być to obowiązkowy punkt w naszym planie zwiedzania stolicy Lombardii. Na dach możemy wjechać windą (wersja droższa) lub wejść schodami (wersja tańsza).

Jeśli interesuje nas historia możemy odwiedzić dodatkowo Muzeum Katedralne (razem z kościołem Chiesa di San Gottardo in Corte) oraz część archeologiczną.

Muzeum katedralne znajduje się w budynku Palazzo Reale (Pałac Królewski) po południowej stronie Placu Katedralnego. W muzeum dowiemy się więcej o historii katedry i zobaczymy olbrzymią kolekcję rzeźb. Z muzeum możemy przejść do historycznej kaplicy zamkowej, czyli do kościoła Chiesa di San Gottardo in Corte.

Pałac Królewski nie pełni dziś już żadnej oficjalnej roli. W środku odbywają się wystawy czasowe. Chociaż była rezydencja władców Mediolanu ucierpiała znacznie podczas bombardowań, to w środku nadal możemy poczuć majestatyczny klimat budynku.

Zamek Sforzów: symbol dobrych i złych czasów

Trudno o większy symbol Mediolanu niż Zamek Sforzów (wł. Castello Sforzesco). Kompleks w obecnej formie powstał w pierwszej połowie XV wieku na zlecenie Franciszka I Sforzy i pełnił funkcję oficjalnej rezydencji rodu aż do wkroczenia do miasta wojsk francuskich. W czasie rządów Sforzów do miasta przybywało wielu znamienitych architektów i artystów, którzy dekorowali i przebudowywali zamek. Gościem najbardziej znanego ze Sforzów, Ludwika Maura (wł. Ludovico il Moro), był Leonardo da Vinci.

Po upadku Sforzów, aż do XIX wieku, zamek stał się symbolem opresji. W jego murach stacjonowali najpierw hiszpańscy, a potem austriaccy żołnierze, którzy strzegli porządku w mieście. W tym czasie rezydencja została zamieniona w fort gwiaździsty. Dopiero po zjednoczeniu Włoch zamek odbudowano i przywrócono do XV-wiecznej formy.

Zamkowe komnaty zamieniono na muzeum, a precyzyjniej na grupę muzeów. Znajdziemy tu m.in. Muzeum Sztuki Antycznej, Galerię (Pinakotekę), Muzeum Instrumentów czy chociażby wystawy broni, oraz wiele, wiele więcej. Na spokojne zwiedzenie zamku możemy przeznaczyć od 2 do 3 godzin.

Największym skarbem zamkowej kolekcji jest rzeźba Michała Anioła Rondanini Pietà. Jest to ostatnia, i niedokończona, praca wielkiego mistrza. Dzieło to różni się znacznie od innych prac mistrza. Charakteryzuje je mała dbałość o szczegóły anatomiczne oraz ułożenie postaci - w dziele tym Maryja trzyma zmarłego syna stojąc. Niestety, w jednym momencie w pomieszczeniu przechowującym dzieło może przebywać maksymalnie 30 osób, więc w sezonie przed wejściem mogą formować się długie kolejki

Jeśli chcielibyśmy odwiedzić zamek zaraz po wizycie na Placu Katedralnym najlepiej przejść pieszo - najpierw ulicą Piazza dei Mercanti oraz dalej Via Dante. Odległość pomiędzy Placem Katedralnym a zamkiem to trochę ponad kilometr, w około 20 minut powinniśmy być na miejscu.

Galeria Wiktora Emanuela II: jedna z najpiękniejszych galerii handlowych świata

Drugim słynnym obiektem znajdującym się przy Placu Katedralnym jest Galeria Wiktora Emanuela II (wł. Galleria Vittorio Emanuele II), będąca najstarszym centrum handlowym we Włoszech. Bez większej przesady stwierdzić, że jest to jedna z najpiękniejszych galerii handlowych świata.

Wystrój wnętrza galerii przypomina bardziej pałac aniżeli centrum handlowe. Po wejściu do środka warto podnieść głowę i wyglądać dekoracji ściennych oraz sufitowych. Sama galeria ma dziś charakter typowo komercyjny. Znajdziemy tu drogie sklepy (znane sieciówki traktują posiadanie sklepu w takiej lokalizacji jako reklamę) oraz kawiarnie. No i tłumy ludzi.

Najprzyjemniej zajrzeć do środka wieczorem lub rano, kiedy nie ma jeszcze/już tylu odwiedzających. Jako ciekawostkę można podać fakt, że w galerii znajduje się… jedyny na świecie hotel 7 gwiazdkowy. Jego nazwa to The TownHouse Galleria. Na obszarze hotelu znajduje się muzeum poświęcone Leonardo da Vinci.

Spacerując po galerii nie zdziwmy się widokiem ludzi kręcących się na pięcie. Według lokalnej tradycji każdy odwiedzający powinien stanąć na byku (a dokładniej na jego przyrodzeniu), który jest elementem herbu odwiecznego rywala, miasta Turyn, i okręcić się wokół własnej osi. Powinno nam to zapewnić pomyślność. Miejsce to znajduje się w centralnym punkcie galerii i nietrudno je przegapić.

Więcej: Wizyta w galerii Wiktora Emmanuela II w Mediolanie

Teatr La Scala oraz inne zabytki przy Piazza Della Scala

Po północnej stronie Galerii Wiktora Emanuela II znajduje się wytyczony w XIX wieku plac Piazza Della Scala, przy którym stoi teatr La Scala (Teatro alla Scala). Bryła słynnej opery jest warta uwagi, chociaż nie można powiedzieć, żeby fasada zachwycała. Jeśli chcielibyście dowiedzieć się więcej o historii teatru, to możecie wybrać się do Muzeum Teatro alla Scala. W trakcie wizyty będziecie mieć szansę na wejście do znajdującej się na trzecim piętrze loży, z balkonu której można podziwiać słynne audytorium.

Na środku placu stoi wysoki pomnik słynnego Leonardo da Vinci, który w drugiej połowie XV wieku spędził trochę czasu na dworze rządzących księstwem Mediolanu Sforzów.

Ostatnia Wieczerza w refektarzu kościoła Santa Maria delle Grazie

Najbardziej znanym zabytkiem Mediolanu jest słynne malowidło ścienne Ostatnia Wieczerza autorstwa słynnego Leonardo da Vinci. Znajdziemy je w budynku refektarza (czyli w budynku przyklasztornym) przy kościele Santa Maria delle Grazie. Będąc na miejscu nie zapomnijmy zajrzeć do samej świątyni. Kościół został wpisany na światową listę dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Bazylika św. Ambrożego i okolica

Bazylika św. Ambrożego (wł. Basilica di Sant’Ambrogio) jest jednym z najstarszych miejsc modlitwy w Mediolanie. Jej historia sięga IV wieku i związana jest z postacią św. Ambrożego, jednego z czterech wielkich doktorów kościoła.

Ambroży po objęciu stanowiska biskupa Mediolanu rozpoczął projekt budowy czterech nowych bazylik. Jedna z nich powstała w miejscu leżącego poza ówczesnymi murami miasta historycznego cmentarza. Na cześć prześladowanych i zamęczonych chrześcijan, którzy spoczywali na tej nekropolii, nazwano ją bazyliką Męczenników (łac. Basilica Martyrum).

Bazylika z czasów Ambrożego nie przetrwała do naszych czasów. W XI wieku wzniesiono na jej miejsce nowy kościół, który zachował trzynawowy plan poprzedniego. Nowa bazylika jest unikalnym przykładem stylu romanizmu lombardzkiego. Posiada też nietypowy (otoczony ze wszystkich stron krużgankami) dziedziniec, o rozmiarach niemal identycznych co sama bazylika.

Wnętrza kościoła skrywają wiele skarbów. Jednym z największych jest kaplica San Vittore in Ciel d’Oro z V wieku, która aż do XI-wiecznej przebudowy nie była w żaden sposób połączona z bazyliką. W środku zachowały się oryginalne wczesnochrześcijańskie mozaiki na sklepieniu oraz ścianach - jedna z nich przedstawia najstarszy zachowany wizerunek św. Ambrożego.

Diabelska Kolumna przy Bazylice św. Ambrożego w Mediolanie

Diabelska Kolumna przy Bazylice św. Ambrożego w Mediolanie

Park Sempione oraz łuk triumfalny Arco della Pace

Na zachód od Zamku Sforzów rozciąga się rozległy park miejski - Park Sempione (Parco Sempione), który wytyczono w trakcie XIX-wiecznej odbudowy zamku. Sam park jest przyjemnym miejscem na odpoczynek w ciepły dzień, chociaż wieczorem lub wcześnie rano może wydawać się mało przyjazny ze względu na przebywające tam towarzystwo.

Na terenie parku znajdziemy m.in.: małe akwarium (atrakcja głównie dla dzieci), Muzeum La Triennale di Milano poświęcone współczesnej sztuce wystroju (designu) oraz żelazną wieżę Torre Branca, która pełni funkcję punktu widokowego.

Na zachodnim krańcu parku, na środku placu Piazza Sempione, stoi jeden z ciekawszych mediolańskich zabytków - łuk triumfalny Arco della Pace (pol. Łuk Pokoju). Monument powstał na zlecenie samego Napoleona Bonaparte. Początkowo łuk miał nosić nazwę Łuku Zwycięstwa, lecz plany te pokrzyżowała sama historia.

Pinakoteka Brera i okolica: urokliwe uliczki, historyczne pałace, ogród botaniczny

Niewielka dzielnica Brera jest jednym z najprzyjemniejszych miejsc w całym Mediolanie. W porównaniu do okolic katedry czy dzielnicy mody panuje tu większy spokój i bardziej senna atmosfera, a przy wąskich uliczkach dominują kawiarnie, restauracje oraz sklepy rzemieślnicze (np. jubilerskie czy z galanterią). Warto poświęcić chwilkę i pospacerować częściowo brukowaną Via Fiori Chiari, która w naszym odczuciu jest jedną z najprzyjemniejszych uliczek w całym mieście.

Dawniej obszar ten znajdował się poza murami średniowiecznego miasta. Obecnie największą atrakcją dzielnicy jest Pinakoteka Brera, która może pochwalić się jedną z najbogatszych kolekcji włoskiego malarstwa.

Słynna galeria sztuki jest częścią kompleksu kulturalnego, który powstał w drugiej połowie XVIII wieku w miejscu opuszczonego klasztoru jezuitów. Oprócz muzeum w murach Pałacu Brera (wł. Palazzo di Brera) znajdują się m.in. obserwatorium czy biblioteka Braidense, do której możemy spróbować zajrzeć.

Oficjalna inauguracja Pinakoteki Brera odbyła się 15 sierpnia 1809 roku. W muzeum wystawiono bogatą kolekcję włoskiego malarstwa (obrazów i fresków), którą w trakcie swoich podbojów zgromadził Napoleon Bonaparte. Francuski cesarz, i jednocześnie król Włoch, pragnął stworzyć w Mediolanie włoski Luwr.

Na dziedzińcu pałacu (po którym możemy swobodnie spacerować) stoi rzeźbą z brązu przedstawiająca Napoleona jako Marsa niosącego pokój. Jest to kopia statui z białego marmuru dłuta Antonio Canovy, której oryginał obecnie znajduje się w rezydencji Apsley House w Londynie.

Nawet jeśli nie planujemy wchodzić do Pinakoteki, to warto pospacerować po terenie kompleksu pałacowego i zobaczyć fasadę budowli, wewnętrzny dziedziniec z krużgankami oraz wspomnianą wyżej rzeźbę. Nie zaszkodzi też spróbować zajrzeć do biblioteki, z pięknymi historycznymi czytelniami.

Naviglio - mediolańskie kanały

Mało osób planując wyjazd do Mediolanu zdaje sobie sprawę, że miasto to posiada własny system kanałów. System o nazwie Navigli składał się z pięciu kanałów, które służyły do transportu towarów do miasta. Dziś kanały nie pełnią już komercyjnej funkcji i zostały w ciekawy sposób zagospodarowane. Wzdłuż kanałów powstały dziesiątki knajpek oraz restauracji. I to tu odbywa się nocne życie lokalsów. Dotyczy to szczególnie dwóch kanałów wpływających do zatoki Darsena - Naviglio Grande oraz Naviglio Pavese. Przy okazji, w każdą ostatnią niedzielę miesiąca nad kanałem Naviglio Grande odbywa się targ antyków Mercatone dell’Antiquariato, który rozciąga się na długości dwóch kilometrów.

Najłatwiej dostać się tu metrem linii M2, stacja Porta Genova FS.

Pinakoteka Ambrozjańska: szkice Leonarda da Vinci oraz inne arcydzieła sztuki

Dosłownie kilka minut drogi od katedry znajduje się Pinakoteka Ambrozjańska (wł. Pinacoteca Ambrosiana), jedno z najważniejszych muzeów sztuki we Włoszech. Placówka powstała z inicjatywy Fryderyka Boromeusz (wł. Federico Borromeo) w 1618 roku, w pałacu, w którym chwilę wcześniej powstała biblioteka (wł. Biblioteca Ambrosiana).

Pinakoteka Ambrozjańska znajduje się trochę w cieniu lepiej znanej Pinakoteki Brera, choć naszym zdaniem może pochwalić się bardziej różnorodną kolekcją dzieł sztuki. Największym skarbem muzeum jest Kodeks Atlantycki (Codex Atlanticus), będący największym istniejącym zbiorem odręcznych notatek renesansowego geniusza Leonarda da Vinci.

Na dobrze zachowanych kartkach zobaczymy pomysły architekta na wiele rozwiązań, zaczynając od budowy mostów, przez kanalizację, a na katapultach kończąc. Strony Kodeksu Atlantyckiego wystawiane są w dwóch salach oraz w historycznej czytelni biblioteki.

Oprócz słynnych notatek muzeum może pochwalić się również bogatą kolekcję malarstwa (prace m.in.: Caravaggio, Tycjana, Jana Brueghela Młodszego oraz Starszego), oraz mniejszymi wystawami rzeźby czy porcelany. Innym ze skarbów jest szkic Szkoły Ateńskiej Rafaela, który został wykonany przez artystę w trakcie przygotowań do stworzenia słynnego malowidła ściennego.

Monastero Maggiore - mnogość atrakcji w jednym miejscu

Historyczny konwent benedyktynek (wł. Monastero Maggiore) skrywa w sobie kilka ważnych zabytków:

• kościół św. Maurycego (wł. San Maurizio al Monastero Maggiore), który nazywany jest czasami mediolańską Kaplicą Sykstyńską,
• miejskie muzeum archeologiczne (wł. Civico Museo Archeologico),
• dwie wieże z czasów starożytnych (jedna służy dziś jako dzwonnica, drugą można zwiedzić podczas wizyty w muzeum) - są to największe zachowane obiekty z okresu antycznego miasta Mediolanum.

Kościół św. Maurycego - mediolańska "Kaplica Sykstyńska"

Konwent sióstr benedyktynek powstał w czasach Longobardów, którzy przy budowie klasztoru wykorzystali istniejące w tym miejscu rzymskie zabudowania. Budowa przylegającego do kompleksu kościoła rozpoczęła się w 1503 roku i trwała kilkanaście lat. Wnętrze świątyni podzielono na dwie równe i rozdzielone ścianą części. Jedna połowa dostępna była jedynie dla sióstr zakonnych, a druga dla zwykłych mieszkańców. Wnętrza świątyni pokrywają zachwycające freski oraz malowidła ścienne. W środku zobaczymy również zabytkowe organy z XVI wieku. Wejście do kościoła jest darmowe.

Muzeum Archeologiczne z największym śladem po antycznym Mediolanum

W historycznych pomieszczeniach klasztornych mieści się dziś miejskie muzeum archeologiczne (wł. Civico Museo Archeologico). Kolekcja podzielona została na kilka wystaw. Na parterze zobaczymy znaleziska z Mediolanum oraz makietę starożytnego miasta. Mimo że kolekcja poświęcona antycznego Mediolanowi jest mniejsza niż można by się spodziewać, to może pochwalić się kilkoma bezcennymi skarbami.

Na wyższych piętrach zgromadzono bogatą kolekcję grecką (m.in.: hełmy, wazy, naczynia, monety czy biżuteria), etruską (znaleziska grobowe, w większości wazy i naczynia) oraz wczesnochrześcijańską (fragmenty tarcz, mieczy, grotów).

W trakcie wizyty w muzeum będziemy mogli wejść na wewnętrzny dziedziniec i zajrzeć do wieży, która była częścią fortyfikacji starożytnego Mediolanum. W środku zobaczymy fragmenty fresków datowanych na XIII wiek.

Krużganki Bramantego oraz Świątynia Zwycięstwa

Przez wieki przy bazylice św. Ambrożego rozwinął się rozległy kompleks klasztorny, który obecnie wykorzystywany jest przez Katolicki Uniwersytet Najświętszego Serca (wł. Università Cattolica del Sacro Cuore). Wygląd klasztornych krużganków jest efektem przebudowy z końca XV wieku. Odpowiadał za nią Donato Bramante, który przebywał w Mediolanie na zaproszenie księcia Ludovico il Moro.

Bramante zaprojektował zespół krużganków, który miał składać się z czterech dziedzińców. Ostatecznie powstały dwa, oba zachowane do dziś (choć częściowo odbudowane po zniszczeniach wojennych). Warto znaleźć chwilę i po nich pospacerować. Architekt był również twórcą Wielkiej Hali, która w tamtym czasie pełniła funkcję refektarza.

Po drodze z bazyliki do uniwersytetu miniemy Świątynię Zwycięstwa (wł. Tempio della Vittoria), którą wzniesiono w latach 1927-30 jako hołd dla mieszkańców poległych w I wojnie światowej. Centralnym punktem monumentu jest krypta, na ścianach której uwieczniono nazwiska 10 000 ofiar.

Innym budynkiem w okolicy wartym uwagi jest secesyjny pałac Castello Cova. Jego projektantem był Adolfo Coppedè, brat słynnego Gino Coppedè, twórcy dzielnicy Quartiere Coppedè w Rzymie. Czerwony budynek wzniesiono w stylu neogotyckim, a jego znakiem rozpoznawczym jest wieża wzorowana na średniowiecznej.

Cimitero Monumentale di Milano

Cmentarz monumentalny należy do mniej oczywistych atrakcji Mediolanu, lecz w pewnym sensie nekropolia przypomina swoistą galerię sztuki. Wiele pięknych rzeźb zobaczymy w tutejszym panteonie nazywanym Famedio, od którego w bok odchodzą wypełnione grobami krużganki. Interesującą częścią nekropolii jest cmentarz żydowski. Na teren cmentarza wejdziemy bez opłat. Otwarty jest od wtorku do niedzieli (bez poniedziałku).

Bazylika San Lorenzo Maggiore oraz rzymska kolumnada

Ciekawym obszarem, zwłaszcza dla sympatyków historii, jest najbliższa okolica bazyliki San Lorenzo Maggiore (św. Warzyńca).

Już sama bazylika jest zabytkiem najwyższej klasy. Świątynia została konsekrowana na samym początku V wieku, co czyni ją jednym z najstarszych istniejących kościołów wczesnochrześcijańskich. Najstarsze fragmenty budowli są datowane na drugą połowę IV wieku.

Mimo że budowla nie zachowała się w pierwotnym kształcie, to wciąż możemy zobaczyć kilka oryginalnych fragmentów. Środkowa część świątyni ma kształt ośmiokąta. Skarbem bazyliki jest kaplica św. Aquilino, która w przeszłości prawdopodobnie pełniła funkcję rzymskiego mauzoleum. W środku zachowały się fragmenty oryginalnej mozaiki. Warto wejść do środka i poczuć historyczny klimat.

Przed kościołem stoją rzymskie kolumny nazywane przez miejscowych kolumnami św. Wawrzyńca - Colonne di San Lorenzo. Kolumn jest 16. Zostały prawdopodobnie przetransferowane tu w IV wieku z pogańskiej świątyni lub łaźni.

Plac od strony południowej zamyka średniowieczna brama miejska Porta Ticinese.

Piazza Mercanti: w poszukiwaniu średniowiecznego Mediolanu

W cieniu Placu Katedralnego skrywa się jeden z sekretów stolicy Lombardii: plac Piazza Mercanti (pol. Plac Kupców), który od momentu wytyczenia w 1228 roku aż do XVIII wieku stanowił serce miasta.

Oryginalnie plac miał kwadratowy kształt i ze wszystkich stron szczelnie otoczony był zabudowaniami, w których swoje siedziby miały najważniejsze organy średniowiecznego miasta: sąd (wraz z więzieniem), magistrat, uniwersytet czy gildie handlowe. W centralnym punkcie placu wzniesiono budynek Palazzo della Ragione (nazywany w tamtym czasie Broletto Nuovo), będący siedzibą władz miejskich oraz miejscem najważniejszych zgromadzeń. Na plac prowadziło sześć bram (każda związana była z konkretną gildią rzemieślników), z których dwie przetrwały do naszych czasów.

W XIX wieku w celu udrożnienia komunikacji rozpoczęto przebudowę placu i okolicy. Po północnej stronie Pałacu della Ragione wytyczono ulicę Via dei Mercanti, co wiązało się ze zburzeniem i przebudowaniem części zabudowań. W tym czasie dodano chociażby ostatnie piętro do Pałacu Ragione, które łatwo rozpoznać po dużych, okrągłych oknach.

Ze starego placu pozostała jedynie południowo-wschodnia połowa, która zachowała kilka średniowiecznych atrybutów. Przykładem jest gotycka Loggia degli Osii z 1316 roku, z balkonu której sędziowie ogłaszali swoje wyroki. Pamiątką po tamtych czasach jest orzeł, symbol sprawiedliwości, ozdabiający środek balustrady. Górna część fasady ozdobiona jest 9 statuami wykonanymi w XIV wieku.

Z Loggia degli Osii sąsiaduje barokowy pałac Palazzo delle Scuole Palatine, w którym mieściła się najważniejsza szkoła średnia średniowiecznego Mediolanu. Fasada budowli charakteryzuje się wieloma dekoracjami, płaskorzeźbami oraz dwoma posągami. Statua po prawej stronie przedstawia rzymskiego poetę Auzoniusza, który nazwał Mediolan Nowym Rzymem IV wieku, a rzeźba w centralnym punkcie ukazuje św. Augustyna.

Znakiem rozpoznawczym Palazzo della Ragione są z kolei portyki oraz arkady. W centrum placu stoi studnia datowana na XVI wiek. Zastąpiła ona tzw. "kamień bankrutów", na którym przed ogłoszeniem wyroku sadzano (na golasa) oskarżonych o defraudację lub bankructwo.

Co jeszcze warto zobaczyć w Mediolanie? Zabytkowe kościoły!

W Mediolanie, podobnie jak w każdym dużym włoskim mieście, nie zabraknie nam kościołów do odwiedzenia. Jest ich niemal 50. Większość najważniejszych świątyń opisaliśmy w poprzednich punktach, a poniżej zebraliśmy pozostałe, które są naszym zdaniem warte odwiedzenia.

• Kościół św. Bernardyna od Kości (San Bernardino alle Ossa, adres: Verziere 2) - ten z pozoru nie wyróżniający się niczym kościół skrywa w środku mroczną tajemnicę. Jeśli zaraz po wkroczeniu do kościoła skręcimy w prawo, to dojdziemy do kaplicy/małego ossuarium ze ścianami pokrytymi kośćmi oraz czaszkami. W przeszłości obok kościoła znajdował się szpital oraz cmentarz, stąd decyzja o stworzeniu pomieszczenia, w którym można było przechowywać ludzkie szczątki. Bez wątpienia jest to jedno z mroczniejszych miejsc w Mediolanie!

• Kościół Santa Maria presso San Satiro - świątynia ta położona jest zaledwie kilka kroków od katedry. W jej wnętrzu zobaczymy iluzjonistyczne malowidło "wydłużające" wizualnie chór, który, czego dzięki niemu nie widać na pierwszy rzut oka, ma niecały metr! Jego autorem był Donato Bramante.

• Bazylika św. Stefana (Basilica di Santo Stefano Maggiore, adres: Via della Signora 3/a) - tuż obok kościoła św. Bernardyna stoi większa bazylika. Warto zajrzeć do środka. Ochrzczony został tu słynny Caravaggio.

Wejście do kościołów jest darmowe.

Atrakcje w Mediolanie poza utartym szlakiem

Oprócz zabytków i atrakcji Mediolanu wymienionych w pozostałych sekcjach w stolicy Lombardii znajdziemy jeszcze przynajmniej kilka interesujących miejsc wartych odwiedzenia. Miasto słynie np. z pięknych i bogato zdobionych pałaców. Niestety, niemal wszystkie dostępne są jedynie podczas nieregularnych wycieczek z przewodnikiem. Aby sprawdzić możliwe daty powinniśmy skontaktować się zarządcą obiektu poprzez wiadomość e-mail lub spróbować skontaktować się z centrum informacji turystycznej.

• Palazzo Marino (adres: Piazza della Scala 2) - w budynku Palazzo Marino od 1861 roku znajduje się ratusz miejski. Budynek powstawał etapami. Jego projekt stworzył w 1558 roku architekt Galeazzo Alessi, jednak już w 1570 roku prace zostały przerwane przed pełnym zakończeniem prac. Budowę zakończono dopiero w XIX wieku. Pałac w środku jest prawdziwym dziełem sztuki - zaczynając od majestatycznej sali głównej aż po mniejsze pomieszczenia udekorowane freskami, malowidłami czy tapetami sprowadzanymi prosto z Brukseli. Pałac można zwiedzać od poniedziałku do piątku podczas wycieczki z przewodnikiem. Zwiedzanie jest darmowe, musimy jednak wcześniej dokonać rezerwacji pod adresem e-mail DSCOM.VisitePalazzoMarino@comune.milano.it.

• Ca' Granda (adres: Via Festa del Perdono 7) - jeden z mniej znanych skarbów Mediolanu. Olbrzymi kompleks w przeszłości był jednym z pierwszych szpitali publicznych w Europie. Jego budowę zlecił w połowie XV wieku Franciszek Sforza. Dziś swoją siedzibę ma tu uniwersytet. Kompleks zachwyca m.in. dziedzińcem oraz głównym portalem. Ca' Granda uważany jest za jeden z najlepszych przykładów lombardzkiego renesansu. Budowla bardzo ucierpiała w trakcie II Wojny Światowej, udało się jednak przywrócić kompleks do dawnej świetności. Fraza Ca' Granda oznacza po prostu "Duży Budynek".

• Porta Romana (adres: 45.452220, 9.202069) - pomimo swojej nazwy brama nie pochodzi z czasów rzymskich. Powstała w 1596 roku i była częścią tzw. murów hiszpańskich. Porta Romana to również nazwa otaczającej bramę dzielnicy.

• Porta Venezia - jeden z przyjemniejszych obszarów w Mediolanie, ze słynną ulicą Corso di Porta Venezia. Na teren Porta Venezia prowadzi neoklasyczna brama z XIX wieku o takiej samej nazwie. Znajdziemy tu muzea, piękne pałace oraz duży park miejski Giardini Pubblici. Fani drogich marek również nie powinni się tu nudzić.

• Casa Galimberti (Via Marcello Malpighi 3) - jeden z ciekawszych nowych budynków w mieście. Budynek powstał w latach 1903-1905 i został zaprojektowany w stylu Art Nouveau przez włoskiego architekta Giovanni Battista Bossi’ego. Budynek możemy zobaczyć od zewnątrz.

• Palazzo Borromeo (adres: Piazza Borromeo 12) - XIII-wieczny pałac znajdujący się przy placu o tej samej nazwie. Istnieje możliwość odwiedzenia wewnętrznego dziedzińca.

• Palazzo Clerici (adres: Via Clerici 5) - XVII wieczny pałac, który słynie z galerii udekorowanej freskami Giambattisty Tiepolo. Pałac oraz galeria możliwe są do odwiedzenia w trakcie wycieczek z przewodnikiem. Wycieczki są darmowe, jednak nie odbywają się regularnie. Najlepiej napisać pod adres ispi.eventi@ispionline.it i zapytać o planowane terminy.

• Palazzo Visconti (adres: Via Cino del Duca 8) - pałac uważany za jeden z najpiękniejszych w całym Mediolanie. Jego wnętrze udekorowane jest w stylu mediolańskiego rokoko. Powstał w XVII wieku na zlecenie bogatego hiszpańskiego arystokraty Carlo Bolagnos. Niestety, dziś pałac wynajmowany jest na różne okazje i nie jest otwarty dla zwiedzających. Jedyną możliwością odwiedzenie pokoi pałacowych jest wybranie się tam z wycieczką organizowaną przez zewnętrzną firmę - np. MIGUIDI lub Milanoguida.

Muzea w Mediolanie

Mediolan słynie ze swoich muzeów oraz galerii sztuki - o wielu z nich już wspomnieliśmy, ale to nie wszystkie warte odwiedzenia. W tej sekcji przygotowaliśmy kilka przykładów placówek wartych uwagi.

• Muzeum Nauki Leonardo da Vinci (Museo Nazionale Scienza e Tecnologia Leonardo da Vinci, adres: Via San Vittore 21) - mediolańskie muzeum poświęcone rozwojowi nauki jest jedną z ciekawszych placówek tego typu w Europie. Oprócz części poświęconej słynnemu Leonardo zobaczymy tu również łódź podwodną czy wystawę historycznych lokomotyw. W jednej z sal możemy zobaczyć i wypróbować pomysły słynnego wynalazcy, co na pewno przypadnie do gustu młodszym odwiedzającym.

• Galeria włoska (Gallerie d’Italia, Piazza della Scala 6) - galeria sztuki skupiająca się na XIX i XX wieku. Muzeum mieści się w historycznych pałacach, tuż obok opery La Scala, a skarbem placówki jest również pięknie zdobione atrium.

Stadion San Siro, hipodrom oraz Casa Milan

Fani piłki nożnej mogą odwiedzić słynny stadion miejski San Siro. Stadion jest olbrzymi, lecz tylko mała część pomieszczeń udostępniona jest turystom. Stadion zwiedzamy samodzielnie. W trakcie wycieczki wejdziemy na trybuny, do szatni obu mediolańskich klubów oraz do muzeum. Niestety, muzeum skupia się na obiekcie i jest bardzo małe.

Więcej: Zwiedzanie stadionu San Siro w Mediolanie.

Nieopodal stadionu San Siro znajdziemy hipodrom, przed którym wzniesiono rzeźbę konną wzorowaną na słynnym projekcie Leonardo da Vinci (wł. Cavallo di Leonardo). Monumentalny pomnik konny (miał być największą rzeźbą tego typu na świecie) zamówił Ludwik Maur (Ludovico il Moro), ale projekt ostatnie nie doszedł do skutku. Mistrzowi udało się wznieść jedynie model konia z gliny, który nie przetrwał do naszych czasów: zniszczyły go wojska francuskie, dla których okazał się wymarzoną tarczą strzelniczą.

Kibice klubu A.C. Milan mogą udać się do nowoczesnej siedziby klubu - Casa Milan, której budynek ma kształt... buta. Znajdziemy w nim muzeum klubowe oraz oficjalny sklep. Muzeum należy do drogich i jest stosunkowo niewielkie, więc część sympatyków może czuć po odwiedzinach pewien niedosyt. Dla fanów rossonerich wizyta w placówce może być jednak nie lada gratką.

Aperitivo - nieodzowna część mediolańskiej kultury

Kultura wyskoczenia po pracy na aperitivo (pol. aperitif) jest wszechobecna na całym Półwyspie Apenińskim. W Mediolańskich barach wykształciła się jednak nietuzinkowa tradycja serwowania aperitifu razem ze szwedzkim stołem, z którego możemy dowolnie korzystać.

Wystarczy zakupić dowolny drink lub napój alkoholowy (którego cena jest stała i wynosi około 9-10€), żeby móc bez limitu częstować się przekąskami wystawionymi na ladzie lub na specjalnym stole. Mediolańskie aperitivo serwowane jest w godzinach wieczornych - zazwyczaj od około 18:00-19:00 do 21:00. W każdym lokalu dostępne są inne dania. W jednym miejscu serwowane mogą być jedynie przekąski serwowane na zimno, a w innym także ciepłe potrawy zbliżone do tych obiadowych. Jedno jest wspólne - są to zazwyczaj proste dania, do szybkiego przekąszenia.

Więcej: Mediolańskie aperitivo: na czym polega i czym różni się od reszty Włoch?

Mediolan - wskazówki i informacje praktyczne

Rowery miejskie

Interesującym sposobem na zwiedzanie Mediolanu jest skorzystanie z rowerów miejskich. Za ich obsługę odpowiada firma BikeMi.

Założeniem usługi są krótkoterminowe wypożyczenia. Maksymalnie możemy pobrać rower na 2 godziny. Pierwsze pół godziny jest darmowe, każde kolejne kosztuje 0,50€. Czyli koszt wypożyczenia roweru na dwie godziny to 1,50€ (plus koszt abonamentu).

Jeśli chcemy skorzystać z roweru musimy posiadać aktywny abonament. Dla turystów dostępne są dwa rodzaje subskrypcji - dzienna (4,50€) oraz tygodniowa (9€). Abonament możemy zakupić bezpośrednio na oficjalnej stronie. Do rejestracji wymagana jest karta kredytowa.

BikeMi posiada bardzo dużo stacji, które znajdziecie na mapie na oficjalnej stronie dostawcy.

Ile czasu poświęcić na zwiedzanie Mediolanu?

Aby zobaczyć najważniejsze atrakcje Mediolanu, przy zachowaniu dobrego tempa, powinny nam wystarczyć dwa dni. Jest to miasto idealne na krótki wypad, np. weekendowy. Jeśli chcielibyśmy jednak odwiedzić wszystkie najważniejsze muzea, poczuć klimat miasta i chociaż na chwilę zajrzeć do każdego ze słynnych kościołów - to nawet tydzień może okazać się zbyt krótki.

Wydaje się nam, że 5 dni powinno być optymalnym czasem umożliwiającym lepsze poznanie miasta. Z jednej strony tyle czasu pozwoli odwiedzić najważniejsze muzea i zabytki, a z drugiej zagwarantuje, że nie będziemy musieli oglądać wszystkiego w biegu.

Kiedy najlepiej odwiedzić Mediolan?

Najlepszymi miesiącami na odwiedziny Mediolanu wydają się być druga połowa kwietnia, maj oraz druga połowa września. Zaczyna się już wtedy robić przyjemnie ciepło i nie ma jeszcze aż tylu turystów. Lipiec to miesiąc, kiedy tłumy są największe. Z kolei w sierpniu wielu Mediolańczyków wyjeżdża na urlop.

Pamiętajmy, że Mediolan leży na północy Włoch i zimy potrafią być tu mroźne. Odwiedzaliśmy stolicę Lombardii podczas miesięcy zimowych i potrafiło być niewiele cieplej niż w tym samym czasie w Polsce. Niezbyt przyjemny może być też koniec jesieni czy początek wiosny. Jest wtedy mgliście, deszczowo i szarawo. Z drugiej jednak strony - w najgorszym pogodowo okresie muzea potrafią być pustawe.

Jak oszczędzić pieniądze podczas odwiedzin Mediolanu?

Mediolan nie należy do najtańszych włoskich miast. Dotyczy to szczególnie noclegów, knajp oraz niektórych atrakcji. Warto przed przyjazdem dobrze zaplanować budżet i sprawdzić różne warianty kart turystycznych czy biletów czasowych komunikacji miejskiej.

Więcej o cenach w Mediolanie: Ceny w Mediolanie

Mediolan - karty turystyczne

Karta muzeów (Tourist MuseumCard)

Jeśli interesują nas głównie muzea możemy zainteresować się specjalną kartą Tourist MuseumCard - która pozwala na 72 godzinny (3 dni od momentu skasowania) wstęp do kilku muzeów w Mediolanie. Jej koszt to 12€ dla osoby. Karta pozwala na nielimitowany wstęp do każdego z muzeów, czyli możemy ulubione muzea odwiedzać więcej niż raz.

W ramach karty możemy odwiedzić między innymi: zamek Sforzów, Muzeum Historii Naturalnej, Muzeum Archeologiczne, Akwarium, Pałac Morando (Muzeum Mody), Muzeum Risorgimento, Galerię Sztuki Nowoczesnej oraz Muzeum XX wieku (Museo del ‘900). Niestety, nie wejdziemy z nią do żadnej z najważniejszych galerii sztuki ani do muzeum katedralnego.

Kartę możemy zakupić w kasie każdego z muzeów z listy.

Więcej informacji (po włosku) na oficjalnej stronie - link.

Bezpieczeństwo

Mediolan w swojej turystycznej części jest miastem bezpiecznym, w którym nic złego nie powinno nas spotkać. Niestety, wiele osób nie czuje się w Mediolanie bezpiecznie. Zdarzają się różnego rodzaju zaczepki słowne. Warto uważać na kieszonkowców i złodziei, szczególnie na i w okolicy dworca głównego, oraz w zatłoczonych miejscach. Późno wieczorem lub wcześnie rano lepiej omijać najbliższą okolicę dworca i parki miejskie.

Na co uważać w trakcie odwiedzin Mediolanu?

• Ostatnia Wieczerza - przed odwiedzeniem Mediolanu warto dokładnie zapoznać się z zasadami zwiedzania refektarza, w którym znajduje się słynne malowidło. Więcej dowiecie się z naszego artykułu.

• poniedziałek - niemal wszystkie muzea zamknięte są w poniedziałki. Dotyczy to nawet historycznego Cmentarza Monumentalnego.

• odpowiedni ubiór i robienie zdjęć w kościołach - do wielu kościołów w Mediolanie nie wejdziemy nieodpowiednio ubrani. W przypadku kobiet spódnica lub spodnie powinny być niemal do kolan, w przypadku obu płci ramiona powinny być zasłonięte. W niektórych kościołach obowiązuje zakaz robienia zdjęć. Warto zapytać pracowników czy możemy zrobić zdjęcie na pamiątkę - w wielu przypadkach zgodzą się z uśmiechem.

• pogoda w Mediolanie jest zmienna i często pada deszcz, nawet w okresie letnim. Warto zabrać ze sobą parasol lub małą kurtkę przeciwdeszczową. W miesiącach zimowych może być bardzo zimno (podobnie jak w Polsce, lub tylko trochę cieplej).