Mamerki: bunkry, zwiedzanie, wieża widokowa

Mamerki to niewielka osada leżąca nieopodal zachodniego brzegu jeziora Mamry. Miejsce to swoją rozpoznawalność zawdzięcza zachowanym w dobrym stanie niemieckim bunkrom, które zbudowano w trakcie II wojny światowej na potrzeby Kwatery Głównej Niemieckich Wojsk Lądowych (OKH).

Pozostałości po niemieckim kompleksie pełnią dziś funkcje atrakcji turystycznej. Część zabudowań zaadaptowano na obiekty muzealne i wystawowe. Na odwiedzających czeka również najwyższa na Mazurach wieża widokowa.

Mamerki: bunkry Kwatery Głównej Niemieckich Wojsk Lądowych (OKH)

O Wilczym Szańcu, czyli głównej kwaterze Adolfa Hitlera, słyszał niemal każdy. Pozostałości po tym betonowym mieście są jedną z najczęściej odwiedzanych mazurskich atrakcji (więcej: Wilczy Szaniec: zwiedzanie kwatery głównej Hitlera). Przewagą Mamerek jest jednak fakt, że kompleks ten nie został wysadzony przez wycofujące się wojska niemieckie i tutejsze bunkry przetrwały w stanie praktycznie nienaruszonym (i możemy do nich zajrzeć).

A skąd właściwie wzięły się masywne betonowe budowle pośrodku mazurskiego lasu? Niemcy przygotowując się do realizacji planu Barbarossa (ataku zbrojnego na ZSRR) zakładali, że front wschodni zostanie otworzony na kilka miesięcy. Żeby ułatwić dowodzenie zdecydowano o stworzeniu na terenie Prus Wschodnich sieci kwater dla najważniejszych ministerstw oraz rodzajów sił zbrojnych, w których do czasu pokonania Rosjan mieli przebywać najważniejsi oficjele.

Jako lokalizację wybrano krainę Wielkich Jezior Mazurskich. Obszar ten był gęsto zalesiony, słabo zabudowany, a do tego silnie umocniony - w latach 20. i 30. powstał długi pas umocnień oraz schronów, którego celem było zatrzymanie ewentualnej sowieckiej inwazji.

Na miejsce budowy kwatery głównej wojsk lądowych wybrano osadę Mamerki (niem. Mauerwald). Pierwsze zabudowania zaczęły pojawiać się już w 1940 roku, a w kolejnym roku kwatera została zasiedlona. Najważniejsi dowódcy przybyli do Mamerek w dniu rozpoczęcia inwazji 22 czerwca 1941 roku. Niemcy ponieśli jednak klęskę na froncie wschodnim, a mazurska kwatera aż do grudnia 1944 roku pełniła funkcje stałej siedziby najważniejszych generałów oraz feldmarszałków niemieckiej armii.

W sumie na terenie kompleksu powstało ponad 250 budynków (około 140 betonowych, reszta drewnianych), w tym 30 bunkrów, które przetrwały do naszych czasów. Kwatera podzielona była na trzy oddzielone od siebie strefy:

• Miasto Brygidy (niem. Brigitten-Stadt) - na jej terenie znajdowały się m.in.: Centrum Łączności oraz poczta,
• Fritz (nazwano ją na cześć króla Fryderyka II Wielkiego) - gdzie swoje siedziby mieli najważniejsi dowódcy, w tym Szef Sztabu Generalnego (OKH),
• Quelle (pol. Źródło), będąca siedzibą Generalnego Kwatermistrzostwa (OKH).

Do Mamerek przybywali najważniejsi dowódcy niemieckiej armii (m.in. gen. Erwin Rommel) oraz inni oficjele (w tym sam Adolf Hitler czy węgierski dyktator Miklós Horthy).

Siły niemieckie wycofały się z Mamerek pod naporem sowieckiej ofensywy, nie decydując się ostatecznie na wysadzenie bunkrów.

Mamerki: zwiedzanie, atrakcje, informacje praktyczne

stan na sierpień 2020

Kasa biletowa znajduje się przy parkingu na terenie strefy Miasto Brygidy (współrzędne: 54.182918, 21.649741), i to właśnie tam rozpoczynamy zwiedzanie. W tej części czekają na nas dwa połączone podziemnym tunelem bunkry, a także muzeum i wieża widokowa kawałek dalej.

Po ich zwiedzeniu możemy udać się do masywnych bunkrów nazywanych gigantami, które znajdują się na terenie strefy Quelle. Są one oddalone kilkaset metrów od Miasta Brygidy i najłatwiej podjechać do nich samochodem (współrzędne parkingu przy strefie Quelle: 54.185599, 21.650465).

Obie strefy powinniśmy zwiedzić bez pośpiechu w około 90-120 minut.

Turyści posiadający więcej czasu (i chęci) mogą wybrać się dodatkowo na spacer do strefy Fritz, gdzie również zachowało się kilka zabudowań. Leży ona kawałek na północny-zachód od Miasta Brygidy.

Atrakcje Mamerek

Bunkry Centrum Dowodzenia i Łączności

Naszą wizytę rozpoczynamy od zwiedzenia dwóch bunkrów, w których mieściło się Centrum Dowodzenia i Łączności. To właśnie tam odbierano meldunki z frontu i decydowano o kolejnych krokach.

W dawnym centrum łączności przygotowano kilka makiet, które naszym zdaniem nie każdemu przypadną do gustu.

Wartą uwagi atrakcją jest za to możliwość przejścia podziemnym tunelem o długości około 30 metrów, który łączy oba obiekty.

Wieża widokowa, czyli jezioro Mamry z góry

Popularną atrakcją kompleksu jest wysoka na 38 metrów wieża widokowa, ze szczytu której rozpościera się widok na jezioro Mamry.

Do pokonania jest około 200 schodów, ale to nie one stanowią największy problem. Część osób odczuwa mocny dyskomfort z powodu mocnych drgań, w które wprawiana jest wieża podczas dowolnego ruchu. Stojąc na tarasie widokowym wielokrotnie odczujemy kroki innych odwiedzających.

Muzeum II wojny światowej

W budynku obok wieży widokowej przygotowano muzeum poświęcone II wojnie światowej, które składa się z kilku wystaw. Nam nie wszystkie ekspozycje przypadły do gustu (zwłaszcza replika Bursztynowej Komnaty), ale kilka wystaw przykuło naszą uwagę.

W środku zobaczymy m.in.:

• tablice informacyjne przybliżające historię frontu wschodniego,
• wystawę o Kanale Mazurskim,
• replikę okrętu U-Boot,
• makiety: bitwy pod Kurskiem (24 ㎡) oraz bitwy o Stalinigrad (16 ㎡),
• wystawę poświęconą Bursztynowej Komnacie oraz jej replikę.

A skąd pomysł na poświęcenie wystawy słynnej Bursztynowej Komnacie? Więziony w Barczewie Erich Koch (nadprezydent Prus Wschodnich, który aż do śmierci przebywał w polskim więzieniu) miał zeznać, że drogocenny skarb ukryto właśnie w Mamerkach, w podziemiach bunkru numer 31. Według relacji okolicznych mieszkańców przywieziony na miejsce Koch osobiście wskazał lokalizację, ale pomimo wysadzenia fundamentów niczego nie odnaleziono.

Inna legenda wiąże Mamerki z podwodnymi okrętami typu U-Boot. Przez lata wierzono, że produkowano je w olbrzymich schronach (o rozmiarach 21 na 13 metrów) na terenie strefy Fritz, a następnie transportowano Kanałem Mazurskim do Bałtyku.

Strefa Quelle: bunkry giganty dostępne dla zwiedzających

Dla wielu odwiedzających największą atrakcją Mamerek jest możliwość wejścia do dwóch tzw. bunkrów gigantów, które znajdują się w strefie Quelle. Budowle te swój przydomek zawdzięczają grubemu stropowi z żelbetonu, którym przykryto je w 1944 roku.

Zajmowali je gen. Urlich Liss (szef Oddziału Obce Armie "Zachód") oraz gen. Eduard Wagner (generalny kwatermistrz OKH). Pierwszy z bunkrów posiada 5 pomieszczeń, a drugi 2. Ich ściany i stropy mają nawet siedem metrów grubości.

Schrony te przetrwały w dobrym stanie i możemy przejść przez ich ciemne korytarze oraz zajrzeć do wewnętrznych komnat. Oprócz bunkrów gigantów możliwe do odwiedzenia są także 3 standardowe schrony. Przed każdym z obiektów umieszczono tablicę z podstawowymi informacjami.

Uwaga! W środku jest ciemno i mokro. Warto mieć ze sobą latarkę (wystarczy w telefonie) oraz wygodne buty.

Bunkry znajdują się w lesie i prowadzi pomiędzy nimi leśna ścieżka.

Mamerki: cennik, godziny otwarcia

stan na sierpień 2020

• bilet normalny: 17 zł,
• bilet ulgowy dla dzieci: 12 zł,
• opłata za parking: 5 zł.

Aktualne dni i godziny otwarcia najlepiej sprawdzić tutaj.