Podróże po Europie

Spiska Kapituła i inne atrakcje Spiskiego Podgrodzia

Niewielkie miasteczko, położone ok. 70 kilometrów od granicy z Polską, posiada tak wiele zabytków, że można by nimi obdarzyć kilka okolicznych osad. Dla wszystkich miłośników średniowiecza wizyta obowiązkowa!

Spiskie Podgrodzie
Spiskie Podgrodzie

Spiskie Podgrodzie (Spišské Podhradie) - zwiedzanie

Nieduże miasteczko prezentuje się bardzo dobrze w porównaniu do wielu innych słowackich osad. Większość zabytkowych kamienic jest odnowionych, a na głównym placu panuje porządek. Początkowo rozwijało się ono razem z zamkiem, następnie jednak (głównie na skutek saskiej akcji osadniczej) osiągnęło pewną niezależność. W średniowieczu i na początku epoki nowożytnej kwitł tu handel i rzemiosło. Rozwojowi sprzyjała bliskość zamku i kapituły. Późniejsze lata to okres zastoju i powolnego upadku. Na miasto spadały liczne klęski żywiołowe (głównie pożary ale w 1813 zanotowano tu niszczące trzęsienie ziemi). Nie pomogło otwarcie linii kolejowej (połączenie obecnie zawieszono). Dziś miasteczko główne zyski czerpie z rozwijającej się w regionie turystyki. Sześć procent ludności stanowią Cyganie (Romowie), którzy mocno wyróżniają się spośród pozostałych mieszkańców.

Spiskie Podgrodzie
Spiskie Podgrodzie

INFORMAJCE PRAKTYCZNE: [aktualizacja 2018]

  • Sprzedaż biletów do katedry św. Marcina w Spiskiej Kapitule odbywa się w budynku położonym naprzeciw dawnej dzwonnicy (49°00'02.1"N 20°44'28.6"E). W katedrze obowiązuje całkowity zakaz robienia zdjęć!

  • Spišské Podhradie posiada wiele połączeń autobusowych z pobliskimi miastami słowackimi. Bez problemu dojedziemy stąd do zabytkowej Lewoczy i Spišské Podhradie.

  • Osoby zmotoryzowane mogą wybrać się na krótką wycieczkę do pobliskiej Żehry, gdzie przetrwał zabytkowy średniowieczny kościół, którego wnętrze zdobią unikatowe freski. Obiekt również znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Spiskie Podgrodzie
Spiskie Podgrodzie

Warto zobaczyć:

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (Kostol Narodenia Panny Márie)

Palešovo námestie 102/5

Pierwszy tutejszy kościół powstały XIII wieku. Świątynia stała na dzisiejszym dziedzińcu parafialnym, w okolicach obecnego przystanku autobusowego. Przypuszcza się, że nie posiadała ona własnej wieży, korzystano z pobliskiej budowli miejskiej. W XV wieku kościół przebudowano w stylu gotyckim, ale nie przetrwał on do naszych czasów - z powodu złego stanu zachowania została rozebrana w XIX wieku. Na jej miejscu wzniesiono obecny kościół, wykorzystując fragmenty romańskiej wieży (widoczne nieotynkowane części). Wewnątrz przetrwało kilka zabytków w tym fragmenty ołtarza pochodzące z gotyckiej świątyni.

Kościół ewangelicki (Evanjelický kostol)

Mariánske námestie 556/31

Wzniesiony na przełomie XVIII i XIX wieku w stylu klasycystycznym. W kolejnych latach do świątyni dobudowano dzwonnicę, a po pożarze miasta kościół odremontowano. Wnętrze swój ostateczny kształt otrzymało w 1889. Świątynie można zwiedzać z przewodnikiem (więcej informacji w punkcie IT: Mariánske námestie 34).

Kościół i klasztor bonifratrów (Domov Sociálnych Služieb sv. Jána Z Boha)

Hviezdoslavova 1

W wielu przewodnikach nazwa jest błędnie tłumaczone jako klasztor Braci Miłosiernych. Budowla powstała w XVII wieku, a w roku 1736 dobudowano do niej barokowy kościół. Część budynków od samego początku pełniła funkcję szpitala (dziś znajduję się tu Ośrodek Pomocy Społecznej). Warto zajrzeć do świątyni, która zachowała barokowe wyposażenie m.in. ołtarz główny, rzeźby lub ławy. W kościelnych kryptach chowano członków zakonu oraz miejscową szlachtę.

Klasztor bonifratrów - Spiskie Podgrodzie
Klasztor bonifratrów - Spiskie Podgrodzie

Dawna synagoga

Štefánikova 532/78

Społeczność żydowska Spiskiego Podgrodzia, do czasów II wojny światowej była stosunkowo liczna. Działała tu mykwa i jesziwa. Jeszcze w latach 70. XIX wieku wybudowano drewnianą synagogę, ale spłonęła ona wraz ze sporą częścią miasta w 1905 roku. Podjęto więc decyzję o wzniesieniu nowej, murowanej synagogi, która przetrwała do dziś. Pełni ona funkcję sali koncertowej.

Synagoga - Spiskie Podgrodzie
Synagoga - Spiskie Podgrodzie

Zamek Spiski

W najbliższej okolicy miasta znajdują się monumentalne ruiny średniowiecznego zamku - jedne z największych w Europie. Na miejscu zobaczymy m.in. dziedzińce, bramy, kaplicę. Wejdziemy na wieżę widokową, a w najlepiej zachowanych pomieszczeniach będziemy mogli obejrzeć również wystawy muzealne.

Więcej: Zamek Spiski - zwiedzanie i informacje praktyczne.

Zamek Spiski
Zamek Spiski

Spiska Kapituła - zwiedzanie

Spiska Kapituła była niegdyś osobną wsią a potem miastem, które wyrosło obok wybudowanego tu w wiekach średnich kościoła. Wpływ na rozwój dzisiejszej dzielnicy Spiskiego Podgrodzia miało powstanie obok kościoła, szkoły i seminarium duchownego. Wkrótce część osady otoczono murami i wzniesiono dwie bramy. W 1776 roku kościół św. Marcina podniesiony został do rangi katedry.

Zabytkowe kanonie - Spiska Kapituła, Spiskie Podgrodzie
Zabytkowe kanonie - Spiska Kapituła, Spiskie Podgrodzie

Warto zobaczyć:

Mury miejskie i budynki kapituły

Układ niewielkiej dzielnicy jest bardzo interesujący. Większość zabudowań skupiła się wokół jednej ulicy (o nazwie Spišská kapituła). Jeśli przyszliśmy tu od strony miasta będziemy mieli okazję, po minięciu bramy, obejrzeć dawne kanonie. Domostwa pochodzą z różnych epok, a na ich fasadach dostrzeżemy wiele zabytkowych elementów. Do dziś przetrwała również dawna dzwonnica z XVIII wieku (dziś w jej wnętrzu działa niewielka kawiarnia).

Spiska Kapituła - brama
Spiska Kapituła - brama

Katedra św. Marcina (Katedrála svätého Martina)

Za początek prac przy budowie tutejszego kościoła uznaje się rok 1193, choć prawdopodobnie zostały one dość szybko przerwane (m. in. przez najazd tatarski). Romańską bazylikę ukończono w 1273 roku ale bardzo szybko okazało się, że jest ona za mała aby pomieścić przybywających wiernych. Dlatego w XV wieku rozpoczęto prace nad nowym kościołem. Okazała gotycka katedra została ukończona w 1497 roku. Kilka lat później gotowa była kaplica grobowa rodu Zapolya. Początkowo Zaployowie wznieśli ją w oddalonym ok. 20 kilometrów Spiskim Czwartku (Spišský Štvrtok) ale później zdecydowali się na wybudowanie nowej nekropolii w Spiskiej Kapitule. W XVIII wieku katedrę przearanżowano w stylu barokowym ale już w drugiej połowie XIX wieku dokonano jej regotyzacji. Będąc w środku warto zwrócić uwagę na:

Katedra św. Marcina (Spiska Kapituła)
Katedra św. Marcina (Spiska Kapituła)
  • Ołtarze - W katedrze znajduje się osiem zabytkowych ołtarzy, ale mało który pochodzi z czasów średniowiecza. Ich obecny wygląd to w większości przypadków efekt regotyzacji z XIX wieku. Jedynym wyjątkiem jest Ołtarz Koronacji Matki Bożej w kaplicy rodu Zapolya, który został wykonany w XV wieku i przetrwał do naszych czasów bez większych przeróbek. Ołtarz Michała Archanioła zachował gotyckie malowidła. Pozostałe (w tym również ołtarz główny) posiadają pojedyncze oryginalne fragmenty.

  • Fresk z koronacją Karola Roberta - Nad wejściem do katedry widnieje bezcenne średniowieczne malowidło, przedstawiające króla Węgier Karola Roberta koronowanego przez Maryję z Dzieciątkiem. Obok władcy klęczą: Tomáš (syn Franciszka) z Šemšy (kasztelan zamku spiskiego), Thomas II (arcybiskup Ostrzyhomia) oraz prepozyt spiski Heinrich (prawdopodobnie fundator dzieła). Obraz ma charakter polityczny i nie bez powodu znajduje się właśnie na Spiszu. Karol Robert musiał stoczyć ciężką walkę o tron z możnym Mateuszem Czakiem. Fresk powstał w 1317 roku po tym jak król pokonał wojska Czaka w krwawej bitwie pod Rozhanovcami (1312). Decydujące uderzenie wykonały właśnie oddziały ze Spiszu.

Katedra św. Marcina, Spiska Kapituła - Spiskie Podgrodzie
Katedra św. Marcina, Spiska Kapituła - Spiskie Podgrodzie
  • Biały lew - Rzeźba z trawertynu w północnej części świątyni to prawdopodobnie najstarsza romańska rzeźba na całej Słowacji. Trudno powiedzieć co dokładnie przedstawiała - część historyków twierdzi, że wyrzeźbiona obok zwierzęcia księga może sugerować Ewangelię św. Jana. Być może jednak chodzi o symbol innego ewangelisty czyli świętego Marka. Zdaniem znawców prostota wykonania lwa przemawia za tym, że było to dzieło lokalnego artysty. W 2009 roku "leo albus" znalazł się na jednym ze słowackich znaczków pocztowych.

  • Inne - Co ciekawe w 2003 roku do katedry sprowadzono szczątki biskupa spiskiego Jána Vojtašška. Jest to postać bardzo niejednoznaczna: z jednej z strony w czasie wojny zaaprobował antysemickie ustawy Słowackiej Partii Ludowej, z drugiej strony w czasach powojennych nie poszedł na ugodę z komunistami, co skończyło się dla niego szykanami, więzieniem i wygnaniem z kraju.

  • Kalwaria - Odpowiadając na potrzeby rozwijającego się ruchu pielgrzymkowego George Barsony, rektor tutejszej szkoły, postanowił na pobliskim wzgórzu Pažica wybudować sieć kaplic wzorowanych na… polskiej Kalwarii Zebrzydowskiej. Projekt realizowano przez ponad 120 lat, a do naszych czasów przetrwało kilka zabytkowych kapliczek. Wyznaczono pomiędzy nimi szlaki turystyczne - przejście najdłuższego zajmie nam około 45 minut.

Katedrę możemy zwiedzać od poniedziałku do piątku w godzinach od 10:00 do 12:00 i od 12:30 do 17:00. W soboty od 10:30 do 12:00 i od 12:30 do 17:00. W niedziele od 13:30 do 17:00. Bilet normalny kosztuje 2,50€, ulgowy 1,50€, rodzinny 5€. [aktualizacja 2018]

Zabytkowe kanonie - Spiska Kapituła, Spiskie Podgrodzie
Zabytkowe kanonie - Spiska Kapituła, Spiskie Podgrodzie

Reklama