Olimpia: zwiedzanie ruin sanktuarium Zeusa i kolebki igrzysk olimpijskich

Położona w zachodniej części Peloponezu Olimpia była najważniejszym ośrodkiem kultu Zeusa, najwyższego ze wszystkich greckich bogów. Poświęcone mu sanktuarium założono na płaskim, zalesionym terenie u stóp wzgórza Kronosa.

Mimo że Olimpia była odizolowana od najważniejszych potęg starożytnego greckiego świata, to stanowiła religijne, polityczne oraz sportowe centrum Hellady.

Dzięki wysiłkom archeologów udało się odsłonić ruiny świętego okręgu, stadionu na którym odbywały się igrzyska olimpijskie oraz sąsiednich zabudowań. Oprócz stanowiska archeologicznego na odwiedzających czekają również dwa wspaniałe muzea.

Od 1989 roku stanowisko archeologiczne w Olimpii znajduje się na liście światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Historia

Sanktuarium Zeusa Olimpijskiego

Sanktuarium Zeusa w Olimpii założono około X wieku p.n.e. na miejscu opuszczonej osady mykeńskiej. Przez pierwsze stulecia miało ono formę gaju oliwnego (zwanego Altis). Mimo że najważniejszym był kult Zeusa, to czczono tam również inne bóstwa: Herę, Gaję czy Pelopsa (mitologicznego założyciela igrzysk).

Pierwsze monumentalne budynki (świątynie) zaczęły pojawiać się w okresie archaicznym (VII-VI w. p.n.e.). Z czasem wznoszono ich coraz więcej, a cały święty okręg (Altis) otoczony został pierścieniem murów. Do środka wchodzono jedną z trzech monumentalnych bram. Poza murami budowano obiekty pomocnicze niezwiązane z samym kultem, takie jak: łaźnie, miejsca noclegowe czy gimnazjon (zespół obiektów wykorzystywany do ćwiczeń).

Co cztery lata w Olimpii odbywały się igrzyska olimpijskie organizowane ku czci Zeusa. Początkowo rozgrywano je na stadionie mieszczącym się wewnątrz świętego okręgu (obiekt stał nieopodal wzgórza Kronosa). Dopiero w V wieku p.n.e. rozgrywki sportowe przeniesiono poza granice zespołu sakralnego.

W okresie klasycznym (V-IV w. p.n.e.) sanktuarium osiągnęło swoją szczytową formę, a pod koniec IV stulecia p.n.e. otrzymało ostateczny kształt architektoniczny.

W epoce hellenistycznej rozbudowywano i wznoszono nowe obiekty już poza Altis. Wywodzący się z Grecji władcy królestw leżących na Bliskim Wschodzie nie szczędzili środków, chcąc w ten sposób utrzymać dobre relacje z krajem swoich przodków. Przykładem jest palestra, która powstała dzięki donacji króla Egiptu Ptolemeusza II. W tym okresie zbudowano też łaźnie, gimnazjon czy monumentalny hotel.

Także czasy rzymskie (od I wieku p.n.e. do końca IV stulecia) odcisnęły pozytywne piętno na kompleksie. W tym czasie zbudowano akwedukt, a świątynię Kybele zamieniono na miejsce kultu poświęcone cesarzom rzymskim.

Powolny upadek Olimpii rozpoczął się w trakcie rządów rzymskiego cesarza Teodozjusza Wielkiego, który władał zachodnią i wschodnią częścią imperium. W 393 roku wprowadził on zakaz organizacji igrzysk olimpijskich przy dawnych sanktuariach, argumentując to ich pogańskimi korzeniami.

ZDJĘCIA: Muzeum Archeologiczne - Olimpia (Peloponez, Grecja)

Jego wnukowi Teodozjuszowi II nie wystarczały już jednak same suche zakazy. W 426 roku doprowadził on do spalenia starożytnego sanktuarium. Dzieła zniszczenia dopełniły trzęsienia ziemi w VI stuleciu, a w kolejnych dekadach i stuleciach antyczna Olimpia została stopniowo pokryta mułem rzecznym i zapomniana.

ZDJĘCIA: Muzeum Archeologiczne - Olimpia (Peloponez, Grecja)

Pierwsze nieśmiałe próby odnalezienia zapomnianego ośrodka kultowego podjęto na początku XVIII wieku, lecz przełom nastąpił dopiero w kolejnym stuleciu. W 1875 roku niemiecka misja archeologiczna przebadała w sposób kompleksowy cały teren wyłaniając na światło dzienne zespół ruin w świętym kręgu oraz w jego najbliższym sąsiedztwie. To właśnie badaczom pochodzącym z Niemiec zawdzięczamy współczesny wygląd wykopalisk, o czym przypominają tablice informacyjne w trzech językach: greckim, angielskim i właśnie niemieckim.

Starożytne igrzyska olimpijskie

W Olimpii odbywały się najstarsze oraz najważniejsze z panhelleńskich igrzysk sportowych (zwanych agonami). Pierwsze z nich zorganizowano w 776 roku p.n.e., a ostatnie w 393 roku n.e. Zwoływano je regularnie co cztery lata i przez 1168 lat stanowiły podstawę greckiego kalendarza. W sumie odbyły się one aż 293 razy!

ZDJĘCIA: Muzeum Archeologiczne - Olimpia (Peloponez, Grecja)

Określenie panhelleńskie odnosi się do faktu, że gromadziły one wszystkich Hellenów i każdy wolny Grek mógł wziąć w nich udział. Pamiętajmy, że starożytna Grecja składała się z wielu niezależnych miast (dziś nazywalibyśmy je narodami) o różnym statusie, systemie politycznym i nie zawsze zbieżnych interesach. Wszystkich ich łączyły jednak wspólne igrzyska, w trakcie których ambasadorowie (zwani theoroi) ogłaszali "święty pokój" (ekechejria).

Mimo że igrzyska trwały tylko pięć dni (a początkowo zaledwie jeden), to zawieszenie broni obowiązywało przez dwa miesiące, dzięki czemu wszyscy uczestnicy mogli w spokoju przybyć do Olimpii, a po zakończeniu zawodów powrócić do swoich małych ojczyzn.

ZDJĘCIA: Muzeum Archeologiczne - Olimpia (Peloponez, Grecja)

Konkurencje olimpijskie były indywidualne. Sportowcy rywalizowali m.in. w biegach, zapasach, skoku w dal, rzucie dyskiem i oszczepem. Najbardziej niebezpieczną konkurencją były jednak wyścigi kwadryg (czterokonnych zaprzęgów), które często kończyły się wypadnięciem z trasy. Co ciekawe, zwycięstwo w tej konkurencji nie było przypisywane woźnicy, a właścicielowi zaprzęgu.

Zwycięzcy poszczególnych konkurencji (nazywani olimpionikami) nagradzani byli wieńcem wykonanym ze świętego drzewa oliwnego (kalistefanos), które zgodnie z tradycją miał wyhodować sam Herakles (syn Zeusa). Była to jedyna nagroda - uczestniczy nie otrzymywali żadnych pieniędzy, medali czy innych dóbr.

Warto w tym miejscu przypomnieć, że starożytni Grecy wierzyli w harmonijny rozwój zarówno ciała, jak i ducha. W trakcie igrzysk na terenie sanktuarium odbywały się zażarte dyskusje filozofów oraz czytania najważniejszych dzieł.

Ciekawostki o starożytnych igrzyskach olimpijskich

• zawody rozgrywane w Olimpii nie były jedynymi igrzyskami panhelleńskimi organizowanymi w starożytnej Grecji - inne odbywały się w Delfach, Nemei, Koryncie i Atenach.
• czteroletni okres trwający pomiędzy igrzyskami olimpijskimi nazywanym był "olimpiadą". Często słowo to używane jest błędnie jako synonim igrzysk olimpijskich.
• w igrzyskach mogli brać udział jedynie wolni i rodowici Helleni, zarówno z samej Grecji, jak i zamorskich kolonii. Nie dotyczyło to jednak kobiet, które nie miały nawet wstępu na trybuny.
• pięć kół, symbol współczesnych Igrzysk Olimpijskich, nawiązuje do wzoru odnalezionego na jednym z ołtarzy w Olimpii,
• w trakcie igrzysk w Olimpii przebywało nawet 50 000 Greków (widzów oraz uczestników).

Szkoła rzeźby i jeden z siedmiu cudów starożytnego świata

W trakcie igrzysk do Olimpii przybywali najlepiej zbudowani atleci, którzy chętnie wypożyczali swoje ciała greckim mistrzom rzeźby. Swoje warsztaty mieli tu Fidiasz, Myron czy Poliklet.

Myron, uważany za jednego z najwybitniejszych starożytnych rzeźbiarzy, w połowie V wieku wykonał posąg przedstawiający dyskobola (atletę rzucającego dyskiem). Dzieło to co prawda nie przetrwało do naszych czasów, ale wciąż możemy podziwiać rzymską kopię z marmuru. Rzymski oryginał znajduje się dziś w muzeum Palazzo Massimo alle Terme w Rzymie, a jego kopia wystawiana jest w sąsiadującym ze stanowiskiem archeologicznym Muzeum Historii Starożytnych Igrzysk Olimpijskich.

Najważniejszym dziełem wykonanym w Olimpii był kolosalny posąg tronującego Zeusa (o wysokości 13 m) dłuta Fidiasza stojący w głównej świątyni zwanej Olimpiejonem. Powstał on w technice chryzelefantynowej (z wykorzystaniem złota oraz kości słoniowej) i stał na cokole wewnątrz celi ustawiony pomiędzy dwukondygnacyjnymi kolumnadami. Dzieło to znajdowało się na liście siedmiu cudów starożytnego świata.

ZDJĘCIA: Muzeum Historii Starożytnych Igrzysk Olimpijskich - Olimpia.

Fidiasz posiadał w Olimpii własną pracownię. W trakcie prac wykopaliskowych odnaleziono narzędzia i formy przypisywane jego warsztatowi.

Zwiedzanie Olimpii

Na wizytę w Olimpii warto zaplanować od 3 do 5 godzin. Oprócz samego stanowiska archeologicznego do odwiedzenia są również dwa muzea: Muzeum Historii Starożytnych Igrzysk Olimpijskich oraz Muzeum Archeologiczne.

Pierwsze z nich sąsiaduje z wykopaliskami, ale drugie znajduje się kawałek na północ za wzgórzem Kronosa.

Patrząc po komentarzach w sieci nie każdy zdaje sobie sprawę z istnienia obu placówek i część osób nie daje przez to rady odwiedzić muzeum archeologicznego, które w swoich zbiorach posiada bezcenne elementy rzeźbiarskie - w tym najpiękniejsze zachowane antyczne tympanony. Naszym zdaniem placówka ta należy do pereł całego Peloponezu.

Stanowisko archeologiczne

Obszar wykopalisk nie zajmuje zbyt rozległego obszaru, a po starożytnych zabytkach przetrwały zaledwie fundamenty. Właściwie to spacerując pomiędzy resztami sanktuarium aż trudno uwierzyć, że w czasie igrzysk przebywały tu dziesiątki tysięcy osób. Na spokojne zwiedzenie całości powinna wystarczyć nam godzina, choć osoby zafascynowane starożytnością mogą spędzić na miejscu więcej czasu.

Najważniejsze obiekty znajdowały się w granicach świętego okręgu nazywanego Altis, który w czasach swojej świetności był w całości otoczony murami.

Czy wiesz, że? Święty okręg był domeną bogów i służył jedynie celom kultu. W świecie greckim miejsca takie nosiły nazwę temenos.

W granicach świętego okręgu mieściły się świątynie: Zeusa (Olimpiejon), Hery (Heroon) oraz Rei/Kybele (czyli Matki Bogów, Metroon). Obok nich stał również Pelopjon, symboliczny kopiec nagrobny Pelopsa, mitologicznego fundatora pierwszych igrzysk, oraz Filipejon, okrągła świątynia ufundowana przez Macedończyków.

Pozostałe budynki wykorzystywane do organizacji igrzysk leżały poza murami świętego okręgu. Pomiędzy nimi stała pracownia Fidiasza, gdzie słynny rzeźbiarz pracował nad swoim najważniejszym dziełem.

Zwiedzając ruiny w oczy rzuca się brak typowych zabudowań mieszkalnych czy agory (antycznego targowiska). Nie ma w tym przypadku - Olimpia była wykorzystywana wyłącznie w trakcie trwania igrzysk, a w okresie olimpiady zamieszkiwali ją wyłącznie kapłani, osoby ich obsługujące oraz pracujący na miejscu artyści.

Poniżej przedstawiliśmy pokrótce wybrane zabytki.

Świątynia Zeusa Olimpijskiego

Najważniejszym z obiektów sanktuarium była monumentalna świątynia Zeusa Olimpijskiego zwana Olimpiejonem, którą wzniesiono ze składek całej Hellady w latach 470-457 p.n.e. według projektu Libona z Elidy.

Była to dorycka świątynia w formie peripterosu o wymiarach 27,68 x 64,12 m i wysokości 20,25 m. Kolumnada składała się z 6 kolumn po stronach krótszych i z 13 po dłuższych.

W wewnętrznej celli stała wspomniana wcześniej kolosalna statua dłuta Fidiasza, po której nic nie przetrwało. Na szczęście w dobrym stanie zachowały się dekoracje rzeźbiarskie z dwóch frontonów: zachodniego (walka pomiędzy Lapitami a centaurami) oraz wschodniego (pojedynek Pelopsa z Ojnomaosem), które zobaczymy w Muzeum Archeologicznym. Innymi dekoracjami rzeźbiarskimi były metopy przedstawiajace historię dwunastu prac Heraklesa.

ZDJĘCIA: Muzeum Archeologiczne - Olimpia (Peloponez, Grecja)

Niestety, niewiele przetrwało z samej świątyni. Najpierw zniszczył ją ogień zaproszony z rozkazu Teodozjusza II, a dzieła zniszczenia dopełniły trzęsienia ziemi w 522 i 551 roku. O jej dawnej chwale przypominają jedynie porozrzucane po okolicy olbrzymie bębny kolumn przywodzące na myśl masywne pnie drzew.

Świątynia Hery

Świątynia Hery (zwana Herajonem) jest najstarszą budowlą sakralną na terenie sanktuarium z historią sięgającą końcówki VII w. p.n.e. Miała ona formę świątyni doryckiej z sześcioma kolumnami po stronach krótszych i aż szesnastoma po bokach. Jej wymiary to 18,75 x 50 m przy wysokości 7,80 m.

Zgodnie z tradycją w świątyni miał być przechowywany dysk ze spisanymi zasadami świętego pokoju, który miał obowiązywać w trakcie trwania igrzysk, i na którym podpisali się królowie Sparty oraz Elidy.

W Muzeum Archeologicznym przechowywana jest głowa Hery należąca prawdopodobnie do posągu stojącego w świątynnej celli.

Nieopodal znajduje się ołtarz Hery, przy którym odbywa się ceremonia rozpalenia płomienia olimpijskiego. Tradycja ta sięga 1936 roku i igrzysk w Berlinie.

Filipejon

Okrągła świątynia dedykowana Zeusowi (zwana Filipejonem) stanęła w sąsiedztwie Herajonu w drugiej połowie IV w. p.n.e. Ufundował ją Filip II Macedoński, chcąc w ten sposób uczcić zwycięstwo w bitwie pod Cheroneą, ale nie doczekał jej ukończenia. Budowę doprowadził do końca jego syn Aleksander Wielki.

Projekt miał również istotne znaczenie propagandowe, gdyż z jego pomocą przedstawiciele rządzącej Macedonią dynastii chcieli wpłynąć na opinię reszty Grecji. W trakcie wznoszenia świątyni poszerzono święty krąg przesuwając jego granicę kawałek na zachód.

Budowla była tolosem (rotundą) o średnicy 15,25 m, podpartym kolumnadą składającą się z 18 jońskich kolumn. Wewnętrze ściany świątyni rozczłonkowane były przez 9 korynckich półkolumn.

W naosie (celli) stało pięć posągów zamówionych przez Aleksandra Wielkiego, które techniką chryzelefantynową wykonał rzeźbiarz imieniem Leochares. Przedstawiały one samego Aleksandra, jego rodziców (króla Filipa II i królową Olimpias) oraz dziadków (króla Amyntasa III oraz królową Eurydykę I).

W ostatnich latach udało się zrekonstruować fragment świątyni - trzy kolumny wraz z belkowaniem.

Stadion

Stadion z bieżnią był nierozłącznym towarzyszem miast organizujących igrzyska, w końcu to właśnie bieg na krótkim dystansie (zwany dromos) był pierwszą z olimpijskich dyscyplin.

Pierwotnie obiekt leżał na terenie świętego okręgu, ale około połowy V wieku p.n.e., wraz z postępującą laicyzacją igrzysk, przeniesiono go poza obszar zespołu sakralnego.

Altis z nowym stadionem połączono monumentalnym kryptoportykiem (krytym przejściem) o długości 31,10 m, po którym przetrwały ściany oraz samotny łuk.

Stadion posiadał bieżnię o długości 192,27 m, co odpowiadało 600 stopom (standardowa długość biegu na krótkim dystansie). Szerokość bieżni wynosiła 28,50 m, co pozwalało na jednoczesny start nawet 20 biegaczy. Trybuny wzniesiono z usypanych nasypów i mogły pomieścić nawet 40 tys. widzów.

Obiekt udało się odkopać i zrekonstruować w latach 1958-65. Początkowo, co wiemy dzięki zapiskom Zbigniewa Herberta, przypominał on wielką łąkę.

Skarbce

Na przestrzeni VI i V w. p.n.e. na tarasie przed wzgórzem Kronosa bogate greckie polis oraz ich kolonie (m.in. Gela, Bizancjum, Megara czy Syrakuzy) ufundowały kilkanaście doryckich skarbców w formie zbliżonej do niewielkiej świątyni. Nie ma pewności ile dokładnie ich powstało. Podróżnik Pauzaniasz wspominał o 10, a archeologom udało się zidentyfikować przynajmniej 12.

Jedną z najbardziej znanych budowli był skarbiec Megaryjczyków (VI w. p.n.e.) wzniesiony w stylu świątyni w antach. Do naszych czasów przetrwały fragmenty jego frontonu, które wystawiane są obecnie w muzeum archeologicznym. Co ciekawe, w przeciwieństwie do sanktuarium w Delfach, w Olimpii swoich skarbców nie postawiły największe z polis, takie jak Ateny, Korynt czy Sparta.

Nimfajon (Eksedra Heroda Attyka)

Jednym z najmłodszych obiektów w świętym kręgu był nimfajon wzniesiony około 160 roku n.e. z fundacji Heroda Attyka. Budowla miała kształt eksedry (półkolistej niszy o długości 21,90 m) i pełniła funkcję fontanny na zakończeniu akweduktu. Ozdabiały ją liczne rzeźby, z których część udało się odnaleźć w trakcie prac archeologicznych.

Powstanie akweduktu rozwiązało odwieczny problem z brakami wody, które występowały regularnie w trakcie trwania igrzysk olimpijskich.

Piedestał posągu bogini zwycięstwa Nike

Na południe od świątyni Zeusa znajdował się obszar wypełniony pomnikami wotywnymi oraz posągami zwycięzców.

Rzeźby ustawiano na wysokich piedestałach. Na jednym z nich, zachowanym zresztą do dziś w pierwotnym miejscu, stał marmurowy posąg bogini zwycięstwa Nike dłuta Pajoniosa z Mende. Artysta wykonał go około 420 roku p.n.e. na zlecenie Meseńczyków, którzy chcieli tym darem uwiecznić wieść o swoim zwycięstwie nad wojskami Sparty (421 r. p.n.e.).

Rzeźba ta, znana jako Nike z Olimpii, częściowo przetrwała i została odnaleziona pod koniec XIX wieku przez niemiecką misję archeologiczną. Dziś razem z inskrypcją informującą o zwycięstwie Meseńczyków wystawiana jest w Muzeum Archeologicznym.

Pracownia Fidiasza

Niewielki prostokątny budynek z końca V stulecia p.n.e. służył jako pracownia Fidiasza. To właśnie tu artysta miał pracować nad rzeźbą (ze złota oraz kości słoniowej) przedstawiającą tronującego Zeusa, będącą jednym z siedmiu cudów starożytnego świata. W trakcie prac wykopaliskowych udało się odnaleźć narzędzia i obiekty wykorzystywane w pracach nad tym kolosalnym dziełem.

W V wieku budowlę przekształcono we wczesnochrześcijańska bazylikę.

Gimnazjon

Gimnazjon (II w. p.n.e.) był rozległą prostokątną budowlą o wymiarach 120 x 220 m wykorzystywaną do ćwiczeń fizycznych. Miał on formę odkrytego dziedzińca otoczonego kolumnadą.

Leonidajon

W południowo-zachodniej części wykopalisk zobaczymy fundamenty okazałej (największej w całym sanktuarium) budowli służącej za zajazd, gdzie najbardziej znamienici z przybyszów mogli nocować w odpowiednich warunkach. Wzniesiono ją w drugiej połowie IV w. p.n.e. według projektu Leonidasa z Naxos, od którego wzięła zresztą swoją nazwę.

Budynek powstał na planie kwadratu o bokach o długości około 80 m. Posiadał on zewnętrzną kolumnadę składającą się z 138 kolumn jońskich. Wewnętrzny dziedziniec otoczony był z kolei dorycką kolumnadą z 44 kolumn, a w jego centralnej części stworzono wspaniały ogród.

Muzeum Archeologiczne

Muzeum Archeologiczne (gr. Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας) w Olimpii może pochwalić się jedną z najwspanialszych kolekcji starożytnych dekoracji rzeźbiarskich w całej Grecji. W zbiorach placówki znajdują się frontony, rzeźby oraz liczne obiekty odnalezione na terenie całego wykopaliska.

Najważniejszymi eksponatami są dwa bezcenne tympanony ze świątyni Zeusa. Zachodni przedstawia scenę walki pomiędzy Lapitami a centaurami, a na wschodnim umieszczono wyobrażenie pojedynku Pelopsa z Ojnomaosem.

Inne wybrane eksponaty:

• fronton ze skarbca Megaryjczyków (z motywem gigantomachii),
• fragmenty posągu bogini zwycięstwa Nike dłuta Pajoniosa (Nike z Olimpii),
• należące do różnych budynków fragmenty architektonicznie wykonane z terakoty,
• marmurowa rzeźba przedstawiająca Hermesa z Dionizosem na ramieniu,
• makieta prezentująca sanktuarium,
• rzeźby z czasów rzymskich ze świątyni Hery,
• hełmy dziękczynne, groty oraz tarcze pozostawione przez przedstawicieli różnych polis,
• liczne figurki wotywne,
• wazy,
• wyroby z brązu.

Na spokojne zapoznanie się z kolekcją warto zaplanować od 60 do 75 minut.

Muzeum Historii Starożytnych Igrzysk Olimpijskich

Sąsiadujące z wykopaliskami Muzeum Historii Starożytnych Igrzysk Olimpijskich (gr. Μουσείο Ιστορίας των Ολυμπιακών Αγώνων της αρχαιότητας) skupia się na tematyce igrzysk panhelleńskich. Z tablic informacyjnych dowiemy się więcej o ich tradycjach, kulcie czy zawodach organizowanych w innych miastach.

W muzeum na odwiedzających czeka również wiele interesujących eksponatów. Jednym z nich jest kopia rzymskiej kopii rzeźby przedstawiającej dyskobola. Oryginał z brązu wykonał Myron w V wieku p.n.e., ale do naszych czasów przetrwała wyłącznie rzymska kopia z marmuru.

ZDJĘCIA: 1. Kopia rzeźby dyskobola - Muzeum Historii Starożytnych Igrzysk Olimpijskich - Olimpia; 2. Kopia rzeźby dyskobola - jedno z muzeum w Rzymie.

Jednym z największych skarbów muzeum jest wspaniała i rozległa mozaika posadzkową przedstawiająca wyobrażenie igrzysk. Nie pochodzi ona jednak z Olimpii, a z domu wzniesionego w czasach rzymskich (pomiędzy II a III stuleciem) w mieście Patras.

Podobnie jak w Muzeum Archeologicznym, tak i tu na odwiedzających czekają figurki wotywne, wazy, fragmenty uzbrojenia czy wyroby z brązu.

Na zwiedzenie tej placówki warto zaplanować od 45 do 60 minut.

Dojazd, parking, lokalizacja

Darmowy parking znajduje się bezpośrednio przy Muzeum Historii Igrzysk Olimpijskich, kilka kroków od stanowiska archeologicznego. Jego współrzędne to: 7.641730, 21.624942

Od parkingu do Muzeum Archeologicznego czekać nas będzie około 15 minutowy spacer.

ZDJĘCIA: Muzeum Archeologiczne - Olimpia (Peloponez, Grecja)

Wykopaliska sąsiadują z niewielkim miasteczkiem Archea Olimpia. Jest to nieco senna osada żyjącą tylko w sezonie turystycznym. Jeśli zostalibyście na noc to warto odwiedzić restaurację taverne the garden mieszczącą się obok hotelu Europa Olympia. Ceny nie należą może do niskich, ale jakość jedzenia, widok oraz atmosfera warte są grzechu.