Podróże po Europie

Lwów: atrakcje, zabytki, historia. Co warto zwiedzić i zobaczyć?

Jedno z trzech (obok Wilna i Grodna) miast o długiej "polskiej" historii budzącej w obywatelach naszego kraju silne sentymenty. Dawny wielokulturowy gród, dziś stara się nawiązywać do swych tradycji i gościć możliwie wielu turystów. Jakby nie patrzeć na Lwów trzeba przyznać, że wyprawa za wschodnią granicę może być niezapomnianym przeżyciem.

Historia

Nazwa miasta nie pochodzi od dumnego króla zwierząt, a od imienia księcia, który w XIII wieku przeniósł tu stolicę swojego księstwa. Trzeba jednak zaznaczyć, że osadnictwo na lwowskiej Górze Zamkowej zaczęło się już w IX wieku (plemię Lędzian). Jednak do czasów panowania króla Daniela i jego syna Lwa miasto było jedynie niewielkim grodem. Po wygaśnięciu dynastii Lwów wszedł w orbitę zainteresowań państwa polskiego. Nasi władcy toczyli o te ziemie ciężkie walki z Litwinami czy Węgrami.

Kaplica Boimów we Lwowie
Kaplica Boimów we Lwowie

Po wygaśnięciu rodu bojarzy oddali tron księciu mazowieckiemu Bolesławowi Jerzemu II. Ten zaś zapisał swe ziemie w testamencie królowi Polski Kazimierzowi Wielkiemu. Kontrowersyjna decyzja i propolska polityka doprowadziła do otrucia władcy i w efekcie do wojny polsko-litewskiej (gdyż bojarzy wezwali na Ruś litewskiego władcę Lubarta). W kolejnych niespokojnych latach Lwów palony, niszczony i odbudowany przechodził z rąk do rąk. Ostatecznie odebrała go Węgrom… święta królowa Jadwiga, potwierdzając przywileje miasta (prawa miejskie nadano w 1356 roku) i odbierając tu hołd lenny od władcy Mołdawii.

W granicach Polski Lwów szybko zyskał status wielonarodowej metropolii, okna na handel ze Wschodem, ale też niezwyciężonego grodu! Do końca XV wieku miasto rozwija się bardzo szybko i bez poważniejszych przeszkód. Kwitnie zwłaszcza rzemieślnictwo i kupiectwo, bo to we Lwowie schodzą się szlaki handlowe łączące Wschód z Zachodem. Jednak na skutek ekspansji tureckiej nad Morzem Czarnym dochodzi do kryzysu. Miasto podupada, a wielki pożar z 1527 roku niszczy większość średniowiecznej zabudowy. Ale to co mogło stanowić o upadku Lwowa staje się początkiem nowej ery, w której miasto wyrasta na doskonale prosperujący gospodarczo ośrodek myśli humanistycznej. Krzyżują się w nim wpływy polskie, ruskie, żydowskie i ormiańskie. Lwów może się wtedy poszczycić 30 000 obywateli.

Wprawdzie wiek XVII to okres powolnego upadku Rzeczypospolitej, ale też dni chwały Lwowa. Związane są one jednak nie z rozwojem gospodarczym, a z działaniami militarnymi. Lwowianie dają odpór Tatarom, Szwedom i Kozakom (czasem zbrojnie, a czasem płacąc okup). W 1656 roku Jan II Kazimierz ogłasza w tutejszej katedrze słynne śluby lwowskie - przysięga walczyć z wrogami o wyzwolenie Polski i oddaje kraj pod opiekę Matki Bożej. Za zasługi w walkach miasto zostaje podniesione do rangi szlacheckiego (jego mieszkańcy otrzymują tytuły szlacheckie, ale też przywileje mieszczańskie - prawo nie dotyczyło Żydów). Po walkach z konfederacją barską Lwów został zajęty przez Rosjan, a następnie przez Austriaków.

Wiek XIX to czas rozwoju gospodarczego, ale też kulturalnego. Co ciekawe Lwów, mimo dość silnej cenzury, stał się jednym z ośrodków rodzącej się kultury ukraińskiej. Jednocześnie tutejsi Polacy uzyskali od cesarza autonomię (m. in. polski język urzędowy i możliwość zakładania polskich instytucji kulturalnych). Ten dualizm dał o sobie znać po zakończeniu I wojny światowej, kiedy doszło tu do starć polsko-ukraińskich, a w efekcie długiej bitwy o miasto (początkowo walki uliczne, a następnie oblężenie przez wojska ukraińskich). Ledwie jednak Polakom udało się obronić miasto, spadło na nich uderzenie armii Budionnego. Ciężkie walki zakończyły się zwycięstwem wojsk polskich. W jednej i w drugiej bitwie zasłużyli się najmłodsi lwowianie, których, ze względu na odwagę, nazwano orlętami. Lwów międzywojenny zachował swój wielokulturowy charakter, chociaż władze polskie starały się zahamować rozwój żywiołu ukraińskiego. Miasto po okresie wielkiego kryzysu zaczęło się dość szybko rozwijać w latach 30.

Po zakończeniu pierwszej wojny światowej doszło do długotrwałych walk pomiędzy wojskami polskimi i ukraińskimi, a w roku 1920 bolszewickimi. Ostatecznie wobec upadku ukraińskiego rządu Szymona Petlury Lwów znalazł się w granicach II RP. W dwudziestoleciu międzywojennym miasto mimo licznych napięć społecznych i etnicznych stanowiło ważny ośrodek kulturalny i naukowy (m. in. lwowska szkoła matematyczna).

Druga wojna światowa i okupacje radziecka oraz niemiecka przyniosły kres społeczności żydowskiej oraz olbrzymie straty wśród ludności polskiej (zwłaszcza inteligencji). Decyzją Stalina miasto zostało włączone do Ukraińskiej SRR i rozpoczęto akcję niszczenia śladów polskości.

W 1991 roku Lwów znalazł się w granicach niepodległej Ukrainy. W 1998 Stare Miasto (wraz z kilkoma innymi zabytkami) zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Pomnik Nikifora we Lwowie
Pomnik Nikifora we Lwowie

Jak zwiedzać Lwów?

Poruszanie się po Lwowie

Lwowski transport miejski stanowią tramwaje, marszrutki, autobusy i trolejbusy. **Ze względu na częste remonty trasy linii tramwajowych i autobusowych ulegają częstym zmianom. Chcąc sprawdzić aktualne ceny oraz rozkłady warto skorzystać z z tej strony

Ile czasu poświęcić na zwiedzanie Lwowa?

Jeśli nie chcemy zwiedzać muzeów a jedynie zakosztować atmosfery miasta, obejrzeć kościoły, cmentarze i punkty widokowe to powinny nam wystarczyć dwa pełne dni. Jeśli jednak zechcemy odwiedzić choć jedną z galerii, zakosztować nieco nocnego życia i wybrać się na wycieczkę poza miasto wtedy wyjazd powinien być odpowiednio dłuższy. Jeżeli planujemy zwiedzanie okolicznych atrakcji (Drohobycz czy Olesko) to cała wyprawa może nam zająć nawet tydzień.

Lwów: atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca. Co warto zobaczyć?

Rynek Starego Miasta z zabytkowymi kamienicami

Wpisany na listę UNESCO zabytkowy kompleks architektoniczny odpowiada swym położeniem miastu lokowanemu przez Kazimierza Wielkiego. W centralnym punkcie dzielnicy znajduje się Rynek, na którym ulokowano zabytkowy ratusz (neoklasycyzm).

Położone przy nim kamienice reprezentują najróżniejsze style architektoniczne. Mamy więc:

  • gotycki portal Kamienicy Mieszkowskich (Rynek 16),
  • perły renesansu: Kamienicę Czarną oraz Królewską z dziedzińcem nawiązującym stylem do włoskiego pałacu (Чорна кам'яниця, Палац Корнякта Rynek 4 i 6 - obecnie Muzeum Historyczne Львівський історичний музей),
  • rokokowe: Kamienicę Wilczków i pałac Lubomirskich (Палац Любомирських, Rynek 3 i 9),
  • empire: Kamienicę Groswajerowska (Rynek 37)
  • modernistyczną Kamienicę Baczewskich (Кам'яниця мазанчівська Rynek 31).

Muzea na Rynku Starego Miasta

Niektóre z zabytkowych kamienic Starego Miasta zajmują oddziały lwowskiego Muzeum Historycznego, które prezentują eksponaty przybliżające bogatą historię miasta oraz zachodniej Ukrainy.

Są to:

  • Kamienica Czarna (Rynek 4), we wnętrzu której przygotowano muzeum poświęcone historii Lwowa z niemałą ilością eksponatów. Na wystawie zobaczymy m.in. zabytkowe meble, mapy, zdjęcia, obrazy, rzeźby czy porcelanę.

  • Kamienica Królewska (Rynek 6) ze wspaniałym wewnętrznym dziedzińcem otoczonym arkadami w stylu włoskiego pałacu. Rezydencja swój przydomek bierze od faktu, że przez pewien czas należała do króla Jana III Sobieskiego, który przebudował ją na reprezentacyjną rezydencję. W czasach panowania władcy jedno z pomieszczeń zajmowała oficjalna sala audiencyjna. Dziś mieści się tu muzeum poświęcone historii kamienicy oraz jej właścicieli. Jeden z wystawianych tu obrazów namalował Korneli Szlegel, a praca ta przedstawia poselstwo do Jana IIII Sobieskiego przed Odsieczą Wiedeńską.

  • Muzeum Historii Ukrainy (Rynek 24), w którym wystawiane są m.in. znaleziska archeologiczne z regionu oraz obiekty nawiązujące do czasów kozackich,

  • Pałac Bandinelli (Palazzo Bandinelli, Rynek 1), gdzie odwzorowano warunki w jakich żyli bogaci lwowscy mieszczanie w XVII i XVIII wieku. Elementami wyposażenia są m.in. wykonane na zamówienie dekoracyjne meble oraz orientalna porcelana.

Punkt widokowy na wieży staromiejskiego ratusza

Nie każdy z podziwiających zabudowę lwowskiego rynku zdaje sobie sprawę, że na wieży stojącego w centralnej części placu ratusza znajduje się taras widokowy. Po pokonaniu ponad 400 schodów (wysokość wieży to około 60 m) czekać na nas będzie wspaniały widok na panoramę Starego Miasta. Atrakcja nie należy do drogich - w 2020 roku wejście na wieżę kosztowało zaledwie 20 hrywien.

Apteka-Muzeum

Kolejnym z interesujących miejsc leżących przy lwowskim rynku jest muzeum farmacji Apteka-Muzeum (Аптека-музей), które znajduje się w zabytkowej kamienicy z XVIII wieku zajmowanej od zawsze przez aptekę 'Pod Czarnym Orłem". Co ciekawe - w budynku wciąż działa prawdziwa apteka, ale część pomieszczeń przekształcono na sale wystawowe. Zdecydowanie warto zajrzeć do środka i zwiedzić wystawę poświęconą historii budynku oraz samej farmacji - tym bardziej, że cena nie należy do wysokich (30 hrywien w 2020 roku).

Historia lwowskiej farmacji należy swoją drogą do bogatych. W jednej z tutejszych aptek pracował Ignacy Łukasiewicz, który właśnie podczas pobytu we Lwowie wynalazł lampę naftową. Po raz pierwszy jego wynalazek wykorzystano w trakcie nocnej operacji w jednym ze lwowskich szpitali.

Bazylika Metropolitalna p.w. Wniebowzięcia NMP oraz Kaplica Boimów

Przez południowo zachodni narożnik rynku widać Bazylikę Metropolitalną p.w. Wniebowzięcia NMP (Латинський кафедральний собор, miejsce ślubów lwowskich). Warto zaplanować dłuższą chwilę na spokojne zwiedzenie świątyni oraz jej licznych kaplic.

Obok bazyliki odnajdziemy Kaplicę Boimów (Каплиця Боїмів) z przepięknym manierystycznym wnętrzem i olśniewającą dekoracją rzeźbiarską. Więcej o tej niezwykłej świątyni przeczytacie w naszym artykule: Kaplica Boimów we Lwowie

Katedra ormiańska oraz inne świątynie lwowskiego Starego Miasta

Lwów od zawsze był miastem wielokulturowym, a dziś w granicach najstarszej jego części odnajdziemy wiele świątyń lub ich pozostałości należących do różnych kultur.

Ze świątyń innych wyznań wymienić należy położoną przy ulicy Virmens'ka St, 7/13 katedrę ormiańską (Вірменський собор) z wnętrzem pokrytym malowidłami religijnymi, które nadają budowli niezwykłego charakteru.

Pozostałe warto odwiedzenia świątynie/monumenty to:

  • Cerkiew Przemienienia Pańskiego we Lwowie (Церква Преображення Господа Нашого Ісуса Христа, Krakivska 21, z połowy XIX wieku),
  • pomnik Synagogi Złotej Róży (Золота Роза, Ivana Fedorova 7), która została spalona, a następnie zburzona przez Niemców. Dziś przypomina o niej wyłącznie prosty w formie monument,
  • Kościół Bernardynów (Бернардинський костел Св. Андрія Первозванного, plac Soborna 3А),
  • Cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej (Церква Успіння Пресвятої Богородиці, Ruska 5/7),
  • Kościół Bożego Ciała i klasztor Dominikanów (Церква Пресвятої Євхаристії, plac Muzeina 1).

Śladem historycznych fortyfikacji

Zachowało się też trochę dawnych fortyfikacji. Od strony wschodniej zobaczyć możemy Basztę Prochową (Порохова вежа, Pidvalna 4), budynki Arsenału (Міський арсенал) i Arsenału Królewskiego (Королівський арсенал).

Dalszy ciąg murów możemy dostrzec jedynie w kształcie szerokich ulic okalających Stare Miasto takich jak Wałowa czy Prospekt Swobody. Prospekt Swobody, nazywany dawniej Aleją Wolności, jest dziś jedną z głównych promenad Lwowa. Trakt ten powstał dopiero w XVIII wieku w efekcie rozebrania muru obronnego przez wojska austriackie po pierwszym rozbiorze Polski.

Arsenał - Lwów
Arsenał - Lwów

Przy tych reprezentacyjnych częściach miasta znajduje się kilka słynnych historycznych pomników: króla Daniela Halickiego, Adama Mickiewicza i Tarasa Szewczenki.

Pomnik Szewczenki we Lwowie
Pomnik Szewczenki we Lwowie

Arsenał Miejski: muzeum ze zbrojami husarskimi

Wspomniany w poprzednim punkcie XVI-wieczny Arsenał przekształcony został w muzeum broni oraz oręża. Wśród licznych eksponatów obejmujących okres od XI do XX stulecia polskim turystom najpewniej najbardziej do gustu przypadnie kolekcja skrzydlatych zbroi należących do oddziałów polskiej husarii.

Innym szczególnie wartym uwagi eksponatem jest obraz z 1910 roku przedstawiający bitwę pod Grunwaldem autorstwa Zygmunta Rozwadowskiego i Tadeusza Popiela, współtwórców słynnej Panoramy Raclawickiej.

Opera Lwowska

Opisywany już Prospekt Swobody kończy się przy eklektycznym budynku Opery (театр опери, Svobody 28). Gmach ten jest jednym z najpiękniejszych zabytków Lwowa (dla wielu najpiękniejszym) i uwieczniono go nawet na banknocie o nominale 20 hrywien.

Wspaniały gmach zaprojektowany został przez prof. Zygmunta Gorgolewskiego i co ciekawe udało się go wznieść w zaledwie trzy lata - budowa trwała od 1897 do 1900 roku. Zdecydowanie warto poświęcić dłuższą chwilę na podziwianie wspaniałem fasady z licznymi dekoracjami oraz klasycystycznym tympanonem na pierwszym planie, a jeszcze lepiej wybrać się na wycieczkę, żeby móc na własne oczy zobaczyć zabytkowe wnętrza budynku.

Kasyno Szlacheckie - jeden z największych skarbów Lwowa

Niełatwo o odnalezienie we Lwowie piękniejszej budowli niż neobarokowe Kasyno Szlacheckie (adres: вулиця Листопадового Чину, 6), które powstało w latach 1897-98. Jeszcze zanim wkroczymy do środka czeka na nas przepiękny portal z dwoma telamonami. Obie rzeźby wykonano z niezwykłą dbałością o szczegóły, a do tego, w przeciwieństwie do wielu innych podobnych zdobień, lwowscy giganci nie wyglądają na nazbyt przytłoczonych dźwiganym ciężarem.

Kasyno Szlacheckie - Lwów
Kasyno Szlacheckie - Lwów
Kasyno Szlacheckie - Lwów

Nie powinniśmy jednak zadowalać się tylko podziwianiem fasady, gdyż w środku skrywa się prawdziwa uczta dla wszystkich fanów architektury. Ozdobą holu głównego są przepiękne drewniane drzwi nad którymi góruje przeszklony sufit.

Lwowska Galeria Sztuki

Kawałek od centrum możemy zobaczyć dwie budowle związane z polską historią miasta. W dawnym pałacu Potockich mieści się dziś Lwowska Galeria Sztuki (Львівська національна галерея мистецтв, Stefanyka Street 3), a w położonym nieopodal kościele św. Agnieszki niegdyś działał Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Pałac Potockich we Lwowie
Pałac Potockich we Lwowie

Lwowska Galeria Sztuki to obowiązkowy punkt wyjazdu dla wszystkich miłośników sztuk plastycznych. W Pałacu Potockich zgromadzono bowiem najcenniejsze eksponaty malarstwa z lwowskich zbiorów. Wśród wystawianych w muzeum dzieł sztuki warto wymienić dwie prace: "Portret mężczyzny" Piotra Rubensa oraz "Maja na balkonie" Goi Oprócz nich zobaczymy też obrazy polskich artystów, w tym Jana Matejki.

'Portret dzieci' Jan Matejko / Public domain, via Wikimedia Commons
'Portret dzieci' Jan Matejko / Public domain, via Wikimedia Commons

Więcej o historii muzeum i wystawianej w nim kolekcji przeczytacie w naszym artykule: Pałac Potockich we Lwowie (Lwowska Galeria Sztuki) - zwiedzanie i informacje praktyczne

Wysoki Zamek (Висо́кий За́мок) z panoramą Lwowa

Z dawnego Zamku przetrwało jedynie wzgórze i kawałek jednej ściany. Zalesiony obszar jest za to doskonałym punktem widokowym i miejscem spacerów mieszkańców Lwowa. Wieczorem w miesiącach letnich lwowska młodzież przychodzi tu aby w spokoju spożywać napoje wyskokowe (trzeba jednak pamiętać, że picie alkoholu w miejscach publicznych jest na Ukrainie nielegalne).

W okolicach Wysokiego Zamku zobaczyć możemy:

  • Pałac Arcybiskupów Łacińskich (Палац римо-католицьких архієпископів, Winniczenki 32 - pełni swą pierwotną funkcję),
  • Kościół św. Kazimierza i klasztor Sióstr Miłosierdzia (Костел святого Казимира, Maksyma Kryvonosa 1),
  • Kościół Matki Boskiej Gromnicznej i klasztor Karmelitanek Bosych (Церква Стрітення Господнього, Winniczenki 30),
  • Cerkiew św. Mikołaja i Monaster św. Onufrego (Монастир святого Онуфрія, Chmielnickiego 36).

Cmentarz Janowski

Z najważniejszych zabytków położonych na zachodzie dzielnic Lwowa wymienić należy cmentarz Janowski (Янівський цвинтар, Tarasa Szewczenki 128), na którym spoczywa wielu Polaków (w tym obrońcy miasta z czasów walk 1918-20).

Na cmentarzu Janowskim we Lwowie
Na cmentarzu Janowskim we Lwowie

Sobór Świętego Jura

Na południowym zachodnie mieści się zbudowana w stylu późnobarokowym najważniejsza unicka świątynia Lwowa czyli Sobór Świętego Jura (Архикатедральний собор Святого Юра у Львові, Ploshcha Svyatoho Yura 5). Postać patrona walczącego ze smokiem przedstawiono na rzeźbie konnej umieszczonej na szczycie fasady.

Sobór św. Jura - Lwóe
Sobór św. Jura - Lwóe

Lwowski Browar i Muzeum Piwowarstwa

Często odwiedzany przez turystów jest Lwowski Browar i Muzeum Piwowarstwa (Музейно-культурний комплекс пивної історії - Львіварня) położone na północny zachód od Starego Miasta przy ulicy Browarnej. Warto wspomnieć, że jest to najstarszy ze wszystkich czynnych browarów działających na terenie dzisiejszej Ukrainy. Założono go w 1715 roku, gdy Lwów znajdował się w granicach I Rzeczpospolitej. Obecnie jego właścicielem jest koncern Carlsberg.

Wycieczka po browarze trwa około 90 minut. Po zakończeniu zwiedzania możemy udać się na degustację warzonych na miejscu piw.

Cmentarz Łyczakowski oraz Cmentarz Obrońców Lwowa (Cmentarz Orląt Lwowskich)

Z innych zabytkowych obiektów Lwowa wymienić należy przede wszystkim Cmentarz Łyczakowski (Личаківський цвинтар, Mechnykova 33). Jest to **najstarsza zachowana lwowska nekropolia, na której spoczywa wielu znanych Polaków, takich jak: Maria Konopnicka, Gabriela Zapolska, Wojciech Kętrzyński (od imienia którego nazwano leżący na Mazurach Kętrzyn) czy Zygmunt Gorgolewski (twórca Opery Lwowskiej).

Do Cmentarza Łyczakowskiego przylega autonomiczny Cmentarz Obrońców Lwowa (znany lepiej jako Cmentarz Orląt Lwowskich), gdzie spoczywają Polacy polegli w wojnie polsko-ukraińskiej oraz polsko-bolszewickiej.

Skansen wiejskiej architektury drewnianej

Około 2 km na północ od Cmentarza Łyczakowskiego możemy zobaczyć skansen wiejskiej architektury drewnianej "Szewczenkowski gaj" (Музей народної архітектури і побуту «Шевченківський гай», muzeum mieści się przy Czerneczej Górze).

Lwowskie muzeum na świeżym powietrzu należy do największych skansenów architektury drewnianej w Europie i może pochwalić się kolekcją około 150 obiektów z różnych obszarów zachodniej Ukrainy - wśród nich na szczególną uwagę zasługują dwie drewniane cerkwie.

Oprócz samych budowli w Szewczenkowskim gaju zobaczymy również liczne obiekty codziennego użytku należące do dawnych mieszkańców tych ziem. Kolekcja muzeum została pogrupowana według grup etnicznych zamieszkujących zachodnią część Ukrainy. W trakcie wizyty dowiemy się więc więcej m.in. o Bojkach, Łemkach oraz dawnych mieszkańcach Wołynia, Podola czy Bukowiny.

Koszt biletu wstępu to 70 hrywien. [stan na czerwiec 2021]

##Życie nocne

Nie da się ukryć, że bogata oferta lwowskich pubów i stosunkowo niskie ceny ściągają do Lwowa wielu turystów z Polski i Zachodu. Najbardziej znane lokale mieszczą się w ścisłym centrum miasta. Wymienić tu należy: Masoch Cafe (Мазох-cafe, ulica Serbska, 7) - miejsce poświęcone Sacher-Masochowi, gdzie klenerki i kelnerzy biją klientów pejczami), Teatr Piwa Prawda (Пивний театр "Правда", Rynek 32) - duży klub muzyczny warzący własne piwa, których nazwy to kpiny z najważniejszych polityków, Dom Legend (ulica Staroievreiska, 48) - tutejsze pokoje nawiązują wystrojem do lwowskich legend, czy położona dalej od centrum Brovarnya (ulica Browarna).

Na co uważać we Lwowie?

Wbrew pokutującym opiniom Lwów nie jest miastem szczególnie niebezpieczny. Z pewnością spotkacie się z opowieściami o kradzieżach czy napadach - nie da się ukryć, że turyści z Polski czy Europy Zachodniej mogą nie czuć się tu bezpiecznie. Należy jednak pamiętać, że poziom przestępczości na Ukrainie nie jest wiele wyższy od tego z lat 90. w Polsce. Aby nie narażać się na wątpliwą przyjemność utraty pieniędzy lub zdrowia nie należy przesadnie eksponować posiadanych pieniędzy czy sprzętu fotograficznego. Lepiej mieć się na baczności podczas zwiedzania zatłoczonych miejsc czy w czasie wycieczek po zmroku.

Okolice Lwowa

Lwów może też być świetną bazą wypadową do zwiedzania Ukrainy. W najbliższej okolicy zwiedzić możemy miasto Brunona Schulza Drohobycz, polskie pałace w Olesku i Podhorcach, zamek w Złoczowie czy ruiny zamku w Starym Siole.

Reklama