Liverpool - 19 atrakcji, które warto zwiedzić i zobaczyć. Przewodnik po mieście Beatlesów.

Położony w północno-zachodniej Anglii, u wylotu rzeki Mersey Liverpool znany jest jako miasto narodzin Beatlesów oraz klubu piłkarskiego Liverpool FC. Wielu turystów przyjeżdża tu jednak w celu zobaczenia pozostałości po dawnej części portowej, która jeszcze w 2021 roku znajdowała się na liście światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO, ale została z niej wykreślona z powodu zbyt daleko idących zmian deweloperskich.

Jak zwiedzać Liverpool?

Większość najważniejszych atrakcji Liverpoolu zgrupowana jest na dwóch obszarach - w części portowej oraz na terenie historycznego starego miasta, którego rdzeń stanowią ulice Water Street, Castle Street oraz Dale Street. Nieco dalej znajduje się miejska katedra, ale nadal na tyle blisko, że bez problemu dojdziemy do niej pieszo.

Więcej wysiłku będzie kosztować nas dostanie się do stadionów obu słynnych miejscowych klubów (Liverpoolu FC oraz Evertonu FC). Ich obiekty znajdują się na północny-wschód od historycznego centrum i musimy podjechać do nich autobusem. Co ciekawe, oba stadiony oddziela od siebie wyłącznie Park Stanleya.

Z autobusu będziemy musieli skorzystać również by dojechać do dwóch posiadłości leżących na obrzeżach Liverpoolu - wiktoriańskiego Sudley House oraz rezydencji Speke Hall z czasów Tudorów.

Street art w Liverpoolu

Ile czasu poświęcić na zwiedzanie Liverpoolu?

Na zwiedzenie najważniejszych atrakcji Liverpoolu, a dokładniej jego historycznej części, wystarczy nam weekend. Jeśli chcielibyśmy w tym czasie odwiedzić również położone poza centrum rezydencje czy stadiony, to powinniśmy przygotować naprawdę solidny plan na cały pobyt.

Walker Art Gallery - Liverpool

Co warto zobaczyć w Liverpoolu? Największe atrakcje oraz zabytki

Najważniejsze atrakcje Liverpoolu to muzea, stadiony oraz zabytkowe budynki wznoszone w XIX i na początku XX wieku, kiedy miasto było jednym z najważniejszych portów świata. Spacerując po porcie i historycznym centrum możemy poczuć się niczym w otwartym muzeum architektury Imperium Brytyjskiego w czasach największego rozkwitu, co skrzętnie wykorzystują studia filmowe - w Liverpoolu kręcono m.in. sceny do popularnego serialu Peaky Blinders oraz do filmu Harry Potter.

Poniżej przygotowaliśmy zestawienie najciekawszych zabytków i atrakcji Liverpoolu, które warto odwiedzić.

Royal Albert Dock (Doki Alberta)

Wzniesione w pierwszej połowie XIX wieku Doki Alberta były świadectwem dobrobytu ówczesnego Liverpoolu oraz jego rozwoju technologicznego. Zaprojektowano je w ten sposób, aby towary można było rozładowywać i załadowywać bezpośrednio do magazynów. Co więcej, po raz pierwszy na świecie zastosowano w nich technologię żurawia hydraulicznego.

Oficjalna inauguracja kompleksu miała miejsce 30 lipca 1846 roku, a otwarciu przewodził sam książę Albert. W trakcie II wojny światowej mieściła się tu baza brytyjskiej marynarki, co doprowadziło w 1941 roku do ciężkich bombardowań.

Po zakończeniu wojny doki przez jakiś czas były jeszcze wykorzystywane, ale wraz z resztą portu powoli popadały w ruinę. Dopiero w latach 80. rząd centralny rozpoczął projekt odrestaurowania historycznego kompleksu, w budynkach którego powstały muzea oraz restauracje. Obecnie teren Doków Alberta jest ogólnodostępny i należy do najczęściej odwiedzanych przez turystów miejsc w Liverpoolu.

Muzeum Morskie (Merseyside Maritime Museum)

Rozciągające się na kilku poziomach dawnych magazynów muzeum składa się z kilku niezależnych wystaw i zalicza się do czołówki atrakcji kulturalnych Liverpoolu. W piwnicach czekają na nas dwie ekspozycje. Pierwsza z nich poświęcona jest wysiłkom straży granicznej (Seized! The Border and Customs uncovered) i prezentuje m.in. obiekty przejęte przez pograniczników. Druga skupia się europejskiej emigracji do Ameryki (zwanej Nowym Światem) w XIX i pierwszej połowie XX wieku.

Na pierwszym piętrze przygotowano trzy różne wystawy:

• RMS Lusitania - ekspozycja poświęcona jednemu z najsłynniejszych parowców transatlantyckich. Jednostka ta powstała na zamówienie działającej w Liverpoolu firmy Cunard Line i pływała na trasie Liverpool - Nowy Jork. Jej historia zakończyła się 7 maja 1915 roku po storpedowaniu przez niemiecki okręg podwodny.
• Bitwa o Atlantyk - opisanie roli Liverpoolu w trakcie II wojny światowej,
• Lifelines gallery - wystawa poświęcona statkom handlowym oraz marynarzom na nich pływających.

Na drugim piętrze przygotowano wystawę poświęconą Titanicowi (który był zarejestrowany w Liverpoolu, ale ostatecznie nigdy tu nie przypłynął) z makietą słynnego statku oraz wystawę poświęconą życiu na pokładzie.

Tate Liverpool

Tate Liverpool jest jednym z oddziałów grupy galerii Tate. Zwiedzanie kolekcji stałej jest darmowe, płatne są natomiast wystawy czasowe. Placówka skupia się na sztuce współczesnej i nowoczesnej, więc nie każdemu przypadnie do gustu. Czasami jednak w ramach wystaw czasowych wystawiane są w niej dzieła takich artystów jak Picasso, Monet czy Klimt, więc jeśli sztuka XIX- i XX-wieczna jest tym co nas interesuje, to warto zapoznać się z aktualnym harmonogramem.

Muzeum Liverpoolu (Museum of Liverpool)

To mieszczące się w nowoczesnym budynku wzniesionym naprzeciwko Doków Alberta muzeum koniecznie powinno znaleźć się na naszej liście miejsc do odwiedzenia. Placówka w sposób nowoczesny przedstawia historię miasta, prezentując przy tym unikatowe eksponaty, takie jak chociażby lokomotywa Lion z 1838 roku (kursująca po linii kolejowej łączącej Liverpool z Manchesterem) czy zabytkowa drewniana brama prowadzącą dawniej do Doków Manchesteru. Na ostatnim piętrze muzeum odnajdziemy przyjemny widok na okolicę.

Suche doki i zabytkowe jednostki pływające

Naprzeciwko Muzeum Liverpoolu mieszczą się suche doki, w których stoją dwie zabytkowe jednostki: trzymasztowy szkuner De Wadden oraz pilotówka należąca do Edmunda Gardnera, którą przekształcono w statek-muzeum (niestety, obecnie niedostępne do zwiedzania).

W suchych dokach zobaczymy również kilka innych zabytkowych obiektów, w tym śrubę napędową ze statku Lusitania, boje oraz kotwice.

Pier Head - trzy liverpoolskie Gracje i punkt widokowy

Kawałek od doków Alberta, za Muzeum Liverpoolu, odnajdziemy fragment nabrzeża znany jako Pier Head. Aż do końca XIX wieku znajdowały się tu Doki Jerzego, które pod koniec XIX stulecia zastąpiono monumentalnym zespołem budynków.

Ozdobą Pier Head są trzy sąsiadujące ze sobą budynki określane wspólnym przydomkiem The Three Graces (Trzy Gracje), którym nawiązano do trzech mitologicznych bogiń wdzięku. Patrząc od północy są to:

• Royal Liver Building z dwoma wieżami i zegarami, który był siedzibą firmy ubezpieczeniowej. Obecnie na szczycie budynku działa panoramiczny taras widokowy Royal Liver Building 360 - atrakcja ta niestety w ostatnich latach znacznie podrożała. W ramach biletu będziemy też mogli zapoznać się z wystawą historyczną. Warto jednak pamiętać, że w trakcie zwiedzania będziemy musieli pokonać 124 stopnie. Więcej informacji można znaleźć tutaj.
• Cunard Building - zbudowany jako siedziba Cunard Line (armatora RMS Lusitania), jednej z największych firm oferujących rejsy transatlantyckie,
• Port of Liverpool Building - wzniesiony w stylu edwardiańskiego baroku i najbardziej ozdobny ze wszystkich trzech. Budowla z centralną kopułą oraz czterema bocznymi wieżyczkami była siedzibą władz portowych.

1. Royal Liver Building; 2. Dawna siedziba firmy The White Star Line

Obecnie wszystkie budynki są w rękach prywatnych, ale możemy do nich zajrzeć i się rozejrzeć.

Kilka kroków od Pier Head, pod adresem 30 James Street (przy ulicy The Strand), zobaczymy dawną siedzibę firmy The White Star Line, właściciela Titanica.

Spacer nabrzeżem i po obszarze portowym

Część portowa w Liverpoolu była rozbudowywana przez kilka stuleci, a dzisiaj jej pozostałości służą za promenadę dla mieszkańców. Niestety, z powodu angielskiej pogody (często nawet w słoneczny dzień wiatr jest nie do zniesienia) nie jest to najpopularniejsze ani najbardziej żywe miejsce w Liverpoolu. Warto jednak ubrać się ciepło i pospacerować aż w stronę doków Stanleya oraz wieży Victoria Tower, gdzie co prawda znajdziemy wiele budynków w gorszym stanie, ale łatwiej będzie nam wyobrazić sobie jak miasto funkcjonowało w przeszłości.

Możemy też ruszyć na południe, w stronę Doków Queens, gdzie odnajdziemy trochę nowszej zabudowy oraz koło widokowe Wheel Of Liverpool, które gwarantuje przyjemny widok na część portową i dalszą panoramę miasta. Gdy pierwszy raz odwiedziliśmy Liverpool lata temu była to dość unikalna atrakcja, jednak dziś podobne koła ozdabiają panoramy wielu miast.

Zwiedzanie historycznego starego miasta w Liverpoolu

Liverpool sprzed ery portowej zajmował zaledwie kilka ulic, a jego rdzeń stanowiły trzy arterie: Water Street, Castle Street oraz Dale Street. W XVIII i XIX wieku, w czasach największego rozkwitu miasta, historyczne centrum zyskało całkiem nową twarz, a na jego terenie zaczęły powstawał wspaniałe gmachy publiczne i nie tylko.

Do najciekawszych zabytków starego miasta należy georgiański ratusz miejski (Liverpool Town Hall) z końca XVIII wieku, uważany za jeden z najpiękniejszych budynków tego typu w Wielkiej Brytanii. Budowlę wieńczy wieża z kopułą, na szczycie której umieszczono personifikację narodu brytyjskiego (Britannia).

Po północnej stronie ratusza odnajdziemy niewielki plac z monumentem poświęconym admirałowi Horatio Nelsonowi.

Spacerując po historycznym centrum warto zwrócić uwagę na kompleks India Buildings. Ten surowy od zewnątrz gmach pochodzi z pierwszej połowy XX wieku, a jego twórca inspirował się włoskim renesansem. Warto zajrzeć do środka i spojrzeć na arkady przywodzące na myśl włoskie pałace.

Przy Dale Street zobaczymy z kolei Municipal Buildings - dawny budynek władz miejskich, który obecnie jest przekształcany w hotel. Ozdobą tego wzniesionego w drugiej połowie XIX wieku neorenesansowego gmachu jest szesnaście posągów będących personifikacjami sztuki, nauki oraz osiągnięć przemysłowych miasta.

St George's Hall - neoklasycystyczna perełka Liverpoolu

Liverpool może pochwalić się jednym z najwspanialszych neoklasycznych gmachów świata wzorowanym na greckim oraz rzymskim antyku. St George's Hall, bo o nim mowa, powstał w połowie XIX wieku. W jego wnętrzach znajdują się m.in. wspaniała sala balowo-koncertowa (głównym przeznaczeniem obiektu była organizacja wydarzeń muzycznych), sala sądowa oraz więzienie.

Obecnie w budynku organizowane są różne imprezy, targi oraz festiwale, ale w ciągu dnia możemy spróbować do niego zajrzeć - w trakcie naszej wizyty mogliśmy swobodnie i za darmo spacerować po całym kompleksie oraz zajrzeć do sali sądowej i słynnej Wielkiej Sali (Great Hall).

Atrakcje kulturalne Liverpoolu za St George's Hall

W kompleksie budynków za St George's Hall czekają na nas dwie kolejne placówki muzealne: galeria sztuki Walker Art Gallery oraz World Museum. Oddziela je okrągły gmach biblioteki z darmowym tarasem na ostatnim piętrze oraz wspaniałą czytelnią Picton Reading Room.

Walker Art Gallery

Walter Art Gallery jest cenionym muzeum sztuki z pracami między innymi: znanych brytyjskich malarzy (w tym Williama Turnera i prerafaelitów), Starych Mistrzów jak Rubens i Rembrandt, impresjonistów i postimpresjonistów (Cezanne, Monet, Degas) oraz bardziej współczesnych artystów. Oprócz obrazów muzeum w swoich zbiorach posiada również rzeźby oraz przykłady sztuki dekoracyjnej.

World Museum

World Museum to połączenie muzeum historii naturalnej oraz muzeum etnograficznego. Placówka zajmuje pięć poziomów i znajdziemy tu m.in. akwarium, dom owadów, wystawy o kulturach świata czy dział poświęcony dinozaurom.

Na trzecim piętrze muzeum czeka na nas wystawa poświęcona antycznemu Egiptowi - wśród eksponatów są m.in. rzeźby oraz papirusy.

Na ostatnim poziomie znajduje się dodatkowo płatne planetarium.

Liverpool śladami Beatlesów

Opisując Liverpool nie sposób ominąć tematu The Beatles, założonego w latach 60. zespołu muzycznego, który tworzyli John Lennon, Paul McCartney, George Harrison oraz Ringo Starr.

Popularni Beatlesi swój pierwszy publiczny występ dali w istniejącym do dziś klubie muzycznym The Cavern, który mieścił się w piwnicy dawnego magazynu i charakteryzował się łukowatym sklepieniem z cegieł. Dziś wnętrze klubu ozdabia kilka wystaw związanych ze słynnym zespołem.

Fani zespołu mogą też zajrzeć do jednego z muzeów. W kompleksie Doków Alberta mieści się interaktywne muzeum The Beatles Story. Inna z placówek, Liverpool Beatles Museum, znajduje się tuż obok The Cavern.

Na nabrzeżu, na wysokości środkowego budynku zespołu The Three Graces, stoi grupa rzeźbiarska z brązu przedstawiająca wszystkich czterech artystów (The Beatles Pier Head).

Zwiedzanie Anfield i Goodison Park

Dwa lokalne kluby piłkarskie, Everton FC oraz słynny Liverpool FC, są chlubą mieszkańców. Ich obiekty znajdują się stosunkowo blisko siebie i oddziela je wyłącznie Park Stanleya. Niedługo jednak, bo przed sezonem 2025-26, Everton przeniesienie się na nowy stadion, który będzie bardziej przystawać do dzisiejszych warunków.

Oba stadiony - Anfield oraz Goodison Park - możliwe są do zwiedzenia w trakcie wycieczki z przewodnikiem. Przy stadionach znajdują się również ich oficjalne sklepy z pamiątkami, a ekscytującym sposobem na urozmaicenie wizyty w Liverpoolu może być wybranie się na mecz którejś z drużyn.

Katedra w Liverpoolu i punkt widokowy na wieży

Wznoszona przez trzy czwarte XX wieku monumentalna neogotycka katedra jest najwyższym i największym budynkiem sakralnym w całej Wielkiej Brytanii. Jej zaprojektowanie powierzono zaledwie 22-letniemu Gilesowi Gilbertowi Scottowi, który na późniejszym etapie swojej kariery stworzył jeden z największym symboli Brytanii - słynną czerwoną budkę telefoniczną (jeden z jej egzemplarzy zobaczymy w samej katedrze!).

Jako pierwsza konsekrowana została bogato udekorowana kaplica Matki Boskiej, która wyróżnia się witrażami przedstawiającymi kobiety zasłużone dla społeczeństwa. Oprócz niej zwiedzając katedrę warto zwrócić uwagę na kaplicę upamiętniająca ofiary wojny oraz pomnik przedstawiający głównego architekta.

Zbombardowany kościół św. Łukasza

Liverpool Blitz (słowem blitz w języku angielskim określane są ciężkie bombardowania) miał miejsce w 1940 i 1941 roku. W tym okresie na miasto wielokrotnie spadały niemieckie bomby, które zabiły około 2700 mieszkańców oraz zniszczyły dziesiątki budynków publicznych i prywatnych. Ponury los spotkał również stojący niedaleko katedry kościół św. Łukasza, którego dach w 1941 roku został zrównany z ziemią.

Po wojnie nie zdecydowano się na odbudowę świątyni, pozostawiając nawę oraz apsydę bez dachu jako upamiętnienie niemieckiej napaści.

Dziś zbombardowany kościół (dosłownie tak jest nazywany, na mapie znajdziecie go wpisując Bombed out church) wykorzystywany jest do organizacji różnego rodzaju wydarzeń kulturalnych.

Chinatown - chińska dzielnica w Liverpoolu

Port w Liverpool stanowił też bramę do Chin, w efekcie czego w mieście osadziła się jedna z najstarszych społeczności chińskich w Europie. Zamieszkiwali oni niewielką dzielnicę określaną mianem Chinatown, która znajduje się kilka kroków od katedry. Obecnie największym śladem po orientalnym dziedzictwie tej okolicy są: paifang (tradycyjna ozdobna brama wywodząca się z architektury chińskiej) oraz restauracje serwująca dania kuchni chińskiej.

Tuż obok bramy do Chinatown stoi budynek dawnego kościoła znany przez miejscowych jako The Black-E (a wcześniej The Blackie), gdzie mieści się obecnie dom kultury. Budowla powstała w 1811 roku w stylu neoklasycznym i charakteryzuje ją płytki, półokrągły portyk z kolumnami w porządku korynckim.

SuperLambanana - zaskakujący współczesny symbol Liverpoolu

Spacerując ulicami miasta możemy natrafić na nietypowe rzeźby zwane SuperLambanana, będące połączeniem... banana oraz owcy. Twórcą pierwszej (żółtej i mierzącej ponad 5 m) rzeźby był artysta Taro Chiezo. Obecnie znajduje się ona pod adresem 79 Tithebarn St, Liverpool L2 2ER. Nietypowa forma dzieła miała dwa przesłania - historyczne, gdyż zarówno owce, jak i banany przechodziły przez tutejszy port, a także ma wskazywać na zagrożenia, które niesie inżynieria genetyczna.

Z czasem powstały repliki oryginalnego dzieła. Cztery z nich znajdują się naprzeciwko wejścia do Muzeum Liverpoolu, a jedna w jego środku.

SuperLambanana - Liverpool

Atrakcje Liverpoolu poza centrum

Sudley House - wiktoriańska rezydencja na obrzeżach Liverpoolu

Wzniesiona w 1821 roku na obrzeżach miasta rezydencja Sudley House należy do mniej znanych atrakcji Liverpoolu. Jej fundatorem był George Holt, lokalny handlowiec oraz armator, który dał się również poznać jako zapalony kolekcjoner dzieł sztuki.

Wnętrze jego rezydencji skrywa unikatowe wiktoriańskie dekoracje, meble oraz liczne dzieła sztuki, które rozmieszczone są w domu tak samo jak w czasach, gdy był on zamieszkany przez rodzinę Holta. Razem do odwiedzenia jest około dziesięciu pomieszczeń. W kolekcji kupca znalazły się prace znanych brytyjskich artystów jak William Turner czy Thomas Gainsborough.

Speke Hall - dworek z okresu Tudorów i mało znana atrakcja Liverpoolu

Na obrzeżach Liverpoolu czeka nie lada gratka dla wszystkich miłośników historycznej architektury - położona przy brzegu rzeki Mersey rezydencja Speke Hall z XVI wieku, której fasada jest unikalnym przykładem szachulcowej architektury z okresu Tudorów. W okresie wiktoriańskim posiadłość została przebudowana i odrestaurowana, zyskując przy tym cechy charakterystyczne dla stylu tej epoki.

Liverpool poza utartym szlakiem - tunele Williamsona

Tunele Williamsona (Williamson Tunnels) to przyjęta nazwa kompleksu podziemnych tuneli niewiadomego zastosowania stworzonych w pierwszej połowie XIX wieku na obszarze dzielnicy Edge Hill. Ich pomysłodawcą oraz fundatorem był Joseph Williamson, magnat tytoniowy, który przez trzydzieści lat finansował budowę podziemnych korytarzy i nigdy nie zdradził szerokiej publiczności celu, w jakim to robił. Tunele Williamsona było zresztą niedostępne aż do 1995 roku, kiedy przeprowadzono prace wykopaliskowe umożliwiające swobodny do nich dostęp.

Historia Liverpoolu w pigułce

Pomiędzy XVIII a pierwszą połową XX wieku Liverpool posiadał status jednego z najważniejszych portów świata, przez który przechodziła lwia część światowego handlu, oraz skąd wypływały największe jednostki transatlantyckie. W Liverpoolu swoją siedzibę miały najpotężniejsze firmy handlowe, armatorskie oraz ubezpieczeniowe świata. Wśród nich było przedsiębiorstwo White Star Line - armator słynnego Titanica, który został zarejestrowany w Liverpoolu i posiadał nawet nazwę miasta wypisaną na rufie. Co jednak ciekawe - wybudowany w stoczni w Belfaście transatlantyk nie zdążył przybić do tutejszego portu.

A właściwie jak doszło do tego, że założone w 1207 roku i przez pierwsze wieki swojego istnienia składające się z dosłownie kilku ulic miasteczko rozwinęło się w największy port świata, przez który na początku XIX wieku przechodziło nawet 40% światowego handlu? Zadecydowały o tym dwa filary. Pierwszym z nich była rewolucja przemysłowa, podczas której Liverpool znalazł się w forpoczcie. To właśnie tutaj już na początku XVIII wieku powstał pierwszy komercyjny basen portowy (mogący pomieścić nawet 100 jednostek!), a w kolejnym stuleciu pierwsza na świecie pasażerska linia kolejowa łącząca Liverpool z sąsiednim Manchesterem.

O wiele istotniejszy był jednak drugi z filarów, który pozwolił na przekształcenie niewielkiego miasta w prężny ośrodek portowy - handel niewolnikami. Na koniec XVII wieku co czwarty statek opuszczający port w Liverpoolu zajmował się przewożeniem zniewolonych Afrykańczyków, a w XVIII stuleciu Liverpool stanowił główny ośrodek transatlantyckiego handlu ludźmi. Ten trwający przez prawie trzy długie stulecia proceder umożliwił powstanie wielkich przedsiębiorstw oraz olbrzymich fortun, dając podwaliny pod XIX-wieczny rozwój miasta.