Komunikacja miejska w Londynie: metro, bilety, autobusy

Zasady działania transportu miejskiego w Londynie mogą początkowo wydawać się trudne do zrozumienia. Wystarczy jednak poznać podstawowe założenia, żeby nasza wizyta w największym mieście Wielkiej Brytanii przebiegła bez większych komplikacji.

W naszym przewodniku w sposób jak najbardziej praktyczny i na bazie doświadczeń z naszych wielokrotnych odwiedzin stolicy Anglii opisaliśmy działanie komunikacji miejskiej w Londynie. Pozostając z nami dowiecie się:

• jakie są najważniejsze i te mniej oczywiste środki transportu publicznego w Londynie,
• jak korzystać z londyńskiego metra i jakie są zasady działania stref taryfowych,
• na czym polegają taryfy peak i off peak,
• ile kosztuje komunikacja miejska w Londynie i dlaczego bardziej opłaca się korzystać z autobusów niż metra,
• jakie bilety są najbardziej opłacalne dla turystów,
• jak dojechać z lotnisk do centrum miasta (ta sekcja znajduje się na samym końcu artykułu).

Jak działa komunikacja miejska w Londynie?

Sieć transportu publicznego w Londynie należy do najbardziej rozbudowanych na świecie.

Najważniejszymi środkami transportu są:

• metro (nazywane Tube lub London Underground) - najwygodniejszy sposób poruszania się po Londynie - warto jednak pamiętać, że nie wszystkie stacje znajdują się pod ziemią, gdyż część sieci kursuje na powierzchni,
• autobusy (Bus) - słynne czerwone piętrowe autobusy, które mogą być dobrą alternatywą dla metra - i są od niego tańsze (właściwie to są najtańszym środkiem transportu w całej sieci londyńskiej komunikacji miejskiej),
• automatyczna kolej DLR (Docklands Light Railway), która obsługuje wschodni Londyn,
• kolej podmiejska (London Overground) - 6 linii dojeżdżających do dalszych zakątków i przedmieść,
• pociągi należące do sieci National Rail,

Są one ze sobą zintegrowane, dzięki czemu możemy swobodnie przesiadać się pomiędzy różnymi środkami transportu oraz obowiązuje w nich jeden sposób płatności. Za większość komunikacji publicznej w Londynie odpowiada firma TfL (Transport for London), która na swojej oficjalnej stronie udostępnia wiele przydatnych materiałów.

Dodatkowo na komunikację miejską w Londynie składają się:

• statki kursujące po Tamizie (nazywane autobusami rzecznymi - River Bus),
• tramwaje (Trams),
• kolejka linowa London Cable Car,
• rowery miejskie (Santander Cycles).

Nieco więcej o większości środków transportu napisaliśmy w dalszej części artykułu.

Strefy w londyńskim metrze oraz w kolei podmiejskiej

Londyn podzielony jest na 9 stref taryfowych. Strefy dotyczą przejazdów: metrem, kolejką DLR, koleją podmiejską (Overground) oraz pociągami obsługiwanymi przez National Rail. Strefy nie obowiązują w autobusach.

Zasada ich działania jest prosta - czym dalsza strefa, tym koszt przejazdu jest wyższy. Warto o tym pamiętać szukając noclegu - czasem oszczędność na cenie zakwaterowania może zostać zniwelowana zwiększonymi opłatami za transport, szczególnie gdy jesteśmy w większej grupie.

Mapę Londynu z nałożonymi strefami znajdziecie tutaj.

Peak oraz off-peak - zasady podróżowania w godzinach szczytu

W przypadku metra oraz pociągów nie tylko strefy wpływają na cenę za przejazd, ale także pora dnia. Wyższe ceny obowiązują w godzinach szczytu (ang. peak time), kiedy tłumy mieszkańców korzystają z londyńskiej komunikacji miejskiej, a stacje oraz tunele metra wypełnione są po brzegi.

• Taryfa peak obowiązuje na wszystkie przejazdy w dni powszednie od 6:30 do 9:30 oraz od 16:00 do 19:00.
• Taryfa off-peak obowiązuje w weekendy, przez pozostałe godziny w dni powszednie oraz od 16:00 do 19:00 w sytuacji, gdy przemieszczamy się z dowolnego miejsca poza strefą 1 do strefy 1.

Bilety komunikacji miejskiej w Londynie - jak najlepiej zapłacić za podróż?

Władze Londynu od lat podążają w kierunku pełnej cyfryzacji korzystania z komunikacji miejskiej. Bilety kartonikowe na pojedynczy przejazd metrem są drogie i sami odradzamy ich zakup. Dużo wygodniejszym i tańszym sposobem na korzystanie z londyńskiego transportu jest model pay as you go, w którym za każdy przejazd płacimy zbliżeniowo (ang. contactless).

Turyści, którzy przyjeżdżają na tydzień i planują aktywnie korzystać z transportu publicznego, mogą rozważyć zakup biletu tygodniowego Travelcard.

Bilet kartonikowy

Tak jak napisaliśmy wcześniej - bilety kartonikowe powinny być dla nas ostatecznością. Możemy zakupić je w automatach znajdujących się przy stacjach metra i dworcach oraz w punktach sprzedaży.

Płatności pay as you go - jak działają?

Najwygodniejszym sposobem korzystania z komunikacji miejskiej w Londynie jest płacenie za przejazdy w modelu pay as you go. Do wyboru mamy dwie opcje:

• korzystanie z karty przedpłaconej Oyster,
• korzystanie ze zwykłej karty płatniczej bądź urządzenia mobilnego (telefon, zegarek).

W skrócie działa to tak, że wchodząc na stację metra lub stację kolejową (a następnie z niej wychodząc) odbijamy kartę lub urządzenie mobilne, a po jakimś czasie z naszego konta pobrana zostanie odpowiednia opłata za przejazd. W przypadku autobusu lub tramwaju wystarczy skorzystać z czytnika tylko raz podczas wejścia do pojazdu.

Kluczowe jest to, że w modelu pay as you go obowiązują limity dzienne oraz tygodniowe (ang. capping). Dają one gwarancję, że nigdy nie zapłacimy więcej niż maksymalna ustalona kwota dla danej strefy (a dokładniej dla zakresu stref, np. 1-4, 1-6).

Co warto wiedzieć o limitach?

• capping dzienny - opłaty sumują się do godziny 4:30 następnie dnia,
• capping tygodniowy - opłaty sumują się od poniedziałku do niedzieli, a dokładniej do 4:30 w poniedziałek następujący po niedzieli.

Górny limit (ang. capping) dla każdej kombinacji stref sprawdzicie tutaj w zakładce Pay as you go caps.

Płatność zbliżeniowa własną kartą lub urządzeniem mobilnym

Najprostszym sposobem płatności za pojedyncze przejazdy jest skorzystanie z własnej karty płatniczej: debetowej (z opcją płatności za granicą) lub kredytowej.

Nie jesteśmy zresztą ograniczeni tylko do kart płatniczych - możemy skorzystać też z telefonu lub zegarka. Listę obsługiwanych urządzeń i aplikacji znajdziecie tutaj.

Visitor Oyster card - londyńska karta przedpłacona

Innym sposobem na korzystanie z modelu pay as you go, choć mniej wygodnym dla turystów, jest wyrobienie karty przedpłaconej Visitor Oyster card. Możemy zakupić ją chociażby w automatach znajdujących się na stacjach metra lub w jednym z punktów sprzedaży. Pobierając kartę Oyster wpłacamy depozyt w kwocie 5£.

Chcąc korzystać z karty musimy najpierw wpłacić na nią środki (ang. topping), które będą pobierane z konta po każdej podróży. Kartę Oyster możemy doładować na kilka sposobów: w automatach na stacjach, online lub w aplikacji. Listę wszystkich możliwości znajdziecie tutaj.

Zaletą karty Oyster jest możliwość zakupu na niej biletów okresowych.

Jeśli na naszej karcie zostaną wolne środki w kwocie do 10£, to możemy je odzyskać bezpośrednio w automacie. W przypadku wyższych kwot musimy udać się do jednego z punktów informacyjnych London Visitor Centre (z wyjątkiem tego na lotnisku Gatwick) - ich lista dostępna jest tutaj. Więcej informacji o zwrotach (ang. refund) znajdziecie tutaj.

Istnieje również możliwość anulowania karty i zwrotu depozytu. Warto jednak wcześniej sprawdzić aktualne warunki na oficjalnej stronie przewoźnika.

Ile kosztuje komunikacja miejska w Londynie?

Ceny za przejazd w opcji pay as you go są takie same bez względu na sposób płatności - nie ma więc żadnej różnicy pomiędzy kartą przedpłaconą Oyster a korzystaniem z własnej karty płatniczej.

Ceny komunikacji miejskiej w Londynie - pojedynczy przejazd

Uwaga! W przypadku podróży z lotniska Heathrow do strefy pierwszej podróż zawsze liczona jest w taryfie peak.

Dokładną cenę za przejazd pomiędzy dwoma konkretnymi stacjami sprawdzicie tutaj.

Poniżej wypisaliśmy górne limity wydatków w modelu pay as you go dla wybranych konfiguracji.

Pozostałe można sprawdzić tutaj.

Travelcard - bilety okresowe w Londynie

W Londynie dostępne są również bilety okresowe, z których możemy korzystać bez ograniczeń w autobusach, metrze, tramwajach oraz kolei podmiejskiej. Z perspektywy turysty warte uwagi mogą są ich dwa warianty: Day Travelcard oraz 7 Day Travelcard. Nabijane na kartę Oyster bilety miesięczne (Monthly) lub roczne raczej nie będą przydatne dla przyjezdnych.

Day Travelcard - bilet dzienny

Day Travelcard to bilet dzienny, który dostępny jest w formie papierowej/kartonikowej. Występuje on w dwóch wersjach:

• Anytime Day Travelcard - możemy korzystać z niego przez cały dzień aż do 4:30 w nocy kolejnego dnia.
• Off-Peak Day Travelcard - możemy korzystać z niego od 9:30 od poniedziałku do piątku lub bez ograniczeń w weekendy.

Cena biletu dziennego zależy od wybranych stref. Poniżej zaprezentowaliśmy kilka przykładów.

7 Day Travelcards - bilet tygodniowy

Jest to bilet tygodniowy, który umożliwia podróżowanie przez siedem dni w cenie pięciu. Od jakiegoś czasu bilet ten dostępny jest tylko jako produkt do załadowania na kartę Oyster. W przypadku biletów tygodniowych nie ma rozgraniczenia na Anytime i Off-Peak - możemy korzystać z nich o dowolnej porze.

Przykładowe ceny biletów tygodniowych.

Ceny biletów okresowych dla wszystkich stref sprawdzicie na tej stronie tutaj.

Bilety dla dzieci oraz młodzieży

Dzieci poniżej 11. roku życia mogą podróżować za darmo z opiekunem posiadającym ważny bilet. Na jedną osobę dorosła może przypadać maksymalnie czwórka dzieci.

W przypadku młodzieży w wieku od 11 do 16 lat dostępne są bilety ulgowe na metro oraz kolej podmiejską i darmowe przejazdy autobusami oraz tramwajami. Chcąc skorzystać z ulgi powinniśmy posiadać odpowiednio skonfigurowaną kartę Oyster.

Mapa komunikacji miejskiej w Londynie

Firma TfL udostępniła odwiedzającym kilka przydatnych map. Są to:

• mapa sieci metra, kolei Overground oraz kolejki DLR,
• mapa sieci autobusowej,
• mapa tzw. autobusów rzecznych.

Na stronie TfL dostępny jest również wygodny planner podróży, który oprócz wskazania trasy przedstawia również cenę za przejazd. Znajdziecie go tutaj.

Będąc już w Londynie najwygodniej jest korzystać z map Google.

Rodzaje komunikacji miejskiej w Londynie i ich krótka charakterystyka

Metro (Tube, Undergroud)

Większość linii londyńskiego metra powstało dawno temu i w niczym nie przypominają one nowoczesnych systemów znanych z innych miast Europy. Wciąż jednak metro jest najwygodniejszym sposobem na przemieszczania się po Londynie, i zarazem oryginalną atrakcją turystyczną. Metro w Londynie ma 11 linii, w skład których wchodzi 270 stacji.

O czym warto pamiętać?

• W metrze odbijamy naszą kartą lub bilet dwukrotnie. Raz przechodząc przez bramki, a drugi raz wychodząc. W trakcie jednej podróży możemy się przesiadać, ale nie możemy w tym czasie wyjść przez bramki.
• Metro kursuje przez siedem dni w tygodniu - od około 5:00 do około północy. Godziny rozpoczęcia oraz zakończenia kursowania konkretnych linii można sprawdzić tutaj tutaj.
• Czas oczekiwania na kolejny pociąg nie powinien przekroczyć 5 minut. - W godzinach szczytu musimy liczyć się z tłumami - sami jeśli nie musimy, to nigdy nie korzystamy z metra w centrum w godzinach dojazdu Londyńczyków do pracy.
• W piątki oraz soboty w ramach projektu Night Tube niektóre z linii działają całą noc. Więcej informacji można znaleźć tutaj.

Analogiczne zasady jak w metrze obowiązują w kolejce DLR oraz w kolei podmiejskiej Overground.

Autobusy

Słynne piętrowe autobusy są symbolem Londynu i sposobem na najtańsze poruszanie się po mieście, ponieważ nie obowiązują w nich strefy ani specjalna taryfa w godzinach szczytu. Autobusy mogą też okazać się wygodniejsze od metra, zwłaszcza w godzinach szczytu, gdyż na krótkim trasach nie wymagają od nas schodzenia do tunelu i przeciskania się przez tłumy. Wiele linii autobusowych kursuje siedem dni w tygodniu przez 24 godziny.

Z autobusów korzysta się trochę inaczej niż z metra i kolejki naziemnej. Co najważniejsze - kartę do czytnika przykładamy tylko wsiadając do pojazdu i nie robimy tego na wyjściu. Autobusy w Londynie działają w modelu cash-free, więc jedyną możliwością opłaty za przejazd jest pay as you go. Istnieje możliwość zakupu biletu dziennego jedynie na autobusy i tramwaje w cenie 5,50 £ (29,10 zł), ale wychodzi on drożej niż capping przy płatnościach w modelu pay as you go.

Autobusy nie zatrzymują się na wszystkich przystankach. Czekając na autobus najlepiej zamachać do kierowcy, a chcąc wysiąść powinniśmy nacisnąć guzik Stop na chwilę przed naszym przystankiem. Niestety, przy częstych przystankach i nieznanych terenie może okazać się to skomplikowane, warto więc śledzić trasę przejazdu na telefonie.

Zasady działania autobusów w Londynie:

• opłata za przejazd autobusem jest stała i wynosi 1,75 £ (9,26 zł),
• w ciągu godziny od pierwszego "odbicia" karty możemy przesiąść się do innego autobusu lub tramwaju, trzeba jedynie użyć tej samej karty jak w przypadku wcześniejszego przejazdu (tzw. Hopper fare),
• do autobusów wsiadamy przednim wejściem,
• kartę odbijamy tylko raz,
• limit (capping) na wszystkie przejazdy autobusowe danego dnia wynosi 5,25 £ (27,78 zł), a capping tygodniowy na kartach contactless (poniedziałek-niedziela) ustawiony został na poziomie 24,70 £ (130,69 zł),
• pamiętajmy, żeby nie odbijać karty przy wyjściu, ponieważ po przekroczeniu czasu może zostać pobrana druga opłata za przejazd.

Te same zasady dotyczą przejazdów tramwajami.

Pociągi podmiejskie

Składowym sieci londyńskiego transportu są również pociągi podmiejskie zarządzane przez firmy National Rail oraz TfL Rail, które obsługują strefy podmiejskie dojazdy do niektórych lotnisk. W pociągach podmiejskich obowiązują te same zasady płatności oraz bilety co w metrze i kolejce podmiejskiej.

Chcąc skorzystać z pociągu i płatności pay as you go pamiętajmy, że kartę odbijamy nie tylko po wejściu na dworzec, ale także przy wyjściu. Na największych dworcach znajduje się kilka wejść i kasowników, sprawdźmy więc dokładnie, czy nasz pociąg odjeżdża z peronu na który wchodzimy.

Bądźmy uważni wychodząc z peronu/dworca i skorzystajmy z odpowiedniego kasownika. Jeśli się pomylimy, to możemy zapłacić za wirtualny przejazd, którego nie odbyliśmy!

River Bus - autobusy rzeczne

Nietypowym londyńskim środkiem transportu są tzw. autobusy rzeczne, czyli statki kursujące po Tamizie, którymi zarządza firma Thames Clippers. Transport wodny jest bardzo drogą alternatywą, ale może być przyjemnym doświadczeniem - na przykład dla tych turystów, którzy chcieliby dostać się do Greenwich.

Flota firmy Thames Clippers składa się z krytych jednostek, które posiadają niewielki odkryty pokład, więc nie są to typowe statki turystyczne. Jeśli będziemy mieć jednak trochę szczęścia, to zajmiemy miejsca na zewnątrz, z dobrym widokiem na oba brzegi rzeki.

Autobusy rzeczne kursują codziennie od rana do wieczora co około 20 minut. Ceny oraz rozkłady znajdziecie na oficjalnej stronie.

Bilet na autobus rzeczny możemy zakupić w kasie (wersja droższa) lub skorzystać z tańszego modelu pay as you go. Tutaj ważna uwaga - czytniki znajdują się na przystani, ale z odbiciem karty musimy poczekać na przybicie statku oraz wyjście pracownika. Ten nie wpuści nas na pokład, dopóki nie odbijemy karty bezpośrednio przy nim.

Rowery miejskie Santander Cycles

Przyjemnym sposobem na poruszanie się po Londynie jest rower miejski Santander Cycles. Do jego wypożyczenia wystarczy nam jedynie karta płatnicza, którą musimy użyć w terminalu. W mieście zainstalowano ponad 800 stacji, a do wypożyczenia dostępnych jest około 12 tysięcy jednośladów.

Opłata za każde 30 minut korzystania z roweru (pay as you ride) wynosi 1,65 £ (8,73 zł). Płatności możemy dokonać kartą płatniczą lub poprzez oficjalną aplikację.

Więcej informacji o działaniu systemu rowerów miejskich znajdziecie tutaj.

Kolejka linowa - London Cable Car (IFS Cloud Cable Car)

Kolejnym nietypowym środkiem komunikacji miejskiej w Londynie jest kolejka linowa Emirates Air Line, która umożliwia transport przez Tamizę pomiędzy Greenwich a Royal Victoria Dock.

Koszt pojedynczego przejazdu wynosi:

• w modelu pay as you go to 6,00 £ (31,75 zł) dla osoby dorosłej i 3,00 £ (15,87 zł) dla dziecka w wieku od 5 do 15 lat.
• możemy też zakupić bilety pojedyncze w tej samej cenie,
• opłata za przejazd kolejką linową nie wlicza się do cappingu,
• dzieci poniżej 5 lat podróżują za darmo.

Więcej informacji znajdziecie na oficjalnej stronie

Ułatwienia dla osób z ograniczoną mobilnością

Władze Londynu każdego roku starają się zmniejszać bariery oraz ułatwiać dostęp do komunikacji miejskiej osobom z ograniczoną mobilnością. Nie zmienia to jednak faktu, że londyńskie metro jest stare i zbudowane zostało w innych czasach, więc nadal dostęp do wielu stacji jest utrudniony.

Firma TFL przygotowała przewodnik opisujący stacje z możliwością skorzystania z windy oraz bez stopni. Jest on dostępny tutaj.

Wszystkie autobusy miejskie dostosowane są do potrzeb osób poruszających się na wózkach inwalidzkich.

Jak dojechać z lotnisk do centrum Londynu?

Wybierając się do Londynu możemy skorzystać z kilku lotnisk, ale tylko jedno - Londyn Heathrow - znajduje się w granicach działania londyńskiej komunikacji miejskiej. Poniżej przedstawiliśmy pokrótce sposoby dojazdu do centrum z czterech najpopularniejszych.

Lotnisko Heathrow

Główne lotnisko angielskiej stolicy połączone jest z centrum metrem linii Piccadilly line. Pomiędzy terminalami powstały w sumie trzy stacje i wszystkie z nich znajdują się w strefie 6, więc za przejazd możemy zapłacić w modelu pay as you go (karta Oyster lub nasza własna). Czas przejazdu do ścisłego centrum wynosi poniżej godziny.

Alternatywnie możemy skorzystać z kursującego co kwadrans pociągu Heathrow Express, który w około 15 minut dowiezie nas do dworca London Paddington. Ceny przy zakupie z wyprzedzeniem zaczynają się 5,50 £ (29,10 zł). Dodatkowymi opcjami są: nowo wybudowana linia podmiejska Elizabeth line, pociąg TfL Rail oraz autobus National Express.

Więcej informacji znajdziecie w naszym artykule Lotnisko Londyn Heathrow (LHR) - jak dojechać do centrum Londynu?

Lotnisko Stansted

W przypadku lotniska Stansted możemy skorzystać z wygodnego pociągu Stansted Express, który w około 47 minut dowiezie nas na stację London Liverpool Street. Ceny zaczynają się od około 10,00 £ (52,91 zł) (ale zazwyczaj są dużo wyższe). Tańszą i dłuższą opcją są autobusy lotniskowe.

Więcej informacji znajdziecie w naszym artykule Dojazd z lotniska Londyn-Stansted do centrum Londynu

Lotnisko Luton

Najtańszą opcją są autobusy National Express. Oprócz nich dostępne są również pociągi zatrzymujące się na stacji Luton Airport Parkway.

Więcej informacji znajdziecie w naszym artykule Dojazd z lotniska Londyn-Luton do centrum Londynu

Lotnisko Gatwick

Najwygodniejszym sposobem dojazdu z Gatwick do centrum Londynu są pociągi Gatwick Express, które niestety należą do drogich - ich cena przy zakupie z wyprzedzeniem zaczyna się od 18,50 £ (97,88 zł).

Dodatkowo połączenie z tym portem lotniczym możliwe jest za pomocą jednej z londyńskich linii podmiejskich - Southern oraz Thameslink.

W pociągach za przejazd możemy zapłacić w modelu pay as you go.

Tańszą opcją transportu są autobusy National Express, które warto kupować z dużym wyprzedzeniem.