Komunikacja miejska w Londynie: metro, bilety, autobusy

Zasady działania transportu miejskiego w Londynie mogą początkowo wydawać się skomplikowane. Wystarczy jednak poznać podstawowe założenia, aby nasza wizyta w największym mieście Wielkiej Brytanii przebiegła bez większych komplikacji.

W naszym przewodniku, na bazie doświadczeń z naszych licznych wizyt w stolicy Anglii, opisaliśmy działanie komunikacji miejskiej w Londynie w jak najbardziej praktyczny sposób. Pozostając z nami, dowiecie się:

• jakie są najważniejsze i te mniej oczywiste środki transportu publicznego w Londynie,
• jak korzystać z londyńskiego metra i jakie są zasady działania stref taryfowych,
• czym są taryfy peak i off peak,
• ile kosztuje komunikacja miejska w Londynie i dlaczego bardziej opłaca się korzystać z autobusów niż metra,
• jakie bilety są najbardziej opłacalne dla turystów,
• jak dojechać z lotnisk do centrum miasta (ta sekcja znajduje się na samym końcu artykułu).

Jak działa komunikacja miejska w Londynie?

Sieć transportu publicznego w Londynie należy do jednych z najbardziej rozbudowanych na świecie.

Najważniejsze środki transportu to:

• metro (znane jako Tube lub London Underground) - to najwygodniejszy sposób poruszania się po Londynie. Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie stacje znajdują się pod ziemią, gdyż część sieci kursuje na powierzchni.
• autobusy (Bus) - słynne czerwone, piętrowe autobusy, które mogą być dobrą alternatywą dla metra - są od niego tańsze i stanowią najtańszy środek transportu w całej sieci londyńskiej komunikacji miejskiej.,
• automatyczna kolej DLR (Docklands Light Railway), która obsługuje wschodni Londyn,
• kolej podmiejska (London Overground) - to 6 linii docierających do dalszych zakątków i przedmieść,
• pociągi należące do sieci National Rail,
• Elizabeth line - to jedna z najnowszych linii transportu publicznego w Londynie, będąca częścią sieci kolei miejskich i podmiejskich, która łączy wschód i zachód Londynu, a także miasta poza Londynem.

Cała sieć londyńskiej komunikacji miejskiej jest zintegrowana, ale sposób wyliczania opłaty za przejazd różni się w zależności od środka transportu. Za większość komunikacji publicznej w Londynie odpowiada miejski przewoźnik TfL (Transport for London), który na swojej oficjalnej stronie udostępnia wiele przydatnych materiałów.

Dodatkowo, komunikację miejską w Londynie tworzą:

• statki kursujące po Tamizie, zwane autobusami rzecznymi (River Bus),
• tramwaje (Trams),
• kolejka linowa IFS Cloud Cable Car,
• rowery miejskie (Santander Cycles).

Więcej informacji na temat większości środków transportu znajdziecie w dalszej części tego artykułu.

Strefy w londyńskim metrze oraz w kolei podmiejskiej

Londyn jest podzielony na 9 stref taryfowych. Strefy dotyczą przejazdów: metrem, kolejką DLR, koleją podmiejską (Overground), Elizabeth line oraz pociągami obsługiwanymi przez National Rail. W przypadku autobusów strefy nie obowiązują.

Zasada działania stref jest prosta - im dalsza strefa, tym wyższy koszt przejazdu. Warto o tym pamiętać, szukając noclegu - czasem oszczędność na koszcie zakwaterowania może zostać zniwelowana przez wyższe opłaty za transport, szczególnie jeśli podróżujemy w większej grupie.

Mapę Londynu z nałożonymi strefami znajdziecie tutaj.

Peak oraz off-peak - zasady podróżowania w godzinach szczytu

W przypadku metra oraz pociągów, na cenę za przejazd wpływają nie tylko strefy, ale również pora dnia. Wyższe ceny obowiązują w godzinach szczytu (ang. peak time), kiedy tłumy mieszkańców korzystają z londyńskiej komunikacji miejskiej, a stacje oraz tunele metra są wypełnione po brzegi.

• Taryfa peak obowiązuje na wszystkie przejazdy w dni powszednie od 6:30 do 9:30 oraz od 16:00 do 19:00.
• Taryfa off-peak obowiązuje w weekendy, przez pozostałe godziny w dni powszednie oraz od 16:00 do 19:00 w sytuacji, gdy przemieszczamy się z dowolnego miejsca poza strefą 1 do strefy 1.

Bilety komunikacji miejskiej w Londynie - jak najkorzystniej zapłacić za podróż?

Władze Londynu od lat podążają w kierunku pełnej cyfryzacji w korzystaniu z komunikacji miejskiej. Bilety papierowe na pojedynczy przejazd metrem są drogie i odradzamy Wam ich zakup. Dużo wygodniejszym i tańszym sposobem korzystania z londyńskiego transportu jest model pay as you go, w którym za każdy przejazd płacimy zbliżeniowo (ang. contactless).

Turyści, którzy przyjeżdżają na tydzień i planują aktywnie korzystać z transportu publicznego, mogą rozważyć zakup tygodniowego biletu Travelcard, który również jest produktem cyfrowym.

Bilet kartonikowy/papierowy

Tak jak wspomnieliśmy wcześniej - fizyczne bilety powinny być dla nas ostatecznością. Możemy je nabyć w automatach znajdujących się na stacjach metra, dworcach oraz w punktach sprzedaży.

Płatności pay as you go - jak działają?

Najwygodniejszym sposobem korzystania z komunikacji miejskiej w Londynie jest płacenie za przejazdy w modelu pay as you go. Do wyboru mamy dwie opcje:

• korzystanie z karty przedpłaconej Oyster,
• korzystanie z własnej karty płatniczej lub urządzenia mobilnego (telefon, zegarek).

W skrócie, system działa w ten sposób, że przy wchodzeniu na stację metra lub stację kolejową, a następnie przy wychodzeniu, przykładamy kartę lub urządzenie mobilne do czytnika, a po pewnym czasie z naszego konta pobrana zostanie odpowiednia opłata za przejazd. W przypadku autobusu lub tramwaju wystarczy skorzystać z czytnika tylko raz - podczas wsiadania do pojazdu.

Kluczowe jest to, że w modelu pay as you go obowiązują limity dzienne oraz tygodniowe (ang. capping). Dają one gwarancję, że nigdy nie zapłacimy więcej niż ustalony limit dla danej strefy (a dokładniej dla określonego zakresu stref, np. 1-4, 1-6). Po osiągnięciu limitu, każdy kolejny przejazd będzie bezpłatny.

Co warto wiedzieć o limitach?

• capping dzienny - opłaty sumują się do godziny 4:30 następnie dnia,
• capping tygodniowy - opłaty sumują się od poniedziałku do niedzieli, a dokładniej do 4:30 w poniedziałek następujący po niedzieli.

Górny limit (ang. capping) dla każdej kombinacji stref sprawdzicie tutaj w zakładce Pay as you go caps.

Płatność zbliżeniowa własną kartą lub urządzeniem mobilnym

Najprostszym sposobem płatności za pojedyncze przejazdy jest użycie własnej karty płatniczej: debetowej (z opcją płatności za granicą) lub kredytowej.

Nie jesteśmy zresztą ograniczeni tylko do kart płatniczych - możemy skorzystać również z telefonu lub zegarka. Listę obsługiwanych urządzeń i aplikacji znajdziecie tutaj.

Oyster card - londyńska karta przedpłacona

Innym sposobem na korzystanie z modelu pay as you go, choć mniej wygodnym dla turystów, jest wyrobienie karty przedpłaconej Oyster card. Występuje ona w dwóch wariantach: podstawowym oraz "Visitor". Regularną kartę Oyster Card możemy nabyć na przykład w automatach znajdujących się na stacjach metra lub w jednym z punktów sprzedaży. Pobierając kartę Oyster uiszczamy kwotę aktywacyjną w wysokości 7£, która jest bezzwrotna. Drugą opcją jest Visitor Oyster card, która wprawdzie nie posiada opłaty aktywacyjnej, ale nie możemy zakupić jej w Londynie, a jedynie online z dostawą do domu. Pamiętajcie jednak, że opcja ta wymaga wniesienia opłaty za przesyłkę, która może być wyższa niż opłata aktywacyjna za zwykłą kartę Oyster, a dodatkowo jej dostawa może trwać nawet od dwóch do trzech tygodni.

Chcąc korzystać z karty, musimy najpierw wpłacić na nią środki (ang. topping), które będą potem pobierane z konta po każdej podróży. Kartę Oyster możemy doładować na kilka sposobów: w automatach na stacjach, online lub w aplikacji. Listę wszystkich możliwości znajdziecie tutaj.

Zaletą karty Oyster jest możliwość zakupu na niej biletów okresowych.

Jeśli na naszej karcie zostaną wolne środki w kwocie do 10£, możemy je odzyskać bezpośrednio w automacie. W przypadku wyższych kwot musimy udać się do jednego z punktów informacyjnych London Visitor Centre (z wyjątkiem tego na lotnisku Gatwick) - ich lista dostępna jest tutaj. Więcej informacji o zwrotach (ang. refund) znajdziecie tutaj.

Ile kosztuje komunikacja miejska w Londynie?

Ceny za przejazd w opcji pay as you go są takie same, niezależnie od sposobu płatności - nie ma więc żadnej różnicy pomiędzy kartą przedpłaconą Oyster a użyciem własnej karty płatniczej.

Ceny komunikacji miejskiej w Londynie - pojedynczy przejazd

Dokładną cenę za przejazd pomiędzy dwoma konkretnymi miejscami sprawdzicie tutaj.

Poniżej podajemy maksymalne limity wydatków dla wybranych konfiguracji w modelu pay as you go.

Pozostałe można sprawdzić tutaj.

Travelcard - bilety okresowe w Londynie

W Londynie dostępne są również bilety okresowe, z których można korzystać bez ograniczeń w: autobusach, metrze, tramwajach oraz na kolei podmiejskiej. Z perspektywy turysty warto zwrócić uwagę na dwa warianty: Day Travelcard oraz 7 Day Travelcard. Bilety miesięczne (Monthly) lub roczne, nabijane na kartę Oyster, raczej nie będą przydatne w celach turystycznych.

Day Travelcard - bilet dzienny

Day Travelcard to bilet dzienny, dostępny w formie papierowej/kartonikowej. Występuje on w dwóch wersjach:

• Anytime Day Travelcard - z którego możemy korzystać przez cały dzień aż do 4:30 nocy następnego dnia,
• Off-Peak Day Travelcard - dostępny od godziny 9:30 od poniedziałku do piątku lub bez ograniczeń w weekendy.

Cena biletu dziennego zależy od wybranych stref. Poniżej prezentujemy kilka przykładowych cen.

7 Day Travelcards - bilet tygodniowy

Bilet tygodniowy umożliwia podróżowanie przez siedem dni za cenę pięciu. Od pewnego czasu bilet ten dostępny jest wyłącznie jako produkt do załadowania na kartę Oyster. W przypadku biletów tygodniowych nie ma podziału na Anytime i Off-Peak, więc możemy korzystać z nich o dowolnej porze.

Przykładowe ceny biletów tygodniowych.

Ceny biletów okresowych dla wszystkich stref sprawdzicie na tej stronie tutaj.

Bilety dla dzieci oraz młodzieży

Dzieci poniżej 11. roku życia mogą podróżować za darmo, jeżeli towarzyszy im opiekun z ważnym biletem. Na jedną osobę dorosłą przypadać może maksymalnie czworo dzieci.

Dla młodzieży w wieku od 11 do 15 lat włącznie dostępne są ulgowe przejazdy (zniżka 50%) na autobusy, tramwaje, metro i kolej podmiejską. Aby móc skorzystać z tych ulg, należy posiadać odpowiednio skonfigurowaną kartę Oyster - najlepiej podejść do pracowników na stacji metra, a oni pomogą ustawić nam zniżkę o nazwie "Young Visitor". Ustawienie to jest ważne przez 14 dni, po czym samoistnie wygasa.

Mapa komunikacji miejskiej w Londynie

Firma TfL udostępniła odwiedzającym kilka przydatnych map. Są to:

• mapa sieci metra, kolei Overground oraz kolejki DLR,
• mapa sieci autobusowej,
• mapa tzw. autobusów rzecznych.

Na stronie TfL dostępny jest również wygodny planner podróży, który oprócz wskazania trasy wyświetla również cenę za przejazd. Znajdziecie go tutaj.

Będąc już w Londynie najwygodniej jest korzystać z map Google.

Rodzaje komunikacji miejskiej w Londynie i ich krótka charakterystyka

Metro (Tube, Undergroud)

Większość linii londyńskiego metra powstała dawno temu i nie przypomina nowoczesnych systemów znanych z innych miast Europy. Mimo to, metro wciąż pozostaje najwygodniejszym sposobem przemieszczania się po Londynie i jednocześnie stanowi oryginalną atrakcję turystyczną. Londyńskie metro składa się z 11 linii i 270 stacji.

O czym warto pamiętać?

• W metrze należy skasować bilet lub kartę dwa razy: raz przy wejściu, a drugi raz przy wyjściu. Podczas jednej podróży możemy się przesiadać pomiędzy liniami, ale nie możemy w tym czasie opuścić stacji przez bramki.
• Metro kursuje przez cały tydzień - od około 5:00 do około północy. Godziny rozpoczęcia i zakończenia kursowania konkretnych linii można sprawdzić tutaj.
• Czas oczekiwania na kolejny pociąg zazwyczaj nie przekracza 5 minut.
• W godzinach szczytu należy liczyć się z tłokiem - sami jeśli nie musimy, to nigdy nie korzystamy z metra w centrum w godzinach dojazdu Londyńczyków do pracy.
• W piątki oraz soboty, w ramach projektu Night Tube, niektóre z linii (np. Central, Victoria) działają całą noc. Więcej informacji można znaleźć tutaj.

Podobne zasady obowiązują na kolejce DLR oraz na kolei podmiejskiej Overground.

Autobusy

Słynne piętrowe autobusy są symbolem Londynu i stanowią najtańszy sposób poruszania się po mieście, ponieważ w ich przypadku nie obowiązują strefy ani specjalna taryfa w godzinach szczytu. Autobusy mogą okazać się także wygodniejsze od metra, zwłaszcza w godzinach szczytu, gdy na krótszych trasach nie musimy schodzić do tunelu i przeciskać się przez tłumy. Wiele linii autobusowych kursuje siedem dni w tygodniu, przez 24 godziny.

Korzystanie z autobusów różni się nieco od korzystania z metra i kolejki naziemnej. Najważniejsze jest to, że kartę przykładamy do czytnika tylko przy wsiadaniu do pojazdu, i nie robimy tego podczas wysiadania. Autobusy w Londynie funkcjonują w systemie cash-free, więc jedynym sposobem opłacenia przejazdu w pojeździe jest model pay as you go. Istnieje możliwość zakupu biletu dziennego tylko na autobusy i tramwaje w cenie 6,00 £ (29,95 zł), ale kosztuje on więcej niż limit dzienny (capping) przy płatnościach pay as you go.

Autobusy nie zatrzymują się na każdym przystanku. Czekając na autobus, najlepiej zamachać do kierowcy, a chcąc wysiąść, powinniśmy nacisnąć guzik Stop na chwilę przed naszym przystankiem. Niestety, przy częstych przystankach i nieznajomości terenu może to być skomplikowane, więc warto śledzić trasę przejazdu na telefonie.

Zasady korzystania z autobusów w Londynie:

• Opłata za przejazd autobusem jest stała i wynosi 1,75 £ (8,74 zł).
• W ciągu godziny od pierwszego "odbicia" karty możemy przesiąść się dowolną ilość razy do innego autobusu lub tramwaju, pod warunkiem użycia tej samej karty (jest to tzw. Hopper fare). Opcja ta jest bardzo przydatna, gdy planujecie przemieszczać się częściej krótkimi odcinkami.
• Do autobusów wsiadamy przednim wejściem.
• Kartę odbijamy tylko raz, podczas wsiadania.
• Dzienny limit (capping) na wszystkie przejazdy autobusowe wynosi 5,25 £ (26,21 zł), a tygodniowy limit na kartach contactless (poniedziałek-niedziela) ustawiony został na poziomie 24,70 £ (123,29 zł).
• Pamiętajmy, aby nie odbijać karty przy wyjściu, ponieważ po przekroczeniu czasu może zostać pobrana druga opłata za przejazd.

Te same zasady dotyczą przejazdów tramwajami.

Pociągi podmiejskie

Składowym sieci londyńskiego transportu są również pociągi podmiejskie zarządzane przez National Rail oraz TfL Rail, które obsługują strefy podmiejskie oraz dojazdy do niektórych lotnisk. W pociągach podmiejskich obowiązują te same zasady płatności oraz bilety, co w metrze i kolejce podmiejskiej.

Chcąc skorzystać z pociągu i płatności pay as you go, pamiętajmy, że kartę musimy "odbić" nie tylko po wejściu na dworzec, ale także przy wyjściu. Na większych dworcach znajduje się kilka wejść i kasowników, więc sprawdźmy dokładnie, czy nasz pociąg odjeżdża z peronu, na który wchodzimy.

River Bus - autobusy rzeczne

Nietypowym środkiem transportu w Londynie są tzw. autobusy rzeczne, czyli statki kursujące po Tamizie, którymi zarządza firma Thames Clippers. Transport wodny jest drogą alternatywą, ale może stanowić przyjemne doświadczenie - na przykład dla turystów, którzy chcieliby dostać się do Greenwich.

Flota firmy Thames Clippers składa się z krytych jednostek, które posiadają niewielki odkryty pokład, więc nie są to typowe statki turystyczne. Jeśli jednak będziemy mieli trochę szczęścia, to zajmiemy miejsca na zewnątrz, z dobrym widokiem na oba brzegi rzeki.

Autobusy rzeczne kursują codziennie od rana do wieczora, w odstępach około 20 minut. Ceny oraz rozkłady znajdziecie na oficjalnej stronie.

Bilet na autobus rzeczny możemy zakupić w kasie (droższa opcja) lub skorzystać z tańszego modelu pay as you go. Tutaj ważna uwaga - czytniki znajdują się na przystani, ale z odbiciem karty musimy poczekać na przypłynięcie statku i wyjście pracownika. Ten nie wpuści nas na pokład, dopóki nie odbijemy karty bezpośrednio przy nim.

Rowery miejskie Santander Cycles

Przyjemnym sposobem na poruszanie się po Londynie jest korzystanie z miejskiego roweru Santander Cycles. Do jego wypożyczenia wystarczy karta płatnicza, którą należy użyć w terminalu. W mieście zainstalowano ponad 800 stacji, a do wypożyczenia dostępnych jest około 12 tysięcy jednośladów.

Opłata za każde 30 minut korzystania z roweru (pay as you ride) wynosi 1,65 £ (8,24 zł). Płatności możemy dokonać kartą płatniczą lub poprzez oficjalną aplikację.

Więcej informacji o funkcjonowaniu systemu rowerów miejskich znajdziecie tutaj.

Kolejka linowa - London Cable Car (IFS Cloud Cable Car)

Kolejnym nietypowym środkiem transportu miejskiej w Londynie jest kolejka linowa IFS Cloud Cable Car, która umożliwia przemieszczanie się przez Tamizę pomiędzy Greenwich a Royal Victoria Dock.

Koszt pojedynczego przejazdu wynosi:

• W modelu pay as you go to 6,00 £ (29,95 zł) dla osoby dorosłej i 3,00 £ (14,97 zł) dla dziecka w wieku od 5 do 15 lat.
• Można również zakupić bilety jednorazowe w tej samej cenie. Nie ma niestety żadnej zniżki przy zakupie biletu w dwie strony.
• Opłata za przejazd kolejką linową nie wlicza się do cappingu.
• Dzieci poniżej 5 lat podróżują bezpłatnie.

Więcej informacji znajdziecie na oficjalnej stronie

Ułatwienia dla osób z ograniczoną mobilnością

Władze Londynu starają się każdego roku minimalizować bariery i ułatwiać dostęp do transportu miejskiego osobom o ograniczonej mobilności (step-free access). Nie zmienia to jednak faktu, że londyńskie metro jest stare, zbudowane zostało w innych czasach, więc nadal dostęp do wielu stacji jest utrudniony.

Firma TFL przygotowała przewodnik opisujący stacje, na których możliwe jest skorzystanie z windy i które są wolne od stopni. Jest on dostępny tutaj.

Jak dojechać z lotnisk do centrum Londynu?

Planując podróż do Londynu, możemy skorzystać z kilku lotnisk, ale tylko jedno - Londyn Heathrow - znajduje się w obrębie obszaru obsługiwanego przez londyńską komunikację miejską. Poniżej krótko opisaliśmy sposoby dotarcia do centrum miasta z czterech najpopularniejszych lotnisk.

Lotnisko Heathrow

Główne lotnisko stolicy Anglii jest połączone z centrum miasta metrem linii Piccadilly line. Na terenie lotniska zlokalizowane są aż trzy stacje metra. Wszystkie znajdują się w strefie 6, co umożliwia zapłacenie za przejazd w modelu pay as you go pay as you go (za pomocą karty Oyster lub naszej własnej karty płatniczej). Czas przejazdu do ścisłego centrum wynosi nieco poniżej godziny.

Alternatywnie możemy skorzystać z kursującego co kwadrans pociągu Heathrow Express, który w zaledwie 15 minut dowiezie nas do dworca London Paddington. Ceny biletów przy zakupie z wyprzedzeniem zaczynają się od 5,50 £ (27,45 zł). Dodatkowymi opcjami są: nowo wybudowana linia podmiejska Elizabeth line oraz autobusy National Express.

Więcej informacji znajdziecie w naszym artykule Lotnisko Londyn Heathrow (LHR) - jak dojechać do centrum Londynu?

Lotnisko Stansted

Na lotnisku Stansted możemy skorzystać z wygodnego pociągu Stansted Express, który w około 47 minut dowiezie nas na stację London Liverpool Street. Ceny zaczynają się od około 10,00 £ (49,92 zł), chociaż zazwyczaj są znacznie wyższe. Tańszą, choć dłuższą, alternatywą są autobusy lotniskowe.

Więcej informacji znajdziecie w naszym artykule Dojazd z lotniska Londyn-Stansted do centrum Londynu

Lotnisko Luton

Najtańszą opcją na lotnisku Luton są autobusy National Express. Dodatkowo dostępne są pociągi zatrzymujące się na stacji Luton Airport Parkway.

Więcej informacji znajdziecie w naszym artykule Dojazd z lotniska Londyn-Luton do centrum Londynu

Lotnisko Gatwick

Najwygodniejszym sposobem dojazdu z lotniska Gatwick do centrum Londynu są pociągi Gatwick Express, które niestety należą do drogich - cena biletu przy zakupie z wyprzedzeniem zaczyna się od 18,50 £ (92,34 zł).

Alternatywą jest skorzystanie z jednej z londyńskich linii podmiejskich - Southern oraz Thameslink.

W pociągach za przejazd możemy zapłacić w modelu pay as you go.

Tańszą opcją są autobusy National Express, które warto rezerwować z odpowiednim wyprzedzeniem.