Najwspanialsze zabytki Włoch - odkryj wielowiekowe dziedzictwo Italii!

Nie ma drugiego kraju mogącego poszczycić się tak wspaniałymi zabytkami jak Włochy. W żadnym innym tyle miejsc nie trafiło też na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO (w sumie prawie 60 wpisów!), a przecież nie wszystkie wspaniałe relikty dawnych czasów dostąpiły tego zaszczytu.

W naszym przewodniku przygotowaliśmy subiektywne zestawienie największych zabytków we Włoszech. W naszych wyborach staraliśmy się zachować odpowiedni balans pomiędzy epokami, żeby nie skupiać się tylko na starożytności lub przesadnie gloryfikować ery Baroku. Zaczynamy!

Koloseum

Trudno o bardziej znany zabytek we Włoszech niż monumentalny amfiteatr stojący w sercu Rzymu. Nie ma chyba turysty, który odwiedza Wieczne Miasto i nie podejdzie choćby rzucić okiem na jego fasadę.

Budowa Koloseum, czy raczej Amfiteatru Flawiuszów, rozpoczęła się w 70 roku, a już 10 lat później odbyła się oficjalna inauguracja (mimo braku ukończenia budowy). Amfiteatr stanął na dawnych prywatnych terenach cesarza, gdzie wcześniej mieściło się sztuczne jezioro. W czasach swojej świetności mógł pomieścić nawet 85 000 widzów.

Forum Romanum i Palatyn

Mimo że to Koloseum rozbudza dziś wyobraźnię turystów, to prawdziwe centrum starożytnego Rzymu odnajdziemy tuż obok, na obszarze wspólnego stanowiska archeologicznego Forum Romanum oraz Palatynu. To właśnie tam zobaczymy największe zabytki antycznego miasta (czy raczej ich pozostałości!) takie jak świątynie, łuki triumfalne i budynki użyteczności publicznej, a także resztki pałaców cesarskich na wzgórzu Palatyn. Forum Romanum było najważniejszym placem publicznym, na którym odbywały się najważniejsze wydarzenia państwowe.

Krzywa Wieża w Pizie (i inne zabytki Placu Cudów)

Krzywa Wieża w Pizie (wł. Torre Pendente) to drugi najbardziej rozpoznawalny z włoskich zabytków. Właściwie jest to samodzielna dzwonnica wzniesiona obok pizańskiej katedry. Jej budowę rozpoczęto w 1173 roku, ale dość szybko okazało się, że osadzona na wąskim gruncie konstrukcja zaczyna się przechylać. Na szczęście kunszt ówczesnych architektów oraz zdobycze współczesnej techniki pozwoliły najpierw ukończyć budowę, a w ostatnich dekadach ją zabezpieczyć.

Nie każdy zdaje sobie jednak sprawę, że Krzywa Wieża to "zaledwie" jeden z czterech zabytków wspaniałego zespołu monumentalnego znanego dziś pod nazwą Plac Cudów, w skład którego wchodzą też katedra, samodzielne baptysterium oraz cmentarz Camposanto. Wszystkie z nich możemy zwiedzić. W katedrze oraz baptysterium czekają na nas wspaniałe chrzcielnice dłuta przedstawicieli rodu Pisano.

Panteon

W całym Rzymie próżno szukać lepiej zachowanej budowli z czasów starożytnych niż Panteon, który na początku VII wieku przekształcono w kościół katolicki. Wewnętrzna część jego rotundy zachowuje niemal idealne proporcje, a zewnętrzny portyk może, na pierwszy rzut oka, trochę nie pasować do całości.

Pierwszy Panteon wzniesiony został przez Marka Agrypę, ale nie przetrwał on do naszych czasów. Dzisiejsza budowla pochodzi z okresu rządów cesarza Trajana, który rozpoczął odbudowę, oraz cesarza Hadriana, który ją ukończył.

Co ciekawe - do dziś nie ma pewności, jakie było przeznaczenie odbudowanego Panteonu. W oryginalnym budynku wzniesionym przez Agrypę czczono zapewne wszystkich dwunastu bogów olimpijskich oraz urzędującego władcę. W środku gmachu z czasów Hadriana mogły z kolei odbywać się publiczne wysłuchania, sprawy sądowe oraz oficjalne zgromadzenia.

Plac i Bazylika św. Piotra

Otoczony kolumnadą Plac św. Piotra na Watykanie to urzeczywistnienie wizji barokowego mistrza Gian Lorenzo Berniniego i prawdopodobnie najsłynniejszy plac świata. Rozciąga się on przed słynną Bazyliką św. Piotra, przy której pracowali najwięksi architekci świata chrześcijańskiego tacy jak Michał Anioł, Donato Bramante czy Rafael. Wnętrza świątyni ozdabiają dzieła sztuki pędzla lub dłuta najznamienitszych Starych Mistrzów. Bazylika z placem wspólnie tworzą zabytkowy duet, który każdy powinien zobaczyć przynajmniej raz w życiu.

Fontanna di Trevi - najsłynniejsza fontanna we Włoszech

Trudno wyobrazić sobie przewodnik po włoskich zabytkach bez choćby wspomnienia o słynnej klasycystyczno-barokowej fontannie, która rozpala wyobraźnię niemal wszystkich przybywających do Wiecznego Miasta. Każdego dnia niezliczone rzesze turystów oblegają otaczający ją plac, a wielu z nich nie może powstrzymać się przed wrzuceniem do niej monety (pamiętajcie, że zgodnie z tradycją powinniście przerzucić monetę prawą ręką przez lewę ramię!), co ma zapewnić im rychły powrót do Rzymu. Monety te są każdego dnia wyławiane i następnie przeznaczane na cele charytatywne lub restaurację fontanny.

Centralnym elementem wodotrysku jest postać tytana Okeanosa będącego personifikacją potęgi mórz oraz oceanów, który przedstawiony został w trakcie ujeżdżania rydwanu z muszli ciągniętego przez konie morskie przytrzymywane przez dwóch trytonów.

Pompeje

Stanowisko archeologiczne starożytnego miasta Pompeje należy do najsłynniejszych zabytków we Włoszech. To potężne niegdyś miasto przykryte zostało popiołem wulkanicznym podczas erupcji Wezuwiusza w 79 roku i dopiero od trochę ponad dwóch stuleci jest odkrywane na nowo.

Park archeologiczny Pompejów należy do bardzo rozległych i możemy spędzić w nim wiele godzin. Warto więc wcześniej się przygotować i zapoznać z najważniejszymi zabytkami oraz topografią terenu.

Herkulanum

Herkulanum to kolejne z miast zniszczonych podczas erupcji Wezuwiusza. W porównaniu do Pompejów tutejsze ruiny zachowały się w lepszym stanie, bo zostały zalane i zakonserwowane lawą, a nie pokryte popiołem. Trzeba jednak podkreślić, że stanowisko archeologiczne Herkulanum jest znacznie mniejsze, a większość jego terenu znajduje się pod współczesnym miastem. Nie mamy jednak wątpliwości, żę wizyta w Herkulanum będzie nie ladą gratką dla wszystkich fanów starożytnych zabytków!

Wizytę w Herkulanum warto połączyć ze zwiedzaniem Wezuwiusza - autobusy wycieczkowe na słynny walku ruszają z tej samej stacji kolejki podmiejskiej.

Paestum - starożytna Posejdonia

Nie każdy planujący wyjazd do Włoch zdaje sobie sprawę, że na terenie regionu Kampania zachowały się jedne z najwspanialszych greckich świątyń na świecie. Pochodzą one z czasów, gdy południowa część Półwyspu Apenińskiego stanowiła popularny cel greckich kolonistów. Najważniejszymi zabytkami po tamtych czasach są trzy doryckie świątynie wzniesione w mieście Posejdonia (późniejsze rzymskie Paestum). Aby je zobaczyć wystarczy wsiąść w pociąg w Neapolu i wybrać się do stanowiska archeologicznego.

Warte uwagi jest również tutejsze muzeum przechowujące niezwykły skarb - fresk Nurek z Paestum przedstawiający młodzieńca skaczącego do wody, który ozdabiał płytę wierzchnią grobowca. Jest to jeden z najstarszych zachowanych w całości greckich fresków oraz prawdopodobnie najstarsze wyobrażenie człowieka skaczącego do wody.

Katedra Santa Maria del Fiore we Florencji

Florencka Duomo jest czwartym największym kościołem na świecie, a jej kopuła projektu Filippo Brunelleschiego stanowi arcydzieło renesansowej inżynierii oraz architektury (a przy okazji należy do najbardziej rozpoznawalnych symboli Włoch). Wnętrze katedry słynie z fresków - na ozdabiających świątynię malowidłach zobaczymy samego Dantego!

Dla części turystów to jednak nie katedra jest najważniejszym zabytkiem, a stojące tuż obok niej samodzielne baptysterium, które skrywa wspaniałe XIII-wieczne mozaiki ozdabiające kopułę.

Ponte Vecchio (Most Złotników) we Florencji

Ponte Vecchio (dosłownie Stary Most) to bodaj najbardziej znany most w całych Włoszech. Przeprawa wyróżnia się tym, że jest niemal całkowicie zabudowana budynkami, w których mieszczą się dziś drogie sklepy z biżuterią oraz złotem, dlatego lepiej znana jest od nazwą Most Złotników.

Niemal o każdej porze dnia most jest przepełniony ludźmi, ale nie powinno nas to zniechęcić przed spacerem - najlepiej rano lub bliżej wieczora, kiedy jest znacznie luźniej.

Więcej ciekawych miejsc w stolicy Toskanii znajdziecie w naszym przewodniku po zabytkach Florencji.

Pałac Dożów

Znany ze swojej gotyckiej fasady pałac przez stulecia stanowił centrum administracyjne Republiki Weneckiej - w jego wnętrzach mieściły się apartamenty doży (wybieranego dożywotnio najwyższego urzędnika), sale zgromadzeń, sąd oraz więzienie. Dziś pełni on funkcję muzeum oraz zalicza się do największych atrakcji Wenecji.

Bazylika św. Marka w Wenecji

Stojąca przy słynnym Placu św. Marka bazylika należy do ścisłego grona najpiękniejszych włoskich zabytków. Ten jeden z najsłynniejszych kościołów chrześcijańskiego świata jest efektem pracy wielu pokoleń artystów i hojności weneckich dożów, dla których pełnił on funkcję prywatnej kaplicy. Zarówno fasada, jak i wnętrze świątyni skrywa w sobie liczne skarby takie jak słynne mozaiki, Złoty Ołtarz, Rumaki Lizypa (oryginały zobaczymy w środku, a na balkonie wystawiono kopie) czy rzeźba tetrarchów.

Co nie jest widoczne na pierwszy rzut oka z powodu dobudowanego w późniejszym czasie narteksu (przedsionka) to fakt, że oryginalnie bazylika powstała na planie krzyża greckiego z pięcioma kopułami.

Katedra w Mediolanie i jej fasada

Katedra w Mediolanie to podobno największy gotycki kościół na świecie. I chociaż do tego tytułu aspirują też katedra w Sewilli i katedra w Kolonii, to z całą pewnością mediolańskiego giganta nie można przegapić. Najważniejszym elementem budowli jest wspaniała fasada, która w dzisiejszym kształcie powstała dopiero na przełomie XVIII i XIX stulecia. Jej wnętrze skrywa m.in. posąg świętego Bartłomieja przedstawionego w postaci oskórowanego męczennika, który owija się swoją skóra niczym płaszczem.

Po obejrzeniu fasady oraz wnętrza możemy udać się na... dach zabytku, gdzie zobaczymy z bliska kunszt dawnych rzemieślników. Więcej informacji znajdziecie w naszym przewodniku: zwiedzanie Katedry w Mediolanie.

Ostatnia Wieczerza - arcydzieło Leonarda da Vinci w refektarzu kościoła Santa Maria delle Grazie

Ostatnia Wieczerza należy do najsłynniejszych dzieł sztuki we Włoszech. Jest to monumentalny fresk pokrywający jedną ze ścian zabytkowego refektarza (jadalni) przy mediolańskim kościele Santa Maria delle Grazie. Pomieszczenie to szczęśliwie przetrwało bombardowania, dzięki czemu możemy je dziś podziwiać. Aby jednak móc to zrobić powinniśmy wcześniej zapoznać się z zasadami zakupu biletów - wszystkie niezbędne informacje znajdziecie w naszym przewodniku Ostatnia Wieczerza Leonarda da Vinci - bilety, zwiedzanie, ciekawostki

Wczesnochrześcijańskie zabytki w Rawennie

Nie ma chyba sympatyka architektury wczesnochrześcijańskiej oraz bizantyńskiej, który nie słyszał o Rawennie, w której zachowały się wspaniałe budowle oraz mozaiki z tego okresu. Do najważniejszych zabytków należą Bazylika św. Witalisa oraz stojące tuż obok mauzoleum Galii Placydii, ale warto wiedzieć, że aż osiem różnych miejsc trafiło do wspólnego wpisu na liście UNESCO.

Zalicza się do nich także Mauzoleum Teodoryka wzniesione dla słynnego króla Ostrogotów. Budowla ta charakteryzuje się masywną kopułą o masie ponad 270 ton, którą wykonano z zaledwie jednego bloku wapienia! Operacja wzniesienia wymagała nie lada pomysłowości oraz przygotowania zespołu wielu dźwigów o wysokości ponad 20 m.

Amfiteatr w Weronie

Weroński amfiteatr powstał przed Koloseum i zakłada się nawet, że mógł stać się wzorem dla słynnej rzymskiej budowli. Do dziś przetrwał on w na tyle dobrym stanie, że wciąż organizowane sa na nim różne występy sceniczne. Zabytek możemy odwiedzić też turystycznie - więcej informacji znajdziecie w naszym artykule Amfiteatr w Weronie.

Kaplica Scrovegnich w Padwie

Padwa to zabytkowe miasto uniwersyteckie, które dobrze znane jest wśród pielgrzymów pragnących odwiedzić Bazylikę św. Antoniego. W całkiem innym celu przyjeżdżają tu jednak sympatycy historii sztuki, którzy pragną na własne oczy zobaczyć Kaplicę Scrovegnich ze słynnymi freskami Giotta z 1305 roku.

Malowidła te uważane są za jedno z najważniejszych dzieł sztuki z tamtego okresu, ponieważ po raz pierwszy od czasów antycznych artysta przedstawił na nich ludzi jako trójwymiarowe formy w ruchu oraz zastosował zasady perspektywy do elementów architektonicznych znajdujących się w tle. Można więc bez większej przesady stwierdzić, że Giotto stworzył pierwsze w historii malowidło renesansowe.

Pałac Królewski w Turynie

Przekształcony w muzeum Palazzo Reale rokrocznie ściąga do Turynu licznych turystów. Po przeniesieniu stolicy do Turynu w XVI wieku książę Emanuel Filibert musiał wybrać lokalizację swojej nowej siedziby. Po początkowym namyślnie zdecydował się na pałac biskupi, który przez około czterysta lat był domem książąt, a później królów wywodzących się z Domu Sabaudzkiego, w tym Wiktora Emmanuela II, pierwszego króla zjednoczonych Włoch.

Turyński kompleks na przestrzeni wieków wielokrotnie przebudowywano i rozbudowywano, tak żeby mógł rywalizować z pałacami należącymi do władców najważniejszych europejskich potęg jak Francja czy Hiszpania. Do stolicy Piemontu ściągano najbardziej utalentowanych artystów oraz skupowano dzieła największych mistrzów, z których część ozdabia tutejszą galerię sztuki. Największy wpływ na dzisiejszy wygląd pałacu miał Filippo Juvarra, który zaprojektował znane na całym świecie schody Scala delle Forbici.

Dolina Świątyń w Agrigento

Dolina Świątyń (Valle dei Templi) to najważniejsze stanowisko archeologiczne na Sycylii i kolejny ślad po greckich kolonistach na terenie dzisiejszych Włoch. Na odwiedzających czekają tu rozległe wykopaliska z ruinami świątyń, nekropolii oraz innych budowli. Za dodatkową opłatą możemy odwiedzić również muzeum.

Katedra oraz Kaplica Palatyńska w Palermo

Stolica Sycylii słynie ze swoich arabsko-normańskich zabytków, które wspólnie trafiły na listę UNESCO. Do największych z nich należy katedra, która wyróżnia się różnorodnością stylów - podstawę zbudowano w stylu normańskim, w kolejnych wiekach dodawano do niej elementy barokowe, gotyckie, renesansowe, a nawet mauretańskie (więcej: Katedra w Palermo).

Drugim wartym uwagi zabytkiem jest Kaplica Palatyńska w Pałacu Normanów, wnętrze której ozdobiono zapierającymi dech w piersiach mozaikami oraz orientalnymi arabskimi zdobieniami.