Bazylika św. Stefana w Budapeszcie - zwiedzanie, historia, taras widokowy

Może to nieco zaskakujące, ale dumna Bazylika św. Stefana (węg. Szent István-bazilika) w Budapeszcie ma niecałe dwieście lat. Nie zmienia to jednak faktu, że jest jednym z ciekawszych kościołów stolicy oraz swoistym pomnikiem epoki i arcydziełem historyzmu.

Historia

Według źródeł w miejscu gdzie dziś wznosi się bazylika stał niegdyś cyrk słynący z odbywających się wewnątrz walk zwierząt. Ziemię kupił jeden z bogatych mieszczan János Zitterbarth, który wybudował tu niewielką świątynię. Okoliczni mieszkańcy zaczęli zbiórkę pieniędzy na budowę większego kościoła. W 1838 doszło do wielkiej powodzi - Dunaj wystąpił z brzegów i spora część Pesztu znalazła się pod wodą. Wyjątek stanowił obecny Plac Świętego Stefana, na którym ratunek znalazły setki ludzi. Kiedy po ocalałych przybyły łodzie złożono przysięgę, że na tym miejscu stanie piękna świątynia. Na architekta wybrano Józefa Hilda, który zaprojektował neoklasyczny kościół. Jednak jego budowa cały czas napotykała na problemy. Najpierw wybuchło węgierskie powstanie narodowe, później zmarł Hild. W 1867 roku doszło do prawdziwej tragedii - na skutek błędów architektonicznych (źle obliczono głębokość fundamentów) oraz użycia materiałów gorszej jakości zawaliła się kopuła. Kościół trzeba było rozebrać i raz jeszcze rozpoczynać budowę.

Nowym architektem został Miklós Ybl, który przeprojektował plany Hilda nadając kościołowi rys neorenesansowy. Nie dożył on jednak ukończenia robót, zmarł w roku 1891 na 14 lat przed konsekrowaniem świątyni.

Podczas drugiej wojny światowej w podziemiach ukryto węgierskie dzieła sztuki. Mimo, że budynek został poważnie uszkodzony podczas nalotów skarby ocalały. Rozpoczęto odbudowę, ale w 1947 roku pożar zniszczył kopułę. Narodowa zbiórka ofiar pozwoliła kontynuować remont. W 1982 roku bazylikę uszkodziła wichura, przy okazji remontu zdecydowano się przeprowadzić całkowitą renowację, której efekty możemy oglądać od 2003 roku.

Bazylika św. Stefana w Budapeszcie i jej architektura

Wprawdzie budapesztańska świątynia nosi tytuł bazyliki, ale nie jest nią w architektonicznym rozumieniu tego słowa. Mamy tu do czynienia z kościołem na planie centralnym, którego projekt oparty został o kształt krzyża greckiego. Środek przykrywa olbrzymia, złożona z dziewięciu części, kopuła.

W ołtarzach bocznych możemy zobaczyć liczne rzeźby wyobrażające świętych. Większość z nich to wyniesieni na ołtarze Węgrzy: św. Laszlo (Władysław), św. Gellert (Gerard) czy św. Emeryk.

Na zewnątrz możemy dostrzec postacie ewangelistów, Apostołów, św. Hieronima, św. Augustyna i św. Grzegorza. Ponoć w całym kościele można naliczyć ponad 80 rzeźb. Warto zwrócić uwagę na fronton świątyni. W trójkątny wzór wpisano płaskorzeźbę przedstawiającą węgierskich świętych oddających hołd tronującej Matce Bożej. Poniżej zapisano zdanie z czternastego rozdziału Ewangelii wg św. Jana: "Ego sum via et veritas, et vita" czyli "Ja jestem drogą, prawdą i życiem".

Bazylika św. Stefana w Budapeszcie - wnętrze i zabytki

Wnętrze świątyni zachwyca mnogością kolorów i licznymi zdobieniami. Warto dobrze się im przyjrzeć bo wyszły spod ręki najważniejszych węgierskich artystów XX (część z nich powstała po wojnie podczas odbudowy zniszczonego kościoła). I tak na przykład János Fadrusz wyrzeźbił posąg św. króla Władysława, Matkę Bożą Pátzay Pál a świętą Teresę z Lisieux Béni Ferenczy.

Do najważniejszych zabytków Bazyliki należą:

• Prawica świętego Stefana (Szent Jobb) - to właśnie w kaplicy Bazyliki znajduje się najsłynniejsza węgierska relikwia - zmumifikowana ręką świętego króla Stefana. Był on pierwszym koronowanym władcą zjednoczonego państwa węgierskiego. Ponoć umierając uniósł do góry dłoń z koroną i błogosławił swym poddanym. Król został pochowany w mieście Szekesfehervar (sprawdź też: Székesfehérvár (Białogród Stołeczny) - zwiedzanie), a część jego szczątków podzielono na relikwie. Do naszych czasów dotrwała dłoń przechowywana dziś w Bazylice. W czasie jednego z węgierskich świąt narodowych (20 sierpnia) relikwie obnosi się w uroczystej procesji.

• Krypty - od niedawna w kryptach bazyliki chowani są świeccy. I choć może to być pewnym zaskoczeniem dla turystów spoczywają tam m. in. piłkarze Dezső Novák, Ferenc Puskas czy Zoltán Varga, aktorka Lenke Lorán czy piosenkarz László Aradszky.

• Dzwony - na wieżach zgromadzono kilka dużych dzwonów, z których Święty Stefan jest największym takim instrumentem na Węgrzech. Co ciekawe jest on stosunkowo nowy - wykonany został w 1990 roku. Jego poprzednik został zabrany z Bazyliki i przetopiony podczas II wojny światowej.

Taras widokowy na kopule

Do największych atrakcji świątyni należy taras widokowy utworzony na kopule zabytku, z którego zobaczymy jej detale architektoniczne oraz panoramę okolicy. Na górę możemy wjechać windą lub wejść schodami - w tym drugim przypadku do pokonania będziemy mieć aż 364 stopnie!

Skarbiec

Wewnątrz bazyliki znalazło się również miejsce na skarbiec, w którym przechowywane są najróżniejsze zabytki liturgiczne oraz dzieła sztuki zgromadzone lub otrzymane na przestrzeni wieków. Mimo że muzeum nie należy do największych, to posiada w swojej kolekcji kilka eksponatów, które powinny zwrócić naszą uwagę.

Zwiedzanie Bazyliki św. Stefana - bilety i informacje praktyczne

Stan na 15 lipca 2022

Od jakiegoś czasu wizyta w budapesztańskiej Bazylice jest biletowana.

Do wyboru są trzy rodzaje wejściówek:

• bilet upoważniający do zwiedzania samej świątyni - 1200 Ft (13,32 zł),
• bilet do skarbca oraz na taras widokowy - 2200 Ft (24,42 zł),
• bilet łączony do wszystkich trzech atrakcji - 3200 Ft (35,52 zł).

Dostępne są również bilety ulgowe dla dzieci i młodzieży, dla seniorów oraz bilety rodzinne. Wszystkie z nich znajdziecie na oficjalnej stronie

Kościół znajduje się w samym centrum miasta, na lewym brzegu Dunaju. Najbliższe stacje metra to Bajcsy-Zsilinszky út (zabytkowa żółta linia) i Arany János utca (linia niebieska).

Bazylika św. Stefana - dni i godziny otwarcia

Stan na 15 lipca 2022

Aktualne dni i godziny otwarcia sprawdzimy na oficjalnej stronie świątyni.

Ciekawostki o Bazylice św. Stefana w Budapeszcie

• Jest to trzeci najwyższy budynek na Węgrzech (po Parlamencie i Bazylice św. Wojciecha w Ostrzyhomiu) liczy 96 metrów wysokości.
• Do wykonywania dekoracji Bazyliki zużyto ok. 40 kilogramów złota.
• Ponoć podczas uroczystych mszy w środku może zmieścić się ponad 8000 wiernych.