Sycylia - atrakcje turystyczne, zabytki, ciekawe miejsca. Co warto zobaczyć i zwiedzić na Sycylii?
Sycylia to największa z wysp Morza Śródziemnego oraz jeden z najbardziej różnorodnych włoskich regionów. W swej bogatej historii zamieszkiwana była przez kilka cywilizacji. Najpierw osiedlili się tu Grecy, a następnie Rzymianie. Wiele wieków później wyspę zdobyli Arabowie, którzy zostali wyparci przez Normanów. Sycylia znajdowała się także pod wpływem Świętego Cesarstwa Rzymskiego oraz władców Aragonii, zanim ostatecznie stała się częścią zjednoczonych Włoch.
Dziś Sycylia jest swoistą mieszanką wszystkich tych kultur. Do tego bardzo niejednorodną: obszary, a nawet pojedyncze miasta potrafią różnic się charakterem, kuchnią czy architekturą.
- Palermo - miasto wielu kultur i arabsko-normańskiego dziedzictwa
- Cefalú oraz Monreale - dwa miasta z listy UNESCO w okolicy Palermo
- Taormina z antycznym teatrem i malowniczym położeniem
- Dolina Świątyń - starożytne świątynie z listy UNESCO
- Wulkan Etna
- Katania - barokowa perła Sycylii
- Wyspa Ortygia (Syrakuzy) - Caravaggio, podziemne łaźnie żydowskie i architektura baroku
- Park archeologiczny Neapolis oraz katakumby św. Jana w Syrakuzach
- Stanowiska archeologiczne poza utartym szlakiem
- Villa Romana del Casale ze wspaniałymi mozaikami podłogowymi
- Atrakcje naturalne w Sycylii - wąwozy, Schody Tureckie i park narodowy
- Erice - średniowieczne miasto górujące nad Sycylią
- Trapani i słynne saliny
- Wyspy Liparyjskie
- Atrakcje na Sycylii - godziny otwarcia i wskazówki praktyczne
- Jak podróżować po Sycylii?
Zwiedzanie Sycylii - kilka słów wprowadzenia
Z perspektywy turysty Sycylię najwygodniej podzielić na część zachodnią i wschodnią, bo właśnie po przeciwnych stronach wyspy znajdziemy największe skupiska miast, miasteczek i atrakcji. Większość najciekawszych miejsc znajduje się stosunkowo blisko linii morza. Dzięki takiemu położeniu miasta mogły rozwijać handel i korzystać z zalet bliskości Morza Śródziemnego.
Sycylia zachodnia to wielokulturowe Palermo oraz Dolina Świątyń. Sycylia wschodnia to wulkan Etna, historyczne Syrakuzy) oraz Wyspy Liparyjskie.
Nie musimy oczywiście decydować się tylko na jeden region i możemy bez większego problemu przemieszczać się ze wschodu na zachód lub odwrotnie korzystając z przejazdów komunikacją publiczną lub samochodem. Wszystko zależy od naszych osobistych preferencji.
Palermo - miasto wielu kultur i arabsko-normańskiego dziedzictwa
Owiana nieco złą sławą stolica Sycylii ma wiele mniej przyjemnych stron - panuje w niej harmider, nie zawsze jest czysto, a do tego niektóre jej zakamarki nie należą do najprzyjemniejszych po zmroku. Wszystko to jednak blednie w oczach fanów historii, którzy mogą odkrywać tutejsze perełki architektury arabsko-normańskiej oraz barokowej.
Sycylia w czasach arabskich
Warto w tym miejscu przypomnieć, że na początku IX wieku Sycylia została podbita przez Arabów i na terenie wyspy powstał Emirat Sycylii. Arabowie pozostawali na wyspie do drugiej połowy XI wieku, w tym czasie wznosząc wiele meczetów i innych konstrukcji typowych dla świata arabskiego. Normanowie po odbiciu Sycylii pozbyli się niemal wszystkich budowli z tego okresu, a nieliczne pozostałe budynki zamienione zostały na kościoły i inną infrastrukturę codziennego użytku.
Nowi władcy wyspy zaadoptowali jednak do swoich potrzeb część arabskiego dziedzictwa, co odbiło się przede wszystkim na architekturze oraz sztuce. Zwiedzając Palermo natrafimy na kilka zabytków z listy światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO wpisanych na nią jako przykład połączenia kultury zachodniej, arabskiej i bizantyjskiej.
Do największych atrakcji Palermo należą:
- Pałac Królewski i Kaplica Palatyńska (Cappella Palatina) - szczególnie zachwyca kaplica, która jest w całości pokryta pięknymi mozaikami w stylu bizantyjskim.
- Katedra (Cattedrale di Palermo) - największą atrakcją najważniejszej świątyni Palermo jest możliwość wejścia i pospacerowania po dachu.
- Katakumby Kapucynów ze zmumifikowanymi ciałami wyglądającymi niczym żywe.
- **klasycystyczny gmach Teatro Massimo, który zwiedzimy z przewodnikiem.
O wszystkich najciekawszych miejscach w Palermo napisaliśmy w przewodniku Palermo - atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca
Cefalú oraz Monreale - dwa miasta z listy UNESCO w okolicy Palermo
Oprócz zabytków w samym Palermo na liście UNESCO znajdują się także katedry z nadmorskiego Cefalú oraz urokliwie położonego Monreale. Do pierwszego z nich dojedziemy z Palermo transportem publicznym w około godzinę, a do drugiego w zaledwie 20 minut.
Katedra w Cefalú została ufundowana przez Rogera II, który według tradycji cudem przeżył sztorm i wyszedł na ląd w okolicy dzisiejszej świątyni, chwilę wcześniej składając przysięgę, że jeśli przeżyje to dokładnie w ten sposób odwdzięczy się opaczności. Po zwiedzeniu katedry warto pospacerować chwilę po malowniczej zabytkowej starówce.
Monreale z kolei zyskało status ważnego ośrodka religijnego w czasach Emiratu Sycylii, gdy Arabowie wygnali biskupa Palermo poza miasto. Po rekonkwiście wyspy metropolita wrócił do Palermo, a trochę ponad 100 lat później zdecydowano o budowie w tym mieście nowej i bardziej okazałej świątyni. Decyzję o budowie katedry podjął król Wilhelm II Dobry, który chciał stworzyć świątynię bardziej okazałą niż ta w Cefalù - miała ona służyć jako panteon dla rodziny królewskiej.
Taormina z antycznym teatrem i malowniczym położeniem
Urokliwa Taormina uchodzi za najpiękniej położone miasto Sycylii. Turystów zainteresowanych czasami antycznymi przyciągają tu ruiny dobrze zachowanego teatru, ale pozostali chcą po prostu chłonąc atmosferę tego miejsca.
Castelmola - dobrze skrywany skarb w bliskiej okolicy Taorminy
Castelmola to urokliwa osada położona na skalistym szczycie powyżej Taorminy, która przyciąga odwiedzających oferując wspaniały widok na okolicę oraz swój wiekowy klimat. Na turystów czeka tam kilka zabytków, w tym ruiny zamku oraz kościoły, ale głównym atutem Castelmoli jest jej położenie.
Do Castelmoli możemy dostać się na dwa sposoby - autobusem lub szlakiem pieszym zwanym Ścieżką Saracenów (Sentiero dei Saraceni).
Dolina Świątyń - starożytne świątynie z listy UNESCO
Dynamiczny rozwój Sycylii rozpoczął się już w starożytności. Wyspa była częścią Wielkiej Grecji (Magna Graecia), jako określano obszar z greckimi koloniami utworzonymi na terytorium dzisiejszych południowych Włoch.
Grecy przybyli na Sycylię prawdopodobnie w drugiej połowie VIII wieku przed naszą erą. Pierwsza grecka kolonia na Sycylii znajdowała się w miejscu dzisiejszego miasta Giardini Naxos niedaleko Taorminy i nazwana została po prostu Naxos. Do dziś zachowały się niewielkie ruiny osady przy którym funkcjonuje małe muzeum.
Grecy na całym obszarze Sycylii przez kolejne wieki założyli przynajmniej kilkanaście kolonii. Najważniejszym świadectwem kunsztu ich architektury oraz sztuki jest położone nieopodal współczesnego miasta Agrigento stanowisko archeologiczne znane jako Dolina Świątyń, na terenie którego zachowały się ruiny siedmiu doryckich świątyń (dwie znajdują się w bardzo dobrym stanie). Oprócz wykopalisk możemy odwiedzić również muzeum archeologiczne, ogród botaniczny oraz atrakcje współczesnego Agrigento.
Igor Mitoraj w Agrigento
Na terenie stanowiska archeologicznego zobaczymy wspaniałe dzieło nieodżałowanego Igora Mitoraja. Artysta ten słynął z tworzenia klasycystycznych, niekompletnych postaci, które wydają się niewypełnione i uszkodzone przez czas, co nadawało im głębi i wyrazistości. Nie inaczej wygląda jego rzeźba ustawiona w Dolinie Świątyń.
Wulkan Etna
Etna to najwyższy (jego wysokość to ponad 3320 m!) i najaktywniejszy z europejskich wulkanów. Jego erupcje przez wieki kształtowały charakter wyspy, a dziś stanowi on jedną z najpopularniejszych atrakcji Sycylii.
Z Katanii oraz innych miast regularnie wyruszają pół- lub jednodniowe wycieczki umożliwiające trekking po wulkanie. Pamiętajmy jednak, że wyprawa ta może nas mocno zmęczyć. Na Etnę możemy wybrać się samodzielnie, ale tylko do określonej wysokości - powyżej musimy wybrać się z przewodnikiem.
Jeśli chcielibyśmy wejść na szczyt możemy skorzystać z jednej z wycieczek lub podjechać sami na parking. Warto wcześniej sprawdzić dokładne zasady, podjeżdżając autokarem lub własnym samochodem czekać na nas będzie długi spacer. Na miejscu działają również firmy dowożące turystów bliżej korzystając z jeepów.
Katania - barokowa perła Sycylii
Katania z racji lotniska stanowi dla większości turystów z Polski pierwsze miasto, które odwiedzają. Miasto ma co prawda mniej do zaoferowania niż Palermo, ale fani baroku nie powinni czuć się zawiedzeni po spędzeniu tu więcej niż jednego dnia.
Oprócz licznych zabytków epoki Baroku na odwiedzających czekają tu również starożytne ślady, miejsca związane z kultem św. Agaty oraz świetna kuchnia, w tym cała masa słodkich przysmaków.
Jeśli planujecie wypad do Katanii sprawdźcie nasz rozbudowany przewodnik Katania - atrakcje, zwiedzanie, zabytki.
Barok sycylijski
Ozdobą wschodniej części Sycylii są późnobarokowe miasta i miasteczka. Na obszarze tym wyodrębnił się niezależny styl nazywany sycylijskim barokiem.
Jego narodziny związane były z jednym z najtragiczniejszych kataklizmów w całej historii wyspy. W 1693 roku trzęsienie ziemi niemal doszczętnie zniszczyło wiele miast we wschodniej Sycylii, które przez następnych sto lat były pieczołowicie odbudowywane. Wielu znanych architektów, w tym pochodzący z Polski Stefan Ittar, pracowało nad przywróceniem zniszczonym miastom dawnej świetności. Efekt ich prac tak zachwycił, że zyskał własną nazwę - barok sycylijski.
W 2002 roku osiem miast znajdujących się na obszarze Val di Noto zostało wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako przykład wyjątkiem odbudowy historycznych centrów miast.
Na liście oprócz Katanii znalazły się jeszcze:
- Ragusa - miasto słynące z podziału na dwie części - Superiore (górne miasto, nowsze) oraz Ibla (dolne miasto, najstarsza część Ragusy). Aż 18 miejsc z Ragusy zostało wpisanych na listę UNESCO.
- Noto - urocze miasteczko słynące z pięknego historycznego centrum i katedry do której prowadzą długie schody.
- oraz Caltagirone, Militello Val di Catania, Modica, Palazzolo oraz Scicli.
Wyspa Ortygia (Syrakuzy) - Caravaggio, podziemne łaźnie żydowskie i architektura baroku
Pozycję jednego z najważniejszych miast starożytnej Sycylii szybko zdobyły Syrakuzy, które powstały początkowo na wyspie Ortygia, ale rozszerzyły się również na obszar lądowy. Syrakuzy były ważnym ośrodkiem kultury greckiej, z miasta pochodził na przykład Archimedes, który pomagał w obronie miasta przed Rzymianami w trakcie II wojny punickiej.
Dziś w Syrakuzach znajdziemy kilka antycznych zabytków, a samo miasto wpisane zostało na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Na wyspie Ortyga zobaczyć możemy m.in.:
- katedrę zbudowaną z wykorzystaniem istniejącej w tym miejscu antycznej świątyni Ateny,
- fontannę Aretuzy, czyli naturalne źródło wody, wokół którego rośnie papirus,
- obraz "Pogrzeb Łucji" pędzla Caravaggio w opactwie św. Łucji (Chiesa di Santa Lucia alla badia),
- ruiny świątyni Apollina położone zaraz przy wjeździe na wyspę,
- zachowane podziemne łaźnie żydowskie położone na terenie dawnej dzielnicy żydowskiej
Znacznie więcej ciekawych miejsc znajdziecie w naszym artykule Wyspa Ortygia (Syrakuzy) - zwiedzanie, historia i wskazówki praktyczne
Park archeologiczny Neapolis oraz katakumby św. Jana w Syrakuzach
W Syrakuzach, już poza wyspą Ortygia, odnajdziemy kolejne interesujące atrakcje. Do najciekawszych zalicza się Park Archeologiczny Neapolis (Parco Archeologico della Neapolis) z greckim teatrem wykutym w zboczu, rzymskim amfiteatrem i jaskiniami w dawnych kamieniołomach. Jeśli pasjonuje nas historia powinniśmy odwiedzić Muzeum Archeologiczne (Museo archeologico regionale Paolo Orsi). Placówka posiada olbrzymią kolekcję artefaktów i eksponatów, w tym bogate zbiory numizmatyki.
W Syrakuzach czekają nas nas również wczesnochrześcijańskie katakumby św. Jana w Syrakuzach (Catacomba di San Giovanni), którym rozmiarami dorównują tylko te rzymskie. Spacerując po długich tunelach możemy zobaczyć puste miejsca w których w przeszłości pochowanych mogło być nawet 20 tysięcy osób. W przeciwieństwie do katakumb w Wiecznym Mieście te z Syrakuz znajdują się dość płytko, ponieważ do ich stworzenia wykorzystano część pomieszczeń wydrążonych wcześniej przez Rzymian.
Więcej o atrakcjach Syrakuz przeczytacie w naszym rozbudowanym przewodniku Syrakuzy - atrakcje turystyczne, zabytki i zwiedzanie
Stanowiska archeologiczne poza utartym szlakiem
Inne greckie zabytki warte uwagi:
- Segesta (zachodnia Sycylia) - miasto słynie ze wspaniałej antycznej świątyni z V wieku przed naszą erą oraz z antycznego teatru.
- Selinunte (zachodnia Sycylia) - na miejscu zwiedzimy stanowisko archeologiczne z grecką świątynią (z której przetrwały liczne kolumny) oraz ruinami starożytnego miasta (m.in. ruiny akropolu).
- Tindari (północno-wschodnia Sycylia) - w tym miejscu zobaczymy mniejszy, chociaż malowniczo położony, grecki teatr z widokiem na morze. Na obszarze stanowiska archeologiczne (Parco Archeologico delle Eolie) zobaczyć możemy także niewielkie greckie i rzymskie ruiny oraz małe muzeum.
Villa Romana del Casale ze wspaniałymi mozaikami podłogowymi
Rzymianie pojawili się na Sycylii w drugiej połowie III wieku przed naszą erą po tym jak część wyspy zdecydowała się poprzeć Republikę w trakcie I wojny punickiej przeciwko Kartagińczykom. Jedynie Królestwo Syrakuz pozostało niezależne niemal do końca III wieku. Ostatecznie i potężne Syrakuzy zostały pokonane podczas II wojny punickiej, w której opowiedziały się po stronie Kartaginy.
Rzymianie, podobnie jak w innych regionach w których się pojawili, z rozmachem rozbudowywali zastane miasta. Pojawiały się olbrzymie amfiteatry (ten w Katanii należał do największych w świecie rzymskim), akwedukty oraz przebudowywano infrastrukturę zostawioną przez Greków (np. teatry). Często niewielkie teatry greckie zostały przebudowane na dużo bardziej imponujące konstrukcje.
Za jeden z najważniejszych sycylijskich skarbów z czasów rzymskich uważana jest zabytkowa willa Villa Romana del Casale. Kompleks składał się z kilkudziesięciu pomieszczeń i mógł należeć do wpływowego Rzymianina, np. senatora. Willa została prawdopodobnie zniszczona podczas najazdów na wyspę po upadku Cesarstwa Rzymskiego. W środku zachwycają zachowane w bardzo dobrym stanie mozaiki podłogowe, które zajmują powierzchnie około 3500 metrów kwadratowych.
Rzymska willa jest jednym z nielicznych zabytków znajdujących się blisko środka wyspy. Villa Romana del Casale wpisana została na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako istotny przykład luksusowej rzymskiej willi.
Atrakcje naturalne w Sycylii - wąwozy, Schody Tureckie i park narodowy
Sycylia to nie tylko barokowa zabudowa i antyczne zabytki. Na wyspie odnajdziemy też miejsca do aktywnego spędzania czasu i intrygujące atrakcje stworzone przez samą naturę.
Wcześniej opisaliśmy już wulkan Etna, ale warto wspomnieć o jeszcze przynajmniej trzech przyrodniczych atrakcjach Sycylii.
- Wąwozy Alcantara (Le Gole dell’Alcantara) - wąwóz znajdujący się stosunkowo niedaleko Taorminy. Nazwa wąwozu pochodzi od rzeki, którą przez niego przepływa i płynie przez ponad 50 kilometrów z gór Nebrodi. Na dół wąwozu możemy zejść schodami lub zjechać windą.
- Schody Tureckie (Scala dei Turchi) - intrygująca formacja skalna znajdująca się kawałek od Agrigento. Skały zachwycają białym kolorem i kształtem.
- Zingaro (zachodnia Sycylia) - pierwszy sycylijski Park Narodowy. Idealne miejsce dla każdego, kto chciałby przemierzać długie trasy spacerowe wśród pięknych okoliczności przyrody.
Erice - średniowieczne miasto górujące nad Sycylią
Już od czasów antycznych cywilizacje zamieszkujące Sycylię wykorzystywały topografię wyspy. Wysoko na wzgórzach w czasach greckich powstały dzisiejsze miasta Taormina czy Erice.
Erice leży na zachodzie wyspy i powstało na szczycie wzgórza Eryks, na wysokości 751 m n.p.m., co czyni je najwyżej położonym miastem na Sycylii. Na miejsce dostaniemy się kolejką linową.
Miasteczko przyciąga turystów świetnie zachowaną średniowieczną kamienną zabudową z brukowanymi uliczkami. Na turystów czeka tam m.in. normański zamek wzniesiony na ruinach świątyni Wenus (Castello di Venere), katedra z masywną dzwonnicą czy dobrze zachowane średniowieczne mury.
Trapani i słynne saliny
Trapani to położone najbardziej na zachód sycylijskie miasto. Miejsce to posiada kilka ciekawych zabytków, ale w porównaniu z Syrakuzami, Palermo czy Katanią ma znacznie mniej do zaoferowania.
Wielu turystów przyjeżdża tu jednak w celu zobaczenia tutejszych salin znanych z malowniczych zdjęć z wiatrakiem.
Wyspy Liparyjskie
Odwiedzając Sycylię możemy wybrać się również na jedną z otaczających ją wysp. Do wyboru mamy m.in. znajdujące się na zachód od Trapani Wyspy Egadzkie lub znajdujące się na północny-zachód od Mesyny Wyspy Liparyjskie.
Z perspektywy turystycznej ciekawsze wydają się być Wyspy Liparyjskie, które wpisane zostały na światową listę dziedzictwa UNESCO. W skład archipelagu wchodzi siedem dużych wysp wulkanicznych i dziesięć małych wysepek. Najbardziej znaną z nich jest zamieszkała już cztery tysiące lat przed naszą erą Lipari. Wyspa ta w średniowieczu była ważnym centrum religijnym i znajduje się zaledwie trochę ponad godzinę drogi od wybrzeża Sycylii.
Atrakcje na Sycylii - godziny otwarcia i wskazówki praktyczne
- Większość atrakcji na Sycylii działa cały rok. Zdarza się jednak, że w sezonie zimowym godziny lub dni otwarcia są ograniczone.
- Muzea i niektóre atrakcje bywają zamknięte w poniedziałki.
- Część mniej popularnych atrakcji otwierana jest tylko w pierwszej połowie dnia.
- W każdą pierwszą niedzielę miesiąca wejście do publicznych muzeów i stanowisk archeologicznych jest darmowe.
- Kościoły otwarte są często rano, np. od 7:00 do 12:00/13:00 i później dopiero wieczorem, np. od 16:00-17:00 do 20:00. Świątynie będące jednocześnie zabytkami, jak większość kościołów w Palermo, pobierają opłatę za wstęp.
Jak podróżować po Sycylii?
Najwygodniejszym środkiem transportu na Sycylii jest kolej. Składy są w dobrym stanie i wszystko działa sprawnie. Musimy jedynie pamiętać, że bilet po zakupie musimy skasować w kasowniku na dworcu.
Niestety, kolej nie obsługuje połączeń pomiędzy wszystkimi miastami. Na pewno warto wybrać kolej na trasach Katania-Palermo i Katania-Syrakuzy. Niektóre z tras kolejowych są jednak z perspektywy turysty gorsze niż te autobusowe. W przypadku przyjazdu koleją do Taorminy trafiamy na dworzec kolejowy położony na wysokości morza a turystyczna część miasta znajduje się wysoko nad nami. Z kolei przejazd koleją na trasie Trapani-Palermo trwa dłużej niż autobusem.
Jeśli nie znajdziemy odpowiedniej trasy kolejowej musimy skorzystać z autobusów międzymiastowych. Na Sycylii działają różne firmy i najlepiej po prostu udać się na dworzec autobusowy lub do punktu informacji i sprawdzić możliwe połączenia. Jedną z firm działających na Sycylii jest AST. Ich strona po włosku dostępna jest pod pod tym adresem. W menu klikamy Orari i tam znajdziemy rozkład. Trasy w pobliżu wulkanu Etna obsługuje z kolei firma Interbus - ich strona dostępna jest tutaj.
Rozkłady większości autobusów dostosowane są do Sycylijczyków. Oznacza to, że autobusy częściej kursują w tygodniu niż w weekendy czy święta. Warto wcześniej upewnić się czy na pewno w dany dzień kursuje autobus powrotny, szczególnie jeśli planujemy wracać ostatnim.
W przypadku komunikacji miejskiej wszystko zależy od konkretnego miasta. Bilety powinniśmy kupować w kioskach z oznaczeniem "T”"(Tabaccheria). Nie zawsze za przejazd zapłacimy u kierowcy. Jeśli będzie możliwość zakupu biletu w autobusie to niemal na pewno będzie on droższy. Na większości przystanków nie znajdziemy też wywieszonych rozkładów.