Podróże po Europie

Katedra w Walencji - historia, zwiedzanie oraz informacje praktyczne

Katedra w hiszpańskiej Walencji znana jest jako miejsce, gdzie według tradycji przechowywany jest Święty Graal. Oficjalna nazwa świątyni to Katedra-Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (hiszp. Iglesia Catedral-Basílica Metropolitana de la Asunción de Nuestra Señora de Valencia).

Ten najważniejszy kościół katolicki w Walencji wznoszono przez blisko 700 lat. Nie powinno nas więc dziwić, że budowla charakteryzuje się różnorodną architekturą, która zmieniała się na przestrzeni wieków. Część odwiedzających może nawet uznać, że efekt końcowy jest nie zawsze pasującą do siebie mozaiką wielu stylów, w tym: architektury gotyckiej i romańskiej oraz barokowego i neoklasycznego wystroju.

Widok na dzwonnicę Katedry w Walencji
Widok na dzwonnicę Katedry w Walencji

Historia

Walencjańska katedra powstała w miejscu, gdzie od momentu założenia rzymskiej kolonii znajdował się ośrodek religijny. Początkowo wzniesiono tu pogańską świątynię, potem wizygocką katedrę, którą do swoich potrzeb dostosowali Maurowie i zamienili ją na meczet. Po odbiciu miasta w 1238 roku przez króla Jakuba I Zdobywcę kwestią czasu była budowa nowej okazałej świątyni. Pracę rozpoczęto około pół wieku po rekonkwiście. W przeciwieństwie do andaluzyjskiej Kordoby chrześcijanie nie zdecydowali się na wykorzystanie struktur istniejącego meczetu, który zburzyli do gołej ziemi.

Wnętrze Katedry w Walencji
Wnętrze Katedry w Walencji

W pierwszej fazie budowy w XIII wieku powstała główna nawa (krótsza niż obecnie), transept oraz apsyda otoczona ambulatorium. W kolejnym stuleciu obok katedry dobudowano dwie wolno stojące struktury: na początku XIV wieku powstała ośmioboczna dzwonnica (El Micalet), a w drugiej połowie stulecia wzniesiono kapitularz. W XV wieku rozszerzono nawę główną i obie wspomniane wcześniej struktury połączono z katedrą. Proces budowy świątyni na przełomie XIII-XV wieku możemy zobaczyć na makietach wystawionych w muzeum katedralnym.

Samej katedry nie można oczywiście nazwać małą, choć w subiektywnym odczuciu wielu odwiedzającym może się ona wydać mniej monumentalna niż katedra w Sewilli czy nawet Maladze. Na pewno przyczynił się do tego fakt, że pierwsza część świątyni powstała dość szybko - prawdopodobnie w około 70 lat.

Sklepienie Kaplicy Kielicha - Katedra w Walencji
Sklepienie Kaplicy Kielicha - Katedra w Walencji

W kolejnych wiekach więcej uwagi poświęcano dekoracji wnętrz, zarówno w okresie renesansu, jak i przede wszystkim baroku. Na początku XVIII wieku powstała główna barokowa brama od strony południowej. Duże zmiany dosięgnęły katedrę pod koniec XVIII wieku, kiedy zdecydowano się na wprowadzenie neoklasycznego wystroju. Na szczęście w XX wieku podjęto decyzje o usunięciu wielu neoklasycznych dodatków, które w najbardziej widocznym kształcie zachowały się w kaplicach w ambulatorium.

Mało udanym okresem dla katedry był czas wojen napoleońskich na początku XIX wieku, kiedy to wiele największych skarbów (relikwiarze, główny ołtarz) przetopione na srebro, które miało pomóc w finansowaniu wojny z Francuzami.

Budynek katedry, w tym chór oraz kaplice, ucierpiał znacznie podczas hiszpańskiej wojny domowej w latach 30. poprzedniego wieku.

Brama Pałacowa Katedry w Walencji (Puerta del Palau)
Brama Pałacowa Katedry w Walencji (Puerta del Palau)

Architektura budynku

Katedra w Walencji jest połączeniem wielu stylów architektonicznych, które przeplatają się ze sobą i nie zawsze do siebie pasują. Świątynia powstała w stylu gotyckim na planie krzyża, z ambulatorium otaczającym absydę. Nad miejscem przecięcia krzyża góruje wysoka ośmioboczna kopuła. W południowo-zachodniej części katedry wzniesiono wysoką ośmioboczną dzwonnicę nazywaną El Micalet.

Świetnym przykładem na różnorodność wykorzystanych stylów są trzy różniące się od siebie bramy: główne wejście (Puerta de los Hierros, czyli Brama Żelaznych Drzwi) od strony placu Plaça de la Reina jest typowo barokowe, wejście od strony zachodniej (Puerta de los Apóstoles, czyli Brama Apostołów) to przykład architektury gotyckiej, a portal prowadzący od strony wschodniej (Puerta del Palau, Brama Pałacowa od sąsiedniego Pałacu Arcybiskupa) reprezentuje architekturę romańską.

Brama Żelaznych Drzwi (Puerta de los Hierros) - Katedra w Walencji
Brama Żelaznych Drzwi (Puerta de los Hierros) - Katedra w Walencji

Na tyłach katedry zbudowano trzypiętrowe renesansowe arkady, które są jednym z częściej pojawiających się motywów na zdjęciach z Walencji. Żeby tego było mało - katedra połączona jest z bazyliką de la Mare de Déu dels Desemparats od strony północnej oraz z kompleksem Pałacu Arcybiskupa od strony wschodniej XVIII-wiecznymi łukami.

Zdecydowanie warto poświęcić chwilę i obejść budowlę na około, żeby zobaczyć jej wszystkie elementy architektoniczne.

Katedra w Walencji
Katedra w Walencji

Wnętrze katedry

Wnętrze katedry również jest miksem różnych epok. Z architektury gotyckiej zauważalne są przede wszystkim sklepienia oraz pojedyncze oryginalne ściany. Wystrój prezbiterium oraz kaplic w centralnej części świątyni to już barok lub rzadziej renesans.

W barokowej Kaplicy Świętego Piotra możemy zobaczyć oryginalną (tylnią) gotycką ścianę. Na bocznych ścianach cudem zachowały się fragmenty oryginalnych malowideł, które zostały niemal doszczętnie strawione przez pożar w trakcie bombardowań w 1936 roku.

Jeden z obrazów autorstwa Goya'i w Katedrze w Walencji
Jeden z obrazów autorstwa Goya'i w Katedrze w Walencji

W Kaplicy Świętego Franciszka Borgiasza (hiszp. Francisco de Borja y Aragón), na bocznych ścianach, wiszą dwa obrazy autorstwa Francisco Goya’i. Na lewej ścianie zobaczymy malowidło przedstawiające przyszłego zakonnika żegnającego się z rodziną, a na prawej świętego czuwającego nad umierającym. W drugiej z prac Franciszkowi towarzyszy demon. Była to prawdopodobnie pierwsza z prac, w której hiszpański artysta zastosował motyw złego ducha.

Główny ołtarz składa się z drzwi pokrytych XVI-wiecznymi freskami wzorowanymi na włoskich renesansowych mistrzach przedstawiających życie Jezusa Chrystusa, który otwierany jest przy specjalnych okazjach. Niestety, jego wnętrze zostało wyjęte i przetopione podczas wojen napoleońskich.

Freski z aniołami - apsyda Katedry w Walencji
Freski z aniołami - apsyda Katedry w Walencji

Górna część apsydy pokryta jest pięknym cyklem fresków przedstawiających anioły grające na instrumentach muzycznych. Co ciekawe, przez ostatnie stulecia i aż do 2003 roku malowidła te były zasłonięte przez sadzę oraz brud. Dopiero prace restauracyjne na początku XXI wieku przywróciły je do oryginalnego wyglądu.

Ozdobą zachodniego transeptu jest rozeta. Jeśli dobrze się jej przyjrzymy to zobaczymy kształt Gwiazdy Dawida. Nie zawsze łatwo go dostrzec przez kolorowy witraż, ale bez problemu wyłapiemy najważniejszy symbol judaizmu stojąc na Placu de la Virgen (Plaza de la Virgen).

Witraż - Katedra w Walencji
Witraż - Katedra w Walencji

Kaplice promieniste ciągnące się wzdłuż ambulatorium wyróżniają się stylem neoklasycznym. Wyjątkiem są tu charakterystyczne kaplice po stronie zachodniej, który zachowały swój gotycki wygląd.

Mniej więcej na środku ambulatorium stoi figura Maryi (hiszp. Virgen del Coro), do której przybywają kobiety w ciąży prosząc o szczęśliwy poród. Według tradycji niewiasty przybywające z prośbą o wsparcie powinny przejść dookoła katedry dziewięć razy, czyli tyle razy ile miesięcy trwa ciąża.

Figura Maryi - Virgen del Coro (Katedra w Walencji)
Figura Maryi - Virgen del Coro (Katedra w Walencji)

Święty Wincenty - patron Walencji

Na tyłach absydy wystawiono relikwie ręki Świętego Wincentego Męczennika (hiszp. San Vicente Mártir), który jest patronem miasta. Wincenty urodził się w hiszpańskim mieście Huesca, ale większość życia spędził w Saragossie, gdzie został archidiakonem. Po przybyciu do Walencji na początku IV wieku został szybko zatrzymany pod zarzutem krzewienia nowej religii. Rzymianie torturami próbowali zmusić Wincentego do wyrzeknięcia się wiary. Urodzony pod koniec III wieku duchowny był prawdopodobnie: przypalany gorącym żelazem, obrywany ze skóry, krzyżowany oraz łamano mu kości. Według lokalnej tradycji Wincentego na ostatnie chwile życia wrzucono do lochu, w miejscu którego w kolejnych wiekach powstała wizygocka katedra. Zadane rany były tak duże, że chrześcijanin nie przeżył.

Podziemne stanowisko archeologiczne znajdujące się jakoby w miejscu przetrzymywania Wincentego możemy odwiedzić - wejście znajduje się dosłownie kilka kroków od katedry (hiszp. Cripta Arqueològica de la Presó de Sant Vicent).

22 stycznia w Walencji obchodzi się dzień patrona, który jest oficjalnym świętem wolnym od pracy.

Jeden z obrazów autorstwa Goya'i w Katedrze w Walencji
Jeden z obrazów autorstwa Goya'i w Katedrze w Walencji

Dzwonnica - El Micalet

Ośmioboczna dzwonnica El Micalet jest jednym z największych symboli Walencji, który pojawia się na materiałach reklamowych czy pracach artystycznych przedstawiających miasto. Obecnie dzwonnica pełni funkcje atrakcji turystycznej oraz panoramicznego punktu widokowego. Dzięki centralnemu położeniu wdrapując się na górę będziemy mogli wypatrzyć najważniejsze z miejskich budowli.

Chcąc wejść na dzwonnice musimy skorzystać z barokowego wejścia od strony Placu de la Reina (Plaça de la Reina) i od razu skręcić w lewo. Po zakupie biletu pozostanie nam tylko wdrapanie się po 206 stopniach, które są dość wysokie i potrafią dać nieźle w kość. Drugim minusem jest fakt, że na okolicę z góry spoglądamy przez kraty.

Widok z dzwonnicy Katedry w Walencji
Widok z dzwonnicy Katedry w Walencji

Pośrodku szczytu wieży wznosi się wielki dzwon - nie wystraszmy się, gdy zacznie bić!

Koszt wejścia na wieżę to 2€. Godziny otwarcia można znaleźć na tej stronie [stan na marzec 2019]

Dzwon na wieży Katedry w Walencji
Dzwon na wieży Katedry w Walencji

Święty Graal oraz Kaplica Kielicha

Święty Graal (hiszp. Santo Cáliz), czyli kielich wykorzystywany w trakcie Ostatniej Wieczerzy przez Jezusa Chrystusa przy odprawianiu Eucharystii, znajduje się według tradycji w bocznej kaplicy katedry w Walencji.

Pochodzący prawdopodobnie z okolic I wieku p.n.e. i stworzony z ciemnego agatu aleksandryjski kielich został przekazany katedrze w XV wieku przez króla Alfonsa V Aragońskiego, który z kolei nabył go drogą wymiany od zakonników z klasztoru San Juan de la Peña. Nie ma jednak jednoznacznych dowodów historycznych na określenie pełnej historii naczynia, które zgodnie z legendami miało zawędrować ze Świętym Piotrem do Rzymu i być wykorzystywane przez kolejnych papieży.

Kaplica Kielicha ze Świętym Graalem w Katedrze w Walencji
Kaplica Kielicha ze Świętym Graalem w Katedrze w Walencji

Kielich od 1916 roku wystawiony jest w Kaplicy Kielicha (hiszp. En la Capilla del Santo Cáliz), którą stworzono w gotyckim kapitularzu (dawniej sali służącej do spotkań kapłanów). Pomieszczenie wyróżnia się sklepieniem żebrowym w formie gwiazdy oraz szczegółowymi zdobieniami. Jeśli spojrzymy w górę zobaczymy niewielkie medaliony reprezentujące 12 apostołów oraz scenę przedstawiającą Koronację Maryi pośrodku.

Sam kielich znajduje się za szybą i możemy zobaczyć go jedynie z oddali. Relikwiarz z kielichem oddzielony jest od reszty pomieszczenia XV-wieczną i pokrytą płaskorzeźbami ścianą, która dawniej oddzielała nawę główną od chóru. Sceny na płaskorzeźbach przedstawiają historie ze Starego oraz Nowego Testamentu.

Niestety, nawet osoby z sokolim wzrokiem nie będą w stanie przyjrzeć się kielichowi zbyt dokładnie. Będąc w środku warto jednak zadrzeć szyję do góry i obejrzeć sklepienie oraz inne kaplicowe zdobienia. Na jednej ze ścian wiszą masywne łańcuchy, które dawniej wykorzystywano do zamykania portu we francuskiej Marsylii. Nad łańcuchem wisi XV-wieczna praca przedstawiająca Święto Trzech Króli.

Brama Apostołów (Puerta de los Apostoles) - Katedra w Walencji
Brama Apostołów (Puerta de los Apostoles) - Katedra w Walencji

Zwiedzanie katedry w Walencji

Katedrę możemy zwiedzić podczas samodzielnej wycieczki z przewodnikiem audio w języku angielskim. Podczas pobierania przewodnika audio musimy zostawić dokument potwierdzający naszą tożsamość, który otrzymamy zwracając urządzenie.

W trakcie zwiedzania możemy przejść przez katedrę, zajrzeć do kaplic bocznych, wejść do Kaplicy Kielicha oraz odwiedzić muzeum. Koszt zwiedzania to 8€. [stan na marzec 2018 roku]

Na zwiedzenie katedry z przewodnikiem audio oraz na wizytę w muzeum potrzebujemy około 60-90 minut.

Katedra udostępniona jest do zwiedzania przez cały rok. Dokładne godziny (różniące się w zależności od dnia lub sezonu) można sprawdzić na oficjalnej stronie. Ostatnie wejście do katedry możliwe jest do 45 minut przez oficjalną godziną zamknięcia. [stan na marzec 2018]

Teoretycznie do katedry możemy zajrzeć za darmo po oficjalnych godzinach otwarcia, ale trudno nam powiedzieć, czy taka możliwość istnieje każdego dnia. Niestety, najważniejsze z kaplic są wtedy zamknięte - dotyczy to także Kaplicy Kielicha ze Świętym Graalem. Jest to jednak dobre wyjście, jeśli chcielibyśmy tylko rzucić okiem na wnętrze świątyni. [stan na marzec 2018 roku]

Muzeum Katedralne

Podczas zwiedzania katedry odwiedzimy też muzeum, w którym trzymane są m.in.: dzieła sztuki, relikwiarze, księgi, manuskrypty czy naczynia liturgiczne. Wśród relikwiarzy znajduje się m.in. pojemnik ze szczątkami pochodzącego z Walencji papieża Kaliksta III. Interesującymi eksponatami są trzy modele, które przedstawiają etapy budowy katedry w: XIII, XIV i XV wieku.

Częścią muzeum są także podziemia z niewielkim stanowiskiem archeologicznym. W najlepszym stanie zachowała się cysterna z arabskiej cegielni. Oprócz niej w kilku pomieszczeniach zobaczymy m.in.: fragment murów arabskich, fragment murów domu i innych rzymskich budowli, pozostałości cmentarza czy fragment podłogi innej arabskiej cysterny. Niestety, do dziś zachowało się tak niewiele, że gdyby nie opisy (w języku hiszpańskim) to nie dało by się samodzielnie określić przeznaczenie pojedynczych ścian czy kamieni.

Olbrzymią wadą muzeum jest brak opisów eksponatów w języku angielskim. [stan na marzec 2018 roku]

Reklama