Eisenstadt (Austria) - zwiedzanie, zabytki oraz atrakcje turystyczne

Oddalone o kilkanaście kilometrów od brzegów jeziora Nezyderskiego miasto może być bardzo pozytywnym zaskoczeniem dla lubujących się w architekturze baroku turystów. Nie ma tu tłumów zwiedzających, a dobrze zachowane zabytki wynagrodzą nam konieczność dojazdu z kurortów położonych nad jeziorem.

Nazwa

W średniowieczu miasto nazywano Kismarton, co w języku węgierskim oznaczało "mały Marton" (węgierska wersja imienia Marcin) W XIV wieku pojawiło się określenie Eisenstat czyli potężny zamek.

Eisenstadt - historia

Tereny, na których leży miasto były zasiedlone już w czasach starożytnych. Archeolodzy ustalili, że przebywali tu Celtowie, przedstawiciele kultury halsztackiej i Rzymianie. W średniowieczu osada przeszła we władanie Węgrów, stając się jedną z ich twierdz granicznych. Eistentadt było miastem prywatnym, a dzięki skutecznej polityce właścicieli rozwijało się dość szybko. Było to związane między innymi z napływem ludności niemieckojęzycznej. Jeszcze w XV wieku miasto kupił arcyksiąże Albert VI. Mimo tego, że Węgrzy zgłaszali doń pretensje Eisenstadt pozostało poza granicami ich kraju (z krótką przerwą na lata 1482-1490).

Dwukrotnie najeżdżane przez Turków, w 1648 roku trafiło w ręce węgierskiej rodziny Esterházy. Dla miasta oznaczało to początek "złotych lat". Nowi właściciele zmienili je w swoją rodową siedzibę i ufundowali widowiskowe budowle, odmieniając wizerunek niewielkiego miasteczka. W Eisenstadt bywała m. in. sama Maria Teresa. Dla rodu Esterhazy pracował również Joseph Haydn, który w Eisenstadt został pochowany. Okres prosperity skończył się wraz z początkiem kłopotów finansowych magnatów.

Pewne ożywienie przyniosło włączenie miasta w sieć linii kolejowych. Na mocy układu w Trianon z 1920 roku Eisenstadt znalazło się w granicach Austrii. Po Anschlussie bardzo mocno rozwijał się ruch nazistowski, w czasie II wojny światowej wysiedlono bądź wymordowano wszystkich miejscowych Żydów. Ofensywa Armii Czerwonej przyniosła niewielkie zniszczenia (jedno bombardowanie).

Dziś Eisentastd może poszczyć się przyjemną starówką i kilkoma ciekawymi zabytkami. Duży udział w dochodach mieszkańców ma również uprawa winorośli (w mieście działa kilka winiarni).

Eisenstadt - zwiedzanie

Spacer po mieście najlepiej zacząć od północno-wschodniego krańca historycznego centrum. Poruszając się stamtąd na zachód będziemy mogli obejrzeć najważniejsze obiekty bez niepotrzebnego zawracania.

Organy

Dzięki działalności w mieście Josepha Haydna miasto dorobiło się kilku profesjonalnych organów. Wiadomo, że słynny kompozytor doglądał tworzonych instrumentów i grał na nich podczas prac nad nowymi utworami. W samym tylko Eisenstadt możemy zobaczyć (a nawet wysłuchać) dziewięć organów, na których grał mistrz. Znajdują się one w: Bergkirche, Kaplicy Łaski (na terenie Bergkirche), kościele Bonifratrów, Muzeum Regionalnym (Museumgasse 1-5), Kaplicy Pałacowej, kościele Franciszkanów i w katedrze.

Katedra św. Marcina (Dom St. Martin)

(Pfarrgasse 32)

Pierwszą budowlą w tym miejscu była romańska kaplica. Rozbudowano ją kilka wieków później, ale dopiero w XV wieku zdecydowano się wznieść okazałą świątynię, której fundatorem stał się Hans Siebenhirter. Co ciekawe powód tej decyzji był dość przyziemny - kościół miał pełnić funkcję obronną na wypadek ataku wojsk tureckich. Niecałe sto lat po zakończeniu prac budowlę zniszczył pożar. Renowację zakończono dopiero w XVII wieku. Przez cały okres swego istnienia kościół św. Marcina pełnił funkcję fary, katedrą stał się dopiero w 1960 roku. Wnętrze sprawia wrażenie pustego - nie zachowało się tu zbyt wiele zabytków, nie licząc ambony, kilku obrazów i XVIII-wiecznych organów.

Kościół i klasztor Franciszkanów (Franziskanerkirche / Kloster St. Michael)

(Hauptstraße 41)

Pierwszy klasztor, który znajdował się w tym miejscu spłonął podczas najazdu Turków na Austrię w XVI wieku. Dopiero w 1625 roku Esterhazy przekazali pusty plac franciszkanom, którzy w przeciągu pięciu lat wznieśli tu kościół. Niestety został on spalony podczas kolejnego najazdu tureckiego. Budowlę odremontowano dopiero w XVIII wieku i to z tego czasu pochodzi jej wyposażenie. Na terenie klasztoru franciszkanów działa dziś Muzeum Diecezjalne (Diözesanmuseum Eisenstadt; Joseph Haydn-Gasse 31/2).

Muzea

W mieście znajdziemy kilka niewielkich placówek muzealnych. Do najpopularniejszych należy tzw. Dom Haydna (Haydn-Haus; Joseph-Haydn-Gasse 21, bilet normalny 5€, ulgowy 4,50€ [aktualizacja sierpień 2018];). Muzeum działa w dawnym domu muzyka.

Dodatkowo zwiedzić możemy jeszcze:

• Muzeum Straży Pożarnej (Leithabergstraße 41, wycieczki po uprzedniej rezerwacji) [aktualizacja sierpień 2018];
• Muzeum Regionalne (Museumgasse 1, otwarte wtorek-sobota od 9 do 17, w niedziele i święta od 10 do 17 ; bilety normalne 6€, ulgowe 5€) [aktualizacja sierpień 2018];
• Muzeum Żydowskie (Unterbergstraße 6, w sezonie od wtorku do niedzieli od 10 do 17, poza sezonem tylko po uprzedniej rezerwacji, bilet normalny 5€, ulgowy 3€) [aktualizacja sierpień 2018];
• Muzeum Katedralne (wstęp co łaska, otwarte po uprzednim uzgodnieniu) [aktualizacja sierpień 2018].

Pałac Esterhazy (Schloss Esterházy)

(Esterhazyplatz)

Najważniejszy zabytek Eisenstadt to rzecz jasna pałac (zwany czasem zamkiem) rodu Esterházy. Początkowo znajdowała się tu średniowieczna budowla obronna, ale Paweł Esterházy przebudował go na dumną barokową rezydencję. Posiadłość stała się rodowym gniazdem na najbliższe 300 lat. Tutaj odbywały się wystawne bale, przyjęcia, gościły koronowane głowy i wielcy tego świata.

Pałac przebudowano dwukrotnie, ale najistotniejsze okazały się zmiany z początku XIX wieku. Książę Mikołaj II Esterházy de Galantha postanowił wznieść w Eisenstadt klasycystyczną rezydencję. Niestety jego plany przerwały wojny napoleońskie i coraz poważniejsze kłopoty finansowe - udało się zrealizować jedynie środkową część założenia (pałac miał być dwukrotnie większy). Za najpiękniejszą z komnat uważana jest Sala Haydna, gdzie mistrz dyrygował podczas prezentacji swoich utworów.

Pałac można zwiedzać codziennie od 10 do 17 (latem do 18), zimą tylko w weekendy. Bilet na wszystkie wystawy z przewodnikiem kosztuje 19€ normalny, 17€ ulgowy. Można też zwiedzać poszczególne ekspozycje: Pałac 11€ normalny, 9€ ulgowy ; Melinda (wystawa poświęcona baletmistrzyni Melindzie Esterhazy) 9€ normalny, 7€ ulgowy ; Sala Haydna + Pałac 11€ normalny, 9€ ulgowy ; Muzeum Wina 7€ normalny, 5€ ulgowy. [aktualizacja sierpień 2018];

Park pałacowy (Schlosspark)

Jeśli nie mamy czasu lub z innych przyczyn nie chcemy oglądać pałacowych komnatach powinniśmy udać się na przechadzkę po tutejszym parku. Jest to jedno z najpiękniejszych założeń parkowych w regionie, a być może i w całym kraju. Nosi cechy stylu angielskiego - ścieżki prowadzone są po łukach, układ roślin ma imitować naturalność, spotkamy tu też stawy, groty i historyzujące budowle. Warto zwrócić uwagę na Oranżerię, Świątynię Leopolda i Maschinenhaus.

Cmentarz żydowski (Wertheimergasse)

Mimo licznych obostrzeń i ograniczeń populacja żydowska w Einstand rozwijała się dobrze. Podczas rządów Esterhazych przyjmowano do miasta Żydów wygnanych z Austrii. Przed zajęciem Austrii przez nazistów w mieście żyło około 500 przedstawicieli tej nacji. Po wojnie w całym landzie żyło około dwunastu Żydów (część tych, którzy przeżyli Holocaust opuściła Austrię). Jeśli nie chcemy zwiedzać Muzeum Żydowskiego możemy udać się na dobrze zachowany cmentarz żydowski, przetrwało tu wiele starych macew, obiekt jest uprzątnięty i ogrodzony.

Kościół bonifratrów

(Esterhazystraße 26)

Obecny kościół powstał jako kaplica szpitalna w pierwszej połowie XVIII wieku. Kiedy książę Paul Anton Esterházy sprowadził do miasta zakon bonifratrów świątynia została odnowiona. Mówi się, że to właśnie bonifratrzy doprowadzili do zatrudnienia przez ród Esterhazy Josepha Haydna. Kompozytor miał im się odwdzięczyć pisząc "Missa brevis Sti. Joannis de Deo". Wiadomo też, że Haydn grywał na organach w zakonnym kościele. Zarówno instrument jak i barokowe wyposażenie świątyni przetrwało do dziś.

Bergkirche

(Josef-Haydn-Platz 1)

Niezależnie od tego jak długo zamierzamy pozostać w Einstand wizyta w "Kościele na Wzgórzu" powinna być punktem obowiązkowym. Ta położona nieco na uboczu miasta świątynia to prawdziwa perełka architektury baroku.

Kościół składa się z kilku części:

• Kaplicy Łaski Bożej (Gnadenkapelle),
• kalwarii (Kalvarienberg),
• kościoła z mauzoleum Haydna (Haydn Mausoleum), k
• kościoła dolnego, skarbca i kaplicy rodowej.

Najważniejsze części Bergkirche zwiedzać można za darmo, wyjątkiem jest skarbiec i kościół dolny z kryptą (konieczna jest uprzednia rezerwacja). Więcej informacji na ten temat znajdziecie na oficjalnej stronie świątyni: LINK. [aktualizacja sierpień 2018]

Więcej w osobnym artykule: Bergkirche (Haydnkirche) w Eisenstadt - historia, zwiedzanie i ciekawostki.