Modena: atrakcje, zwiedzanie i zabytki. Sprawdź co warto zobaczyć!
Modena jest jednym z najpiękniejszych miast włoskiego regionu Emilia-Romania. Jej serce stanowi Wielki Plac (Piazza Grande) z katedrą oraz dzwonnicą zwaną Ghirlandina - w 1997 roku wszystkie trzy zabytki trafiły wspólnie na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.
Modena przez wieki rządzona była przez potężny ród d'Este. Stąd wywodzi się słynna na całym świecie marka Ferrari (jej muzeum należy do największych atrakcji Modeny), urodził się tu Luciano Pavarotti, i o czym nie każdy wie - jedynie w Modenie produkowany jest oryginalny ocet balsamiczny (wł. aceto balsamico).
Z racji swojego położenia Modena stanowi idealne rozszerzenie planu zwiedzania Bolonii. Planując odwiedziny regionu warto sprawdzić także miasto Ferrara, również należące dawniej do rodu d'Este.
- Jak zwiedzać Modenę?
- Co warto zobaczyć w Modenie? Największe atrakcje oraz zabytki
- Piazza Grande (Wielki Plac)
- Katedra w Modenie
- Dzwonnica (Ghirlandina) - najlepszy punkt widokowy w Modenie
- Ratusz (Palazzo Comunale) w Modenie
- Muzeum katedralne
- Fabryka octu balsamicznego na strychu ratusza
- Museo Casa Enzo Ferrari w Modenie - muzeum twórcy oraz wystawa słynnych aut marki Ferrari
- Muzeum Ferrari w Maranello
- Pałac Muzeów (Palazzo dei Musei) - Galleria Estense i inne placówki
- Pałac Książęcy - barokowa perła Modeny
- Inne muzea w Modenie
- Zabytkowe kościoły - co jeszcze warto zobaczyć w Modenie?
Jak zwiedzać Modenę?
Historyczne stare miasto w Modenie nie zajmuje zbyt rozległego obszaru, więc wszędzie bez większego problemu dostaniemy się pieszo. Nawet słynne muzeum Ferrari położone jest tuż obok dworca kolejowego, dzięki czemu nie musimy do niego dojeżdżać.
Ile czasu poświęcić na zwiedzanie Modeny?
Wiele osób przybywa do Modeny na maksymalnie jeden dzień w ramach krótkiej wycieczki z niedalekiej Bolonii (oba miasta dzieli zaledwie 30 minut jazdy niedrogim pociągiem regionalnym). W trakcie tak krótkiego pobytu powinniśmy spokojnie zdążyć zwiedzić zabytki z listy UNESCO, przespacerować wzdłuż i wszerz tutejszą starówkę, a na koniec odwiedzić muzeum Ferrari. W przypadku chęci odwiedzenia wszystkich najważniejszych muzeów lepiej zostać na noc i zwiedzać Modenę przez dwa dni.
Co warto zobaczyć w Modenie? Największe atrakcje oraz zabytki
Piazza Grande (Wielki Plac)
Zwiedzanie Modeny najlepiej rozpocząć od spaceru po otoczonym portykami oraz najważniejszymi miejskimi zabytkami placu Piazza Grande. Jeśli mamy taką możliwość warto pojawić się na nim wcześnie rano, zanim zdąży wypełnić się turystami.
Stając na środku placu i patrząc na północ ujrzymy katedrę wraz ze wzniesioną bezpośrednio za nią dzwonnicą. Po prawicy będziemy mieć siedzibę władz miejskich - powstały z połączenia kilku sąsiadujących ze sobą budynków Palazzo Comunale (pol. Ratusz), którego wieża charakteryzuje się zainstalowanym na niej zegarem.
Tuż obok magistratu zauważymy pochodzący z czasów starożytnych blok marmuru ustawiony na ceglanych nogach. Miejscowi nazywają go Pietra Ringadora i w okresie średniowiecza pełnił on rożnorakie funkcje - wykorzystywano go chociażby jako podest do przemówień oraz miejsce przeprowadzania egzekucji.
Kolejnym średniowiecznym reliktem jest rzeźba kobiety zwanej Bonissima (Statua della Bonissima) zainstalowana na południowym rogu Palazzo Comunale ponad portykami. Nie do końca wiadomo czyja postać została na niej uwieczniona, ale według lokalnej tradycji przedstawia ona jedną z bogatszych mieszczanek, która w okresie klęski głodu wspierała mniej zamożnych współmieszkańców.
Katedra w Modenie
Modeńska katedra (wł. Duomo) należy do najważniejszych romańskich zabytków w tej części Włoch. Kamień węgielny pod jej budowę położono 9 czerwca 1099 roku, a prace zakończono w XIII stuleciu.
W krypcie katedry przechowywane są szczątki patrona miasta św. Geminiana (Geminiano di Modena) oraz wspaniała grupa z terakoty dłuta urodzonego w Modenie Guido Mazzoniego. Zewnętrzna fasada udekorowana została przez mistrza Wiligelmo i rzeźbiarzy z jego warsztatu.
Wejście do katedry jest darmowe (co oczywiste zwiedzanie nie jest możliwe w trakcie mszy świętych). Na wizytę w katedrze warto zaplanować nawet 30-45 minut, bowiem na każdym kroku możemy natrafić w niej na wspaniałe dzieło sztuki sakralnej - rzeźbę, malowidło bądź ołtarz.
Dzwonnica (Ghirlandina) - najlepszy punkt widokowy w Modenie
Wysoka na ponad 86 m wieża Torre della Ghirlandina należy do najbardziej oczywistych symboli Modeny, gdyż w największy sposób definiuje panoramę miasta. Na jej górnych poziomach utworzono taras widokowy umożliwiający spojrzenie na miasto z innej perspektywy.
Wieża Ghirlandina - informacje praktyczne
Wieża udostępniona jest do zwiedzania. Chcąc się na nią wybrać musimy zarezerwować konkretne okno czasowe, a następnie wziąć udział w wycieczce z przewodnikiem. W jej trakcie zobaczymy pomieszczenie, w którym przetrzymywano słynne wiadro, które zostało skradzione przez Modeńczyków mieszkańcom Bolonii (więcej o nim za chwilę).
Wybierając się na wycieczkę pamiętajmy, że do pokonania będziemy mieć około 200 schodów (w jedną stronę).
Dzwonnica czynna jest od poniedziałku do niedzieli. Cena biletu wynosi 3€, jednak od 1 maja 2025 roku wzrośnie do 6€. Dzieci do 12. roku życia oraz osoby z niepełnosprawnościami wraz z towarzyszem mają prawdo do bezpłatnego wstępu. Tańsze bilety ulgowe mogą zakupić uczniowie i studenci do 26. roku życia oraz osoby po 26. roku życia.
Więcej informacji o godzinach wycieczek znajdziemy na oficjalnej stronie turystycznej miasta. Tam też możemy zarezerwować godzinę naszej wizyty na wieży.
Ratusz (Palazzo Comunale) w Modenie
W naszej opinii ratusz należy do największych atrakcji Modeny i bezsprzecznie warto wpisać go na swoją listę miejsc do zobaczenia. W trakcie zwiedzania będziemy mogli przespacerować się po kilku historycznych salach, w których przez setki lat decydowano o losach miasta.
Ratusz w dzisiejszym kształcie powstał w XVII wieku, kiedy połączono w jeden organizm kilka sąsiadujących ze sobą budynków o rodowodzie średniowiecznym. Ich wnętrza są bogato zdobione - na nas największe wrażenie zrobiły wspaniałe sufity.
Do ratusza możemy wejść schodami od strony Piazza Grande lub od ulicy Via Scudari.
Chcąc zwiedzić historyczne pomieszczenia ratusza powinniśmy dokonać wcześniejszej rezerwacji miejsca. Oprócz niedzieli i świąt zwiedzanie jest darmowe - a w płatnie dni kosztuje 2€ (od 1 maja 2025 roku cena wzrośnie do 5€), płatne na miejscu.
Do zobaczenia jest w sumie kilka pomieszczeń (w tym Sala Gobelinów, Sala z kominkiem czy Sala Rady). Na ich zwiedzenie warto zarezerwować sobie około pół godziny.
Więcej informacji o godzinach i zasadach rezerwacji znajdziecie na oficjalnej stronie turystycznej miasta. W niedzielę zwiedzenie zaczyna się o konkretnych godzinach. W budynku jest winda - znajdziecie ją po lewej stronie od szklanych drzwi.
Historia pewnego wiadra
Wewnątrz ratusza - oprócz fresków, pięknych malowideł oraz zabytkowego kominka - zobaczymy również słynne "skradzione wiadro" z Bolonii, czyli najważniejszy łup wojenny w historii Modeny. Strata tego dębowego przedmiotu tak zabolała Bolończyków, że pragnąć pomścić tę zniewagę doprowadzili w 1325 roku do bitwy pod Zappolino, znanej lepiej jako bitwa o dębowe wiadro, którą mimo olbrzymiej przewagi sromotnie przegrali. Co najciekawsze - była to jedyna większa zwycięska bitwa Modeńczyków w trwającej kilkaset lat wojnie pomiędzy skłóconymi stronnictwami gibelinów (zwolenników cesarza, wśród nich była Modena) oraz gwelfów (stronników papieża, należała do nich Bolonia).
Muzeum katedralne
Do dzwonnicy przylega zespół muzeów katedralnych (Museo del Duomo - Museo Lapidario), w których przechowywane są najważniejsze skarby związane z losami wpisanej na listę UNESCO świątyni. W skład placówki wchodzą:
- Skarbiec oraz muzeum katedralne z najbardziej wartościowymi eksponatami, takimi jak oryginalny dokument (pergamin) podpisany przez Karola Wielkiego, przenośny ołtarz św. Geminiana wykorzystywany podczas procesji, zabytkowy ewangeliarz czy niesamowite gobeliny przedstawiające motywy z biblijnego stworzenia świata.
- Lapidarium z najróżniejszymi fragmentami oraz dziełami rzeźbiarskimi stworzonymi dla katedry lub odnalezionymi w jej okolicy (wśród nich warto zwrócić uwagę na sarkofag św. Geminiana oraz rzeźby wytworzone w warsztacie rzeźbiarza Wiligelmo, który odpowiadał za pierwotne udekorowanie katedry).
Wstęp do muzeum jest płatny i kosztuje 6€. Do biletu ulgowego w cenie 4€ upoważnieni są uczniowie i studenci poniżej 25. roku życia oraz osoby powyżej 65. roku życia. Dzieci do lat 6 oraz osoby z niepełnosprawnościami wraz z towarzyszem wchodzą za darmo.
Na zwiedzenie muzeum warto zarezerwować sobie przynajmniej 45 minut.
Fabryka octu balsamicznego na strychu ratusza
Ocet balsamiczny, nazywany czasem "lokalnym czarnym złotem", produkowany jest w tej okolicy od około tysiąca lat i stanowi najważniejsze dziedzictwo kulinarne Modeny.
W sklepach możemy natrafić na jego dwa rodzaje:
- Tradycyjny Ocet Balsamiczny z Modeny (Aceto Balsamico Tradizionale di Modena DOP), który aby otrzymać ten tytuł musi zostać wytworzony w sposób tradycyjny.
- Ocet Balsamiczny z Modeny (Aceto Balsamico di Modena IGP) - w tym przypadku jest to po prostu oznaczenie chronionego produktu regionalnego.
Chcąc dowiedzieć się więcej o tradycyjnym sposobie produkcji i leżakowaniu w drewnianych beczkach (oraz dlaczego z czasem ocet jest przelewany do beczek o różnej objętości) warto wybrać się na wycieczkę z przewodnikiem do niewielkiej fabryki umiejscowionej na strychu ratusza (oficjalna nazwa atrakcji to Acetaia Comunale di Modena). Na koniec zwiedzania otrzymamy możliwość spróbowania tradycyjnie wytwarzanego 12- i 25-letniego wyrobu.
Wycieczki organizowane są nieregularnie i wzięcie w nich udziału wymaga wcześniejszej rezerwacji. Cena wynosi 2€, jednak od 1 maja 2025 roku wzrośnie do 5€. Dzieci do 12. roku życia oraz osoby z niepełnosprawnościami wraz z towarzyszem mają prawdo do bezpłatnego wstępu.
Więcej informacji znajdziecie na oficjalnej stronie miasta. Niestety, nie zawsze przebywający na miejscu pracownik będzie znał język angielski w stopniu zaawansowanym, ale na pewno uda się zrozumieć podstawowe informacje.
Ocet balsamiczny - pomysł na trasę tematyczną
Jeśli zostajecie w okolicy na dłużej możecie rozważyć wybranie się do którejś z prywatnych wytwórni - na przykład do Acetaia villa San Donnino, gdzie organizowane są degustacje oraz gdzie zobaczymy w jakich warunkach dojrzewa tradycyjnie wytwarzany ocet balsamiczny. Villa San Donnino znajduje się niestety kawałek od ścisłego centrum.
Innym pomysłem jest odwiedzenie nieodległego miasteczka Spilamberto. Powstało tam muzeum Museo del Balsamico Tradizionale, gdzie poznamy cały proces od a do z. Dojedziemy tam autobusem odjeżdżającym z głównego dworca autobusowego (Modena Autostazione).
Museo Casa Enzo Ferrari w Modenie - muzeum twórcy oraz wystawa słynnych aut marki Ferrari
Modena reklamuje się jako miejsce powstania słynnej marki samochodów Ferrari. Praktycznie w samym centrum miasta odnajdziemy muzeum Enzo Ferrariego - utworzono je w domu, w którym twórca słynnej marki przyszedł na świat (czekają tam na nas wystawa informacyjna, biuro oraz muzeum silników).
Bezpośrednio za domem wzniesiono halę, gdzie wystawiane są najbardziej znane modele aut Ferrari w całej historii marki (w trakcie zwiedzania kompleksu zobaczymy też wyprodukowaną przez nich łódź wyścigową).
Museo Casa Enzo Ferrari - informacje praktyczne
Niestety, bilet wstępu jest drogi i w zależności od sezonu kosztuje pomiędzy 27€ a 32€. Fani marki raczej nie będą zawiedzeni po wizycie, ale pozostali powinni zdawać sobie sprawę, że pojazdów jest tu zdecydowanie mniej niż w największych muzeach poświęconych klasycznym samochodom.
W głównej hali wyświetlane są na przemian interaktywne filmy o historii Enzo Ferrariego oraz przedstawiające samochody marki w kinematografii. Warto poczekać i obejrzeć oba.
Na spokojną wizytę w Museo Casa Enzo Ferrari warto zaplanować około 90 minut.
Muzeum Ferrari w Maranello
Jeśli mamy więcej czasu to możemy wybrać się do miasteczka Maranello, gdzie znajduje się fabryka Ferrari oraz drugie muzeum marki. Dostępne są bilety łączone do obu miejsc, a autobus wahadłowy przewożący turystów do Maranello rusza z dworca kolejowego w Modenie.
My niestety nie mieliśmy okazji tam zawitać, więc nie możemy opisać wizyty w sposób praktyczny. Na pewno warto przed przyjazdem sprawdzić zasady rezerwacji miejsc na konkretne atrakcje takie jak symulator.
Pałac Muzeów (Palazzo dei Musei) - Galleria Estense i inne placówki
Ten utworzony w dawnej książęcej zbrojowni kompleks muzeów przyciąga tych turystów, którzy pasjonują się historią.
Najważniejsze muzeum stanowi Galleria Estense z dziełami zgromadzonymi przez członków potężnego rodu d'Este - zajmuje ona cztery duże hale oraz szesnaście pomieszczeń i uważana jest za jedno z ważniejszych muzeów sztuki we Włoszech. Do największych skarbów kolekcji należy popiersie Franciszka I d'Este dłuta Berniniego oraz obrazy pędzla takich artystów jak Correggio, El Greco czy Velázquez.
Wejście do Galleria Estense jest biletowane i kosztuje 8€, ale według nas warto zakupić bilet - jest to naprawdę świetne miejsce dla wszystkich miłośników sztuki. My spędziliśmy tam sporo ponad godzinę, a wchodziliśmy z zamiarem szybkiego rzucenia okiem na dzieła naszych ulubionych artystów.
Oprócz galerii sztuki w Pałacu Muzeów na odwiedzających czekają dodatkowo:
- Lapidarium d'Este (jedna z najstarszych placówek muzealnych we Włoszech).
- Muzeum archeologiczne Mutiny (starożytnego miasta, protoplasty Modeny).
- Archiwum miasta Modena.
- Muzeum miasta Modeny, które prezentuje nie tylko eksponaty związane z historią miasta, ale również obiekty pochodzące z innych państw i kontynentów.
- Biblioteka rodu d'Este ze średniowiecznymi manuskryptami oraz bezcenną biblią Borso d’Este z XV wieku.
- gipsoteka z kilkudziesięcioma odwzorowanymi dziełami sztuki.
Co może ucieszyć wystawy te są już darmowe. Na każde z nich możemy poświęcić od 30 minut w górę.
Pałac Książęcy - barokowa perła Modeny
Modena wraz z sąsiednią Ferrarą należała do potężnego rodu d'Este. Do najważniejszych śladów jego bytności należy wspaniały Pałac Książęcy (Palazzo Ducale). Budowa tej majestatycznej barokowej rezydencji rozpoczęła się w 1634 roku, a dziś mieści się w niej Włoska Akademia Wojskowa (Italian Military Academy) oraz Muzeum Wojskowe.
Zwiedzanie Pałacu Książęcego
Niestety, pałacu nie można zwiedzić "z ulicy". W tygodniu możemy wyłącznie obejrzeć fasadę budowli oraz wejść na główny korytarz (wypełniony tablicami pamiątkowymi poświęconymi włoskim żołnierzom), z którego rzucimy okien na wewnętrzny dziedziniec.
Jeśli chcielibyśmy odwiedzić pomieszczenia pałacowe, to warto sprawdzić, czy w trakcie Waszej wizyty nie odbywają się wycieczki z przewodnikiem. Dawniej miały one miejsce w weekendy i umożliwiały dodatkowo zwiedzenie muzeum historycznego Akademii Wojskowej.
Inne muzea w Modenie
Jeśli komuś wciąż mało atrakcji muzealnych to może rozważyć wizytę w dwóch innych miejscach. Pierwszym z nich jest Casa Museo Pavarotti - położone około 10 km od centrum miasta muzeum powstałe w domu wzniesionym przez słynnego włoskiego śpiewaka operowego Luciano Pavarottiego i mu poświęcone.
Kolejnym miejscem jest Museo della Figurina poświęcone kartom kolekcjonerskim, gdzie w jednej dużej sali zaprezentowano zbiory Giuseppe Paniniego, w tym naklejki wydane przez założoną przez niego firmę Panini (kojarzoną w Polsce z albumów piłkarskich - sami w młodości wydawaliśmy na nie kieszonkowe). Oprócz naklejek w muzeum zobaczymy również produkty reklamowe - np. pudełka od zapałek, kalendarze, banknoty czy znaczki pocztowe.
Zabytkowe kościoły - co jeszcze warto zobaczyć w Modenie?
Modena nie różni się od reszty Włoch - w jej historycznym centrum nie będziemy mieć problemu z natrafieniem na zabytkowy kościół. Nie do wszystkich niestety uda nam się wejść i pamiętajmy oczywiście, by nie odwiedzać świątyń w trakcie mszy świętych oraz innych celebracji.
Mając chwilkę możemy wybrać się na plac Piazza della Pomposa, przy którym znajdziemy XII-wieczny kościół Santa Maria della Pomposa. Świątynia od zewnątrz jest surowa, ale warto na chwilę rzucić okiem do jej wnętrza, które ozdabiają piękne malowidła. Sam plac Pomposa oraz okoliczne uliczki wypełnione są knajpkami, a po prawej stronie kościoła, na murze, możemy odnaleźć duży mural myszy zbyt mocno przywiązanej do pieniędzy.
Inna warta odwiedzenia świątynia to kościół San Vincenzo, który służył jako kaplica pogrzebowa dla dynastii d'Este. Pomimo zniszczeń podczas bombardowania w 1944 roku wciąż można poczuć w jego wnętrzu historyczny klimat.
Tuż za ratuszem, przy ulicy Via S. Carlo, natrafimy na kościół Chiesa di San Carlo wyróżniający się oryginalnym kształtem. W środku szczególnie wart uwagi jest rzeźbiony ołtarz z obrazem pośrodku. Będąc przy ulicy Via S. Carlo warto podejść do ulicy Via Canalino, gdzie zobaczymy arkady ze sklepieniem ozdobionym freskami.
