Podróże po Europie

Zamek Spiski (Żehra k. Spiskiego Podgrodzia) - zwiedzanie i informacje praktyczne

Zamek Spiski - historia

Wyrastające ponad okolicę wzgórze było siedzibą człowieka już w czasach starożytnych. Odnalezione przez archeologów ślady ludzkiej działalności pochodzą z czasów neolitu. Mieszkali tu także przedstawiciele kultury bukowogórskiej, kultury puchowskiej oraz Celtowie. Już w czasach Celtów miejsce miało charakter obronny. Później, na jakiś czas, osadnicy przenieśli się do pobliskiego Drevenika. Powszechnie przyjmuje się, że pierwszy zamek został zbudowany przez Słowian w XII wieku (proste fortyfikacje wzniesiono tu znacznie wcześniej). Zamek Spiski jako jeden z nielicznych nie został zdobyty przez Mongołów w 1241 roku. Po najeździe rozpoczęto zakrojoną na szeroką skalę rozbudowę. Większość zachowanych budowli pochodzi właśnie z tego okresu. Kolejna rozbudowa miała miejsce od połowy XV wieku.

Zamek Spiski - brama
Zamek Spiski

Po okresie wojen i niepokojów religijnych Spisz wszedł w czas szybkiego rozwoju gospodarczego. Warownia została przekazana rodowi Zapolya. Nowi właściciele dostosowali umocnienia do współczesnych im metod prowadzenia wojny. W kolejnych latach warownia często zmieniała swoich panów co przyczyniło się do jej dewastacji (mimo kilku widocznych prób przebudowy). Dwukrotnie toczono o nią walki: w roku 1683 w czasie powstania Thőkőlego i w 1703 roku podczas buntu Franciszka II Rakoczego. W tym drugim przypadku powstańcom udało się na krótki czas opanować umocnienia. Nie mogło to jednak uratować zamku, który z roku na rok tracił na znaczeniu.

W 1780 roku wybuchł tu pożar, po czym z ruin wycofano stacjonujących żołnierzy. Następne lata to okres regularnej dewastacji, do której przyczyniła się również miejscowa ludność. Jednak już w połowie XIX wieku podjęto pierwsze kroki celem ochrony zabytku jednak ograniczały się one do działań administracyjnych. O pełnej ochronie zamku można mówić dopiero od czasów powojennych kiedy to ruiny określono mianem "Narodowego Zabytku Kultury", a równocześnie rozpoczęto szereg prac archeologicznych, remontowych i konserwatorskich.

Widok z wieży Zamku Spiskiego
Widok z wieży Zamku SPiskiego

W 1993 roku zamek, miasteczko Spiskie Podgrodzie, dzielnicę Spiska Kapituła oraz wioskę Żehra wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W 2009 roku wpis rozszerzono o zabytkowe centrum miasta Lewocza i dzieła Mistrza Pawła z Lewoczy.

Zamek Spiski - zwiedzanie

Do zamku wchodzimy przez bramę od południowego-wschodu. Obok kasy znajdują się toalety, niewielka restauracja i sklep z pamiątkami. Za rzędem tych budynków jest przejście na dolny dziedziniec. Na jego obszarze przetrwał praktycznie tylko okręg murów oraz resztki pochodzącej z XV wieku wieży prochowej (okrągłe fundamenty). Cały ten obszar został włączony w obręb zamku z myślą o ewentualnej obronie ludności cywilnej i zwiększeniu liczby żołnierzy, którzy mogli przebywać w twierdzy. Co ciekawe to właśnie tutaj archeolodzy odkryli resztki grodu z epoki żelaza. Przejścia wyżej bronił barbakan w formie wysuniętej przed mur wewnętrzny wieży (zachowane fundamenty o kształcie łuku). Na środkowym dziedzińcu (tam gdzie dziś znajduje się kasa i sklep z pamiątkami) przebywał dawniej zamkowy burgrabia, tu również mieścił się arsenał. Całość była ograniczona bramą prowadzącą do zamku górnego.

Zamek Spiski - romański pałac
Zamek SPiki - dolny dziedziniec

Aby dostać się do kolejnych partii zamku musimy wspiąć się ku górze po krótkiej, ale wyślizgane ścieżce. W tym miejscu zaczyna się również zwiedzanie zamku z audioguidem (o ile wypożyczyliśmy takie urządzenie w kasie).

Po przejściu przez bramę przechodzimy na teren dawnego podgrodzia zamku górnego, które łączyło go ze środkowym dziedzińcem. Stamtąd możemy udać się do zamku górnego, gdzie zachowały się pozostałości budowli z różnych okresów historii tych umocnień. Archeolodzy odkryli resztki romańskiej wieży z czasów Arpadów. Budowla (jedna z wież najstarszych na tych ziemiach) nie dotrwała do naszych czasów - zawaliła się prawdopodobnie z powodu błędów konstrukcyjnych (albo z powodu trzęsienia ziemi) i została zastąpiona przez wyższą wieżę gotycką.

Zamek Spiki - widok od strony miasta
Zamek Spiki - widok od strony miasta

Najlepiej zachowane zabudowania zostały zaadaptowane na sale muzealne. W 2018 turyści mogli tu obejrzeć niewielką wystawę poświęconą średniowiecznej medycynie, torturom i broni. Przetrwała zamkowa kaplica - zbudowana w XV wieku służyła właścicielom zamku jako miejsce modlitw, a później jako kaplica grzebalna. Niestety jak na razie do zwiedzania nie jest udostępniony romański pałac, wzniesiony przez prepozyta spiskiego (można go obejrzeć przez szybę obok wejścia do kaplicy [stan na 2018 rok]) oraz część zamieszkiwana przez ród Čákiovci. Turystom pozostaje już tylko wspiąć się na wysoką wieżę, z której rozciąga się przepiękny widok na miasteczko i najbliższą okolicę (uwaga wchodzimy po wyślizganych kamiennych schodkach jednocześnie przepuszczając schodzących, dwie osoby nie będą się w stanie minąć).

Zamek Spiski - kaplica
Zamek Spiski - kaplica

Pod wzgórzem zamkowym zachowało się kilka jaskiń. Chociaż nie są one udostępnione do zwiedzania to od czasu do czasu badają je speleolodzy. W 2003 roku dokonali oni spektakularnego odkrycia. W jednej z grot znaleziono ludzkie kości i srebrne monety. Badania archeologiczne wykazały, że znalezisko pochodzi z I lub II wieku n.e. Szkielet należał do mężczyzny, który najprawdopodobniej wpadł do jednej z jaskiń doznając przy tym rany nogi. Srebrne monety, które posiadał pochodziły z Cesarstwa Rzymskiego. Można je obejrzeć na jednej z zamkowych wystaw.

Zamek Spiski
Zamek Spiski

Zamek Spiski - informacje praktyczne [aktualizacja grudzień 2018]

Ceny biletów prezentują się następująco:

  • Bilet normalny 8€
  • Bilet studencki 6€
  • Bilet dziecięcy 4€
  • Bilet rodzinny 19€
  • Zwiedzanie nocne bilet normalny - 10€
  • Zwiedzanie nocne bilet studencki - 8€
  • Zwiedzanie nocne bilet rodzinny - 25€

Zamek zwiedzać można: od maja do września - od 9 do 18, w październiku i kwietniu od 9 do 16, w listopadzie od 10 do 16. UWAGA! Od grudnia do końca marca ruiny są zamknięte!

Koszt parkingu w okolicach zamku to 3€.

Zamek Spiski - fragment ekspozycji
Zamek Spiski - droga na wieżę

Zamek Spiski i okolice - informacje praktyczne [aktualizacja 2018]

  • Warto dobrze zaplanować sobie wycieczkę do zamku i do katedry (Spiskie Podgrodzie) gdyż oba te zabytki są od siebie oddalone o około trzy kilometry. Zarówno zamek jak i świątynia wybudowane zostały na wzgórzu, trzeba będzie więc przeznaczyć sporo czasu na podróż między jednym a drugim obiektem.
  • Audioprzewodniki na zamku wypożyczane są za kaucją w wysokości 10€. Warto z nich skorzystać bo nagranie w języku polskim w bardzo przystępny sposób przybliża historię zamku, okraszając całość wieloma legendami.
  • Nawet jeśli nie chcemy zwiedzać zamku, możemy wejść przez bramę na dziedziniec średni.
  • Mapy Google nie pokazują najkrótszej drogi do zamku od strony miasta (Spiskie Podgrodzie). Nie ma potrzeby iść w stronę drogi szybkiego ruchu D1, możemy przejść ścieżką przez łąki za synagogą. Należy jednak wziąć pod uwagę, że podejście pod zamek jest dość strome.
  • Drewniane tabliczki ustawione pod zamkiem od strony miasta mogą wprowadzić w błąd. W październiku 2018 roku brama na dolny dziedziniec (Spodna Brama) była zamknięta, turyści wchodzili jedynie przez bramę od strony parkingu (Hlavna Brama). Być może pierwsze przejście jest otwierane podczas organizowanych tu imprez lub w sezonie letnim.
  • Na południe od zamku wznosi się trawertynowe wzgórze Ostra Hora. Widać stąd bardzo dobrze sylwetkę spiskiej warowni. Co ciekawe wzgórze jest często używane jako miejsce startu dla paralotni.
Zamek Spiski
Zamek Spiski - brama

Reklama