Podróże po Europie

Syrakuzy - atrakcje turystyczne, zabytki i zwiedzanie

Ostatnia aktualizacja: 24 września 2024

Chociaż współczesne Syrakuzy (wł. Siracusa) to typowe włoskie miasto średniej wielkości, to dobrze zdawać sobie sprawę, że w czasach antycznych stanowiło jeden z najważniejszych punktów na mapie ówczesnego świata. Na terenie miasta zachowało się wiele zabytków i śladów z tamtego okresu. Część z nich czeka na nas na wyspie Ortygia (wł. Ortigia), lecz najważniejsze znajdziemy na stałym lądzie.

Do Syrakuz dojedziemy z innych miast Sycylii pociągiem lub autobusem. Historyczna część Syrakuz wraz z nekropolią w Pantalice wpisane zostały na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. W naszym przewodniku poznacie najważniejsze zabytki oraz atrakcje Syrakuz, a na końcu naszego tekstu znajdziecie wprowadzenie do starożytnych dziejów miasta.

Syrakuzy, Wyspa Ortygia - Plac Katedralny
Syrakuzy, Wyspa Ortygia - Plac Katedralny

Syrakuzy - kilka słów wprowadzenia

Do najsłynniejszych mieszkańców Syrakuz zalicza się urodzony tu Archimedes, który do ostatnich dni swojego życia wspierał ojczyznę swoimi wynalazkami, w tym machinami wojennymi.

Dla chrześcijan Syrakuzy od zawsze miały wartość symboliczną - to tu męczeńską śmiercią zmarła św. Łucja, a według tradycji na wyspie Ortygia trzy dni spędził św. Paweł podczas transportu z Malty do Rzymu. Wizyta apostoła w mieście mogła być powodem tego, że tutejsze wczesnochrześcijańskie katakumby dorównują monumentalizmem tym rzymskim.

Syrakuzy położone są w bardzo malowniczej scenerii w południowo-wschodniej części Sycylii. Naturalną przystań Syrakuz z jednej strony zamyka wyspa Ortygia, a z drugiej półwysep Magdaleny. Architektura miasta jest ciekawym połączeniem średniowiecza i gotyku z bardziej nowoczesnym barokiem. Na wygląd dzisiejszych Syrakuz największy wpływ miało tragiczne trzęsieniu ziemi z 1693 roku, w trakcie którego wiele budynków oraz konstrukcji zawaliło się lub zostało poważnie uszkodzonych. Miasto zostało odbudowane w stylu barokowym, chociaż w wielu przypadkach zachowano uratowane oryginalne elementy.

Jak zwiedzać Syrakuzy?

Po przyjeździe na główny dworzec kolejowy lub położony nieopodal dworzec autobusowy aż ciężko uwierzyć, że znajdujemy się w mieście z tak bogatą historią. Atrakcje Syrakuz w części lądowej porozrzucane są na zaledwie kilku obszarach, a pozostała zabudowa mówiąc wprost nie zachwyca.

Mimo nierównomiernego rozrzucenia atrakcji do większości najważniejszych miejsc dojdziemy pieszo. Z dworca na wyspę Ortygia przespacerujemy w około 15 minut, z Parku Archeologicznego Neapolis na Ortygię w około 30 minut, a z Parku Archeologicznego do Bazyliki św. Łucji w 20 minut. Najważniejsze, żeby zdawać sobie sprawę z odległości przy planowaniu zwiedzania. Alternatywnie możemy skorzystać z transportu publicznego, o którym napisaliśmy kilka słów w dalszej części naszego przewodnika.

Trudniej będzie dostać się pieszo do położonej na wzgórzu twierdzy Euryalus czy do dawnych kamieniołomów Latomia dei Cappuccini, chociaż w tym drugim przypadku jest to możliwe.

Ile czasu poświęcić na zwiedzanie Syrakuz?

Niektórzy przyjeżdżają do Syrakuz na jeden dzień z innych z sycylijskich miast. Ten czas wystarczy nam na pospacerowanie po wyspie Ortygia oraz odwiedzenie wybranych najciekawszych atrakcji Syrakuz na lądzie, chociaż wszystko będziemy musieli odkrywać w pośpiechu.

Część z atrakcji jest zamknięta w środku dnia, katakumby można odwiedzić tylko podczas wycieczek z przewodnikiem, no i odległości - wszystko to sprawia, że chcąc zwiedzić Syrakuzy bardziej kompleksowo warto zaplanować minimum 2 dni.

Co warto zobaczyć w Syrakuzach? Największe atrakcje oraz zabytki

Wyspa Ortygia

Najpopularniejszym wśród turystów obszarem Syrakuz jest wyspa Ortygia, która określana jest po prostu Starym Miastem (Città Vecchia). Ortygia to m.in.: wąskie labirynty uliczek, wymieszana różnorodna architektura (średniowieczna, gotycka, ale ponad wszystko barokowa), antyczne zabytki (świątynia Apollina) i ważne ośrodki religijne (np. katedra zbudowana na bazie starożytnej świątyni).

Atrakcje Syrakuz na wyspie Ortygia

W kolejnych punktach naszego przewodnika opisaliśmy najważniejsze atrakcje na wyspie Ortygia. Są to:

  • ruiny świątyni Apollina,
  • katedra z placem katedralnym,
  • kościół św. Łucji,
  • zamek Maniace,
  • fontanna Aretuzy.

Na spokojne poznanie najważniejszych miejsc warto zarezerwować sobie przynajmniej 3-4 godziny, choć planując odwiedzić również atrakcje poza utartym szlakiem, moglibysmy spędzić na wyspie Ortygia cały dzień.

O pozostałych ciekawych miejscach na wyspie przeczytacie w naszym dedykowanym jej artykule Wyspa Ortygia (Syrakuzy) - zwiedzanie i informacje praktyczne

Świątynia Apollina

Jeśli wkroczymy na wyspę mostem św. Łucji (Ponte Santa Lucia) i podążymy prosto ulicą Via Salvatore Chindemi, dość szybko dojdziemy do krzyżówki z ulicą Via XX Settembre. Zobaczymy tam ruiny antycznej bramy miejskiej Porta Urbica, która była częścią murów miejskich wzniesionych za czasów Dionizjusza I, rozciągających się daleko w głąb lądu.

Ruiny świątyni Apollina - Wyspa Ortygia w Syrakuzach
Ruiny świątyni Apollina - Wyspa Ortygia w Syrakuzach

Ruszając dalej Via Salvatore Chindemi dojdziemy do placu Largo XXV Luglio, przy którym stoi jeden z najważniejszych antycznych zabytków miasta - ruiny św. Apollina. Jest to najstarsza dorycka świątynia zbudowana na Sycylii (datowana na VI wiek p.n.e.). Świątynia musiała być olbrzymia: według szacunków otaczały ją masywne kolumny o wysokości dochodzącej prawdopodobnie do nawet ośmiu metrów. Artefakty znalezione na terenie ruin wystawiane są dziś w Muzeum Archeologicznym Paolo Orsiego.

Chociaż nie można wejść na teren ruin, są one otoczone niskim płotem i przechodząc dookoła możemy bardzo dobrze się im przyjrzeć. Stanowisko archeologiczne jest delikatnie podświetlone po zmroku, co nadaje mu wspaniałej aury. Z samej świątyni nie zachowało się zbyt wiele - jedynie fragmenty podstawy i fundamentów. W czasach wczesnochrześcijańskich zamieniono ją na kościół, następnie na meczet w czasach arabskich i na wojskowe koszary w czasach hiszpańskich. Dopiero w połowie XX wieku teren przekształcono w stanowisko archeologiczne i zadbano o to greckie dziedzictwo.

Katedra w Syrakuzach

Najważniejszym placem wyspy jest plac Katedralny (Piazza Duomo), który otaczają liczne świątynie oraz pałace. Ich barokowe, charakteryzujące się jasnym kolorem fasady powstały w XVII i XVIII wieku po tragicznym trzęsieniu ziemi.

Ozdobą placu jest Katedra (Duomo di Siracusa) z bogato zdobioną fasadą wyróżniającą się masywnymi rzeźbami świętych Piotra oraz Pawła. Co prawda, powstała ona "dopiero" w VII wieku, jednak jako jej szkielet wykorzystano... istniejącą w tym miejscu świątynię Ateny z V wieku p.n.e.

Doryckie kolumny w Katedrze w Syrakuzach
Doryckie kolumny w Katedrze w Syrakuzach

Zwiedzając katedrę bez problemu wypatrzymy charakterystyczne doryckie kolumny włączone w boczną ścianę świątyni. Antyczne kolumny widoczne są też w środku. Katedra w czasach arabskich zamieniona została na meczet, jednak Normanowie po rekonkwiście odrestaurowali budynek. Największe zmiany w jej wyglądzie wprowadzono w XVIII wieku po trzęsieniu ziemi. W katedrze przechowywane są relikwie św. Łucji.

Świątynia w środku jest surowa. Dobrze widoczne od wewnątrz są kolumny będące dziś częścią bocznej ściany. Wejście do katedry jest płatne. Do katedry przylega Pałac Arcybiskupa (Palazzo Arcivescovile).

Kościół św. Łucji

Miłośników sztuki baroku bardziej od katedry zainteresować może inny zabytek stojący przy placu - Opactwo św. Łucji (Chiesa di Santa Lucia alla badia). Fasada świątyni wygląda niepozornie, ale w środku kościół skrywa kilka skarbów. Nie zobaczycie w nim już jednak dzieła Caravaggia, które wróciło na swoje miejsce.

W kościele zobaczymy też charakterystyczną mozaikę podłogową nawiązującą do stylu hiszpańskiego i XVIII-wieczne freski. Ostatnio czytelnicy dawali nam znać, że kościół ten był zamknięty podczas ich wizyty, ale warto spróbować do niego zajrzeć.
Opactwo św. Łucji w Syrakuzach
Opactwo św. Łucji w Syrakuzach

Fontanna Aretuzy

Po zachodniej stronie wyspy, przez ponad 400 m, ciągnie się promenada Foro Vittorio Emanuele II, która przez miejscowych nazywana jest Foro Italico. Na jednym z jej końców zobaczymy średniowieczną bramę miejską Porta Marina, a na drugim słynną Fontannę Aretuzy.

Fontanna Aretuzy to faktycznie naturalne źródło, z którego woda przedostaje się przez skały bezpośrednio z morza. Miejsce to było znane już w starożytności. Według mitologii nimfa Aretuza, uciekając przed bogiem rzeki Alfejosem, schroniła się w Syrakuzach, gdzie bogini Diana przemieniła ją w istniejące do dziś źródło wody.

Ciekawostka: Otaczający źródło wody niewielki park należy do nielicznych w Europie, gdzie dziko rośnie papirus. Oprócz tego można tu podziwiać inne niezwykłe rośliny. W północnej części parku znajduje się małe Muzeum Papirusu (Museo Dei Papiro) oraz niewielkie akwarium.
Atrakcje Syrakuz - Fontanna Aretuzy
Atrakcje Syrakuz - Fontanna Aretuzy

Zamek Maniace

Ostatnim opisywanym przez nas zabytkiem Syrakuz na wyspie jest średniowieczny zamek Maniace (Castello Maniace), wzniesiony w XIII wieku przez Fryderyka II. Początkowo służył za rezydencję monarchy, żeby w czasach hiszpańskich zostać przekształcony w więzienie. Współcześnie jest ciekawym połączeniem średniowiecznej architektury z elementami barokowymi.

Zamek Maniace jest otwarty dla zwiedzających. Po zakupie biletu wstępu możemy spojrzeć z niego na okolicę. Wkraczając na teren twierdzy warto zatrzymać się chwilę i obejrzeć bramę wejściową ozdobioną marmurem. Wnętrza zamku są surowe, ale tutejsze sklepienia oraz kolumny mogą zainteresować fanów architektury wieków średnich.
Widok na Castello Maniace
Widok na Castello Maniace

Park Archeologiczny Neapolis

Jednym z ośrodków składających się na starożytne Syrakuzy było Neapolis. To tam znajdowały się ważne budynki kulturalne i publiczne. Do dziś zachowała się część z nich i zostały one udostępnione odwiedzającym jako jedno stanowisko archeologiczne o nazwie Park Archeologiczny Neapolis (Parco Archeologico della Neapolis, adres: Via del Teatro Greco). W trakcie zwiedzania parku możemy zobaczyć: teatr grecki, amfiteatr rzymski, podstawę ołtarza Hierona II oraz dawne kamieniołomy. W naszej opinii jest to największa atrakcja Syrakuz dla miłośników historii.

Zwiedzanie Parku Archeologicznego Neapolis

Zabytki porozrzucane są po całym terenie parku. Do przejścia pomiędzy amfiteatrem a teatrem greckim jest około 200 metrów. Kasy biletowe zamykane są godzinę przed oficjalnym zamknięciem parku.

Na spokojne zwiedzenie stanowiska archeologicznego warto zaplanować przynajmniej godzinę, jednak osoby zainteresowane historią mogą spędzić tu około 90 minut.

Po parku spacerujemy wytyczonymi ścieżkami, część z nich może być jednak zamknięta po obfitych opadach deszczu.

Bilet wstępu kosztuje 16,5€. Dostępny jest również bilet łączony z muzeum archeologicznym w cenie 22€. Wstęp dla osób poniżej 18 roku życia jest bezpłatny, a osoby w wieku 18-25 są upoważnione do zakupu biletu ulgowego.

Stanowisko archeologiczne oddalone jest kawałek od wyspy Ortygia. Wejście na teren parku archeologicznego i główna kasa znajduje się po wschodniej stronie ulicy Viale Paradiso, tuż przy amfiteatrze. Pamiętajmy żeby zachować bilet, ponieważ będziemy musieli go pokazać wchodząc do innych części atrakcji.

Poniżej opisaliśmy najważniejsze zabytki parku archeologicznego.

Teatr grecki

Teatr w Syrakuzach należał do największych teatrów całego antycznego świata greckiego. Zbudowano go prawdopodobnie za panowania Hierona I w pierwszej połowie V wieku p.n.e., chociaż dzisiejszy kształt to raczej efekt przebudowy z czasów Hierona II z drugiej połowy III wieku p.n.e.

Na miejsce budowy wykorzystano naturalne wzgórze i skałę, dzięki czemu w stosunkowo prosty sposób stworzono olbrzymie audytorium, które fizycznie nie mogło zostać rozebrane i do dziś przetrwało w bardzo dobrym stanie. Teatr składał się aż z 67 rzędów. Prawdopodobnie oprócz występów artystycznych odbywały się tu również ważne spotkania polityczne.

Teatr grecki - Park Archeologiczny Neapolis w Syrakuzach
Teatr grecki - Park Archeologiczny Neapolis w Syrakuzach

W czasach rzymskich teatr służył jako cyrk, a po upadku Cesarstwa Rzymskiego popadł w zapomnienie. Oprócz audytorium zachowały się oryginalne fragmenty sceny oraz orkiestry. Orkiestra rozbudowana została już za czasów rzymskich i wymusiła usunięcie części pierwszych rzędów trybun.

Podczas zwiedzania możemy swobodnie chodzić po trybunach.

Kamieniołomy (Latomia del Paradiso) i Ucho Dionizjusza

W czasach antycznych Grecy wydobywali wapień do rozbudowy miasta w kamieniołomach wydrążonych w okolicznych wzgórzach. Kamieniołomy te nazywane były Latomia, co jest zbitką greckich fraz kamień oraz kopać. Na obrzeżach Syrakuz istniało wiele kamieniołomów, niektóre z nich po pewnym czasie przypominały olbrzymie i głębokie jaskinie. W pustych "latomiach" przetrzymywano więźniów (w tym wiele tysięcy Ateńczyków po bitwie z 413 roku p.n.e.). W późniejszych wiekach zajmowali je poganie oraz chrześcijanie, którzy tworzyli w nich swoje nekropolie.

Na terenie Latomia del Paradiso znajduje się słynna jaskinia/grota nazywana Uchem Dionizjusza. Przydomek ten jest stosunkowo młody, a według miejskich opowieści wymyślił ją słynny malarz Caravaggio, który znalazł schronienie na Sycylii po swojej ucieczce z Malty.

Ucho Dionizjusza - Park Archeologiczny Neapolis w Syrakuzach
Ucho Dionizjusza - Park Archeologiczny Neapolis w Syrakuzach
Nazwa Ucho Dionizjusza ma nawiązywać do niesamowitej akustyki jaskini. Według legend tyran Syrakuz, Dionizjusz I, stawał przy wejściu i dokładnie słyszał wszystko, co mówią więźniowie znajdujący się w środku. Dionizjusz zasłynął jako okrutny władca, dlatego więźniowie ze zbyt długimi językami nie kończyli więc szczęśliwie. Jeśli tyran chciał dowiedzieć się co planują jego rywale, to zamykał ich właśnie w tej jaskini. Większość turystów w trakcie zwiedzania samemu sprawdza legendarną akustykę.

Inną z jaskiń jest Grotta dei Cordari (Jaskinia Twórców Lin). W przeszłości pracowali w niej wytwórcy lin.

Otwarty teren przed kamieniołomami przypomina bardziej ogród. Na jego środku stoi wielki głaz, który spadł podczas trzęsienia ziemi w 1693 roku.

Amfiteatr rzymski

Rzymski amfiteatr zbudowano w III lub IV wieku, wykorzystując jako podstawę fragment istniejącej w tym miejscu skały. Do dziś zachowały się jedynie ruiny fundamentów i trybun oraz boczne wejścia. Na środku areny widać specjalne pomieszczenie ukryte dawniej przed widzami, do którego prowadził podziemny tunel. Według historyków na arenie odbywały się także przedstawienia morskie.

Amfiteatr rzymski - Park Archeologiczny Neapolis w Syrakuzach
Amfiteatr rzymski - Park Archeologiczny Neapolis w Syrakuzach
Niestety, podczas naszej wizyty nie było możliwości wejścia na środek areny - mogliśmy jedynie stanąć po jednej stronie trybun. Amfiteatr prawdopodobnie znajdował się w dobrym stanie jeszcze w pierwszej połowie poprzedniego tysiąclecia, lecz został niestety rozebrany przez władców hiszpańskich w celu zdobycia materiałów do budowy fortyfikacji wyspy Ortygia. Dziś amfiteatr sprawia wrażenie zaniedbanego.

Ołtarz Hierona II

Chociaż z ołtarza Hierona II pozostała jedynie podstawa, to właśnie ona pozwala wyobrazić sobie rzeczywisty rozmiar tej budowli. Wymiary zachowanego fragmentu mają niemal 200 metrów długości i ponad 20 metrów szerokości. Konstrukcja powstała w III wieku p.n.e. i prawdopodobnie poświęcona była Zeusowi. Ołtarz otoczony był portykami, a podstawa była podtrzymywana przez telamony, z których fragmenty zachowały się do dziś.

Niestety, zabytek ten również padł ofiarą Hiszpanów szukających elementów do budowy fortyfikacji. Dziś możemy zobaczyć go z pewnej odległości.

Ołtarz Hierona II (ara di Ierone II) - Park Archeologiczny Neapolis w Syrakuzach
Ołtarz Hierona II (ara di Ierone II) - Park Archeologiczny Neapolis w Syrakuzach

Muzeum Archeologiczne Paolo Orsi

Regionalne Muzeum Archeologiczne Paolo Orsi (Museo Archeologico Regionale Paolo Orsi) jest oddalone o zaledwie kawałek od Parku Archeologicznego Neapolis. Jest to jedna z najważniejszych placówek poświęconych czasom antycznym we Włoszech i posiada bogatą kolekcję najróżniejszych artefaktów i eksponatów, dlatego powinna być punktem obowiązkowym dla każdego fana starożytności.

Muzeum nazwano na cześć archeologa Paolo Orsiego, który przyczynił się do przybliżenia antycznej historii Syrakuz. Placówka powstała już w XVIII wieku i początkowo znajdowała się na wyspie Ortygia. W 1988 roku muzeum przeniesiono do nowego budynku zlokalizowanego w miejscu historycznej willi Villa Landolina.

Muzeum archeologiczne zajmuje dwa piętra i piwnicę. Na parterze i pierwszym piętrze przygotowano kilka wystaw podzielonych na okresy historyczne - zaczynając od prehistorii, przez czasy antyczne (greckie i rzymskie), aż po czasy wczesnochrześcijańskie. Wszystko zorganizowane jest w sposób nowoczesny i zachęcający do zwiedzania.

W muzeum wystawione są artefakty znalezione zarówno na obszarze Syrakuz i ich dawnych kolonii, jak i całej greckiej Sycylii. Przeniesiono tu m.in.: znaleziska ze stanowisk archeologicznych Ortygii, fragmenty ze świątyń, a także artefakty z dawnych nekropolii czy z antycznego Neapolis. Bardzo interesującym znaleziskiem jest grobowiec Adelfi, na który natrafiono w katakumbach św. Jana.

Sarkofag Adelfi - Muzeum Archeologiczne Paolo Orsi w Syrakuzach
Sarkofag Adelfi - Muzeum Archeologiczne Paolo Orsi w Syrakuzach

W piwnicach całkiem niedawno otworzono część numizmatyczną Il Medagliere. Bez większej przesady można stwierdzić, że to jedna z ciekawszych placówek tego typu w Europie. Ilość oraz różnorodność monet i złotych ozdób zachwyca. Wystawione są monety od czasów antycznych aż do czasów aragońskich i hiszpańskich.

Bilet wstępu kosztuje 10€. Dostępny jest również bilet łączony z muzeum archeologicznym w cenie 22€. Wstęp dla osób poniżej 18 roku życia jest bezpłatny, a osoby w wieku 18-25 są upoważnione do zakupu biletu ulgowego.

Na wizytę w muzeum najlepiej zaplanować przynajmniej 90-120 minut.

Katakumby oraz ruiny kościoła św. Jana

W okolicy Muzeum Archeologicznego znajduje się jedna z najbardziej intrygujących atrakcji Syrakuz - wczesnochrześcijańskie katakumby św. Jana (Catacomba di San Giovanni).

Nazwa katakumb nawiązuje do znajdującego się obok kościoła pozostającego dziś w ruinie, który powstał już w VI wieku podczas rządów bizantyjskich. Świątynia doznała potężnych zniszczeń w trakcie inwazji arabskiej i została odbudowana przez Normanów w XII wieku. Potężne trzęsienie ziemi w 1693 roku zniszczyło dach i część ścian. Dopiero po blisko dwóch stuleciach udało się odbudować świątynię. Niestety, odbudowaną konstrukcję dość szybko zniszczyło kolejne trzęsienie w 1908 roku. Władze kościelne i miejskie nie zdecydowały się już na kolejną odbudowę. Z dawnego kościoła do dziś zachowała się przednia fasada z charakterystyczną rozetą, fragment ściany bocznej, kawałek portyków oraz dosłownie kawałki ścian i kolumn.

Ruiny Kościoła św. Jana w Syrakuzach
Ruiny Kościoła św. Jana w Syrakuzach

Obok kościoła znajduje się najstarsze zorganizowane miejsce modlitwy w Syrakuzach - Krypta św. Marziano (Cripta di San Marciano). Święty Marziano był pierwszym biskupem Syrakuz - zginął on śmiercią męczeńską, zostając ukamienowany przez lokalnych Żydów. Według tradycji biskupa zamęczono w 68 roku właśnie w miejscu wybudowania krypty. Pięć metrów pod poziomem ulicy znajdował się pierwszy grób świętego i miejsce do którego chrześcijanie przybywali w celu modlitwy. W kolejnych wiekach krypta zamieniona została na kościół.

W IV wieku w okolicy krypty zostały utworzone katakumby. W przeciwieństwie do podziemnych nekropolii w Rzymie, katakumby św. Jana powstały z wykorzystaniem istniejącej w tym miejscu infrastruktury greckiej i rzymskiej. Główna arteria katakumb podąża wzdłuż greckiego akweduktu, a najważniejsze pomieszczenia znajdują się w byłych cysternach i mają okrągły kształt. Zakłada się, że to podziemne cmentarzysko zajmuje obszar nawet 10 000 metrów kwadratowych.

Warto podkreślić, że nekropolia powstała już po edykcie mediolańskim, który zezwolił na wyznawanie wiary chrześcijańskiej. Przejścia są szerokie, a niektóre z grobowców rodzinnych zajmują dużo miejsca i widać, że należały do bogatych mieszkańców. Katakumby zostały porzucone mniej więcej w okresie upadku Cesarstwa Rzymskiego, a kolejni najeźdźcy ogołocili wnętrza. O istnieniu podziemnych grobowców przypomniał w XIX wieku archeolog Paolo Orsi, który przywrócił je do życia. W trakcie prac archeologicznych znaleziono m.in. pojedyncze freski, inskrypcje czy wspaniały grobowiec Adelfi i jej męża Valerio, który dziś można zobaczyć w Muzeum Archeologicznym. Grobowiec wyróżnia się scenami z Nowego i Starego Testamentu oraz dziesiątkami postaci.

Zwiedzanie katakumb w Syrakuzach

Kryptę św. Marziano oraz katakumby możemy zwiedzić jedynie w trakcie wycieczki z przewodnikiem. Wycieczka odbywa się w języku angielskim i włoskim. Zwiedzanie trwa około 30-40 minut. Zaczynamy od krypty i ruin kościoła, a dopiero później wchodzimy do podziemnych pomieszczeń. Niestety, podczas naszej wizyty w podziemiach obowiązywał zakaz wykonywania zdjęć.

Wycieczki odbywają się w różnych godzinach w zależności od sezonu. W środku dnia ma miejsce przerwa.

Katakumby mogą być zamknięte w przypadku dużego deszczu.

Bazylika i katakumby św. Łucji

Jednym z najbardziej symbolicznych miejsc dla mieszkańców Syrakuz jest plac św. Łucji (Piazza Santa Lucia), przy którym stoją bazylika św. Łucji (Basilica di Santa Lucia al Sepolcro) oraz mniejsza heksagonalna świątynia z grobem patronki miasta. Według tradycji to właśnie w tym miejscu w 304 roku zamordowano świętą ścinając jej głowę. Pierwszy kościół został wzniesiony niedługo po śmierci męczenniczki, jednak nie przetrwało żadne namacalne świadectwo oryginalnej konstrukcji. Najstarsze fragmenty bazyliki pochodzą z czasów normańskich, a świątynia była wielokrotnie przebudowywana na przestrzeni kolejnych wieków.

Bazylika w środku kryje prawdziwy skarb - ceniony obraz "Pogrzeb Łucji" pędzla samego Caravaggia. Słynny malarz przypłynął na Sycylię po ucieczce z maltańskiego więzienia. W Syrakuzach dostał zlecenie namalowania obrazu, który miał ozdobić właśnie tę bazylikę. Caravaggio przed rozpoczęciem prac zszedł do katakumb, dzięki czemu jego obraz jest bardzo realistyczny. Z powodu złego stanu technicznego bazyliki w 2009 roku zdecydowano się przenieść malowidła do Opactwa św. Łucji na wyspie Ortygia, ale ostatnio wrócił on na swoje oryginalne miejsce.

We wnętrzu grobowca Św. Łucji w Syrakuzach
We wnętrzu grobowca Św. Łucji w Syrakuzach

Pod placem i bazyliką rozciąga się rozległa podziemna nekropolia, gdzie prawdopodobnie znajdował się grób św. Łucji. Fragment jej grobowca z charakterystycznym łukiem wycięto w 1685 roku i przeniesiono do nowo wybudowanego kościoła, który połączony jest XII-wiecznym tunelem z katakumbami oraz pobliską bazyliką. Nową świątynię wzniesiono nad katakumbami, bezpośrednio nad pomieszczeniem, w którym spoczywało ciało świętej.

Co stało się z ciałem św. Łucji? Warto wspomnieć, że na nowe miejsce przeniesiono jedynie pusty grobowiec. W 1039 roku jeden z bizantyjskich generałów zabrał szczątki świętej do Konstantynopola. Obecnie jej relikwie znajdują się w Wenecji, w kościele Chiesa dei Santi Geremia e Lucia, po tym jak w trakcie IV krucjaty w 1208 roku wojska weneckie złupiły stolicę Cesarstwa Bizantyjskiego.
Heksagonalna świątynia z grobem św. Łucji - Syrakuzy
Heksagonalna świątynia z grobem św. Łucji - Syrakuzy

Katakumby św. Łucji powstały w III wieku i były aktywnie wykorzystywane aż do V stulecia. Podobnie jak w przypadku katakumb św. Jana nie zachowały się tu zawartości grobów ani dekoracje. Największymi skarbami są fragmenty fresków, w tym fresk nawiązujący do historii Czterdziestu Męczenników z Sebaste (dawna Armenia, dzisiejsza Turcja). Czterdziestu rzymskich żołnierzy, którzy przyznali się do wiary chrześcijańskiej, zostało w 320 roku wrzuconych do lodowatej wody pod zamarzniętą taflę. Na fresku widzimy równo ułożone twarze patrzące spod lodu.

Do dziś odkryto obszar około 30% oryginalnych katakumb. Część pomieszczeń w trakcie II wojny światowej zamieniono na bunkry i schrony przeciwlotnicze.

Zwiedzanie katakumb św. Łucji

Katakumby oraz zabytkową kaplicę możemy zwiedzić podczas wycieczki z przewodnikiem, w trakcie której wejdziemy do kościoła z grobowcem świętej oraz do podziemnych katakumb. Zwiedzanie trwa około 30-40 minut. Wejście znajduje się przy portykach przy bazylice. Warto podejść wcześniej i sprawdzić godziny wycieczek. Jest to mniej popularna atrakcja niż w przypadku katakumb św. Jana - my na przykład podczas zwiedzania byliśmy sami!

Jeśli wybieramy się do obu katakumb, możemy zakupić tańszy bilet łączony.

Tecnoparco Museo di Archimede - wystawa wynalazków Archimedesa

Dosłownie kawałek na zachód od Parku Archeologicznego Neapolis powstała unikatowa atrakcja - park z replikami i modelami wynalazków wspominanego kilkukrotnie w naszym przewodniku Archimedesa.

Atrakcja ta może przypaść do gustu zwłaszcza młodszym odwiedzającym. Na miejscu otrzymamy przewodnik audio w języku angielskim, chociaż na terenie parku sami pracownicy opowiadają o sposobie działania maszyn.

Nie jest to na pewno atrakcja dla każdego, w pewnym sensie przypomina otwarte muzeum techniki. Bilet dla dorosłych kosztuje 7€ a dla dzieci i młodzieży 5€.

Atrakcje Syrakuz poza utartym szlakiem

Zamek Euryalos

Kilka kilometrów za historycznym centrum Syrakuz, na wysokim na ponad 120 m wzgórzu Epipolaj, około IV wieku p.n.e. zbudowano zamek Euryalos (Castello Eurialo). Nowa struktura powstała prawdopodobnie za czasów Dionizjusza I i miała bronić dostępu do Syrakuz od strony morza oraz lądu.

Twierdza była jedną z najbardziej imponujących struktur militarnych w całym greckim świecie. Przez kolejne wieki zamek był rozbudowywany i podążał za rozwojem technologii. W trakcie oblężenia Syrakuz przez Rzymian twierdza pomogła dłużej bronić miasta. Według legend Archimedes stworzył na zamku wielkie lustro, które odbijało słońce i paliło żagle rzymskich statków. Ze wzgórza ciskano również pociskami z katapult. W czasach nowożytnych twierdza została dostosowana do innych zagrożeń.

Chociaż do dziś z dawniej trudnej do zdobycia twierdzy pozostały zaledwie ruiny, to zachowała się stosunkowo duża część murów, tuneli czy fundamentów. Na miejscu łatwo wyobrazić sobie jak imponującą musiała być to struktura w czasach swojej świetności. Z góry w oddali zobaczymy stare miasto i morze.

Z perspektywy turysty zamek jako atrakcja nie zachwyca. Jest bardzo zaniedbany i niezbyt przyjazny. Znajduje się przy nim małe muzeum ze znaleziskami.

Według oficjalnych informacji ruiny otwarte są przez cały rok, chociaż poza sezonem godziny otwarcia są krótsze. Niektórzy w sezonie byli w stanie wejść tylko rano i w drugiej połowie dnia odbili się od zamkniętej bramy. Najlepiej spróbować dowiedzieć się więcej w punkcie informacji turystycznej lub pojechać na miejsce właśnie rano. Niestety, zarządzanie tym zabytkiem pozostawia wiele do życzenia.

Zamek znajduje się poza centrum. Najwygodniej dojechać tam samochodem. Jeśli nie mamy takiej możliwości to możemy złapać autobus z dworca autobusowego (Terminal Bus (Stazione Fs)) i w około 20 minut znaleźć się w okolicach ruin. Wysiadamy na przystanku Siracusa Nord 1 przy głównej drodze skąd musimy udać się w górę. Najlepiej poprosić kierowcę o wysadzenie i usiąść/stanąć blisko niego, żeby o nas nie zapomniał.

Niestety, autobus ten kursuje bardzo rzadko, raz na półtorej godziny, warto wcześniej sprawdzić godziny powrotne i pilnować czasu.

Co jeszcze zobaczymy w Syrakuzach?

W części lądowej Syrakuz znajdziemy jeszcze kilka miejsc, które niektórzy turyści mogą zechcieć odwiedzić.

  • Park Foro Siracusano - park miejski położony dosłownie kawałek spacerem od wyspy Ortygia. W czasach greckich i później w okresie rządów rzymskich znajdowało się tu Forum. Do dziś zachowały się fragmenty rzymskich kolumn. Część znalezisk z tego obszaru znajduje się w Muzeum Archeologicznym. W XX wieku obszar ten zamieniony został na park miejski zapełniony różnorodną roślinnością.

  • Sanktuarium Matki Boskiej Płaczącej (Santuario Madonna delle Lacrime) - sanktuarium mieści się w przedziwnym budynku, który na pewno zauważy każdy wybierający się w okolicę katakumb św. Jana (struktura przypomina swoim kształtem... wyciskarkę do pomarańczy). Wewnątrz świątyni w krypcie zobaczyć możemy małe fragmenty ruin z czasów rzymskich, nie zawsze jest ona jednak otwarta dla odwiedzających. Na pewno będąc w pobliżu warto zajrzeć do środka i samemu przekonać się o tym, czy taki rodzaj architektury do nas przemawia. Sanktuarium powstało w celu upamiętnienia cudu z 1953 roku, kiedy to Antonina Lucia Giusto na kilka godzin straciła wzrok, a po odzyskaniu widzenia zobaczyła figurkę Maryi z której oczu ciekły łzy. Łzy leciały z oczu figurki od 29 sierpnia do 1 września. Krople oddano do badania w laboratorium, które wykazało, że są to łzy ludzkie. Nie udało się wyjaśnić tego fenomenu i oficjalnie uznano to zdarzenie za cud.

Syrakuzy, Sanktuarium Matki Boskiej Płaczącej (Santuario Madonna delle Lacrime)
Syrakuzy, Sanktuarium Matki Boskiej Płaczącej (Santuario Madonna delle Lacrime)
  • Nekropolie wykute w skałach w Pantalice (Necropolis of Pantalica) - chociaż skalne nekropolie w Pantalice znajdują się około 30 kilometrów za Syrakuzami, to wielu turystów decyduje się zobaczyć je podczas odwiedzin miasta Archimedesa. Nekropolie w Pantalice wpisane zostały na listę światowego dziedzictwa UNESCO razem z historycznymi Syrakuzami. Na miejsce dojedziemy jednak tylko autem. W teorii możemy spróbować dostać się do miasteczka Sortino i stamtąd pójść pieszo lub łapać taksówkę, zajmie nam to jednak dużo czasu. Warto wcześniej sprawdzić trasę w punkcie informacji turystycznej.

Syrakuzy - wskazówki i informacje praktyczne

Komunikacja publiczna w Syrakuzach

Jeśli nie chcemy poruszać się pomiędzy atrakcjami pieszo możemy skorzystać z usług komunikacji publicznej. Transport obsługiwany jest przez firmę AST. Bilety kupimy w kioskach z oznaczeniem T (od Tabaccheria). Jeśli wybieramy się dalej, najlepiej od razu zakupić bilet powrotny. Autobusy najwygodniej wyszukać w aplikacji Moovit pod tym adresem.

Kiedy najlepiej odwiedzić Syrakuzy?

Tutaj obowiązują zasady podobne do innych sycylijskich miast. W lato może być bardzo gorąco, z kolei w zimę jest mniej turystów, ale w przypadku opadów deszczu Katakumby św. Jana czy nawet część Parku Archeologicznego mogą być zamknięte.

Ciekawym doświadczeniem może być odwiedzenie Syrakuz 13 grudnia, podczas obchodów święta św. Łucji. Tego dnia przez miasto przechodzi uroczysta procesja z relikwią świętej startującą z katedry, która kieruje się do bazyliki św. Łucji. Przez 8 dni relikwia wystawiona jest w bazylice, żeby 20 grudnia powrócić do katedry. Jeśli jesteśmy w Syrakuzach kilka dni wcześniej, warto zajrzeć do katedry, gdzie w kaplicy poświęconej świętej już od 9 grudnia wystawiony jest jej relikwiarz.

Jeśli chcielibyśmy wybrać się na przedstawienie w greckim teatrze musimy celować w sezon teatralny, który trwa od maja do czerwca.

Jak oszczędzić pieniądze w Syrakuzach?

Bilety łączone

Planując zwiedzenie większej liczby atrakcji w Syrakuzach możemy zostać negatywnie zaskoczeni przez wysokie ceny. Na szczęście niektóre miejsca można odwiedzić korzystając z biletów łączonych. Zawsze warto zapytać o taki bilet w kasie, nie zawsze znajdziemy potrzebne informacje na wywieszce przed wejściem.

Przykłady biletów łączonych:

  • Katakumby św. Jana i św. Łucji,
  • Bilet łączony (Park Archeologiczny w Syrakuzach - Parco Archeologico della Neapolis + Museo archeologico regionale Paolo Orsi),
  • Katedra i Artemision.

Pierwsza niedziela miesiąca

W każdą pierwszą niedzielę miesiąca wejście do publicznych muzeów we Włoszech jest darmowe. W Syrakuzach dotyczy to m.in. Parku Archeologicznego Neapolis, Muzeum Archeologicznego i Muzeum w Pałacu Bellomo (Museo Regionale di Palazzo Bellomo).

Na co uważać w Syrakuzach?

  • Godziny otwarcia atrakcji - przy tworzeniu planu dnia powinniśmy wziąć pod uwagę, że godziny niektórych atrakcji w Syrakuzach są niestandardowe. Katakumby zwiedzane są z przewodnikiem o konkretnych godzinach (zmiennych w ciągu roku, najlepiej sprawdzić godziny wcześnie rano), wiele atrakcji jest zamykana w środku dnia na 2 do 3 godzin, niektóre z miejsc czynne są krócej.
  • Poniedziałek - w poniedziałki muzea w Syrakuzach są zamknięte.

Historia Syrakuz w pigułce

Chociaż dowody archeologiczne wskazują, że tereny te były zamieszkane jeszcze przed X wiekiem p.n.e., to datę założenia współczesnych Syrakuz przyjmuje się na rok 734 p.n.e. Wówczas greccy Koryntczycy założyli kolonię na niewielkiej wyspie Ortygia. Początkowo ich osada rozwijała się tylko na tej oddalonej o zaledwie krok od Sycylii wyspie, ale w miarę dynamicznego rozwoju Syrakuzy rozszerzały się również w głąb lądu. Grecka Kolonia składała się z pięciu mniejszych miast: oprócz Ortygii, w skład antycznej kolonii wchodziły także Achradina, wzgórze Epipolai, Neapolis oraz Tyche.

Przez kolejne wieki Syrakuzy zyskały miano jednego z najważniejszych greckich ośrodków. Do miasta przybywali ważni filozofowie i myśliciele - jednym z nich był Platon, który odwiedził je trzykrotnie. Syrakuzy dość szybko stały się najważniejszym ośrodkiem Wielkiej Grecji (czyli zespołu greckich kolonii na południu dzisiejszych Włoch).

W 485 roku p.n.e. w Syrakuzach nastąpił przełom: demokratyczne zasady znane z Grecji zastąpiła tyrania. Pierwszym tyranem został Gelon I, i od tego czasu dawna grecka kolonia rozpoczęła zaawansowaną ekspansję na obszarze całej Sycylii.

Rozwój gospodarczy i kulturalny szedł w parze z postępem wojskowym. Siły Syrakuz na początku V wieku p.n.e. pokonały flotę Kartaginy oraz wojska Etrusków, co pozwoliło im oddalić dwa największe zagrożenia. W 413 roku p.n.e. próbę podbicia Syrakuz podjęły Ateny wysyłając flotę składającą się z ponad 100 okrętów. Ateńczycy ponieśli jednak sromotną klęskę. Wszystkie ich statki zniszczono, a załogę zamknięto w lokalnych kamieniołomach, z których prawie nikt nie wyszedł żywy. Dziś możemy zajrzeć do tych olbrzymich jaskiń, gdzie przetrzymywano tysiące jeńców.

Spadek znaczenia Syrakuz zbiegł się ze wzrostem potęgi Republiki Rzymskiej. W I wojnie punickiej miasto walczyło po stronie rzymskiej i znalazło się po stronie zwycięzców. Końcem greckich Syrakuz była II wojna punicka, w której Syrakuzy poparły Kartagińczyków. Ostatecznie miasto poddało się wojskom rzymskim w 212 roku p.n.e. po krwawym i wycieńczającym oblężeniu. W obronie ojczyzny pomagał sam Archimedes, którego machiny wojskowe i katapulty zadawały wrogom zabójcze ciosy. Niestety, po wejściu do miasta wojska rzymskie, pomimo jasnych rozkazów, nie oszczędziły słynnego matematyka i filozofa.

Syrakuzy pod rządami Republiki, a później Cesarstwa Rzymskiego w dalszym ciągu były ważnym ośrodkiem na mapie antycznego świata, chociaż już nie tak istotnym jak wcześniej. Rzymski polityk i filozof Cyceron w pierwszej połowie I wieku p.n.e. przebywał na Sycylii, określając wtedy Syrakuzy najwspanialszym oraz najpiękniejszym greckim miastem. W trakcie odwiedzin miał on nawet odnaleźć i odnowić grób Archimedesa.

W miarę zmniejszania się znaczenia Cesarstwa Rzymskiego malejący wpływ Rzymu na miasta Sycylii był coraz bardziej widoczny. W Syrakuzach szybko osiedlili się chrześcijanie. Pierwszym biskupem miasta w I wieku został św. Marziano, który aktywnie nawracał mieszkańców na nową religię. Na wyspie Ortygia przetrzymywano św. Pawła w drodze z Malty do Rzymu. Mimo to na Sycylii obowiązywało jeszcze rzymskie prawo, stąd rozwój niektórych wczesnochrześcijańskich katakumb w czasach, gdy ciała należało chować poza murami miejskimi (a czasem również w ukryciu).

Przez kolejne wieki Syrakuzy dzieliły los całej Sycylii, lecz po upadku Cesarstwa Rzymskiego miasto nigdy nie odzyskało swojej dawnej pozycji. Władali nim m.in. władcy Wschodniego Cesarstwa Rzymskiego, Arabowie, Normanowie, a następnie Aragończycy. W tamtych czasach powstały pałace i kościoły, które do dziś zdobią historyczne miasto. W 1693 roku znaczna część zabudowy Syrakuz uległa zniszczeniu w wyniku tragicznego trzęsienia ziemi i została odbudowana w stylu barokowym. Chociaż odbudowa nie przyniosła efektu równie imponującego jak w przypadku Katanii i innych miast regionu Val di Noto, i tak warta jest podziwu.

Street art w Syrakuzach
Street art w Syrakuzach

Cześć!

author

Cieszymy się, że udało Ci się dotrzeć do końca naszego artykułu i mamy nadzieję, że okazał się przydatny. Więcej informacji o naszym blogu znajdziesz na podstronie o nas.

W przypadku natrafienia na nieaktualne dane lub błędy prosimy o wiadomość - dane adresowe dostępne są w zakładce kontakt.

Aśka i Sławek - autorzy bloga Podróże Po Europie (podrozepoeuropie.pl)

Reklama