Stonehenge - zwiedzanie, historia, dojazd

Kamienny krąg Stonehenge należy do najbardziej rozpoznawanych symboli Anglii i stanowi jedną z najważniejszych megalitycznych budowli świata, która mimo dekad badań wciąż skrywa wiele nieodkrytych tajemnic.

W 1986 roku obszar Stonehenge wraz z okolicznymi budowlami oraz niedalekim Avebury trafił na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Stonehenge - gdzie znajduje się słynny kamienny krąg?

Zaczniemy od odpowiedzi na pytanie gdzie znajduje się Stonehenge. Słynny zabytek położony jest w południowej Anglii, w hrabstwie Wiltshire. Najbliższym większym miastem jest Salisbury. Odległość od Bristol to 88 km, a od Londynu około 140 km.

Historia - kiedy i jak powstało Stonehenge?

Encyklopedycznie Stonehenge to prehistoryczny zabytek pochodzący z wczesnej epoki brązu, który składa się z serii kamiennych obelisków (osiągających wysokość do 9 m) tworzących okrąg. Całość otoczona była wałem i rowem.

Budowla w dzisiejszym kształcie nie powstała jednak od razu - wznoszono ją etapami przez wiele wieków, a jej najstarsze elementy mogą mieć nawet 5000 lat. Budowę Stonehenge rozpoczęto około 3000 r. p.n.e. od wzniesienia okrągłego wału, a dopiero około 500 lat później dołączyły do niego wielkie obeliski.

Największe kamienie są wysokie na 9 metrów, ważą nawet 25 ton i zostały dostarczone z oddalonego o 32 kilometry obszaru Marlborough Downs. Bardziej zagadkowe są jednak mniejsze, ważące do 4 ton tzw. "niebieskie kamienie", które prawdopodobnie przetransportowano tutaj z terenów dzisiejszej Walii (z gór Preseli, ang. Preseli Hills) oddalonych o blisko 250 kilometrów.

Jak tego dokonano? Teorie są różne - rozważany jest transport wodny, a także to, że ostatnie z lodowców "pomogły" przenieść kamienie bliżej dzisiejszego Stonehenge (podobnie trafiły do Polski ozdabiające nasz krajobraz głazy narzutowe).

Inną zagwozdką jest sposób budowy świątyni - w jaki sposób ludzie prehistoryczni ze swoimi podstawowymi narzędziami byli w stanie postawić tak skomplikowaną budowlę? Z ostrożnych szacunków wynika, że potrzeba do tego było nawet 2 milionów osobogodzin pracy, więc w budowę Stonehenge musiało być zaangażowanych przez dłuższy czas po kilkaset osób na raz.

Czym właściwie było Stonehenge?

Te kilkadziesiąt nierównych kamieni ułożonych w kręgi od wieków intryguje stanowiąc jedną z większych zagadek ludzkości. Do czego służyły, jak ludom prehistorycznym udało się te olbrzymie kamienie tutaj przetransportować - te pytania do dziś są jedynie w sferze domysłów naukowców oraz badaczy.

Co do jednego panuje zgoda - Stonehenge prawdopodobnie była świątynią, a jej położenie i kształt są ściśle powiązane z ruchem słońca. Budowla została ustawiona w ten sposób, że oś całej konstrukcji wskazuje miejsce wschodu słońca w środku lata.

Budowla mogła więc służyć zarówno jako świątynia kultu słońca, jak i obserwatorium astronomiczne.

Stonehenge dziś

Od czasów średniowiecznych Stonehenge było własnością prywatną, jednak otwartą dla zwiedzających. Zmieniło się to na początku XX wieku, gdy właściciel (z rodziny Antrobus, prawowitych właścicieli terenu) postawił płot i rozpoczął pobieranie opłaty za wejście.

Z powodu dużej ilości wolnej przestrzeni wojsko brytyjskie wykorzystywało okolice zabytku jako... poligon. Na szczęście w 1913 roku wprowadzono ustawę Ancient Monuments Consolidation and Amendment Act, która chroniła zabytki przed celowym zniszczeniem.

W 1915 roku, po śmierci w trakcie I wojny światowej ostatniego dziedzica rodziny Antrobus, teren został wystawiony na aukcję i zakupiony przez Cecila Chubba za 6600£. Trzy lata później Chubb ofiarował teren rządowi.

Dzisiaj opiekę nad świątynią sprawuje English Heritage, a okolicą zajmuje się National Trust. W ostatnich latach teren przeszedł rewitalizację, całość została odgrodzona i głównym celem jest przywrócenie historycznego klimatu.

Zwiedzanie Stonehenge

Stonehenge należy dziś do najczęściej odwiedzanych atrakcji turystycznych w Wielkiej Brytanii - rocznie przyjeżdża tu ponad milion osób.

Chcąc zobaczyć Stonehenge musimy zakupić bilet wstępu. Naszą wizytę zaczynamy od centrum dla gości (Stonehenge Visitor Centre), gdzie przygotowano multimedialną wystawę poświęconą stanowisku archeologicznemu. Bezpośrednio za budynkiem powstała zrekonstruowana niewielka prehistoryczna wioska.

Po zwiedzeniu wystawy możemy udać się do słynnego kamiennego kręgu, który oddalony jest od wejścia o około 2 km. Na miejsce możemy podjechać darmowym autobusem wahadłowym lub podejść pieszo - trasa prowadzi lekko pod górę, ale zapewnia malownicze widoki.

Czy warto zobaczyć Stonehenge?

Nie ma się co oszukiwać - dla wielu osób wizyta w Stonehenge może okazać się zawodem. Koszt całej wycieczki razem z biletem wstępu jest wysoki, a wyprawa z Londynu czy nawet Bristol zajmuje dużo czasu.

Na miejscu oprócz kamiennego kręgu Stonehenge, terenów zielonych oraz średniej wielkości centrum multimedialnego niewiele jest innych atrakcji. Warto również pamiętać, że same kamienie na żywo nie są tak duże jak mogą wydawać się na zdjęciach.

Ile czasu zaplanować na odwiedzenie Stonehenge?

Jeśli planujemy skorzystać z autobusu wahadłowego zamiast spaceru to na dojazd spod centrum informacyjnego, zwiedzenie Stonehenge oraz powrót powinno wystarczyć nam 45 minut.

Dodatkowe 30-45 minut warto zaplanować na odwiedzenie centrum multimedialnego, gdzie oprócz filmów i materiałów informacyjnych wystawiono kilkaset eksponatów z wykopalisk archeologicznych.

Razem na spokojną wizytę w Stonehenge i centrum multimedialnym możemy spokojnie zarezerwować do 2 godzin.

Stonehenge - informacje praktyczne

Ceny biletów wstępu

Cen biletów wstępu zaczynają się od 22,00 £ (116,40 zł) i w zależności od dnia mogą być droższe o kilka funtów. Ich wysokość należy od kategorii, do której został przypisany dzień naszej wizyty: Off-Peak (poza szczytem), Normal lub Peak (najbardziej oblegane dni). Aktualny kalendarz wraz z cennikiem znajdziemy na oficjalnej stronie, gdzie sprawdzimy również dostępne zniżki.

Dni i godziny otwarcia

Obszar Stonehenge można zwiedzać praktycznie przez cały rok. Aktualny kalendarz najlepiej sprawdzić na oficjalnej stronie.

UWAGA! Ostatnie wejście 2 godziny przed godziną zamknięcia.

Jak dojechać do Stonehenge?

Niestety, jeśli nie mamy możliwości skorzystania z samochodu to dojazd do Stonehenge może sprawić nam trochę kłopotu (czasowego bądź kosztowego).

Najbliższym dużym miastem w okolicy Stonehenge jest oddalone o około 19 km Salisbury (z piękną katedrą i historyczną zabudową, miasto zdecydowanie warte odwiedzenia), gdzie znajdują się dworzec kolejowy oraz autobusowy.

Po dotarciu do Salisbury możemy:

• dojechać autobusem firmy Salisbury Reds do miasta Amesbury, skąd czekać nas będzie jeszcze około 4 km spacer,
• wykupić wycieczkę w firmie The Stonehenge Tour (lub innej oferującej wycieczki do Stonehenge),
• skorzystać z taksówki.

Jeśli planujemy przyjechać z Londynu to najlepiej skorzystać z usług którejś z firm autokarowych, które oferują pół- lub całodniowe wycieczki bezpośrednio ze stolicy Anglii. W tym przypadku zaletą może być fakt, że oprócz Stonehenge możemy zobaczyć też inne miejsca (np. Bath).

W przypadku wyruszania z Bristol oraz Bath również najrozsądniejszym wyborem będzie skorzystanie z wycieczki autokarowej.

Avebury - co warto zobaczyć w okolicy Stonehenge?

Wzgórza otaczające Stonehenge są integralną częścią kompleksu - podczas prac archeologicznych znaleziono tam wiele kurhanów oraz artefaktów z najróżniejszych okresów, w tym liczne narzędzia z czasów rzymskich. Jeszcze niedawno przez część terenu prowadziła normalna droga, ale jakiś czas temu całość została zamknięta w jeden kompleks.

Nie każdy zdaje sobie sprawę, że Stonehenge to nie jedyna budowla tego typu w najbliższej okolicy. Około 38 kilometrów na północ znajduje się miasteczko Avebury zbudowane wewnątrz okręgu o obwodzie 1,6 km. Sam krąg powstał prawdopodobnie w pomiędzy 2850 r. p.n.e. i 2200 r. p.n.e. Niestety, w średniowieczu wiele kamieni zostało zniszczonych przez chrześcijan ponieważ brano je za pogańskie symbole, inne zostały wykorzystane jako budulec czy nawet jako płyty nagrobne. Do dziś nie wiadomo jakie zastosowanie miały kręgi.