Stare Miasto w Pradze

Praga to jedno z najczęściej odwiedzanych przez turystów europejskich miast. Nie ma chyba wycieczki, która nie przeszłaby wąskimi uliczkami praskiej starówki. Zapoznajmy się zatem bliżej z historią tego miejsca oraz zabytkami praskiej starówki.

Stare Miasto w Pradze - granice obszaru

W 1992 roku na listę UNESCO wpisano Historyczne Centrum Pragi. Obszar chroniony (bez strefy buforowej) obejmował Hradczany, Małą Stranę, okolice Metronomu, Stare i Nowe Miasto oraz Wyszehrad. Zgodnie z podziałem administracyjnym Pragi Stare Miasto to część ograniczona od zachodu i północy Wełtawą, od południa ulicami Narodni i Na příkopě, od wschodu ulicą Revoluční 27, z wyłączeniem dzielnicy Josefov.

Historia

Ciągłość osadnicza na tym obszarze zaczyna się zdaniem historyków około VIII wieku naszej ery i często wiązana bywa z plemieniem Fraganeo wymienianym przez Geografa Bawarskiego. Wkrótce na pobliskich wzgórzach władcy z dynastii Przemyślidów wznieśli dwa zamki - Hradczany i Wyszehrad. Z pewnością ułatwiło to rozwój miasta zapewniając mu bezpieczeństwo. Ze wzmianek w kronikach wynika, że w X wieku (a być może nawet wcześniej) istniał drewniany most na Wełtawie (pojawiają się informacje o zniszczeniu przeprawy przez powódź). Prawdopodobnie nieco wcześniej powstała tu pierwsza murowana świątynia chrześcijańska. Miasto rozwijało się szybko między innymi dzięki prawu do organizowania targów.

W 1338 roku wzniesiono ratusz, który rozbudowano za panowania cesarza Karola IV. Jego czasy to prawdziwy "Złoty Wiek" Pragi, którą cesarz ukochał i wybrał na swoją siedzibę. Co ciekawe już wtedy rozebrano część dawnych murów miejskich co umożliwiło miastu rozwój. Odtąd mieszkańców chroniły mury Nowego Miasta oraz umocnienia na Hradczanach i na Wyszehradzie. Powstał Uniwersytet Karolinum oraz kamienny most znany dziś pod nazwą Mostu Karola.

W XV wieku w położonej na Starym Mieście kaplicy Betlejemskiej kazania głosił Jan Hus. W XVII wieku wiele budynków zostało zniszczonych przez pożar oraz podczas działań wojennych, jednak podczas ich odbudowywania starano się zachować dotychczasowy układ urbanistyczny. Od 1784 roku Stare Miasto zostało połączone z Wyszehradem, Hradczanami i innymi dzielnicami w jeden organizm miejski - Królewskie Miasto Pragę. Na przełomie XIX i XX wieku spora część Starego Miasta zamieszkana była przez biedotę i element kryminogenny. Podjęto więc decyzję o wyburzeniu części budynku i wzniesieniu w ich miejscu kamienic na odpowiednim poziomie. Niestety przy okazji raz na zawsze zniszczono wiele bezcennych zabytków. Literacką wizję tamtych czasów przedstawił Milos Urban w powieści "Lord Mord". Również podczas tzw. powstania praskiego w 1945 roku ostrzeliwane Stare Miasto znacznie ucierpiało. Na całe szczęście do dziś przetrwało wiele cudów architektury, które zachwycą niejednego turystę.

Zwiedzanie Starego Miasta w Pradze

Na tej niewielkiej przestrzeni skupiły się liczne historycznych budynków. Zwiedzanie wszystkich z nich zajmie nam wiele godzin (a chcąc zwiedzić od środka wszystko potrzebowalibyśmy nawet kilku dni), warto więc skupić na tym co interesuje nas najbardziej. Na szczęście cała dzielnica znajduje się w zasięgu spaceru. Wycieczkę możemy zacząć od zejścia z Mostu Karola.

Zabytki Starego Miasta w Pradze

Staromiejska Wieża Mostowa (Staroměstská mostecká věž)

Schodzących z Mostu Karola na teren Starego Miasta żegna gotycka wieża. Powstała podczas budowy mostu - ponoć pomysł na jej wzniesienie pochodził bezpośrednio od architekta Petera Parlera (tego samego, który projektował również katedrę św. Wita.

Na jednej z jej ścian umieszczono rzeźby przedstawiające cesarza Karola IV, jego syna Wacława IV oraz świętych Wita, Wojciecha i Zygmunta. Wieża dwukrotnie była punktem oporu: podczas walk ze Szwedami w 1648 roku i z Austriakami w 1848.

Wodociągi Staromiejskie (Staroměstská vodárna)

Na południe od Mostu Karola w nurt Wełtawy wżyna się zespół kilku budynków - to dawne wodociągi wraz z wieżą ciśnień. Wzniesione w stylu neorenesansowym budynki nie pełnią już swojej funkcji - dziś mieści się tam Muzeum Bedricha Smetany i modna restauracja.

Klementinum (Clementinum)

(Mariánské nám. 5)

Na wprost od zejścia z Mostu Karola naszym oczom ukazuje się zespół barokowych budynków z wyróżniającą się charakterystyczną fasadą Kościoła Najświętszego Zbawiciela (Kostel Nejsvětějšího Salvátora). To Clementinum (Klementinum) czyli dawne kolegium jezuickie, które Habsburgowie uczynili centrum walki z protestantyzmem. **Dziś działa tu kilka instytucji w tym Biblioteka Narodowa.

Warto odwiedzić doskonale zachowaną barokową bibliotekę, wejść na wieżę astronomiczną z widokiem na okolicę oraz zobaczyć średniowieczny rękopis - kodeks Wyszehradzki**

Dom Franza Kafki

(Nám. Franze Kafky 1)

Ulicą Platnéřską przedostaniem się na Rynek Staromiejski przechodząc przez niewielki plac Franza Kafki. To właśnie tutaj stał niegdyś dom, w którym urodził się słynny pisarz. Dawniej mieściło się tu jego muzeum (obecnie przeniesione w okolice Wyspy Kampa) dziś prozaika przypomina umieszczona na rogu tablica.

Rynek Staromiejski (Staroměstské náměstí)

Już z daleka widzimy duży pomnik Jana Husa. Został on wystawiony w rocznicę śmierci tego religijnego reformatora. Obok słynnego kaznodziei widzimy tu jego wyznawców, którzy po klęsce rewolty (połamane tarcze) zmuszeni zostali do opuszczenia kraju. Młoda kobieta z dziećmi symbolizuje odrodzenie się narodu w niedalekiej przyszłości.

Północną pierzeją rynku otwiera fasada barokowego Kościoła świętego Mikołaja (Kostel svatého Mikuláše). Ta dawna katolicka świątynia, służyła też prawosławnym, a obecnie należy do Czechosłowackiego Kościoła Husyckiego (we wnętrzu dostrzeżemy symbole narodowe). Często organizuje się tam koncerty muzyki poważnej.

W rogu zachodniej pierzei widzimy rokokowy Pałac Kińskich (Staroměstské námestí 11 i 12). Budynek ten pełnił różne funkcje mieszcząc szkołę (uczył się tutaj Franz Kafka), prywatne mieszkania czy muzeum sztuki. Warto zwrócić uwagę na przylegający do pałacu Dom pod Kamiennym Dzwonem. Ten pierwotnie średniowieczny budynek jeszcze po wojnie posiadał barokową fasadę. Jego rekonstrukcja do dziś budzi kontrowersje wśród historyków sztuki. Co ciekawe istnieje prawdopodobieństwo, że to właśnie w tym miejscu urodził się cesarz Karol IV. Nazwa budynku wzięła się od umieszczonego w narożu dzwonu. Według legendy zamontowano go tu na pamiątkę starszego dzwonu, którym chrześcijanie dali znak do bitwy przeciw pogance Drahomirze (morderczyni św. Ludmiły Czeskiej).

Ratusz Staromiejski (Staroměstská radnice)

Jednym z najcenniejszych zabytków Starego Miasta jak i całej Pragi jest średniowieczny ratusz ze słynnym zegarem Orloj. Powstał on z przebudowy stojącej tu niegdyś kamienicy, do której w późniejszych latach dobudowano dumną wieżę. Ratusz był kilkukrotnie przebudowywany i jeszcze przed drugą wojną światową zajmował znacznie większy obszar. Niestety w 1945 roku w czasie walk czeskich powstańców z wojskami niemieckich zniszczeniu uległa cała północna część budowli.

Zegar astronomiczny

Przetrwał na szczęście słynny zegar astronomiczny, przed którym o każdej pełnej godzinie zbierają się wycieczki, aby zobaczyć pochód poruszających się figurek.

Zwiedzanie ratusza

Ratusz można również zwiedzać oraz wejść na jego wieżę - wszystko to po zakupie jednego biletu wstępu. W trakcie wizyty zobaczymy: romańsko-gotyckie piwnice, zabytkowe pomieszczenia oraz kaplicę. Na koniec możemy wejść schodami na wieżę lub za dodatkową opłatą wjechać windą (przed którą prawdopodobnie zdąży uformować się kolejka).

Kościół Najświętszej Marii Panny przed Tynem (Kostel Matky Boží před Týnem)

Dwie potężne wieże średniowiecznego kościoła jakie widzimy za wschodnią fasadą rynku to tak zwany "kościół tyński". Jego nazwa pochodzi od Tynu czyli dawnego budynku gildii kupieckiej i komory podatkowej, który znajduje się za świątynią. Ta zaś, w swej obecnej formie, powstała na miejscu romańskiej kaplicy. Przez długi czas kościół opanowany był przez husytów, którzy na fasadzie umieścili kielich. Po bitwie pod Białą Górą, katolicy przerobili ozdobę na wizerunek Matki Bożej, który widzimy tu do dziś.

Na terenie świątyni pochowano słynnego astronoma Tychona Brahe. Z małym dzwonkiem umieszczonym w jednej z wież związana jest legenda - ponoć zawieszono go na pamiątkę tragicznego wydarzenia. Pewna kobieta w gniewie udusiła swoją służącą gdy ta modliła się przy dźwięku dzwonów zamiast pomóc pani przy ubieraniu się. Wprawdzie szlachciankę uwolniono od kary, ale nie uspokoiło to jej sumienia. Dopiero rozdanie majątku ubogim i wstąpienie do klasztoru przyniosło ukojenie.

Carolinum

Jednym z najważniejszych projektów ukochanego cesarza Czechów czyli Karola IV było stworzenie w Pradze uniwersytetu. Zamysł ten udało się zrealizować w roku 1349 (chociaż pierwszy akt wydano dwa lata wcześniej, a powszechnie przyjętą datą założenia uczelni jest rok 1348). Warto udać się na skrzyżowanie ulic Rytirskiej i Ovocný trh - tam zachowała się najstarsza część uniwersyteckich zabudowań. Obok możemy zobaczyć ciekawą rzeźbę - posępna pusta w środku postać to posąg Komandora z Don Giovanniego Mozarta. Dzieło Anny Chromy upamiętnia premierę tej słynnej opery, która odbyła się w Pradze. Praska publiczność, w przeciwieństwie do wiedeńskiej, była zachwycona dziełem kompozytora.

Klasztor św. Agnieszki Czeskiej (Anežský klášter, U Milosrdných)

To prawdopodobnie najstarsza gotycka budowla w całych Czechach. Założyła ją królewna Agnieszka z rodu Przemyślidów, która została zakonnicą, a po śmierci dostąpiła chwały ołtarzy. Dziś w dawnych klasztorze mieści się oddział Galerii Narodowej w Pradze prezentujący zbiory sztuki średniowiecznej. Miłośnicy tego okresu w historii sztuki powinni przeznaczyć trochę czasu na zobaczenie tej niezwykłej kolekcji.

Przy klasztorze funkcjonują ogrody, które ozdobiono niemal 20 rzeźbami wykonanymi przez czeskich artystów współczesnych.

Bazylika św. Jakuba Większego (Kostel svatého Jakuba Většího)

(Malá Štupartská 635/6)

Ten, na pierwszy rzut oka, niepozorny kościół kryje wewnątrz przepiękne barokowe wnętrze. Długie (ponoć trzecie co do długości w mieście) zachwyca barwami i licznymi posągami. Warto zwrócić uwagę na umieszczone na każdym z wejść płaskorzeźby przedstawiające świętych: Franciszka, Jakuba Większego i Antoniego z Padwy.

Kościół posiada zabytkowe i doskonale zachowane organy - stąd często odbywają się tu koncerty muzyki poważnej.

Dom pod Czarną Madonną (Dům U Černé Matky Boží)

(Ovocný trh 19)

Kubizm w architekturze to niezbyt często spotykany styl. Między innymi właśnie dlatego warto udać się na ulicę Ovocný trh aby tam zobaczyć dzieło Josefa Gočára jednego z ciekawszych czeskich architektów pierwszej połowy XX wieku. Wewnątrz mieści się galeria prezentująca dzieła czeskiego kubizmu.

Miejski Dom Reprezentacyjny i okolice (Obecni Dum)

(nám. Republiky 5)

Można śmiało stwierdzić, że to jedno z najpiękniejszych miejsc na całym Starym Mieście. Dawniej znajdował się tu pałac królewski, ale zrujnowany budynek rozebrano na początku XX wieku i wzniesiono przepiękną secesyjną budowlę. **Dziś w jej wnętrzu znajduje się m. in. restauracja, kawiarnia, galeria i sala koncertowa.

Do Miejskiego Domu przylega średniowieczna Baszta Prochowa (Prašná brána) pełniąca funkcję punktu widokowego - bilet normalny kosztuje 150,00 Kč (26,05 zł).

Kościół św. Idziego (Kostel svatého Jiljí)

(Husova 228/17)

Ta niewielka świątynia łącząca barokowe wnętrze z gotycką architekturą służy polskim dominikanom. Właśnie tutaj można wziąć udział w Mszy Świętej odprawianej w języku polskim.

Kaplica Betlejemska (Betlémská kaple v Praze)

(Betlémské nám. 255/4)

Dwa charakterystyczne ostre szczyty to pozostałość po dawnej kaplicy, w której kazania głosili Jan Hus i Thomas Müntzer. Oryginalna budowla rozebrana została przez Austriaków w XVIII wieku. Przetrwały jednak jej fragmenty, które zamontowano w fasadach kamienic. Dopiero po II wojnie światowej domy mieszkalne rozebrano i na podstawie zachowanych grafik oraz planów zrekonstruowana kaplicę.