Lubeka: atrakcje, zwiedzanie, zabytki. Co warto zobaczyć?

Lubeka (niem. Lübeck) to jedno z najpotężniejszych niegdyś średniowiecznych miast portowych i kupieckich. Była siłą dominującą w Hanzie, a o jej chwale świadczy chociażby fakt, że na jej wzór założono miasta takie jak Gdańsk oraz Wismar.

Do dziś w mieście przetrwało wiele śladów po tamtych czasach, zwłaszcza zabytkowych kościołów oraz fortyfikacji - doceniła to organizacja UNESCO wpisując w 1987 roku lubecką starówkę na listę dziedzictwa kulturowego. Lubeka wśród turystów znana jest również ze swojej nadmorskiej dzielnicy Travemünde, czyli popularnego kurortu plażowego i jednocześnie największego niemieckiego portu na Morzu Bałtyckim.

Zwiedzanie Lubeki

Historyczne stare miasto znajduje się na niedużej wyspie, którą możemy wygodnie eksplorować piechotą - bez potrzeby korzystania z komunikacji miejskiej. Jeżeli jednak chcielibyśmy odwiedzić również Travemünde, będziemy musieli skorzystać z pociągu lub autobusu.

Co warto zobaczyć w Lubece? Największe atrakcje i zabytki

Do najważniejszych zabytków w mieście należą pozostałości dawnych fortyfikacji i kilka średniowiecznych kościołów oraz innych budynków. To między innymi z ich powodu Lubeka nazywana jest Miastem Siedmiu Wież.

Brama Holsztyńska (Holstentor) i dawne mury obronne

Mimo swojego potęgi (a może właśnie z jej powodu) Lubeka wielokrotnie narażona była na ataki obcych wojsk. Właśnie z tej przyczyny miasto otoczono pierścieniem murów - do centrum można było dostać się przez potężne bramy. Najsłynniejsza z nich to Brama Holsztyńska (położona przy Holstentorplatz), która jest swoistą wizytówką miasta. Wyposażona w dwie grube wieże, została zbudowana na podmokłym podłożu, co doprowadziło do osiadania części konstrukcji (jeśli przyjrzymy się jej uważnie to zobaczymy, że całość jest krzywa). Ze względu na zły stan zachowania w XIX wieku chciano całość rozebrać, ale na całe szczęście Rada Miasta odrzuciła ten projekt, w zamian za to organizując odbudowę zabytku.

Spichlerze solne (Salzspeicher)

Grupa ceglanych budynków o ostrych szczytach położnych obok Bramy Holsztyńskiej to dawne spichlerze solne (adres: Wallstraße 1). Lubeka była miastem portowym czerpiącym duże dochody z rybołówstwa, potrzebowano więc dużych ilości soli do konserwacji ryb. Sól kupowano więc w nieodległym Lüneburgu i spławiano do Lubecki rzeką Trave (a dokładniej kanałem Stecknitz).

Katedra (Lübecker Dom)

Katedra należy do najstarszych zabytków Lubeki - jej budowę rozpoczęto w drugiej połowie XII wieku. Położona nieco na uboczu budowla nie uniknęła jednak zniszczeń podczas II wojny światowej, kiedy została niemal doszczętnie zniszczona. Wiele z gromadzonych tu przez lata dzieł sztuki zostało bezpowrotnie straconych, ale do naszych czasów przetrwał zabytkowy ołtarz, kaplice grobowe, średniowieczny krucyfiks Bernta Notke (o wysokości aż 17 m) i przepiękne lektorium z ozdobnym zegarem.

Pośród fresków u góry głównej nawy (po jej prawej stronie) zobaczymy polichromię przedstawiającą mężczyznę mierzącego z łuku (lub kuszy) do jelenia. To ilustracja średniowiecznej legendy związanej z założeniem świątyni. Ponoć w tych okolicach Henryk III Lew spotkał w lesie jelenia niosącego złoty łańcuch. Książę zastrzelił zwierzę, a ze sprzedaży drogocennej biżuterii ufundował katedrę.

Ratusz (Lübecker Rathaus)

To jeden z najświetniejszych budynków miasta i bodaj najcenniejszy z zachowanych zabytków. Budowę gmachu rozpoczęto w 1230 roku, ale na przestrzeni wieków był on wielokrotnie przebudowywany. Wprawne oko dostrzeże elementy kilku prądów architektonicznych. Do naszych czasów przetrwały np. romańskie sklepienia piwnic, gotycka ceglana fasada, renesansowe schody i biała część fasady oraz sporo elementów historyzujących. Mimo zniszczenia niektórych sal (np. Kriegsstube) część z nich zachowała się w bardzo dobrym stanie i dziś można je obejrzeć.

Kościół św. Piotra i punkt widokowy na wieży

Historia kościoła św. Piotra (St. Petri zu Lübeck / Petrikirche) jest dość charakterystyczna dla wielu budowli tego okresu - pierwszą romańską świątynię przebudowano w stylu gotyckim. Poważnie zniszczony podczas bombardowań z 1942 roku przez wiele lat nie pełnił funkcji sakralnych. Zastanawiano się nawet nad przekształceniem go w muzeum, ale dziś spełnia równocześnie funkcje kulturalne i religijne.

Kościół Mariacki (Marienkirche zu Lübeck)

W centralnej części miasta w okolicach ratusza wznosi się potężna gotycka budowla. To Kościół Mariacki, który przez lata był prawdziwą dumą miasta. Dawniej znajdowała się tu drewniana, a później kamienna świątynia. Jednak bogaci kupcy z hanzeatyckiego miasta pragnęli takiej, która olśniewałaby przybyszów.

Powstała trójnawowa, gotycka bazylika o wysokości ponad 120 metrów. Świątynia została bardzo poważnie uszkodzona podczas drugiej wojny światowej - bezpowrotnie utracono wiele cennych elementów wyposażenia. Co ciekawe, podczas jej odbudowy pod warstwą tynku odkryto zachowane średniowieczne malowidła. Poza nimi zniszczenia przetrwał ołtarz Zaśnięcia NMP, chrzcielnica, niektóre rzeźby i płyty nagrobne. W kościele zobaczymy również zniszczone dzwony leżące dokładnie w tym samym miejscu, co zaraz po bombardowaniu.

Zegar astronomiczny, który możemy oglądać w środku to niestety kopia - oryginał spłonął podczas bombardowań (przetrwały tylko nieliczne elementy). Na całe szczęście lubecki zegarmistrz Paul Behrens po zebraniu odpowiedniej sumy pieniędzy odtworzył arcydzieło.

Europejskie Muzeum Hanzy i dawny zamek (Europäisches Hansemuseum)

Nowoczesne Europejskie Muzeum Hanzy (Europäisches Hansemuseum) należy do najpopularniejszych atrakcji Lubeki. Inauguracja placówki miała miejsce w 2015 roku. W środku na ponad 7400 metrach kwadratowych przygotowane liczne multimedialne wystawy poświęcone Lidze Hanzeatyckiej oraz jej dziedzictwu, a samo muzeum jest największym na świecie poświęconym tej tematyce.

Ciekawa jest również lokalizacja muzeum na tzw. wzgórzu zamkowym. W czasach słowiańskich stała tu budowla obronna nazywana Bucu. Nowe fortyfikacje wznieśli rezydujący tu później niemieccy książęta. Jednak po zwycięstwie lubeczan nad Duńczykami w bitwie pod Bornhöved w 1228 roku na miejscu zamku powstał klasztor, do którego sprowadzono zakon dominikanów. Po reformacji miejsce to przechodziło różne losy (mieścił się tu sąd, ale też muzeum) aby w XXI wieku stać się siedzibą najważniejszego lubeckiego muzeum. Placówka otrzymała nowoczesną siedzibę postawioną na skraju zamkowego wzgórza.

Nawet jeśli nie zamierzamy zwiedzać tego multimedialnego muzeum warto przejść się między dawnymi zabudowaniami klasztornymi, a ze specjalnego tarasu popatrzeć na pobliski port.

Szpital Świętego Ducha (Heiligen-Geist-Hospital)

W bogatych średniowiecznych miastach bardzo często powstawały tego rodzaju placówki. Ich celem było przede wszystkich zbawienie dusz fundatorów i dobrodziejów takiego szpitala. Z dobrowolnych ofiar tych ludzi zapewniano jedzenie i dach nad głową ubogim i potrzebującym - leczenie było raczej dodatkową formą działalności. Stąd też instytucje te to w naszym współczesnym rozumieniu raczej przytułki dla ubogich niż szpitale sensu stricto. Bogaci lubeccy mieszczanie ufundowali taki budynek w 1286 roku. Podczas reformacji zmieniono jego funkcję na dom starców.

Marcepan - słodki przysmak z Lubeki

Chlubą Lubeki jest marcepan. Słodka masa cukiernicza, wyrabiana ze zmielonych migdałów i cukru, zawładnęła podniebieniami lubeckich kupców. Z racji tego, że w Lubece kwitł handel jej mieszkańcy mogli sprowadzać migdał na dość dużą skalę. Stąd marcepan na stałe zagościł na tutejszych stołach, a dziś jest uznawany za produkt regionalny. Ten słodki przysmaki można nabyć w kilku miejscach w mieście - marcepan kupimy na przykład w niektórych sklepach położonych w okolicach Bramy Holsztyńskiej.

Dom Buddenbrooków (Buddenbrookhaus)

Dla miłośników klasyki literatury pozycja obowiązkowa! Ta mieszczańska kamienica przez prawie pół wieku należała do rodziny Mannów, z której pochodził słynny pisarz i noblista Thomas Mann. Kamienica, podobnie jak Lubeka i okolice (np. Travemünde) to miejsce akcji powieści "Buddenbrookowie. Dzieje upadku rodziny". Ta wielowątkowa saga mieszczańskiej rodziny zapewniła sławę Mannowi, a w 1929 roku Literacką Nagrodę Nobla. Kamienica została zniszczona podczas alianckich nalotów na Lubekę, ale na szczęście zdecydowano się na odbudowę. Oryginalna jest tylko fasada i podpiwniczenie. W środku zobaczymy wystawę poświęconą twórczości noblisty oraz sale swym wystrojem nawiązujące do treści książki.

Günter Grass-House

W Lubece możemy zwiedzić również muzeum drugiego z pisarzy związanych z miastem. Günter Gras, który podobnie jak Mann otrzymał Literacką Nagrodę Nobla, wprawdzie mieszkał pod miastem, ale w tej kamienicy otworzył dom kultury o nazwie "Grass-House". Dziś znajduje się tu wystawa poświęcona życiu i twórczości autora.

Kościół św. Jakuba (St. Jakobi zu Lübeck)

To jedna z nielicznych budowli, która nie została zniszczona w 1942 roku. Świątynia bywa nazywana "marynistyczną" ze względu na kaplicę Wittenkapelle poświęconą ludziom, którzy zginęli na morzu (umieszczono tu łódź ratunkową z niemieckiego żaglowca "Pamir", który zatonął w 1967 roku podczas gwałtownego sztormu).

Atrakcje Lubeki poza utartym szlakiem

Opisane przez nas dotychczas miejsca to rzecz jasna nie wszystkie zabytki tego niezwykle interesującego miasta. Warto zobaczyć jeszcze m.in.:

• Średniowieczny kościół św. Idziego (St. Aegidien zu Lübeck).
• Gotycki kościół św. Katarzyny (St. Katharinen zu Lübeck) - dziś mieści się w nim niewielkie muzeum.
• Muzeum Willego Brandta - niemieckiego polityka i laureata Pokojowej Nagrody Nobla (Willy Brandt House, Königstraße 21 - wstęp bezpłatny).
• Budynek pod adresem An d. Mauer 51 będący połączeniem gotyckiej wieży oraz szachulcowego domu mieszkalnego. Natrafianie na takie zabytki to jeden z powodów, dla których lubimy wędrować po historycznych centrach niemieckich miast.

Travemünde - nadmorski kurort w Lubece

Travemünde można porównać do polskich nadmorskich miast, np. do Sopotu czy Władysławowa. Warto pamiętać, że jest jednym z najbardziej popularnych kurortów morskich w Niemczech - każdego roku wakacje spędzają tam tysiące ludzi, a w sezonie można spodziewać się tłumów na plażach.

Co więcej, sama plaża w sezonie - od połowy maja do połowy września - jest płatna (cena to 3€ lub 1,60€ po godzinie 15:00), a dodatkowo płatne są również koszyki, w których możemy osłonić się przed wiatrem. Rozwiązanie to okazuje się na tyle skuteczne, że plaża i cały okoliczny obszar są zadbane i czyste.

Samo Travemünde to schludne miasteczko z przyjemną promenadą. Kawałek za plażą teren dziczeje - możemy podziwiać tu klify obserwując je z poziomu morza lub ze szlaku wiodącego górą.

Oprócz plaży i promenady znajdziemy tam również inne atrakcje m.in. latarnię morską z pierwszej połowy XVI wieku (najstarszą w Niemczech, na jej szczycie utworzone punkt widokowy) czy Żaglowiec Passat pełniący dziś funkcję muzeum.

Zakwaterowanie

W Lubece nie znajdziemy olbrzymiego wyboru miejsc noclegowych, jednak nie powinniśmy mieć problemu, żeby rezerwując odpowiednio wcześniej znaleźć miejsce do przenocowania.

Warto wziąć pod uwagę fakt, że ceny w Travemünde w sezonie są bardzo wysokie, z tego powodu lwia część turystów zatrzymuje się w samej Lubece. Ogranicza to liczbę miejsc noclegowych i sprawia, że hotele podwyższają opłaty za pobyt.

Ceny hoteli zależą także od położenia, czym bliżej historycznej części tym drożej, warto więc w niektórych przypadkach poszukać miejsce do spania trochę dalej i skorzystać z komunikacji miejskiej.

Historia Lubeki w pigułce

Dzisiaj Lubeka, mimo swojego niepowtarzalnego uroku, jest średniej wielkości miastem zdominowanym przez pobliski Hamburg. Niegdyś sprawy miały się inaczej, w czasach swojej świetności było to jedno z najważniejszych miast Europy, i stolica Ligi Hanzeatyckiej.

Pierwotnie było to miasta słowiańskie. Gród plemienia Obodrzyców istniał dawniej w miejscu gdzie rzeka Schwartau uchodziła do rzeki Trave (okolice współczesnej drogi wiodącej z Lubeki do Travemünde). Co ciekawe, najpotężniejszy stał się w schyłkowym okresie panowania tu Słowian czyli na początku XII wieku, kiedy był siedzibą księcia Henryka Gotszalkowica. Ów władca nie wdawał się w wojny z sąsiadami, prowadząc politykę uległości wobec Cesarstwa. Niestety, po śmierci Henryka gród został zniszczony podczas bratobójczych walk pomiędzy Słowianami.

Nowe miasta wzniósł Adolf II Holsztyński. Pod rządami Henryka Lwa rozpoczął się okres prosperity Lubeki. Zawiązana tu kupiecka hanza czyli zrzeszenie kupców (a następnie miast), w krótkim czasie podporządkowała sobie handel w tej części świata. Szczyt potęgi Lubeki przypada na wiek XIV i XV (miasto liczyło wtedy kilkanaście tysięcy mieszkańców). Następne lata to seria wojen o utrzymanie potęgi i sporów religijnych, na których traciła gospodarka.

Zniszczenia przyniosły również wojny napoleońskie - pod murami Lubeki doszło do krwawej bitwy, po której Francuzi zdobyli miasto. Nałożona przez Napoleona blokada kontynentalna nie poprawiła sytuacji. Krótkie ożywienie gospodarcze i kulturalne do jakiego doszło na początku XX wieku brutalnie przerwały rządy nazistów.

Miasto uległo bardzo poważnym zniszczeniom w trakcie bombardowań podczas wojny. Szacuje się, że blisko 20% zabudowy miasta zostało zniszczone (w tym wiele budynków ze Starego Miasta). Na szczęście zdecydowano się na odbudowę najważniejszych zabytków i dziś przypominają one o czasach świetności Lubeki.