Podróże po Europie

Turyn - atrakcje, zwiedzanie i zabytki stolicy Piemontu

Ostatnia aktualizacja: 28 marca 2023

Turyn (wł. Torino) to wypełniona zabytkami stolica Piemontu, która w epoce Baroku stanowiła siedzibę dynastii sabaudzkiej. Współcześnie to malowniczo położone u stóp Alp miasto kojarzone jest najczęściej z Fiatem oraz Juventusem, przez co wciąż stosunkowo niewielu turystów obiera je sobie za cel podróży - a to błąd, gdyż największe atrakcje Turynu, takie jak pałace i muzea, powinny zadowolić nawet najbardziej wymagających odwiedzających.

Nasz przewodnik po Turynie rozpoczniemy od króciutkiego wprowadzenia do dziejów turyńskiej epoki Baroku i wspaniałych pałaców z listy UNESCO. Następnie przejdziemy do części poświęconej zwiedzaniu, a po niej znajdziecie zestawienie największych atrakcji Turynu oraz tych mniej oczywistych. Na końcu czeka na Was garść wskazówek praktycznych.

Pałace i rezydencje z listy UNESCO, czyli największe atrakcje Turynu dla fanów baroku

W okresie średniowiecza Turyn został wchłonięty przez księstwo Sabaudii, ale aż do drugiej połowy XVI wieku nie należał do najważniejszych ośrodków ówczesnej Europy. Wszystko zmieniło się w 1563 roku, kiedy sabaudzki książę Emanuel Filibert przeniósł tu stolicę swojego państwa. Wydarzyło się to kilka lat po jego sukcesach militarnych, kiedy jako dowódca wojsk cesarskich poprowadził wojska koalicji do zwycięstwa nad Francuzami w bitwie pod Saint-Quentin, czym znacznie umocnił pozycję swojego rodu.

Piazza San Carlo - Turyn
Piazza San Carlo - Turyn

Sam akt przeniesienia stolicy księstwa Sabaudii do Turynu był zaledwie pierwszym krokiem. Emanuel Filibert aspirował do grona najważniejszych przywódców swoich czasów, czego nie odzwierciedlała jeszcze ówczesna zabudowa miasta. Niedługo później władca zapoczątkował serię ambitnych projektów budowlanych, które były kontynuowane przez jego następców. Jedna po drugiej wznoszono nowe rezydencje mające onieśmielać zagranicznych przybyszów i świadczyć o pomyślności księstwa. Przez cały okres Baroku w Turynie i jego okolicy powstały liczne pałace (czasem od zera, innym razem przebudowywano zastane założenia) oraz letnie posiadłości. W tym czasie do miasta ściągano znamienitych architektów oraz artystów epoki, którym nie szczędzono środków.

W 1861 roku Turyn został stolicą zjednoczonego państwa włoskiego. Tutejszy pałac książęcy został przemianowano na rezydencję królewską, a 4 marca 1861 roku w mieście zorganizowano obrady pierwszego ogólnowłoskiego parlamentu.

Wiele z tych kompleksów pałacowych przetrwało w świetnym stanie i są udostępnione do zwiedzania. Dziedzictwo to doceniła organizacja UNESCO, wpisując w 1997 roku kilkanaście z piemonckich rezydencji dynastii sabaudzkiej na listę światowego dziedzictwa kulturowego.

Do najbardziej znanych rezydencji w samym Turynie należą:

  • Pałac Królewski (Palazzo Reale) - główna siedziba księcia, która powstała z przekształcenia pałacu biskupiego - dziś w kompleksie mieści się zespół muzeów,
  • Palazzo Madama - średniowieczno-barokowy stojący obok Pałacu Królewskiego, dziś muzeum sztuki,
  • Zamek Valentino, w murach którego mieści się lokalny uniwersytet

Oprócz nich warto również zwrócić uwagę na posiadłości leżące dalej od historycznego centrum czy nawet poza miastem - są to m.in.: pałac Venaria, Villa della Regina czy zamek Rivoli. W tym ostatnim mieści się dziś galeria sztuki współczesnej - Museo d'Arte Contemporanea.

Biblioteka Narodowa w Turynie
Biblioteka Narodowa w Turynie

Zwiedzanie Turynu

Jak zwiedzać Turyn? Najlepiej pieszo! Historyczna część miasta, gdzie znajduje się najwięcej interesujących z perspektywy turysty miejsc, nie należy do nazbyt rozległych i swobodnie możemy przemierzać ją wyłącznie na własnych nogach.

Wskazówka: Jeśli przyjeżdżamy do Turynu pociągiem, to wysiadać będziemy na dworcu Torino Porta Nuova. Stamtąd możemy udać się najpierw na Piazza San Carlo, gdzie w którejś urokliwych kawiarni napijemy się kawy i naładujemy akumulatory przed rozpoczęciem zwiedzania miasta.

W przypadku atrakcji położonych dalej (jak chociażby Narodowe Muzeum Samochodów - Museo Nazionale dell’Automobile), wygodniej będzie skorzystać z komunikacji publicznej: autobusów, jednej z dziesięciu linii tramwajowych, a nawet z metra. Bilety nie należą do drogich - za pojedynczy przejazd zapłacimy 1,70€, a za bilet dzienny 4€. Bilety zakupimy w oficjalnych punktach sprzedaży (m.in. w kioskach i kawiarniach oznaczonych literą T), w automatach na stacjach metra lub online w aplikacji GTT - TO Move. Informacje o pozostałych rodzajach biletów znajdziecie tutaj.

Castello degli Acaja - Turyn
Castello degli Acaja - Turyn

Ile czasu zaplanować na zwiedzanie Turynu?

Turyn oferuje na tyle dużo atrakcji, że mogą spokojnie zapełnić nam nawet 2-3 pełne dni (lub więcej!). Jeśli jednak dobrze zaplanujemy wizytę, to odwiedzimy największe atrakcje i zobaczymy najważniejsze zabytki podczas jednodniowego wypadu, np. z Mediolanu.

Co warto zobaczyć w Turynie? Największe atrakcje i zabytki

Piazza San Carlo

Otoczony arkadami barokowy Piazza San Carlo (plac św. Karola) należy do najpiękniejszych placów Turynu. W arkadach mieszczą się popularne kawiarnie oraz cukiernie, które charakteryzują się zabytkowymi wnętrzami i niestety wysokimi lub bardzo wysokimi cenami. Do najbardziej znanych z nich należą Caffè San Carlo oraz secesyjne Caffè Torino.

[Turyn - Piazza San Carlo]
[Turyn - Piazza San Carlo]

Na środku placu stoi pomnik konny księcia Emanuela Filiberta, dzięki któremu miasto zyskało na znaczeniu.

W południowym krańcu placu stoją dwa zbliżone do siebie wyglądem kościoły. Co ciekawe, fasada kościoła św. Krystyny (po lewej) powstała sto lat wcześniej niż fasada kościoła św. Karola Boromeusza.

Pałac Królewski (Palazzo Reale di Torino) - kompleks muzealny w dawnej siedzibie książąt i królów

Po przeniesieniu stolicy do Turynu książę Emanuel Filibert musiał wybrać lokalizację swojej nowej siedziby. Po początkowym namyślnie zdecydował się na pałac biskupi, który przez około czterysta lat był domem książąt, a później królów wywodzących się z Domu Sabaudzkiego, w tym Wiktora Emmanuela II, pierwszego króla zjednoczonych Włoch.

Zwiedzanie Pałacu Królewskiego w Turynie (Palazzo Reale di Torino)
Zwiedzanie Pałacu Królewskiego w Turynie (Palazzo Reale di Torino)

Turyński kompleks na przestrzeni wieków wielokrotnie przebudowywano i rozbudowywano, tak żeby mógł rywalizować z pałacami należącymi do władców najważniejszych europejskich potęg (jak Francja czy Hiszpania). Do stolicy Piemontu ściągano najbardziej utalentowanych artystów oraz skupowano dzieła największych mistrzów, z których część ozdabia tutejszą galerię sztuki. Największy wpływ na dzisiejszy wygląd pałacu miał Filippo Juvarra, który zaprojektował znane na całym świecie schody Scala delle Forbici.

Zwiedzanie Pałacu Królewskiego w Turynie (Palazzo Reale di Torino)
Zwiedzanie Pałacu Królewskiego w Turynie (Palazzo Reale di Torino)
Zwiedzanie Pałacu Królewskiego w Turynie (Palazzo Reale di Torino)
Zwiedzanie Pałacu Królewskiego w Turynie (Palazzo Reale di Torino)

W 1946 roku pałac znalazł się w rękach państwa włoskiego i urządzono w nim kompleks muzealny poświęcony dynastii sabaudzkiej. Dziś Musei Reali di Torino składa się z kilku różnych placówek oraz zabytków. Wszystkie z nich odwiedzimy kupując jeden bilet w cenie 15€. Muzea czynne są codziennie z wyjątkiem poniedziałku.

Zwiedzanie Pałacu Królewskiego w Turynie (Palazzo Reale di Torino)
Zwiedzanie Pałacu Królewskiego w Turynie (Palazzo Reale di Torino)

W skład kompleksu muzealnego wchodzą:

  • komnaty i apartamenty pałacowe,
  • królewska zbrojownia (wł. Armeria Reale) posiadającą jedną z najbogatszych na świecie kolekcji zabytkowej broni oraz zbroi (do unikatowych artefaktów należą m.in.: miecz Napoleona, pistolet cesarza Karola V oraz miecz św. Maurycego),
  • Kaplica Świętego Całunu z XVII wieku, w której przechowywano przez długi czas budzące niemałe kontrowersje płótno. Za projekt dobudowanej do katedry kaplicy odpowiadał artysta epoki Baroku Guarino Guarini (którego nazwisko pojawi się w naszym artykule jeszcze kilkukrotnie), który stworzył wspaniałą spiralną kopułę.
  • Muzeum Antyków (Museo di Antichità di Torino) ze znaleziskami z antycznego Turynu oraz fragmentami ruin rzymskiego teatru,
  • Galleria Sabauda - pinakoteka ze zbiorami dzieł sztuki gromadzonymi przez reprezentantów dynastii sabaudzkiej. Rdzeń kolekcji stanowią dzieła włoskich (m.in. Sandro Botticelli, Tycjana i Fra Angelico) oraz niderlandzkich mistrzów (m.in. Hans Memling, Jan van Eyck, Rogier van der Weyden, Rembrandt).

Bilet wstępu nie zezwala jedynie na wejście do Pałacu Chiablese, w którym organizowane są wystawy czasowe.

Wskazówka praktyczna: Turyści spędzają w turyńskim kompleksie muzeów królewskich zazwyczaj około dwóch godzin, ale jeśli opisane powyżej tematy wystaw należą do orbity naszych zainteresowań, to wizyta może nam zająć więcej czasu.

Ogrody królewskie

Do pałacu przylegają barokowe ogrody królewskie, które możemy odwiedzić za darmo.

Uwaga! Podobnie jak muzeum są one nieczynne w poniedziałki.

Biblioteka w Pałacu Królewskim

Czytelnia w bibliotece pałacu królewskiego należy do mniej znanych sekretów Turynu. Zabytkowe pomieszczenie jest możliwe do odwiedzenia za darmo od poniedziałku do piątku (aktualne godziny otwarcia sprawdzimy tutaj).

Piazza Castello i Via Po

Plac Castello w epoce Baroku stanowił centralny punkt dzielnicy władzy w rządzonym przez dynastię sabaudzką Turynie, gdyż jeden z jego boków zajmował pałac książęcy (a później królewski). Na środku placu stoi unikatowy średniowieczno-barokowy Pałac Madama, również wykorzystywany przez przedstawicieli rządzącej dynastii. Innym skarbem stojącym przy placu jest kościół św. Wawrzyńca projektu Guariniego, uważany za jedną z najważniejszych realizacji epoki Baroku, o którym napisaliśmy więcej w dalszej części artykułu.

W południowo-wschodnim krańcu placu odnajdziemy kawiarnię Baratti & Milano, której wnętrza bez kompleksów mogą rywalizować o miano najpiękniejszych we Włoszech.

Od placu w kierunku rzeki prowadzi ulica Via Po, wzdłuż której ciągną się długie rzędy arkad.

Palazzo Madama (Muzeum Sztuki Antycznej)

Niewiele jest budowli takich jak Pałac Madama, który swoją nazwę otrzymał na część dwóch zamieszkujących go niewiast z domu sabaudzkiego. Początki budowli sięgają czasów antycznych - pierwotnie była to jedna z czterech bram prowadzących do miasta, a dwie z wież pochodzą nawet z tego okresu.

Palazzo Madama (Muzeum Sztuki Antycznej) w Turynie
Palazzo Madama (Muzeum Sztuki Antycznej) w Turynie

Po upadku cesarstwa bramę zamienioną w twierdze, a w XIV wieku przebudowano w zamek, w którym organizowano bankiety oraz przyjmowano oficjalnych gości. W pierwszych dekadach XVIII stulecia misję przekształcenia surowego gmachu w barokową rezydencję otrzymał architekt Filippo Juvarra. Ostatecznie jednak udało się przebudować jedynie główną fasadę, a pozostałe boki zachowały swój średniowieczny wygląd, czyniąc pałac jednym z najbardziej nietypowych w całych Włoszech.

Obecnie w pałacu mieści się Muzeum Sztuki Dawnej (wł. Museo Civico d'Arte Antica), które na czterech piętrach prezentuje znamienite przykładki sztuki (w dużej mierze dekoracyjnej) od okresu średniowiecza to okresu zjednoczenia Włoch. Wśród eksponatów są chociażby wyroby z kości słoniowej, majoliki, złota czy srebra, ale też rzeźby i obrazy.

Katedra w Turynie

Przylegająca do Pałacu Królewskiego renesansowa katedra św. Jana Chrzciciela powstała pod koniec XV stulecia i stoi tuż obok samodzielnej dzwonnicy. Trzeba jednak przyznać, że najważniejsza świątynia w mieście nie zachwyca - na co na pewno wpływ ma fakt, że powstała na ponad pół wieku przed tym, gdy miasto obrał za swoją stolicę książę Sabaudii.

Turyści przybywają do niej tłumnie żeby zobaczyć replikę Całunu Turyńskiego, jak określa się lniane płótno, w którym według tradycji Jezus Chrystus miał zostać złożony do grobu. Dla odwiedzających katedrę przygotowano niewielką wystawę na temat płótna.

Czy wiesz, że... od końca XVII wieku całun przechowywany był w owalnej Kaplicy Świętego Całunu (Cappella della Sacra Sindone) dobudowanej do świątyni (za chórem), za projekt której odpowiadał Guarino Guarini. Jej ozdobą jest charakterystyczna dla artysty kopuła. Kaplica ta należy obecnie do trasy zwiedzania Pałacu Królewskiego i nie zobaczymy jej podczas wizyty w katedrze.

Kościół św. Wawrzyńca i unikatowa kopuła Guariniego

Niepozorny kościół św. Wawrzyńca (wł. Real Chiesa di San Lorenzo) znajduje się w samym sercu Turynu, tuż przy bramie prowadzącej na teren placu zamkowego. Zapewne każdego dnia wielu turystów mija go nieświadomie, ale jest to jedno z miejsc, które powinny znaleźć się na naszej liście miejsc do zobaczenia.

Świątynia ufundowana została przez władców Sabaudii w podzięce za zwycięstwo w bitwie, która odbyła się w dzień św. Wawrzyńca. Za jej projekt odpowiedzialny był wspomniany chwilę temu Guarino Guarini. Architekt zdecydował się na plan centralny z kopułą - i to właśnie ona, a dokładniej jej krzyżujące się w artystyczny sposób arkady wpisały się na stałe do historii architektury. Nie ma wątpliwości, że świątynia św. Wawrzyńca jest dziełem unikalnym, jedynym w swoim rodzaju. W gąszczu okrągłych, raz wypukłych, a innym razem wklęsłych form widać ścisły umysł matematyka połączony z humanistycznym zmysłem.

Mole Antonelliana - symbol miasta i najpopularniejszy punkt widokowy w Turynie

Trudno o bardziej charakterystyczny element panoramy Turynu niż gmach Mole Antonelliana z widoczną już z oddali kopułą, którą wieńczy wysoka iglica. Za projekt budowli odpowiadał architekt Alessandro Antonelli, który w 1863 roku otrzymał zlecenie na zaprojektowanie... synagogi. Ostatecznie jednak koszty przerosły gminę żydowską i budowę przerwano, a budynek po jakimś czasie przejęły władze miejskie, które dokończyły budowę i przekształciły budynek w monument poświęcony zjednoczeniu Włoch.

W momencie zakończenia budowy w 1889 roku Mole Antonelliana był najwyższym ceglanym budynkiem na świecie (całkowita wysokość budowli wraz z iglicą to 167,5 m!) W 1961 roku odbyła się inauguracja windy kursującej na taras widokowy, która powstała z okazji okrągłej rocznicy zjednoczenia Włoch.

Mole Antonelliana - Turyn
Mole Antonelliana - Turyn
Mole Antonelliana - Turyn

Zwiedzanie Mole Antonelliana - informacje praktyczne

Dziś w Mole Antonelliana znajdują się dwie atrakcje: Narodowe Muzeum Kina (wł. Museo Nazionale del Cinema) oraz taras widokowy na wysokości 85 metrów, na który wjedziemy windą w niecałą minutę. Obie atrakcje są niezależne od siebie, ale chcąc odwiedzić obie możemy zakupić nieco tańszy bilet łączony. Godziny otwarcia oraz ceny sprawdzimy na oficjalnej stronie.

Wskazówka praktyczna: W sezonie warto zakupić wejściówkę online (na oficjalnej stronie), dzięki czemu ominiemy kolejkę w kasach, zarezerwujemy dokładną godzinę wizyty i będziemy mogli od razu skierować się do windy. Warto też zdawać sobie sprawę, że liczba osób mogących wjechać na taras widokowy nie jest nieograniczona i w dniu naszych odwiedzin może po prostu zabraknąć miejsc.

Galleria Subalpina i inne kryte turyńskie pasaże

Położona kilka kroków od najważniejszych atrakcji Turynu Galleria Subalpina jest krytym pasażem handlowym wzniesionym w XIX wieku na modłę popularnych w tamtym czasie galerii handlowych z Paryżu Wnętrze budowli skrywa urokliwe neorenesansowe zdobienia oraz szklany sufit.

Galleria Subalpina - Turyn
Galleria Subalpina - Turyn
Galleria Subalpina - Turyn

Na obszarze centrum odnajdziemy jeszcze dwie galerie tego typu: Są to skromniejsza Galleria Umberto I oraz bardziej okazała Galleria San Federico (nam zdecydowanie bardziej do gustu przypadła druga z nich).

Palazzo Carignano - barokowa perła Guariniego i siedziba pierwszego włoskiego parlamentu

Położony kilka kroków od Piazza Castello Pałac Carignano należy do pereł barokowego Turynu oraz do rezydencji wpisanych na listę UNESCO. Jego projekt wyszedł spod ręki Guarino Guariniego - artysty, teologia i mnicha zakonu teatynów - który pozostawił po sobie niezwykłe dziedzictwo architektonicznie.

Falista fasada budowli powstała z cegły i charakteryzuje się dwukondygnacyjnym portykiem portalowym. Próżno szukać innego budynku świeckiego w takiej formie w całych Włoszech, a sam Guarini wszedł do kanonu największych architektów epoki i jego nazwisko pojawia się obok takich tuzów jak Borromini czy Bernini.

Po zjednoczeniu Włoch w pałacu zwoływano obrady parlamentu nowego państwa. Dziś w jego wnętrzach mieści się muzeum poświęcone procesowi zjednoczenia Italii (Museo Nazionale del Risorgimento Italiano), którego ozdobą są: dawna sala plenarna oraz pałacowe zdobienia.

Muzeum Egipskie (Museo Egizio)

Turyńskie muzeum poświęcone starożytnemu Egiptowi posiada jedną z najbogatszych kolekcji o tej tematyce na świecie. Początek dał jej książę Karol Feliks, który w 1824 roku zakupił 5628 artefaktów. Z czasem liczba eksponatów jeszcze wzrosła i rokrocznie przyciąga do stolicy Piemontu licznych turystów chcących obcować ze sztuką i dziedzictwem antycznego Egiptu.

Zbiory wystawiane są w pałacu zaprojektowanym przez wspomnianego już Guarina Guariniego, który pierwotnie mieścił kolegium jezuickiej, a później Akademię Nauki. Do najważniejszych eksponatów należą monumentalne posągi, obiekty grobowe oraz papirusy (a wśród nich lista egipskich królów oraz najstarsza zachowana starożytna mapa!).

W muzeum przechowywana jest również wykuta w skale świątynia (którą uratowano przed zalaniem wodą w trakcie budowy Zbiornika Nasera).

Brama Palatyńska oraz ruiny rzymskiego teatru - najważniejszy ślady starożytnego Turynu

Turyn może pochwalić się bogatą historią. Założycielami miasta byli Celtowie z plemienia Taurynów (Taurini), którzy na kilka wieków przed Chrystusem wznieśli tu swoją stolicę. Osada ta została doszczętnie zniszczona przez Hannibala podczas jego przeprawy przez Alpy, i niestety żadne widoczne ślady po niej nie przetrwały.

Brama Palatyńska w Turynie - Porta Palatina
Brama Palatyńska w Turynie - Porta Palatina

W miejscu zburzonego miasta Rzymianie zbudowali obóz warowny Castra Taurinorum, który około 27 roku p.n.e. przekształcili w kolonię Augusta Taurinorum. Nie było to może największe z rzymskich miast, lecz mimo to zamieszkiwało je kilka tysięcy osób. Do dziś przetrwały jedynie pojedyncze ślady po tamtych czasach, lecz widocznym dziedzictwem tamtego okresu jest prostokątny układ historycznego centrum.

Najważniejszym zabytkiem pamiętającym czasy antyczne jest Brama Palatyńska (wł. Porta Palatina), która stoi na tyłach pałacu królewskiego. Konstrukcja ta powstała w I wieku p.n.e. i była jednym z czterech oryginalnych punktów wjazdowych do miasta. Budowla charakteryzuje się sporym rozmiarem i uważana jest za jedną z najlepiej zachowanych bram miejskich z czasów rzymskich. W okresie średniowiecza bramę przekształcono w warowną twierdzę, dzięki czemu przetrwała w tak dobrym stanie.

Dziś zabytek wraz z pozostałościami murów obronnych stoi w niewielkim parku. Przed bramą ustawiono kopie posągów Oktawiana Augusta oraz Juliusza Cezara.

Bezpośrednio przy dzwonnicy katedry, w trakcie rozbiórki jednego ze skrzydeł pałacu, odsłonięto również ruiny teatru z czasów rzymskich (wł. Area Archeologica del Teatro Romano), który powstał jeszcze przed naszą erą. Stanowisko archeologiczne jest dobrze widoczne z poziomu ulicy.

Byk czy góra? Nie do ma stuprocentowej pewności co do etymologii nazwy Turyn. Możliwe, że swoje początki bierze ona od celtyckiego słowa tau oznaczającego górę, ale bardziej rozpowszechniona i znacznie ciekawsza teoria zakłada, że wywodzi się ona od słowa byk. W języku włoskim torino oznacza małego byka, a zwierzę to znalazło się również w herbie miasta.

Quadrilatero Romano

Quadrilatero Romano to nazwa najstarszej turyńskiej dzielnicy ciągnącej się na zachód od Bramy Palatyńskiej oraz Pałacu Królewskiego. Tutejsze uliczki są w większości zamknięte dla ruchu kołowego i pełne są przyjemnych knajpek, małych placów oraz wartych uwagi fasad.

Rdzeń dzielnicy stanowi deptak Via Garibaldi, który został wytyczony już w czasach rzymskich - w starożytnym Turynie przechodziła tędy maximus decumanus, jedna z głównych ulic istniejących praktycznie w każdym mieście rzymskim, która przecinała je na osi wschód-zachód.

Spacerując po Quadrilatero Romano warto zwrócić uwagę m.in. na:

  • Piazza Palazzo di Città - przy tym niewielkim placu, w miejscu którego w czasach rzymskich mogło istnieć forum, stoi gmach turyńskiego ratusza. Dawniej obszar ten był podzielony na dwie części, a na jednej z nich organizowano targowisko. Na środku placu stoi monument przedstawiający Amadeusza VI zwanego Zielonym Hrabią w zwycięskim starciu nad Maurami.

  • Palazzo Scaglia di Verrua z końca XVI wieku - jeden z nielicznych renesansowych pałaców na terenie Turynu, którego nie dosięgła barokowa przebudowa. Jego najbardziej charakterystycznym elementem są freski pokrywające fasadę oraz ściany wewnętrznego dziedzińca.

  • Piazza Statuto - jeden z ostatnich wielkich projektów budowlanych dynastii Sabaudzkiej, pośrodku którego stoi charakterystyczny monument, który wniesiono z okazji zakończenia prac nad tunelem Fréjus umożliwiającym szybki przejazd z Francji do Włoch.

Museo Nazionale dell’Automobile (Narodowe Muzeum Samochodów)

Mimo że stolica Piemontu nierozłącznie kojarzona jest z dwoma założonymi w tym mieście markami samochodów - Fiatem oraz Alfa Romeo - to tutejsze muzeum samochodów posiada w swojej kolekcji auta wyprodukowane przez niemal 80 producentów.

Na odwiedzających położone poza centrum muzeum czeka ponad dwieście zabytkowych pojazdów - zaczynając od powozów, a na bolidach wyścigowych kończąc.

Park Valentino - replika średniowiecznej wioski oraz inne atrakcje

Położony na południe od historycznego centrum Parco del Valentino ciągnie się wzdłuż biegu rzeki Pad, a w jego granicach odnajdziemy kilka interesujących atrakcji.

W samym sercu parku stoi dawna książęca rezydencja - renesansowy Castello del Valentino z podłużnym dziedzińcem. Budynek ten wykorzystywany jest dziś przez lokalny uniwersytet. W niektóre dni pałac udostępniany jest do zwiedzania w trakcie darmowej wycieczki z przewodnikiem - wymagana jest tylko wcześniejsza rezerwacja, której możemy dokonać tutaj

Do pałacu przylega uniwersytecki ogród botaniczny, który nie należy co prawda do największych, ale może pochwalić się kilkoma niepospolitymi gatunkami. Wejście do ogrodu botanicznego jest biletowane - aktualne ceny sprawdzicie tutaj

Prawdziwy skarb skrywa jednak południowa część parku. Odnajdziemy tam replikę średniowiecznej piemonckiej wioski (Borgo Medioevale) z budynkami charakterystycznymi dla regionu, która powstała pod koniec XIX wieku z okazji organizowanej w mieście wystawy przemysłowej. Spacer po terenie rekonstrukcji jest darmowy.

Zwiedzanie stadionu i muzeum Juventusu Turyn

Wszystkim kibicom piłkarskim stolica Piemontu kojarzy się nieodzownie z Juventusem Turyn. Od 2011 roku "Stara Dama" swoje mecze domowe rozgrywa na nowoczesnym obiekcie znanym obecnie pod nazwą Allianz Stadium.

Stadion Juventusu położony jest na północnych rubieżach miasta - dojedziemy do niego autobusem z historycznego centrum w około 40-45 minut.

Obiekt udostępniony jest do zwiedzania w trakcie wycieczki z przewodnikiem, podczas której wejdziemy do szatni i staniemy na wysokości murawy. Po wszystkim warto wybrać się do muzeum, w którym dowiemy się więcej o historii klubu. Dostępne są również specjalne wycieczki organizowane w dni meczowe. Więcej informacji o godzinach i cenach znajdziemy na oficjalnej stronie.

Kościoły - zwiedzanie sakralnych zabytków Turynu

Kościół Matki Boskiej Pocieszenia (La Consolata) - przykład piemonckiego baroku oraz romańska dzwonnica

Sanktuarium Matki Boskiej Pocieszenia (wł. Santuario della Consolata) istnieje w tym miejscu od kilkunastu stuleci, prawdopodobnie od V wieku, ale obecny wygląd świątyni jest efektem wielu przebudów. W XVII wieku zyskała ona cechy piemonckiego baroku, gdy pracowali przy niej najważniejsi lokalni architekci epoki - Guarino Guarini oraz Filippo Juvarra. Wnętrze ich pomysłu zachwyca po dziś dzień.

Sanktuarium Matki Boskiej Pocieszenia w Turynie - Santuario della Consolata
Sanktuarium Matki Boskiej Pocieszenia w Turynie - Santuario della Consolata

W XIX wieku przeprowadzono kolejna przebudowę w stylu neoklasycznym. Jej widocznym na pierwszy rzut oka efektem jest przedsionek z czterema kolumnami korynckimi prowadzący do świątyni.

Przy świątyni stoi romańska dzwonnica z X wieku, przypominająca o bogatej historii tego miejsca. Ceglana budowla należy do najstarszych zachowanych w całości zabytków w mieście.

Sanktuarium Matki Boskiej Pocieszenia w Turynie - Santuario della Consolata
Dzwonnica przy Sanktuarium Matki Boskiej Pocieszenia w Turynie - Santuario della Consolata
Sanktuarium Matki Boskiej Pocieszenia w Turynie (Santuario della Consolata) i dzwonnica

Kościół Gran Madre di Dio - turyński Panteon

Po drugiej stronie Padu, naprzeciwko placu Vittorio Veneto, jednego z największych placów Europy i ulubionego miejsca spotkań Turyńczyków, stoi neoklasyczna świątynia Gran Madre di Dio (wł. Chiesa della Gran Madre di Dio) wzorowana na rzymskim Pantonie. Kościół ufundowano z okazji powrotu na tron Wiktora Emmanuela I, który w czasach napoleońskich przebywał na wygnaniu. Zabytek razem z mostem Wiktora Emmanuela I oraz stojącym po drugiej stronie placem tworzą spójną oś architektoniczną.

Widok na Kościół Gran Madre di Dio - turyński Panteon
Widok na Kościół Gran Madre di Dio - turyński Panteon
Kościół Gran Madre di Dio - turyński Panteon
Widok ze schodów Kościóła Gran Madre di Dio - turyński Panteon
Kościół Gran Madre di Dio i widok ze schodów (Turyn)

Bazylika Maria Ausiliatrice

Położona kawałek od ścisłego centrum neoklasyczna bazylika Maria Ausiliatrice (wł. Basilica di Santa Maria Ausiliatrice) przyciąga do siebie wielu pątników. W jej wnętrzu pochowany został założyciel zgromadzenia salezjanów ksiądz Jan Bosko, a także przechowywanych jest kilka tysięcy relikwii innych świętych.

Inicjatorem budowy świątyni był sam ksiądz Bosko i powstała ona w latach 1865-1868.

Bazylika Superga - miejsce pochówku przedstawicieli domu sabaudzkiego

Bazylika Superga (wł. Basilica di Superga) to barokowa świątynia wzniesiona w latach 1717-1731 na wznoszącym się na wysokość 672 m n.p.m. wzgórzu o tej samej nazwie, które znajduje się spory kawałek od centrum Turynu.

Fundatorem kościoła był książę Wiktor Amadeusz II, który w trakcie bitwy pod Turynem (7 września 1706) przebywał na wzgórzu obserwując ruchy wojsk i w tym czasie złożył uroczystą przysięgę, że jeśli pokona wojska francuskie, to w podzięce wybuduje w tym miejscu wspaniałą bazylikę. Bitwa została wygrana, a władca słowa dotrzymał. Zadanie przygotowania projektu otrzymał ceniony architekt Filippo Juvarra (ten sam, który przebudował fasadę Pałacu Madama).

Bazylika Superga, a dokładniej jej podziemne krypty, stały się tradycyjnym miejscem pochówku książąt i królów z domu sabaudzkiego (z nielicznymi wyjątkami - na przykład dwaj pierwsi królowie zjednoczonych Włoch - Wiktor Emmanuel II oraz Humbert I spoczęli w rzymskim Panteonie).

Jako, że zabytek stoi na wysokim wzgórzu, to jego otoczenie zapewnia przyjemne widoki na panoramę Turynu z oddali oraz Alpy. Istnieje również możliwość wejścia na kopułę.

Na wycieczkę na wzgórze oraz zwiedzenie bazyliki możemy potrzebować nawet kilku godzin. Wejście do bazyliki jest darmowe. Płatne są za to dodatkowe atrakcje: wejście do królewskiej krypty, zwiedzanie apartamentów królewskich oraz wejście na kopułę. Aktualne ceny oraz godziny otwarcia sprawdzicie tutaj.

Najwygodniejszym sposobem na dostanie się na wzgórze jest skorzystanie z komunikacji publicznej. Do wyboru mamy zabytkową kolei linowo-terenową łączącą Supergę z dzielnicą Sassi (pamiętajmy, że musimy jeszcze dojechać do stacji początkowej) lub w przypadku jej niedostępności autobusy zastępcze. Aktualne informacje o sposobie dojazdu, cenach oraz rozkładach znajdziemy na stronie miejskiego przewoźnika GTT (Gruppo Torinese Trasporti)

Katastrofa lotnicza na wzgórzu Superga: Kibice piłkarscy mogą kojarzyć wzgórze z tragicznym wydarzeniem z 1949 roku, kiedy samolot z drużyną AC Torino z powodu gęstej mgły uderzył wprost w bazylikę. Wszyscy pasażerowie przebywający na pokładzie, a było ich 31, zginęli.

Atrakcje w Turynie poza utartym szlakiem

Atrakcje Turynu to nie tylko wspaniałe pałace i muzea. Wędrując poza utartym szlakiem natrafimy także na wiele innych interesujących miejsc i zabytków, o których większość turystów nie ma pojęcia.

Palazzo della Vittoria i secesyjna zabudowa Cit Turin

Sympatycy secesyjnej architektury (znanej we Włoszech pod nazwą Liberty) powinni zarezerwować chwilę na spacer po niewielkim obszarze znanym pod nazwą Cit Turin. Ozdobą całej okolicy jest neośredniowieczny, pokryty licznymi detalami architektonicznymi gmach Palazzo della Vittoria. Budynek powstał w latach 1918-20 jako upamiętnienie włoskiego zwycięstwa w pierwszej wojnie światowej, stąd też jego nazwa, choć czasami określany jest też Domem Smoków (wł. Casa dei Draghi), czym nawiązuje się do dwóch smoków flankujących szerokie wejście do budynku.

Innym wspaniałym przykładem włoskiej secesji jest położony przy tej samej ulicy dom Casa Fenoglio-Lafleur, będący jednym z pierwszych reprezentantów tego stylu w Turynie.

W okolicy Spacerując po Cit Turin warto odejść kawałek na północ w stronę kościoła Chiesa di Nostra Signora del Suffragio e Santa Zita, który charakteryzuje się wysoką na 83 metry i bardzo wąską dzwonnicą. Konstrukcja ta należy do najwyższych budowli w mieście i biorąc pod uwagę jej dekoracje jest prawdziwym unikatem.

Monte dei Cappuccini i spojrzenie na Turyn z innej perspektywy

Po przeciwnej stronie rzeki Pad odnajdziemy wzgórze Kapucynów, które wznosi się na wysokość około 320 metrów n.p.m. Ze szczytu wzniesienia rozciąga się przyjemna panorama turyńskiego starego miasta. Na wzgórzu stoi manierystyczno-barokowy kościół kapucynów (Chiesa di Santa Maria del Monte dei Cappuccini) wraz z całym kompleksem klasztornym.

Na Monte dei Cappuccini możemy podjechać autobusem lub podejść pieszo. Na górę wejdziemy w zaledwie kilkanaście minut, ale możemy się trochę spocić.

Vila della Regina

Kawałek za wzgórzem Monte dei Cappuccini odnajdziemy kolejny z kompleksów pałacowych należący drzewiej do dynastii sabaudzkiej. Otoczony ogrodami i winnicami XVII-wieczny pałac Vila della Regina powstał na wzgórzu i oprócz możliwości zwiedzenia pałacowych wnętrz oferuje również wspaniałą panoramę okolicy.

Synagoga w Turynie

W trakcie budowy słynnego Mole Antonelliana okazało się, że społeczność żydowska nie jest w stanie dokończyć budowy swojej świątyni. Gmina sprzedała więc budynek miastu, a za odzyskane pieniądze rozpoczęła budowę skromniejszej świątyni. Ostatecznie synagoga w Turynie (wł. Sinagoga di Torino) powstała w stylu neomauretańskim i należy do najbardziej nietypowych architektonicznie zabytków w stolicy Piemontu.

Niestety, oryginalny budynek został zniszczony w trakcie alianckich bombardowań, ale po wojnie go odbudowano.

Kawa i czekolada - nierozłączna turyńska para

Nie samymi historycznymi atrakcjami Turyn stoi. Innym unikatowym symbolem stolicy Piemontu są klimatyczne kawiarnie (niektóre z nich powstały jeszcze w XIX wieku!), w których w przyjemnej atmosferze napijemy się pysznej kawy. Jednym z protoplastów tego dziedzictwa był Luigi Lavazza, który w 1895 roku przejął niewielki sklep i rozpoczął działalność swojej firmy, która z czasem rozrosła się do jednego z potentatów w produkcji wyrobów kawowych.

Kolejnym znakiem rozpoznawczym tutejszej gastronomii są produkty czekoladowe oraz czekolady pitne. Nie każdy zdaje sobie sprawę, że to właśnie w Turynie, w pierwszej połowie XIX wieku, firma cukiernika Paula Caffarela jako jedna z pierwszych rozpoczęła na masową skalę produkcję czekolady w formie jaką znamy dziś.

Firma Caffarel zasłynęła również jako twórca pasty gianduja będącej mieszanką czekolady oraz pasty z orzechów laskowych (zawartość tych ostatnich nie powinna być mniejsza niż 30%). Pasta gianduja stanowi podstawę piemonckich pralin Gianduiotto, które są dziś wizytówką regionu.

Ciekawostka Nazwa gianduja wywodzi się wprost od maski reprezentującej piemonckiego chłopa z włoskiej komedii ludowej Commedia dell’arte.

Turyn - wskazówki i informacje praktyczne

Karta turystyczna Torino+Piemonte Card

Jeśli planujemy odwiedzić więcej muzeów oraz pałaców położonych w Turynie oraz okolicy, to warto rozważyć zakup karty Torino+Piemonte Card. Występuje ona w kilku wariantach czasowych i pozwala na darmowe wejście do wielu najważniejszych atrakcji. Warto jednak pamiętać, że w przypadku karty 24-godzinnej wprowadzono limit trzech darmowych atrakcji możliwych do odwiedzenia.

Rodzaje kart:

  • 24-godzinna (29€),
  • 48-godzinna (38€),
  • 72-godzinna (44€),
  • 120-godzinna (49€).

Dzieci poniżej 12. roku życia wchodzą za darmo.

Aktywacja karty następuje po pierwszym użyciu i od tego czasu liczony jest czas jej ważności.

Karty występują zarówno w wersji fizycznej, jak i kodu QR, który otrzymamy po zakupie online. Musimy jednak pamiętać, że chcąc wejść z kartą do wybranego muzeum najpierw musimy w kasie odebrać darmowy bilet.

Więcej informacji o karcie znajdziecie na oficjalnej stronie produktu.

Cześć!

author

Cieszymy się, że udało Ci się dotrzeć do końca naszego artykułu i mamy nadzieję, że okazał się przydatny. Więcej informacji o naszym blogu znajdziesz na podstronie o nas.

W przypadku natrafienia na nieaktualne dane lub błędy prosimy o wiadomość - dane adresowe dostępne są w zakładce kontakt.

Aśka i Sławek - autorzy bloga Podróże Po Europie (podrozepoeuropie.pl)

Reklama