Bristol - atrakcje, zwiedzanie, zabytki. Sprawdź co warto zobaczyć!

Bristol to położona w południowo-zachodniej Anglii metropolia o populacji przekraczającej pół miliona, która w ostatnich latach osiągnęła status jednego z najważniejszych brytyjskich centrów nowych technologii.

Bristol może pochwalić się też luźnym, uniwersyteckim klimatem oraz unikatowymi atrakcjami i zabytkami, przyciągającymi licznych brytyjskich oraz zagranicznych turystów.

Z powodów zawodowych odwiedzaliśmy to miasto kilkukrotnie na przestrzeni lat, więc udało nam się poznać go na tyle dobrze, by przygotować dla Was przewodnik po zarówno najciekawszych atrakcjach Bristolu, jak i mniej znanych miejscach.

Jak zwiedzać Bristol?

Większość z opisywanych przez nas atrakcji znajduje się w granicach kompaktowego centrum miasta, które spokojnie możemy przemierzać wyłącznie pieszo (choć czasami czekać na nas będzie potrzeba wdrapania się pod górę). Nawet słynny wiszący most Clifton nie znajduje się wcale tak daleko od centrum i dojdziemy do niego w około 30 minut, choć dla zaoszczędzenia czasu możemy podjechać tam autobusem.

Największą atrakcją Bristolu jest statek-muzeum: XIX-wieczny parowiec SS Great Britain. Oprócz niego warto zwrócić uwagę na: ofertę publicznych muzeów (do których wstęp jest darmowy), dwie zabytkowe rezydencje, kościoły (i ich ruiny) oraz słynny wiszący most Clifton.

Ile czasu potrzeba na zwiedzanie Bristolu?

Na aktywne zwiedzenie centrum Bristolu, przy dobrym planie, powinny wystarczyć nam dwa dni. Najważniejsze atrakcje oraz zabytki zobaczymy bez wchodzenia do środka już w jeden dzień, ale będziemy musieli przygotować sobie dobry plan.

Co warto zobaczyć w Bristolu? Największe atrakcje oraz zabytki

SS Great Britain: zwiedzanie statku-muzeum

Przekształcony w muzeum XIX-wieczny parowiec SS Great Britain jest najpopularniejszą atrakcją miasta. Monumentalna jednostka została zaprojektowana przez lokalnego inżyniera Isambarda Kingdom Brunela - wizjonera, który rozplanował również: linię kolejową Great Western Railway (GWR) łączącą Londyn z zachodem Anglii, doki w porcie bristolskim oraz słynny wiszący most Clifton.

Co warte podkreślenia, ta zwodowana w 1843 roku jednostka była pierwszym statkiem o konstrukcji żelaznej napędzanym śrubą, który przepłynął Atlantyk. Dziewicza podróż do Nowego Jorku miała miejsce w 1845 roku i trwała 14 dni oraz 21 godzin. Dalsze losy statku były jednak dość burzliwe - niedługo po rozpoczęciu działalności, z powodu błędów nawigatora, uległ on zniszczeniu. Po jakimś czasie przekształcono go w żaglowiec, którym przewożono ludzi do Australii.

W 1970 roku porzucony już przez ponad 30 lat statek został zakupiony przez Jacka Arnolda Haywarda. Nowy właściciel sprowadził go do Bristolu, gdzie został osadzony w tym samym suchym doku, w którym go zbudowano. Po jakimś czasie przekształcono go w ogólnodostępny statek-muzeum.

M Shed - muzeum i zabytkowe żurawie

Spacerując po bristolskim porcie warto podejść pod mieszczące się w dawnym budynku przeładunkowym muzeum M Shed, przed którym zachowały się zabytkowe żurawie wykorzystywane do przenoszenia towarów. Do zobaczenia są cztery żurawie elektryczne z lat 50. poprzedniego stulecia oraz pojedynczy, i jednocześnie najstarszy brytyjski żuraw parowy. Co ciekawe, większość z nich działa i czasem organizowane są pokazy prezentujące je w akcji. Przed muzeum zobaczymy również kilka zabytkowych jednostek pływających.

Matthew - replika statku Johna Cabota

Tuż obok możemy wypatrzyć replikę statku Matthew (Mateusz), czyli jednostki, na pokładzie której w 1497 roku John Cabot (właściwie Giovanni Caboto) wyruszył w swoją słynną podróż, w trakcie której dopłynął do Ameryki Północnej (a dokładniej do Nowej Fundlandii, czyli obecnej Kanady).

Katedra w Bristolu

Historia najważniejszej bristolskiej świątyni rozpoczęła się w XII wieku. To właśnie wtedy anglosaski szlachcic Robert Fitzharding, który jako jeden z nielicznych utrzymał swoje tytuły po najeździe Normanów, rozpoczął budowę klasztoru augustianów. Fragmenty tego kompleksu są wciąż widoczne w budynkach otaczających katedrę - szkole, kapitularzu oraz stojącym po zachodniej stronie domu bramnym.

Sama katedra jest przykładem średniowiecznego kościoła halowego, czyli świątyni, w której nawa główna, chór oraz boczne nawy mają taką samą wysokość. Co ciekawe, budowla składa się z dwóch części powstałych w całkowicie różnych epokach. Z okresu średniowiecza pochodzi wschodnia część dzisiejszej katedry. W 1220 roku powstała północna kaplica maryjna, a w 1298 roku ukończono budowę: chóru, wschodniej kaplicy maryjnej oraz kaplicy Berkeley.

Do momentu rozwiązania zakonu w 1539 roku nie udało się jednak wznieść nawy głównej z dzwonnicami. Nawet po 1542 roku, gdy świątynia zyskała godność katedry, nie kwapiono się z ukończeniem budowli. Dopiero w latach 60 XIX wieku rozpoczęto budowę neogotyckiej nawy z dwoma wieżami. Jej projektantem był George Edmund Street, który zdecydował o kontynuacji pierwotnego założenia kościoła halowego, przez co na pierwszy rzut oka niełatwo domyślić się, że zachodnia część świątyni powstała wiele stuleci później.

Clifton Suspension Bridge - słynny wiszący most w Bristol

Jedną z atrakcji, których nie można odpuścić będąc w Bristol, jest przerzucony nad wąwozem i rzeką Avon wiszący most Clifton Suspension Bridge. Projekt wznoszonej przez ponad 30 lat przeprawy wyszedł spod ręki opisywanego już Brunela, dla którego było to jedno z najważniejszych przedsięwzięć w życiu; monumentalna struktura jest dziś świadectwem jego kunsztu inżynieryjnego oraz ambicji. Brunel nie doczekał niestety zakończenia budowy, a po jego śmierci swoje poprawki do projektu wprowadzili William Henry Barlow oraz John Hawkshaw, którzy dokończyli budowę. Oficjalne otwarcie nastąpiło w 1864 roku.

Most znajduje się około 75,5 m nad poziomem przepływającej pod nim rzeki. Jego całkowita długość to 412 m przy szerokości niecałych 10 m. Ciekawostką jest fakt, że dwie wieże, choć są tej samej wysokości, różnią się wyglądem. Mimo że przewidziano go jako punkt przeprawy dla pieszych oraz karot, to spokojnie radzi sobie z milionami aut, które rokrocznie przez niego przejeżdżają.

Clifton Observatory - widok z jaskini na most oraz wąwóz

Na wzniesieniu sąsiadującym z mostem stoi zbudowany w 1766 roku budynek znany dziś pod nazwą Clifton Observatory, który pierwotnie pełnił funkcję wiatraka. W 1828 roku zakupił go William West, który stworzył w nim istniejący do dziś mechanizm camera obscura.

Banksy i sztuka uliczna

Bristol jest miastem, skąd na szerokie wody wypłynął znany i ceniony na całym świecie Banksy. W mieście zachowało się kilka jego prac - w tym słynny mural przedstawiający wiszącego na oknie mężczyznę, który ukrywa się przed partnerem swojej kochanki.

Właściwie to trudno nie odnieść wrażenia, że Bristol mógłby rywalizować o tytuł stolicy brytyjskiego street artu, choć oczywiście z Londynem raczej nie miałby szans. Spacerując tutejszymi ulicami raz za razem napotkamy lepsze lub gorsze przykłady sztuki ulicznej. No i to właśnie w Bristolu odbywa się Upfest, największy europejski festiwal street artu i graffiti.

Bristol Museum & Art Gallery

To rozciągające się na trzech kondygnacjach muzeum skupia się na wielu różnych tematach. Na parterze dowiemy się więcej o twórczości Banksy’ego oraz antycznym Egipcie i Asyrii. Pierwsze piętro poświęcone jest historii naturalnej, a ostatnie pełni funkcję galerii sztuki, gdzie oprócz obrazów czeka na nas jedna z największych kolekcji chińskiej porcelany poza Azją.

W części poświęconej malarstwu warto zwrócić uwagę na prace brytyjskich artystów romantycznych (zwłaszcza Thomasa Gainsborough i Johna Constable'a) oraz na dzieła twórców z epoki wiktoriańskiej. Uspokajamy jednak - miłośnicy kontynentalnych europejskich Starych Mistrzów również znajdą tu coś dla siebie!

Wills Memoriał Building

Z Bristol Museum sąsiaduje wzniesiony w pierwszych dekadach poprzedniego stulecia Wills Memoriał Building, należący do ostatnich monumentalnych neogotyckich budowli powstałych na terenie Anglii. Budynek z masywną wieżą ufundowali synowie lokalnego potentata tytoniowego Henry’ego Overtona Willsa III, chcąc w ten sposób uczcić swojego ojca.

The Georgian House Museum - zwiedzanie zabytkowej rezydencji

The Georgian House Museum (Muzeum Domu Georgiańskiego) to muzeum mieszczące się w zabytkowej georgiańskiej rezydencji należącej w przeszłości do właściciela plantacji trzciny cukrowej oraz handlarza niewolników.

The Red Lodge Museum - najstarsze pomieszczenia mieszkalne w Bristolu

Kolejny zabytkowy dom-muzeum w Bristolu, który możemy odwiedzić za darmo. Początki budynku sięgają końca XVI wieku, ale swój obecny kształt zyskał on dopiero w XVIII i XIX stuleciu. W 1854 roku dawna rezydencja mieszkalna została przekształcona w wiktoriańską szkołę.

Wieża Cabota

W pogodny (i nie tylko) dzień warto wybrać się do położonego na wzgórzu Brandona najstarszego publicznego parku w mieście. W jego centralnej części w 1897 roku odsłonięto ogólnodostępną wieżę Cabota (Cabot Tower), która miała być hołdem dla słynnego podróżnika w 400. rocznicę jego wyprawy.

Wysoka na ponad 30 m budowla jest dziś popularnym punktem widokowym na okolicę, oferującym przyjemny widok na panoramę miasta oraz część portowej.

St Mary Redcliffe - gotycka perła Bristolu

Nieco na uboczu znajduje się gotycki St Mary Redcliffe, uważany jest za jeden z najpiękniejszych brytyjskich kościołów parafialnych. Świątynię wznoszono pomiędzy XII a XV wiekiem. Jej wnętrze charakteryzuje się bogato zdobionym sklepieniem oraz witrażami, z których jednak tylko część pochodzi z epoki średniowiecza, a pozostałe powstały już w okresie wiktoriańskim.

Temple Church - kościół bez dachu

Po odwiedzeniu St Mary Redcliffe warto ruszyć w stronę ruin zbombardowanego w czasie II wojny światowej późnośredniowiecznego kościoła Temple Church, który charakteryzuje się krzywą wieżą oraz brakiem zawalonego dachu nawy. Widoczna dziś budowla ma plan prostokąta, ale jej nazwa nawiązuje do wcześniejszej okrągłej świątyni wzniesionej przez templariuszy.

Obszar znany jako Temple był zamieszkany przez sukienników, którzy reprezentowali jedną z najbardziej dochodowych branż. W pewnym momencie wcześniejszy okrągły kościół przestał im wystarczać, więc przebudowali go na znacznie bardziej okazałą świątynię - jedną z największych i najwspanialszych w mieście.

Castle Park z resztkami normańskiego zamku

Ten przyjemny park w centrum miasta powstał w miejscu nieistniejącego już zamku wzniesionego w XI wieku przez Normanów w celu obrony miasta. Średniowieczna warownia istniała aż do XVII stulecia, kiedy w wyniku wojny domowej została zniszczona z rozkazu Olivera Cromwella. Do dziś przetrwały zaledwie resztki tej budowli, na które natrafimy spacerując po parku.

Ruiny kościoła św. Piotra

Na Britol Blitz (słowem blitz w języku angielskim określane są ciężkie bombardowania) składało się sześć poważnych nalotów przeprowadzonych przez niemieckie lotnictwo pomiędzy listopadem 1940 a kwietniem 1941 roku. W ich trakcie zginęło ponad 1000 mieszkańców oraz ucierpiało prawie 90 tysięcy budynków. Na miasto zrzucono ponad 900 ton bomb oraz materiałów wybuchowych.

Jednym z zachowanych świadectw tego bombardowania są ruiny kościoła św. Piotra (St Peter's Church) leżące na terenie Parku Zamkowego. Po wojnie nie zdecydowano się na odbudowę świątyni pozostawiając jej szkielet jako monument przypominający o ofiarach i poświęceniu mieszkańców.

Dalej od centrum - pomysły na krótki wypad poza miasto

Jeśli atrakcje Bristolu nam nie wystarczą, możemy wybrać się również poza miasto. Na północny-zachód od centrum odnajdziemy kilka leżących obok siebie grup zabytków. Są to:

• Blaise Castle Estate - dworek z rozległym kompleksem parkowym, na terenie którego znajdziemy neogotycki zameczek oraz muzeum w dawnej rezydencji (filia Bristol Museum).
• Blaise Hamlet - dziewięć odrestaurowane zabytkowych chatek (cottage).
• Kings Weston House- rezydencja z początków XVIII wieku.

Na zachód od centrum czeka na nas wiktoriański neogotycki dworek Tyntesfield House wraz z ogrodami. Jego wspaniałe wnętrza z kaplicą oraz biblioteką są udostępnione do zwiedzania. Więcej informacji znajdziecie tutaj.

Innym pomysłem na krótką wycieczkę może być wyjazd do Walii. Pociągiem dojedziemy na przykład do sąsiedniego miasteczka Chepstow, którego ozdobą są ruiny położonego na skraju rzeki zamku (Chepstow Castle). Znacznie trudniej będzie nam dostać się komunikacją publiczną do Tintern Abbey, ruin gotyckiego opactwa cystersów z XII wieku. Osobiście lubiliśmy wypady do stolicy Walii - więcej informacji znajdziecie w naszym artykule Cardiff - co warto zobaczyć? Największe atrakcje oraz zabytki.

Historia miasta w pigułce

Historia osadnictwa na tych obszarach sięga starożytności, a nawet czasów prehistorycznych. W okresie rzymskim w granicach Sea Mills (dzisiejsze przedmieścia Bristolu) istniała osada Abona połączona drogą z Bath.

Szukając początków samego miasta Bristol musimy cofnąć się do początku XI stulecia. Prawdopodobnie wtedy powstała saksońska osada portowa Brycg stowe, która w krótkim czasie zyskała status ważnego ośrodka handlu niewolnikami. Gdy Normanowie podbili Anglię w 1066 roku zbudowali tu charakterystyczny dla nich zamek na wzniesieniu, który znajdował się na terenie dzisiejszego Parku Zamkowego.

Przez cały okres średniowiecza Bristol był jednym z najważniejszych angielskich portów oraz miast (w połowie XIV wieku tylko Londyn oraz York mogły pochwalić się większą populacją). Duży wpływ na to miało bezpieczne położenie przy Kanale Bristolskim oraz rzece Avon.

Miasto rozkwitało również w czasach nowożytnych i w erze odkryć geograficznych. To właśnie z tutejszego portu w podróż wyruszył urodzony w Genui John Cabot, który dopłynął do Ameryki Północnej. Prawdziwe zyski czerpano jednak z haniebnego procederu handlu ludźmi. Nie każdy zdaje sobie sprawę, że pierwszym brytyjskim przedsiębiorcą zajmującym się zarobkowaniem na niewolnictwie był pochodzący z Bristolu i żyjący w XV wieku William de la Founte.

W XVIII wieku Bristol przeżywał złoty okres i był obok Liverpoolu głównym ośrodkiem transatlantyckiego handlu zniewolonymi Afrykańczykami. Po rewolucji przemysłowej i wprowadzeniu zakazu handlu ludźmi, miasto zaczęło powoli tracić na znaczeniu

Dzisiejszy wygląd Bristolu w olbrzymiej mierze spowodowany jest skutkami II wojny światowej, podczas której miasto, jako ważny port oraz ośrodek przemysłowy, zostało wielokrotnie zbombardowane. W sumie na port i samo miasto zrzucono kilkanaście tysięcy bomb oraz pocisków.