Londyn - zwiedzanie, atrakcje, zabytki. Przewodnik po angielskiej stolicy.

Londyn to stolica i największe miasto w Anglii oraz w Wielkiej Brytanii, którego populacja sukcesywnie zbliża się do 10 milionów. Uważany przez wielu za kulturalne i rozrywkowe centrum Europy Londyn jest swoistym międzynarodowym tyglem - znajdziemy tu prawdopodobnie każdą możliwą kuchnię i zaobserwujemy większość znanych kultur.

Atrakcji Londynu jest tak wiele, że chcąc skorzystać z nich wszystkich nawet półroczne odwiedziny mogłyby okazać się niewystarczające. Do tego brytyjska stolica jest jednym z niewielu miast, które naprawdę żyją całą dobę. Nieważne o której godzinie znajdziemy się w centrum miasta, to dookoła nas będzie głośno i gwarno. Warto pokręcić się wieczorem i zobaczyć miasto właśnie z tej strony, szczególnie dotyczy to Soho.

Jak zwiedzać Londyn?

Najprzyjemniejszym sposobem zwiedzania Londynu jest połączenie intensywnych spacerów z korzystaniem z komunikacji publicznej do przemieszczania się do bardziej oddalonych atrakcji. Większa część historycznego centrum Londynu jest bez problemu dostępna pieszo, chociaż niektóre z atrakcji będą wymagały od nas nieco dłuższego dojazdu.

Ile czasu poświęcić na zwiedzanie Londynu?

Londyn może być idealną miejscem na krótki wypad weekendowy, jak i na długie dwutygodniowe wakacje. Wszystko zależy od atrakcji, które chcielibyśmy odwiedzić i zobaczyć.

Na pewno nie warto planować odwiedzin zbyt wielu atrakcji Londynu na raz. Kolekcje tutejszych muzeów są naprawdę obszerne i nie uda nam się w sposób satysfakcjonujący zwiedzić na szybko wszystkich najważniejszych placówek.

Darmowe muzea, drogie atrakcje i karta turystyczna The London Pass

Londyn charakteryzuje się darmowymi muzeami publicznymi oraz bardzo drogimi pozostałymi atrakcjami (takimi jak pałace, muzea-statki, prywatne galerie sztuki, wycieczki po stadionach). Jeśli zależy nam bardziej na drugich z nich, to możemy zainteresować się kartą turystyczną The London Pass, która oferuje darmowe wejścia do większości największych atrakcji Londynu. Nie należy ona do tanich, więc warto wcześniej dobrze przeliczyć jej opłacalność. Więcej informacji znajdziecie na oficjalniej stronie karty lub w naszym artykule The London Pass - recenzja karty turystycznej.

Komunikacja miejska w Londynie

Komunikacja miejska w Londynie na pierwszy rzut oka wydaje się skomplikowana oraz trudna do zrozumienia, dlatego warto przed przyjazdem poświęcić chwilę i zapoznać się ze sposobem płatności za bilety oraz z różnymi środkami transportu, dzięki czemu zmniejszymy poziom stresu podczas odwiedzin stolicy Anglii.

Chcąc ułatwić zwiedzanie Londynu przygotowaliśmy oddzielny artykuł opisujący w sposób praktyczny korzystanie z komunikacji miejskiej. Zachęcamy do zapoznania się z nim przed wyjazdem - Komunikacja miejska w Londynie: metro, bilety, autobusy.

Zwiedzanie Londynu

Londyn oferuje odwiedzającym całą masę atrakcji i ciekawych miejsc. Od zabytków, przez stadiony i nowoczesne osiedla biznesowe, aż po muzea najwyższej klasy. Przed przyjazdem warto zapoznać się z dostępnymi możliwościami i rozsądnie przygotować plan zwiedzania.

Co warto zobaczyć w Londynie? Największe atrakcje oraz zabytki

Tower Bridge

Trudno wyobrazić sobie plan zwiedzania Londynu bez chociażby rzucenia okiem na ten słynny most zwodzony wzniesiony w stylu wiktoriańskiego neogotyku, który stał się nierozłącznym symbolem miasta. Oficjalna inauguracja konstrukcji miała miejsce pod koniec XIX wieku i od tego czasu zachwyca odwiedzających brytyjską stolicę.

Tower of London

Niewiele jest miejsc kojarzonych z Londynem bardziej niż masywna twierdza Tower, której historia sięga XI wieku - wzniósł ją sam Wilhelm Zdobywca szukający sposobu na utemperowanie buntowniczych zapędów ówczesnych Londyńczyków. Od tamtego czasu w jej murach przetrzymywano najważniejszych więźniów korony oraz trzymano najważniejsze skarby.

Pałac Buckingham i uroczysta zmiana warty

Dla wielu turystów najważniejszym symbolem brytyjskiej rodziny królewskiej w Londynie jest Pałac Buckingham, który od 1837 roku pełni funkcję oficjalnej siedziby monarchy. Gmach pałacu na pewno imponuje swoim rozmiarem - na 77 tysiącach metrów kwadratowych zmieszczono kilkaset komnat i pomieszczeń.

Przez większość roku możemy odwiedzić za to znajdujące się kawałek dalej królewskie stajnie (ang. The Royal Mews), w których wystawione są m.in. powozy należące do brytyjskiej monarchii. Pomiędzy stajniami a pałacem stoi charakterystyczny budynek mieszczący The Queen's Gallery (pol. Galeria Królowej), czyli galerię sztuki ze zbiorami należącymi do rodziny królewskiej. Oprócz kolekcji stałej (m.in. dzieła starych mistrzów oraz kolekcji zdobień w środku) w środku organizowane są wystawy czasowe. Niestety, w przeciwieństwie do wielu innych galerii sztuki w Londynie, wejście do Galerii Królowej jest biletowane.

Uroczysta zmiana warty

Przez większość roku uroczysta zmiana warty odbywa się co drugi dzień (w poniedziałki, środy, piątki i niedzielę) o godzinie 11:00. W miesiące letnie (z reguły od maja do lipca) uroczysta zmiana warty może być organizowana jest codziennie. Szczegółowy terminarz można sprawdzić na oficjalnej stronie brytyjskiej armii pod tym adresem - warto to zrobić przed przyjazdem.

W trakcie zmiany warty nowi strażnicy przejmują od tych ustępującym im miejsca obowiązek ochrony królowej. W trackie uroczystej ceremonii gra muzyka, a gwardziści ubrani są w swoje tradycyjne stroje: czarne spodnie, czerwone tuniki i wysokie czarne czapki.

Pałac Westminsterski, Big Ben oraz okolica

Westminster to nazwa dzielnicy zajmującej rozległy obszar środkowej części Londynu po północnej stronie Tamizy. W przeszłości Westminster był niezależnym miastem. W dzisiejsze granice dzielnicy wchodzą m.in. Pałac i Opactwo Westminsterskie oraz Pałac Buckingham. Dziś większość turystów swoje pierwsze kroki w Londynie kieruje właśnie w okolicę słynnego Pałacu Westminsterskiego.

W kompleksie urzęduje brytyjski parlament. Nie każdy zdaje sobie jednak sprawę, że Pałac Westminsterski w dzisiejszym kształcie powstał dopiero w latach 1840-1870, ponieważ średniowieczny pałac stojący w tym miejscu spłonął w 1834 roku.

Tuż obok Wieży Wiktorii (Victoria Tower) stoi jeden z ostatnich zachowanych elementów starego pałacu - XIV wieczna wieża Jewel Tower. Struktura powstała w 1365 roku i początkowo przechowywano tu skarby Edwarda III. Wieżę można zwiedzić. W środku zobaczymy oryginalną architekturę budynku oraz małą wystawę.

Na północ od pałacu oraz opactwa rozciąga się otoczony rzeźbami (w tym statuą Winstona Churchilla) plac Parliament Square Garden. Po zachodniej stronie placu możemy obejrzeć fasadę brytyjskiego Sądu Najwyższego, od południowej kościół św. Małgorzaty, a po jego północnej stronie stoi budynek rządowy w podziemiach którego w trakcie wojny urzędowały władze brytyjskie. Dziś kompleks (Churchill War Rooms) jest udostępniony turystom. Znajdziemy w nim również muzeum Churchilla.

London Eye - najbardziej kontrowersyjna atrakcja Londynu!

Nie ma chyba drugiej atrakcji w Londynie budzącej tak duże kontrowersje jak ten monumentalny diabelski młyn! Czytając komentarze w sieci dowiemy się jednej z dwóch rzeczy - że jest to świetna atrakcja lub że zakup biletu był całkowitą stratą pieniędzy. Nam się na "Oku Londynu" podobało, choć oczywiście kwota wydana za bilet była wysoka.

Churchill War Rooms i inne ślady London Blitz

Wielka Brytania odegrała wielką rolę w trakcie II wojny światowej, a sam Londyn był wielokrotnie bombardowany w trakcie Bitwy o Brytanię. Bombardowanie te znane są współcześnie pod nazwą Blitz i w ich trakcie część budynków została zniszczona. Jednym ze świadectw tamtych czasów są ruiny kościoła St Dunstan in the East Church Garden, we wnętrzu których urządzono urokliwy ogród.

W trakcie nalotów władze brytyjskie ukrywały się w specjalnych bunkrach zbudowanych pod budynkami rządowymi tuż przy Pałacu Westminsterskim. Stworzono tam całe centrum dowodzenia. Po wojnie kompleks został na kilkadziesiąt lat szczelnie zamknięty. Dziś możemy zwiedzić podziemne pomieszczenia (atrakcja nosi nazwę Churchill War Rooms), które wyglądają identycznie jak w momencie zamknięcia w sierpniu 1945 roku. Na miejscu przejdziemy przez podziemne tunele i zajrzymy do pomieszczeń odgrodzonych szybą. Na końcu wejdziemy do muzeum poświęconemu Winstonowi Churchillowi, w którym przedstawiono życie tego barwnego polityka i przywódcy.

HMS Belfast - muzeum-statek przy Tamizie

Inną ważną atrakcją związaną z okresem wojennym jest statek-muzeum HMS Belfast. Nazwa wywodzi się od nazwy stolicy Irlandii Północnej, gdzie w tamtejszej stoczni fo zbudowano. Jednostka od początku brała aktywny udział w działaniach wojennych, w tym podczas operacji D-Day w Normandii. Dziś możemy wejść do środka i przejść niemal po wszystkich pomieszczeniach.

Spacerując po mieście powinniśmy wielokrotnie trafić na pomniki oraz miejsca pamięci żołnierzy oraz ofiar obu wojen. Kilka z nich znajduje się wzdłuż Tamizy.

Muzea wojskowe wraz z informacjami praktycznymi opisaliśmy w artykule: Muzea wojskowe w Londynie - informacje praktyczne.

St James's Park oraz budynek królewskiej konnicy

St James's Park to jeden z najprzyjemniejszych parków miejskich w Londynie. Patrząc na mapę można powiedzieć, że oddziela Pałac Buckingham od siedziby premiera przy 10 Downing Street, czyli władzę królewską od władzy wykonawczej. Przez środek parku przepływa małe jezioro. W parku spotkamy spacerujących mieszkańców czy podchodzące bez strachu szare wiewiórki. Zwierzęta te niestety wypierają stale wiewiórki rude, które nie są w stanie wygrać z nimi rywalizacji o pożywienie.

Podczas spaceru w żaden sposób nie odczujemy, że znajdujemy się w sercu wielkiej metropolii. Na wschód od parku stoi budynek królewskiej konnicy Horse Guards. Sam budynek jest warty zobaczenia od zewnątrz, a w jego środku mieści się dziś Muzeum Kawalerii (The Household Cavalry Museum).

Trafalgar Square i Galeria Narodowa

Do najbardziej charakterystycznych placów w Londynie zalicza się Trafalgar Square, który nazwany został na cześć zwycięskiej bitwy morskiej z 1805 roku, podczas której wyspiarze pokonali zjednoczone siły Francji oraz Królestwa Hiszpanii. Plac pełnił ważną funkcję w mieście już od XIII wieku, kiedy to znajdowały się tu królewskie stajnie.

Na środku placu stoi kolumna admirała Nelsona otoczona przez cztery lwy, a obok niej znajdują się fontanny. Najważniejszym budynkiem przy placu jest brytyjska Galeria Narodowa, która posiada status jednej z najważniejszych galerii sztuki na świecie. W środku zobaczymy dzieła wielu znanych mistrzów pędzla, w tym kilka prac van Gogha. Wstęp jest darmowy, więc grzechem byłoby nie zajrzeć tam choćby na chwilkę. Więcej informacji znajdziecie w naszym tekście

Plac jest swoistym centrum artystycznym. Okupują go uliczni grajkowie oraz artyści, niektórzy malują piękne prace kredą na chodniku. W krypcie stojącego tuż obok georgiańskiego kościoła St Martin-in-the-Fields działa dziś... kawiarnia!

Pałace i zamki Londynu

Dotychczas opisaliśmy trzy pałace oraz londyńskie zamki - Pałac Buckingham, Tower od London oraz sale bankietową z nieistniejącego już pałacu Whitehall.

Oprócz nich do zwiedzenia w Londynie jest jeszcze kilka zabytkowych rezydencji. Do najciekawszych zaliczają się:

• Pałac Hampton Court - pałac będący od 1528 roku w rękach monarchii. Do pałacu przynależą ogrody ze słynnym labiryntem żywopłotowym;
• Pałac Kensington (Kensington Palace) - rezydencja królewska od XVII wieku, dziś w środku znajduje się m.in. królewska galeria sztuki;
• Zamek Windsor - królewska rezydencja od 1110 roku. Wykorzystywana do dziś przez rodzinę królewską.
• Kenwood House - urokliwy dworek na obrzeżach Londynu, w którym przechowywane sa liczne dzieła sztuki - w tym jeden ze słynnych autoportretów Rembrandta.

Muzeum Brytyjskie

British Museum należy do najważniejszych światowych muzeów, a różnorodność jego kolekcji przypomina o statusie, jakie jeszcze całkiem niedawno posiadało Imperium Brytyjskie. W środku możemy spokojnie spędzić nawet kilka godzin podziwiając skarby ze wszystkich epok. Do wartych uwagi eksponatów zaliczają się chociażby rzeźby z ateńskiego Akropolu czy słynny Kamień z Rosetty.

Więcej informacji o kolekcji muzeum przeczytacie w naszym artykule British Museum (Muzeum Brytyjskie) w Londynie - kolekcja, zwiedzanie oraz informacje praktyczne

Muzeum Historii Naturalnej

Muzeum Historii Naturalnej (ang. Natural History Museum) to idealna propozycja zarówno dla młodszych jak i starszych odwiedzających. Olbrzymie szkielety dinozaurów, skamieliny oraz ruszający się model olbrzymiego Tyrannosaurusa rexa - to tylko niektóre z atrakcji tego miejsca.

Więcej informacji znajdziecie w naszym artykule Muzeum Historii Naturalnej w Londynie - zwiedzanie, kolekcja oraz informacje praktyczne

Muzea w Londynie - jakie jeszcze warto zobaczyć?

Londyn już w XIX wieku zasłynął jako miasto stawiające na kulturę i sztukę. To wtedy powstały muzea wokół Exhibition Road (Muzeum Nauki, Muzeum Historii Naturalnej oraz Muzeum Wiktorii i Alberta), a jeszcze wcześniej założono słynne na całym świecie Muzeum Brytyjskie.

Co godne pochwały, muzea publiczne w Wielkiej Brytanii są darmowe i dostępne dla wszystkich. Dzięki temu każdy ma możliwość obcowania ze sztuka oraz historią Europy i świata.

Oprócz opisanych przez nas wcześniej placówek na szczególną uwagę zasługują:

• Tate Modern - muzeum sztuki współczesnej i nowoczesnej;
• Tate Britain - druga placówka sygnowana marką Tate, która skupia się na sztuce brytyjskiej - możemy podziwiać w niej prace William Turner, Johna Constable'a czy William Blake'a - to nasza ulubiona londyńska galeria sztuki zaraz po Galerii Narodowej!;
• Muzeum Londynu (Museum of London) - darmowa placówka przybliżająca historię angielskiej stolicy od czasów rzymskich - na miejscu przygotowanie wiele ciekawych ekspozycji, artefaktów oraz makiet;
• Muzeum Nauki;
• Muzeum Wiktorii i Alberta - największe na świecie muzeum sztuki, dekoracji oraz rzemiosła artystycznego;
• Royal Air Force Museum - na wizytę w tym położonym na obrzeżach miasta muzeum (mieszczącym się na terenie dawnego lotniska) warto zaplanować przynajmniej pół dnia, ale nikt zainteresowany historią lotnictwa nie powinien żałować!
• Muzeum Doków (Museum of London Docklands), gdzie spacerujących po dawnym magazynie dowiemy się więcej o czasach, gdy Londyn był największym portem świata.

Do płatnych atrakcji Londynu należy z kolei Muzeum Sherlocka Holmesa przy Baker street. Lokalizacja oczywiście nie jest przypadkowa, właśnie przy tej ulicy mieszkali Sherlock Holmes oraz doktor Watson.

Shakespeare's Globe Theatre - odkryjmy Londyn z czasów słynnego poety

Jeśli lubimy nietypowe miejsca to powinniśmy rozważyć wizytę w odbudowanym drewnianym teatrze z czasów Szekspira (Shakespeare's Globe Theatre). W środku staniemy pod sceną (pod gołym niebem) i na trybunach, a także poznamy historię teatru oraz zrozumiemy jak wyglądały występy w czasach słynnego artysty.

Opactwo Westminsterskie

Znajdujące się po zachodniej stronie Pałacu Westminsterskiego Opactwo Westminsterskie to jedno z najważniejszych miejsc w historii Anglii. W murach świątyni odbywają się koronacje władców Anglii - pierwsza miała miejsca już w 1066 roku, kiedy to koronowano Wilhelma Zdobywcę. W środku znajdziemy miejsca pochówki wielu słynnych Brytyjczyków, w tym Williama Szekspira, Williama Blake’a, Isaaca Newtona czy niesamowity grobowiec Elżbiety I.

Katedra św. Pawła

Katedra św. Pawła ze swoją monumentalną kopułą należy do najważniejszych kościołów anglikańskich. Zabytek, który zaprojektowany został przez słynnego architekta Christophera Wrena i oddany do użytku w 1710 roku, jest dziś udostępniany do zwiedzania. W ramach wizyty będziemy mogli zajrzeć do krypty oraz wejść na punkt widokowy.

Soho - imprezowa strona Londynu

Do najbardziej żywych obszarów centrum Londynu należy bez wątpienia Soho, które znajduje się w obrębie dzielnicy Westminster. To tu kwitnie życie nocne i kulturalne. Teatry, kluby, puby - żadnej z tych rozrywek w Soho nie brakuje. Warto pospacerować po Soho bez większego planu, raz po raz zobaczymy oryginalne fasady czy zdobienia teatrów lub pubów. W okresach przedświątecznych ulica jest zawsze udekorowana.

Różne atrakcje Soho:

• M&M's World - kilkupiętrowy sklep poświęcony słynnym drażetkom. W środku możemy zakupić słodycze, ale największą atrakcją są różne wystawy postaci znanych z popularnych reklam;
• Carnaby Street - kultowa ulica pełna sklepów oraz barów i restauracji.

Więcej: Soho - relacja ze spaceru po dzielnicy.

Piccadilly Circus

Jednym z najbardziej charakterystycznych miejsc w Londynie jest leżący na granicy Soho plac Piccadilly Circus, który wyróżnia się olbrzymimi ekranami reklamowymi i często pojawia się w produkcjach filmowych.

Odchodząc kawałek od placu na północ ulicą Shaftesbury Ave dojdziemy do pomnika Konie Heliosa (The Horses of Helios, adres: 34 Haymarket) przedstawiającego cztery konie greckiego boga słońca. Monument został stworzony w 1992 roku przez Rudy’ego Wellera.

Greenwich - świadectwo brytyjskiej potęgi morskiej

Nie ma w Londynie miejsca lepiej oddającego potęgę morską imperium brytyjskiego niż Greenwich. Obszar ten niemal od zawsze związany był z królewską marynarką. Najbardziej charakterystycznym budynkiem jest Old Royal Naval College, w którym swoją siedzibę miała uczelnia szkoląca dowódców floty oraz marynarzy. Kompleks został wpisany na światową listę dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Budynek Royal Naval College powstał w latach 1696 - 1712 jako szpital dla weteranów floty brytyjskiej. W 1873 roku zamknięto szpital i otworzono uczelnię, która działała do 1998 roku. Wcześniej w tym miejscu stał jeden z królewskich pałaców, Palace of Placentia, w którym na świat przyszło wielu członków rodziny królewskiej.

Kompleks możemy zwiedzić. W środku możemy zajrzeć m.in. do centrum dla odwiedzających (Discover Greenwich Visitor Centre), kaplicy oraz do majestatycznej Painted Hall (Pomalowana Sala, wstęp płatny).

Inne atrakcje Greenwich:

• Dom Królowej w Greenwich (Queen's House) - królewska rezydencja z początku XVII wieku. W środku zobaczymy wiele dzieł sztuki związanych z morzem oraz słynne geometryczne samo wspierające się schody (Tulip Stairs). Wejście do środka jest darmowe;
• Narodowe Muzeum Morskie (National Maritime Museum’s) - jedno z największych muzeów poświęconych żegludze na świecie. W środku znajdziemy m.in. modele statków, obrazy czy eksponaty zabrane wprost ze statków. Część wystawy przedstawia dzieje brytyjskich morskich zwycięstw. Wejście do muzeum jest darmowe;
• Park Greenwich - jeden z królewskich parków. Na jego obszarze największą atrakcją jest wzgórze będące naturalnym punktem widokowym (widok na Londyn oraz Old Royal Naval College) oraz zamknięty obszar The Wilderness zamieszkały przez jelenie. W parku znajduje się również królewskie obserwatorium;
• Muzeum statek Cutty Sark - muzeum w historycznym statku, który służył do przewozu m.in. herbaty z Chin do Anglii. Jest to ostatni istniejący statek tego typu. Zbudowany został w 1869 roku. Wejście na pokład jest płatne;
• Kolejka linowa Emirates Air Line - stosunkowo młoda atrakcja, która znajduje się jednak dalej od pozostałych. Kolejka linowa pozwala na przedostanie się nad Tamizą z półwyspu Greenwich do królewskich doków. Będąc w gondoli będziemy mieć ciekawy widok na miasto. Korzystając z karty Oyster za przejazd zapłacimy niestety aż 3,50£ w jedną stronę.

Do Greenwich możemy dojechać pociągiem, metrem, lub dopłynąć statkiem w około 20 minut spod przystani przy twierdzy Tower.

Więcej: Greenwich w Londynie - zwiedzanie historycznej dzielnicy wypełnionej zabytkami z listy UNESCO

Borough Market - Londyn na talerzu!

Położony obok słynnego wieżowca The Shard Borough Market to popularny targ spożywczy stanowiący idealne połączenie zabytkowej architektury oraz nowoczesnego podejścia do żywności. Na miejscu będziemy mogli zakupić liczne jakościowe produkty oraz skosztować któregoś z dań serwowanych na szybko, przy okazji ciesząc oko przyjemną architekturą.

Targ czynny jest codziennie, ale z racji swojego profilu powinniśmy liczyć się z wysokimi cenami.

Królewskie Ogrody Botaniczne Kew Gardens

Kew Gardens to unikalny w skali świata kompleks botaniczny wpisany na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Oprócz licznych szklarni i ogrodów tematycznych z roślinami z całego świata na miejscu czekają też na nas:

• trasa prowadzą ponad koronami drzew;
• galeria obrazów wiktoriańskiej artystki Marianny North o tematyce botanicznej;
• pałac letni Kew należący dawniej do króla Jerzego III;
• orientalne i neoklasyczne budowle jak chińska Wielka Pagoda.

Hyde Park

Hyde Park to bodaj najlepiej znany z londyńskich parków, ale i największy. Na jego obszarze odnajdziemy m.in.: jeziorko The Serpentine przy którym w sezonie letnim działa pływalnia, ogród różany, Speakers' Corner (miejsce do wyrażania swobody myśli) oraz liczne rzeźby. Do naszych ulubionych należy Statua Achillesa postawiona na cześć Arthura Wellesleya, Księcia Wellington. W celu stworzenia pomnika przetopiono 33 tony dział zdobytych podczas kampanii we Francji (położenie: 51.504507, -0.152551);

Parki Londynu - jakie jeszcze warto zobaczyć?

Niemal wszystkie większe tereny zielone znajdujące się w centrum Londynu i jego dalszych dzielnicach są własnością brytyjskiej monarchii. W czasach świetności służyły rodzinie królewskiej jako miejsce odpoczynku i polowań.

Najbardziej znanymi z parków są opisane już przez nas Hyde Park oraz St James's Park.

Inne znane parki londyńskie to m.in.

• Kensington Park, który sąsiaduje z Hyde Parkiem;
• The Regent's Park - park słynący z otwartych występów teatralnych w trakcie wakacji;
• Richmond Park - położony daleko od centrum park, w którym spotkać możemy... swobodnie biegające jelenie!
• Hampstead Heath - park nie należący do korony. Jego głównymi atrakcjami są wzgórze z naturalnym punktem widokowym Parliament Hill oraz była rezydencja brytyjskiej arystokracji Kenwood House (wejście darmowe).

Więcej informacji o parkach (wymienionych wyżej i nie tylko) umieściliśmy w artykule: Parki w Londynie. Znajdziecie tam kilka nieoczywistych propozycji!

City of London - Sky Garden, Leadenhall Market i inne atrakcje

Głównym biznesowym obszarem w Londynie jest City of London, czyli słynne City. Miejsce to znane jest przede wszystkim jako światowe centrum finansowe, chociaż nie każdy zdaje sobie sprawę, że w jego granicach znajduje się również katedra św. Pawła, a wschodnia granica styka się z twierdzą Tower. City of London nazywane jest również Square Mile (mila kwadratowa), ponieważ mniej więcej taki obszar zajmuje. City jest niezależne od miasta Londyn i posiada własne władzę.

Dziś City słynie z nowoczesnych biurowców wymieszanych z pojedynczymi przykładami historycznej zabudowy oraz ciągłego pośpiechu. Podczas spaceru wśród najnowocześniejszych biurowców może nas zaboleć kark od ciągłego patrzenia w górę.

Wśród turystów popularnymi atrakcjam City są:

• Punkt widokowy Sky Garden z oszklonym dachem. Wjechać na górę możemy za darmo, wcześniej jednak musimy dokonać rezerwacji na na tej stronie;
• Leadenhall Market - kryte targowisko z okresu wiktoriańskiego, którego wnętrze wyróżnia się żywymi kolorami oraz XIX-wiecznymi dekoracjami. Targowisko w tym miejscu istniało już prawdopodobnie w okresie średniowiecza (a może i w czasach rzymskich), ale obecne arkady zaprojektował w 1881 roku twórca mostu Tower Bridge Horace Jones. W środku działają różnorodne sklepy oraz pojedyncze drogie kawiarnie i restauracje;
• Ogród Saint Dunstan in the East Church Garden - niewielki ogród stworzony na ruinach średniowiecznego kościoła St Dunstan-in-the-East, który został zniszczony w trakcie niemieckich bombardowań w 1941 roku. Jest to jeden z ukrytych skarbów Londynu. Z kościoła zachowały się ściany, wokół których zasadzono drzewa i krzewy, a w środku nawy umieszczono niewielką fontannę. Jest to świetne miejsce na krótki odpoczynek od zgiełku tej ruchliwej dzielnicy;
• Budynek giełdy Royal Exchange oraz budynek Banku Anglii (Bank of England), w środku którego znajduje się muzeum wraz z mozaiką rzymska znalezioną w trakcie prac modernizacyjnych);
• Kościół Temple (Temple Church) - XII-wieczny kościół zbudowany przez Templariuszy. Znany przede wszystkim z książki i filmu Kod da Vinci. Nie jest łatwy do znalezienia, aby go odnaleźć trzeba wejść na jeden z wewnętrznych dziedzińców. Kościół znajduje się na obszarze Temple, który w przeszłości był zamieszkiwany przez rycerzy zakonu. Niestety, większość budynków zniszczył Wielki Pożar oraz bombardowania z czasów II Wojny Światowej;
• Prince Henry's Room jeden z nielicznych zachowanych budynków sprzed Wielkiego Pożaru na terenie City. Warto podejść i zobaczyć drewnianą fasadę.

Most Millennium i spacer wzdłuż Tamizy

Tamiza jest nierozłącznie związana z Londynem. Jeśli chcemy lepiej poznać stolicę Anglii, to warto zrobić sobie dłuższy spacer wzdłuż rzeki. Możemy rozpocząć przy Pałacu Westminsterskim i przejść aż do mostu Tower Bridge.

Spacerując wzdłuż Victoria Embankment miniemy wiele pięknych budynków oraz ogrodów, w tym np. ogrody Whitehall (Whitehall Gardens), ogrody pałacowe Somerset House czy grupę trzech ogrodów występujących po sobie: Victoria Embankment Gardens, Middle Temple Gardens oraz Inner Temple Gardens.

Po drodze oprócz wielu pomników i pięknych budynków natrafimy na słynny most dla pieszych Millennium, który po występach w reklamach oraz w filmie o Jamesie Bondzie wszedł na stałe do popkultury. Po południowej stronie mostu znajdują się Tate Modern oraz Shakespeare's Globe, a idąc wprost na północ dojdziemy do katedry św. Pawła.

Początkowa część trasy wydaje się przyjemniejsza po stronie północnej, jednak od mostu Millennium chyba lepiej podążać stroną południową, gdzie miniemy nowoczesną zabudowę i nabrzeże dostosowane do spacerowiczów oraz słynny statek wojenny HMS Belfast.

Jednym z najbardziej imponujących monumentów przy nabrzeżu Tamizy jest pomnik Bitwa o Brytanię (Battle of Britain). Jest on poświęcony lotnikom, którzy oddali życie w walce o wolność kraju. Jeśli dobrze się przyjrzymy zobaczymy na nim polskie nazwiska. Blisko 150 polskich lotników brało czynny udział w walkach. Pomnik znajduje się dosłownie kawałek na północ od mostu Westminster (położenie: 51.502972, -0.123418)

Miasto rozrywki i zakupów

Londyn jest w ciągłym ruchu, niemal wszędzie jest tu kolorowo i gwarnie. Są jednak miejsca, które nawet jak na standardy miasta się wyróżniają. Jednym z takich miejsc jest słynny Camden Town - czyli kolorowa dzielnica i olbrzymie targowisko, gdzie kupimy i zjemy dosłownie wszystko.

• Portobello Road Market - słynny targ staroci ciągnący się wzdłuż ulicy o tej samej nazwie, która przechodzi przez dzielnicę Notting Hill. My co prawda mamy co do niego mieszane uczucia, ale uwielbiamy tamtejsze antykwariaty. Uwaga! Jeśli chcecie zobaczyć słynną księgarnię znaną z filmu Notting Hill, powinniście udać się pod adres 13 Blenheim Cres;
• Jeśli interesują nas zakupy - powinniśmy skierować się na Oxford Street, czyli długą ulicę handlową - jeśli jesteście z dziećmi, nie zapomnijcie wpaść do Disney Store!
• Fani drogich marek znajdą w Londynie swoją świątynie, centrum handlowe Harrods, które w środku wygląda niczym pałac królewski.
• Jeśli chcielibyśmy zajrzeć na historyczny bazar warto wybrać się na tyły Katedry św. Pawła na rynek Covent Garden. Na miejscu znajdziemy 3 wewnętrzne targi z restauracjami oraz sklepami, z których każdy specjalizuje się czymś innym - ale oferowane są tam raczej produkty z naprawdę wysokiej półki.

Zwiedzanie stadionów piłkarskich w Londynie

Nie ma w Europie drugiego takiego kraju, gdzie w najwyższej klasie rozgrywkowej piłki nożnej gra aż tyle klubów z jednego miasta co w Anglii. W sezonie 2022-2023 w rozgrywkach Premier League zespołów z Londynu jest aż 7, a bywało i więcej! Niemal każdy fan futbolu zna zespoły takie jak Arsenal, Chelsea czy Tottenham. W najwyższej klasie rozgrywkowej grają również West Ham, Fulham, Brentford FC oraz Crystal Palace.

Kibice piłkarscy mogą połączyć zwiedzanie Londynu z wizytą na stadionie swojego ulubionego klubu. Obiekty największych drużyn udostępnione są do zwiedzania - czasem z przewodnikiem, innym razem samodzielne. Przy większości z nich znajdziemy również niewielkie muzeum. Fani futbolu mogą odwiedzić również słynny obiekt Wembley uważany za jedną z kolebek futbolu. Poniżej znajdziecie nasze artykuły opisujące zwiedzanie konkretnych obiektów.

• Zwiedzanie stadionu Arsenalu Londyn;
• Zwiedzanie stadionu Chelsea Londyn;
• Zwiedzanie Wembley;

Przy dobrym zaplanowaniu możliwe jest odwiedzenie wszystkich trzech stadionów w ciągu jednego dnia. Niestety, ceny wycieczek są wysokie! Oprócz stadionów piłkarskich fani tenisa mogą zajrzeć również na słynne korty tenisowe Wimbledonu.

Atrakcje Londynu dla ambitnych

W poszukiwaniu śladów średniowiecznego Londynu

Pomimo bogatej historii miasta dziś w Londynie nie spotkamy wielu budynków z czasów średniowiecza. Jest to efekt przede wszystkim Wielkiego Pożaru z 1666 roku, który strawił większość miasta. Nie oznacza to jednak, że żadna średniowieczna zabudowa się nie zachowała. Oprócz zabytków wymienionych w poprzednich sekcjach w dobrym stanie zachowało się jeszcze przynajmniej kilka budynków.

Niektóre z nich:

• Guildhall (adres: Gresham St) - historyczny ratusz miejski. Najstarszy zachowany budynek świecki w Londynie. Powstał w 1411 roku. Dziś nie urzęduje już tu miejski magistrat, ale budynek jednak nadal pełni funkcje reprezentacyjne. Wizytówką kompleksu jest monumentalna Wielka Hala. Możemy zajrzeć do środka, o ile nie odbywa się tam żadna impreza. Zachwyca także piękna fasada.
• Pałac Lambeth (adres: 5 Lambeth Palace Rd) - XIII-wieczna siedziba biskupa Canterbury. Znajduje się zaledwie kawałek spacerem od Pałacu Westminsterskiego, jednak po drugiej stronie Tamizy. Do pałacu przynależą krypta oraz kaplica. Wejścia do kompleksu strzeże brama mieszkalna (Morton's Tower) z czasów Tudorów. Niestety, pałac nie jest dostępny do zwiedzania “z ulicy”. Czasami odbywają się wycieczki z przewodnikiem - więcej informacji na oficjalnej stronie. Do pałacu przynależą najstarsze prywatne ogrody w mieście - nie zawsze są one jednak otwarte.
• The Charterhouse (adres: Charterhouse Square) - kompleks Charterhouse powstał w 1348 roku i służył jako klasztor. Mieszkali w nim mnisi nazywający siebie Braćmi. Zachowany jest w bardzo dobrym stanie, znajduje się jednak kawałek od centrum. Kompleks można zwiedzać w trakcie wycieczki z przewodnikiem. Więcej informacji pod tym adresem. Możemy również samodzielnie odwiedzić darmowe muzeum oraz kaplicę.

Niektóre z kościołów z okresu średniowiecznego umieściliśmy w sekcji Kościoły w Londynie (niżej).

W Londynie zachowało się także kilka innych śladów z czasów sprzed Wielkiego Pożaru. Niektóre z nich to:

• Kamień londyński - London Stone (adres: 111 Cannon Street) - jednym z bardziej zagadkowych zabytków Londynu jest… kamień, który znajduje się dziś ukryty za kratą w dolnej części fasady jednego z budynków. Pierwsze wzmianki o kamieniu pochodzą z X wieku. Prawdopodobnie służył jako kamień milowy już od czasów rzymskich.
• Wieża kościoła All Hallows Staining (adres: London EC3R 7AE) - kościół znajdujący się w tym miejscu przetrwał Wielki Pożar, jednak zaledwie pięć lat później się zawalił. Z całej świątyni przetrwała jedynie wieża. W 1674 roku zdecydowano się na odbudowę. Dwa wieki później, w 1870 roku, podjęto decyzje połączeniu kościoła z niedalekim St Olave Hart Street. Efektem tej decyzji była rozbiórka All Hallows Staining. Na szczęście zdecydowano się oszczędzić wieżę, która dziś dumnie stoi wśród nowoczesnych biurowców. Wieża ma mniej więcej 700 lat.
• Pałac Winchester - Winchester Palace (adres: Pickfords Lane) - fragment pozostałości XIII-wiecznego pałacu będącego niegdyś rezydencją biskupa Winchester. Zachował się dosłownie fragment ściany z rozetą oraz fragment podłogi, który został oddzielony od ulicy. Pałac przetrwał Wielki Pożar, zniszczył go jednak inny pożar w 1814 roku. Tuż obok znajduje się muzeum stworzone w miejscu historycznego średniowiecznego więzienia The Clink (The Clink Prison Museum). Nie każdemu jednak ta atrakcja przypadnie do gustu. W środku nie zobaczymy oryginalnych pomieszczeń tylko małe wystawy mający odwzorować klimat tej mrocznej placówki (np. woskowe głowy czy ubrane manekiny). Według niektórych muzeum to typowa pułapka turystyczna.

W celu upamiętnienia Wielkiego Pożaru przy Moście Londyńskim powstał olbrzymi monument w formie doryckiej kolumny - Monument to the Great Fire of London (nazywany przez mieszkańców po prostu Monumentem - The Monument). Istnieje możliwość wejścia na szczyt pomnika.

Kościoły Londynu

Mimo że stolica Anglii kojarzona jest przede wszystkim z dwoma opisanymi wcześniej kościołami - Opactwem Westminsterskim oraz katedrą św. Pawła - to do naszego planu zwiedzania Londynu możemy wpisać jeszcze kilka świątyń.

Do najciekawszych z naszej perspektywy należą:

• Temple Church - okrągły kościół wzniesiony przez Templariuszy, który sławę zdobył poprzez książkę Kod da Vinci Dana Browna.
• All Hallows-by-the-Tower - najstarszy kościół w Londynie. Został poważnie zniszczony podczas wojny, ale e jego w krypcie znajduje się jednak muzeum z wieloma historycznymi artefaktami.
• Katedra Southwark - świątynia została katedrą dopiero w 1905 roku, jednak jej początki sięgają XI wieku.
• Katedra Westminsterska - główna świątynia katolicka Wielkiej Brytanii. Jej budowa rozpoczęła się pod koniec XIX wieku.

Londinium - w poszukiwaniu śladów rzymskiego miasta

Na terenie dzisiejszej dzielnicy City of London w czasach rzymskich znajdowało się rzymskie miasto Londinium, które otoczona była murem obronnym. Obecnie przez środek dzielnicy przechodzi ulica London Wall. Nazwa nie jest przypadkowa, to właśnie tędy przebiegała część fortyfikacji obronnej. Ulicę od zachodu zamyka Muzeum Londynu (Museum of London), w którym przedstawiono historię miasta od czasów rzymskich. W placówce zobaczymy m.in. makietę miasta z czasów Londinium oraz odwzorowaną kuchnię z tego okresu.

Niedaleko muzeum zobaczymy fragment rzymskiego fortu (położenie: 51.517020, -0.095545) oraz większe ruiny bramy prowadzącej do fortu (położenie: 51.517831, -0.094929).

Dwa fragmenty murów odnajdziemy także na północ od słynnej twierdzy Tower. Pierwszy znajduje się przy ulicy Tower Hill (51.509826, -0.075904), drugi kawałek dalej (51.510645, -0.076128).

W muzeum Guildhall Museum czeka na nas kilka eksponatów z czasów rzymskich oraz ruiny rzymskiego amfiteatru, na który natrafiono w 1985 roku podczas przeprowadzania renowacji budynku.

Całkiem niedawno podczas budowy odkryto również podstawę ruiny rzymskiej świątyni poświęconej kultowi solarnego boga Mitry. Dziś jest ona udostępniona zwiedzającym, a w środku czeka na nas mała prezentacja multimedialna.

Londyn - wskazówki i informacje praktyczne

Kiedy najlepiej odwiedzić Londyn?

Jeśli zależy nam na pogodzie powinniśmy rozważyć odwiedziny Londynu pomiędzy majem a wrześniem. Niestety, w tym czasie oprócz nas na miejscu będą całe tłumy turystów i zwiedzanie zamkniętych pomieszczeń może nie być zbyt komfortowe. Z drugiej jednak strony niektóre atrakcje Londynu związane z monarchią brytyjską (w tym Pałac Buckingham) udostępniane są do odwiedzin jedynie w miesiącach wakacyjnych.

W miesiącach zimowych - od listopada do lutego - turystów jest zdecydowanie mniej i zwiedzanie historycznych atrakcji oraz muzeów jest znacznie przyjemniejsze. Zdarza się, że w płatnych atrakcjach są jedynie pojedyncze osoby. Wyjątkiem jest tu druga połowa grudnia, czyli okres świąteczny. W tym czasie Londyn staje się kolorowy i przyciąga wielu turystów. Zima to najlepszy okres dla turystów zainteresowanych głównie muzeami - sami byliśmy w tym czasie w Londynie kilka razy i oprócz pogody mieliśmy super wspomnienia..

W zimę niezbyt przyjemne mogą być spacery nad Tamizą oraz wizyty w ogrodach i parkach. Tereny zielone w tym okresie potrafią wyglądać szaro i przygnębiająco.

Rowery miejskie w Londynie

Mniej typowym sposobem na zwiedzanie Londynu jest jazda na rowerze. Miasto jest bardzo przyjazne dla podróżujących na jednośladach i może pochwalić się długimi kilometrami tras rowerowych. W podróżowaniu rowerem pomaga chociażby aplikacja map Google, na której możemy wytyczyć trasę pomiędzy dwoma punktami przyjazną dla rowerów.

W Londynie działa rozbudowany system rowerów miejskich o nazwie Santander Cycles. Do wypożyczenia jest ponad 12 000 jednośladów, które rozlokowano na około 800 stacjach.

Za rowery miejskie odpowiada firma Transport for London (TfL). Mapę stacji możemy znaleźć na tej stronie. Po kliknięciu na kropkę wyświetli się nam lista wolnych rowerów dla konkretnej stacji.

Wypożyczając rower płacimy 1,65£ za pierwsze pół godziny korzystania liczone od momentu pobrania roweru aż do przyłączenia go z powrotem do stacji dokującej. Za każde kolejne rozpoczęte 30 minut pobierana jest kolejna opłata 1,65£.

Jako że płacimy za każde pół godziny, to najlepiej tak zaplanować trasę zwiedzania, żeby nasze przejażdżki były krótkie. Niestety, minusem takiego rozwiązania jest fakt, że nie w każdej stacji załapiemy się na dostępne rowery.

Sam proces wypożyczenia roweru jest stosunkowo prosty. Potrzebujemy jedynie karty kredytowej lub debetowej (lub zainstalowanej oficjalnej aplikacji na telefonie), z którą podchodzimy do terminala przy stacji. Po dokonaniu rezerwacji otrzymamy kod, który umożliwia nam pobranie roweru. Podczas jednej rezerwacji możemy pobrać do 4 rowerów.

Darmowe atrakcje w Londynie

W Londynie na szczęście nie wszystkie ważne atrakcje są biletowane. Do najważniejszych muzeów publicznych wejdziemy całkowicie za darmo.

Przykłady darmowych muzeów:

• Muzeum Brytyjskie (British Museum)
• Galeria Narodowa (National Gallery)
• Muzeum Historii Naturalnej (Natural History Museum)
• Galeria Portretów (National Portrait Gallery)
• Victoria & Albert Museum
• Muzeum Nauki (Science Museum)

Jak oszczędzić pieniądze odwiedzając Londyn?

Londyn nie jest tanim miastem. Szczególnie widać to w przypadku zakwaterowania. Cena za pokój w hotelu z prywatną łazienką w centrum potrafi przekracza już 100£. Poszukiwania noclegów najlepiej zacząć na długo przed wyjazdem. Warto rozważyć noclegi poza centrum, pamiętajmy jednak o kosztach dojazdów.

Podobnie ma się sytuacja z największymi atrakcjami Londynu innymi niż publiczne muzea. Wstęp do większości płatnych miejsc waha się w przedziale od około 15,00 do 30£.

Poniżej zebraliśmy kilka praktycznych wskazówek pomagających zmniejszyć wydatki:

• najlepszym sposobem na oszczędność na komunikacji miejskiej jest korzystanie wyłącznie z autobusów, ponieważ nie obowiązują w nich strefy, a dzienny limit wydatków przy płatności pay as you go wynosi poniżej 5 funtów.
• jedzenie w pubach w wielu pubach w Londynie zjemy posiłek w cenie niższej niż w restauracji. Nie będą to wykwintne danie, powinniśmy jednak zjeść dobrego burgera, zupę czy kurczaka z grilla.
• oferty lunchowe - Londyn to typowe miasto biznesowe. Wiele knajpek oferuje zestawy lunchowe. Czasami już za za około 12£ możemy zjeść obiad składający się z dwóch dań oraz napoju.
• uliczne jedzenie nie ma chyba lepszego miejsca w Europie do zjedzenia czegoś na szybko lub na wynos niż Londyn. Spotkamy tu knajpki z dowolną kuchnią. Dużo takich miejsc znajdziemy m.in. w Soho. Co ciekawe, do droższych wyborów należą jednak popularne fish & chips.

Na co uważać podczas odwiedzin Londynu?

• kieszonkowcy - londyńskie metro w godzinach szczytu potrafi być całkowicie zapchane. Dotyczy to zarówno tuneli, jak i samych wagonów. Jest to idealne środowisko dla kieszonkowców. Podobnie w przypadku placów oraz muzeów. Darmowy dostęp do najważniejszych muzeów ułatwia kieszonkowcom obserwacje oraz wyczekiwanie na odpowiedni moment.
• okolice dworców i stacji metra wieczorem - w Londynie, podobnie jak w każdym większym mieście, okolice dworców nie należą do najprzyjemniejszych. W Londynie dotyczy to przede wszystkim przystanków autobusowych oraz stacji metra. Największe londyńskie dworce kolejowe są nowoczesne i obserwowane przez całą dobę.