Porto Venere (Włochy) - zwiedzanie, atrakcje turystyczne oraz dojazd

Porto Venere (częściej spotkamy się z zapisem Portovenere) to urokliwe miasteczko znajdujące się na krańcu półwyspu otaczającego Zatokę Spezia (zwaną czasami również Zatoką Poetów) od strony zachodniej.

Porto Venere wyróżnia się swoim położeniem oraz kilkoma wartymi uwagi zabytkami. Dosłownie kawałek od brzegu rozciąga się archipelag trzech wysp. Największa z nich, Palmaria, jest zresztą zdecydowanie większa niż całe historyczne stare miasto! Dostępu do Porto Venere od strony zachodniej broni wysokie wzgórze, a historyczny kościół św. Piotra wzniesiono na skale będącej zakończeniem pnącego się w górę przylądka. Swoją drogą przylądek ten ma tak bardzo charakterystyczny kształt, że oglądany z odpowiedniej perspektywy (np. z tarasów przy Zamku Doriów) może skojarzyć się nam z leżącym smokiem lub dinozaurem.

W 1997 roku Porto Venere wraz z sąsiadującym archipelagiem wysp oraz parkiem narodowym Cinque Terre zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Wielu turystów wybierających się do Cinque Terre przypływa także do Porto Venere, co możliwe jest dzięki bezpośredniemu połączeniu promowemu.

Od rzymskiej osady rybackiej do popularnego ośrodka turystycznego

Pierwsze pisemne wzmianki o rzymskiej osadzie rybackiej Portus Veneris pochodzą z II wieku naszej ery. Bardzo prawdopodobne jest jednak to, że niewielka wioska mogła istnieć w tym miejscu już w I wieku p.n.e. Historycy zakładają także, że obszar ten mógł być zamieszkany przez antyczne ludy liguryjskie nawet kilka stuleci wcześniej. Rzymianie zabudowali przede wszystkim przylądek znajdujący się w południowej części dzisiejszego miasta. Niestety, do dziś nie zachowały się żadne widoczne ślady po tamtych czasach.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że obecna nazwa miasta swoje korzenie ma właśnie w czasach rzymskich. Nazwa Porto Venere (łac. Portus Veneris, pol. Port Wenus) ma wywodzić się bezpośrednio od świątyni bogini Wenus (łac. Veneris), która stała w miejscu kościoła św. Piotra.

Dzięki swojemu strategicznemu położeniu Porto Venere po upadku Cesarstwa Rzymskiego przez cały czas znajdowało się w orbicie mocarstw dominujących nad Wybrzeżem Liguryjskim. Cesarstwo Bizantyjskie zamieniło nawet dawną osadę rybacką na jedną z najważniejszych baz morskich w regionie, ale jej żywot zakończył się razem z panowaniem Bizantyjczyków na tych wodach. Z okresu wczesnego chrześcijaństwa (VI wiek) zachowały się fragmenty kościoła św. Piotra oraz fortyfikacji obronnych go otaczających.

W 1113 roku miasto przeszło w ręce Republiki Genui. Zaraz potem rozpoczęto budowę tzw. nowego miasta, które obecnie traktowane jest jako historyczne centrum. W XII wieku wzniesiono kościół św. Wawrzyńca oraz wytyczono bieg nowego muru obronnego, w którego granicach znalazły się stara oraz nowa część miasta. Dostępu do Porto Venere broniła warowna twierdza zbudowana na wysokim wzgórzu.

Kolejne wieki w Porto Venere były ściśle związane z sytuacją geopolityczną regionu. Miasto wielokrotnie ucierpiało podczas walk i kilkukrotnie przechodziło we władanie kolejnych dynastii oraz mocarstw.

Od końca XIX wieku Porto Venere zaczęło zmieniać swój charakter. Z portowego miasteczka trudniącego się głownie w rybołóstwie zaczęło przeistaczać się w popularny ośrodek turystyczny. Ten obszar Włoch upodobali sobie zwłaszcza artyści oraz brytyjska arystokracja. Jednym z najbardziej znanych kuracjuszy był dramaturg lord Byron (George Gordon Byron), który w Italii spędził kilka lat życia. Podczas pobytu na włoskiej ziemi napisał poemat Don Juan.

Zwiedzanie Porto Venere - atrakcje turystyczne i zabytki

Porto Venere jest typowym włoskim miasteczkiem nadmorskim, które przejdziemy wzdłuż i wszerz w maksymalnie 2 godziny. Najważniejszymi zabytkami są dwie katolickie świątynie (kościół św. Piotra w starszej części miasta i kościół św. Wawrzyńca w nowszej) oraz dawny zamek Doriów. Nawet jeśli chcemy odwiedzić wszystkie z nich, to spokojnie na wizytę wystarczy nam niecałe pół dnia.

Niektórzy z turystów mogą dodatkowo planować wypad na wyspę Palmaria, na której w zależności od wybranej trasy spacerowej spędzimy od około 2 do 4 godzin. W takim przypadku wizyta w Porto Venere może nam się spokojnie rozciągnąć nawet do całego dnia.

Chcąc zajrzeć w każdy zakątek Porto Venere musimy liczyć się z potrzebą wchodzenia pod górę, ponieważ najważniejsze zabytki położone są na wzgórzach lub wzniesieniach.

Via Giovanni Capellini - główny miejski deptak

Nie będzie większym przekłamaniem stwierdzenie, że na historyczne centrum Porto Venere składa się jedna długa ulica Via Giovanni Capellini. Deptak ten prowadzi od historycznej bramy miejskiej aż do podnóża przylądka, na końcu którego wznosi się kościół św. Piotra.

Ulica Via Giovanni Capellini charakteryzuje się kolorowymi fasadami, knajpkami oraz kilkoma sklepami rzemieślniczymi. Zakupimy tu m.in. dzieła sztuki wykonane przez miejscowych artystów czy świeże genueńskie pesto sprzedawane w słoikach o różnej pojemności. Oprócz bardziej ambitnych produktów królują jednak mało oryginalne pamiątki, które dostępne są dziś w każdym turystycznym zakątku Europy. W pozostałych uliczkach prowadzących na wzgórze zamkowe próżno już szukać sklepów i lokali gastronomicznych.

Główna brama prowadząca do miasta powstała prawdopodobnie w drugiej połowie XII wieku, choć bardziej uważni turyści mogą zauważyć napis "Colonia Januensis 1113" bezpośrednio nad drzwiami. Nie odnosi się on jednak do momentu zakończenia budowy, a w sposób bezpośredni nawiązuje do roku, w którym Porto Venere znalazło się pod skrzydłami potężnej (w tamtym czasie) Republiki Genui. Przy bramie (od strony zewnętrznej) stoi ciosany kamień z otworem datowany na początek XVII wieku. Korzystając z tego niepozornego narzędzia ważono produkty, które do miasta przywozili kupcy i handlarze.

Integralną częścią fortyfikacji jest sąsiednia i imponująca wieża obronna (Torre Capitolare), którą wzniesiono w drugiej połowie XII wieku.

Kościół św. Wawrzyńca (wł. Chiesa di San Lorenzo)

Po tym jak na początku XII wieku Porto Venere znalazło się w rękach Republiki Genui zdecydowano o budowie nowego imponującego kościoła. Wybór lokalizacji padł na jedno ze wzgórz, gdzie w czasach rzymskich istniała prawdopodobnie świątynia poświęcona Jupiterowi.

Genueńczycy na patrona nowej świątyni wybrali św. Wawrzyńca (wł. San Lorenzo). Wybór nie był przypadkowy, w końcu rzymski męczennik jest też opiekunem genueńskiej katedry. Można założyć, że przy budowie nowej świątyni nie szczędzono środków, o czym oprócz tempa prac świadczy również fakt, że kościół został konsekrowany przez samego papieża Innocentego II już w 1130 roku. Niestety, romański kościół nie przetrwał w swoim oryginalnym kształcie do dziś. Najpierw w XIV wieku strawił go pożar, a w 1494 roku zniszczyły go siły Aragończyków szturmujących miasto.

Budynek odbudowano w XVI wieku w bardziej imponującym stylu. Podczas przebudowy dodano chociażby masywną kopułę w miejscu dawnej romańskiej dzwonnicy.

Odwiedzając kościół św. Wawrzyńca zobaczymy kilka dzieł sztuki, w tym m.in. malowidło na drewnie ze sceną Ukrzyżowania czy XVI-wieczny poliptyk ze św. Marcinem. Przed wejściem do świątyni warto zwrócić uwagę na rzeźbę przedstawiającą męczeństwo świętego Wawrzyńca, którą umieszczono w lunecie nad centralnym portalem.

Kościół św. Wawrzyńca wśród miejscowych nazywany jest również Sanktuarium Matki Boskiej Białej (wł. Santuario della Madonna Bianca), co nawiązuje do znajdującego się w środku obrazu przedstawiającego Matkę Boską. Zgodnie z lokalną tradycją pod koniec XIV wieku przed obrazem stanął jeden z mieszkańców prosząc Matkę Boską o pomoc w pokonaniu zarazy. Natychmiastową odpowiedzią na modlitwę miało być "podświetlenie" kolorów malowidła, a efektem długofalowym wyplenienie zarazy. Po tym wydarzeniu obraz przeniesiono do kościoła św. Wawrzyńca, w którym znajduje się do dziś.

Z placu przed kościołem rozpościera się przyjemny widok na okolicę.

Zamek Doriów

Do górującego nad miastem Zamku Doriów (wł. Castello Doria) możemy dojść na kilka sposobów. My polecamy ruszyć bezpośrednio z placu przed kościołem św. Wawrzyńca, skąd po kilku chwilach dojdziemy do tarasu rozciągającego się bezpośrednio pod zamkiem. Gdy dojdziemy na miejsce w oczy mogą rzucić się nam ruiny budowli wyglądających na wieże obronne lub bastiony. Mimo że w pewnym momencie pełniły one funkcje obronne, to powstały jako młyny. Wielka szkoda, że nie zachowała się ich górna część.

Zamek Doriów wznieśli Genueńczycy w drugiej połowie XII wieku i bez wątpienia jest to jedna z najbardziej imponujących konstrukcji militarnych w tej części Ligurii. Na dzisiejszy pięciokątny kształt twierdzy wpłynął jednak szereg zmian wprowadzanych w okresie od XV do XVII wieku.

Masywny zamek możemy odwiedzić po zakupie biletu za 5€. [stan na maj 2019] Niestety, musimy rozczarować tych czytelników, którzy liczą na zwiedzanie bogato zdobionych komnat zamkowych. Podczas wizyty zobaczymy zaledwie jedną (pustą) halę (wł. Sala Ipostila), która charakteryzuje się masywnym sklepieniem krzyżowym oraz wspierającymi je kolumnami. W trakcie samodzielnego zwiedzania zamku będziemy mogli wejść za to na jeden z wielu tarasów czy punktów widokowych, z których rozpościera się świetny widok na okolicę.

Nawet jeśli nie planujemy kupować biletu i wchodzić na teren zamku, to zdecydowanie warto wejść na wspomniane wcześniej tarasy zlokalizowane u stóp twierdzy. Znajdziemy tam ławki oraz przyjemny widok na okolicę (zwłaszcza na kościół św. Piotra) oraz wyspę Palmaria.

Kolorowa część portowa oraz plaża

Najbardziej charakterystyczną częścią Porto Venere jest nabrzeże, wzdłuż którego ciągnie się rząd kolorowych i połączonych ze sobą budynków. Sama marina jest jednak stosunkowo niewielka i możemy ją przespacerować w zaledwie kilka chwil. Część portowa połączona jest z ulicą Via Giovanni Capellini wąskimi przejściami, które wymagają jednak pokonania dużej ilości schodów.

Chcąc złapać dobre ujęcie kolorowych fasad możemy udać się na Molo Dondero lub na taras po północnej stronie portu (współrzędne: 44.051473, 9.836219).

W Porto Venere znajdziemy także niewielką kamienistą plażę (współrzędne: 44.051668, 9.835310).

Kościół św. Piotra

Gdybyśmy wpadli kiedyś na pomysł stworzenia listy najbardziej malowniczo położonych katolickich świątyń to Kościół św. Piotra (wł. Chiesa di San Pietro) bez wątpienia zajął by na niej wysokie miejsce. Budowlę wzniesiono na brzegu skały położonej na samym końcu kamiennego przylądka, a sam kościół z oddali bardziej przypomina warowną twierdzę niż miejsce modlitwy.

Świątynia jest zgrabnym połączeniem dwóch budynków: starszego wzniesionego na planie okręgu prawdopodobnie około VI wieku w stylu romańskim i nowszego zbudowanego w latach 1256-1277 już w stylu gotyckim. Początkowo nowa świątynia miała w pełni zastąpić starą, ale finalnie zdecydowano o zmianie projektu i połączeniu obu budowli w jedną całość.

Wnętrze kościoła jest typowym przykładem liguryjskiego gotyku. Masywne kolumny udekorowane w biało-czarne pasy oraz surowe wnętrze pozwalają nam poczuć się w środku tak, jakbyśmy przenieśli się w czasie o blisko osiem stuleci.

Od prawej strony do świątyni przylega romańska loggia z IX wieku z widokiem na wybrzeże. Warto w tym miejscu wspomnieć, że budynek kościoła oferuje jeszcze dwa świetne punkty obserwacyjne. Pierwszy z nich znajduje się na dachu loggii i możemy dostać się na niego schodami znajdującymi się nieopodal wejścia do kościoła. Wejście na kolejny z punktów, czyli na niewielki taras wychodzący bezpośrednio w stronę morza, znajdziemy już w samym kościele - w prawej części prezbiterium.

Grota Byrona

Przed schodami prowadzącymi do kościoła św. Piotra rozciąga się przyjemny Plac Lazzaro Spallanzaniego (wł. Piazza Lazzaro Spallanzani). Plac, podobnie jak niemal cała najstarsza część Porto Venere, wciąż otoczony jest murami obronnymi. Niektóre z fragmentów fortyfikacji datowane są nawet na VI wiek.

W zachodniej części muru znajdziemy przejście prowadzące do trasy przechodzącej przez skały, skąd będziemy mogli obejrzeć okoliczne klify oraz rzucić okiem na Grotę Byrona. Lord Byron był jednym z największych ambasadorów miasta, więc wybór akurat jego osoby na patrona tej popularnej jaskini nie powinien nikogo dziwić.

Palmaria, Tino i Tinetto - archipelag wysp przy Porto Venere

Tuż przy Porto Venere rozciąga się archipelag trzech wysp. Największą z nich jest Palmaria (powierzchnia niemal 2 k㎡), na której zachowało się kilka niedostępnych dla turystów historycznych zabudowań. [stan na maj 2019] Cała wyspa posiada za to status parku narodowego (wł. Parco Naturale Regionale di Porto Venere) i może pochwalić się zróżnicowaną roślinnością.

Na wyspę Palmaria w ciągu dnia regularnie kursują tramwaje wodne w cenie 5€ za podróż w dwie strony. [stan na maj 2019]. Więcej informacji o rozkładzie możemy otrzymać przy stanowisku biletowym w porcie lub w punkcie informacji turystycznej zlokalizowanym na placu przy historycznej bramie prowadzącej do miasta.

Na wyspie wydzielone są dwa główne szlaki piesze - krótszy na około 60-90 minut i dłuższy na mniej więcej trzy godziny. Wyspa jest dość stroma i trasy będą wymagać od nas trochę wysiłku.

Pozostałe dwie mniejsze wyspy, Tino i Tinetto, nie są możliwe do odwiedzenia. Jeśli mimo wszystko chcielibyśmy obejrzeć wszystkie trzy z poziomu wody, to możemy wybrać się na mniej niż godzinną wycieczkę statkiem po archipelagu. W trakcie rejsu podpłyniemy m.in. pod groty oraz opłyniemy każdą z wysp.

W sezonie wakacyjnym rejsy dookoła archipelagu odbywają się codziennie o 12:00 i 15:00. Cena 12€. [stan na maj 2019]

Jak dojechać do Porto Venere?

Dojazd do Porto Venere nie należy niestety do najprostszych. Największym problemem logistycznym jest to, że w przeciwieństwie do miast Cinque Terre nie dojeżdża tu pociąg.

W sezonie letnim najwygodniejszym sposobem na dostanie się do Porto Venere jest skorzystanie z połączenia promowego La Spezia - Porto Venere - miasta Cinque Terre. Niestety, opcja ta jest również najdroższa. Nielimitowany bilet dobowy pomiędzy Porto Venere i miastami Cinque Terre kosztuje aż 35€. [stan na maj 2019] Bilety jednorazowe są tańsze, ale wciąż nie należą do budżetowych. Rejs w jedną stronę z Porto Venere do Riomaggiore to wydatek 14€. [stan na maj 2019]

Zaletą tej formy transportu są na pewno widoki. Naszym zdaniem warto przyjść na przystań trochę wcześniej, żeby zająć miejsce w kolejce i usiąść na statku w górnej części (pamiętajmy, żeby zająć miejsce skierowane w stronę wybrzeża).

Do Porto Venere dojedziemy też lokalnym autobusem z oddalonego o trochę ponad trzy kilometry miasta La Spezia. Pomiędzy tymi dwoma miastami przez cały rok kursuje autobus linii P. Bilet powinniśmy zakupić w jednym z kiosków. Uwaga! Jest to zwykły autobus miejski, z którego korzysta wielu miejscowych wysiadających gdzieś na trasie i który potrafi być wypchany po brzegi. Koszt biletu to 2,50€ [stan na maj 2019].

Istnieje również możliwość dojścia pieszo z Riomaggiore do Portovenere, lecz jest to bardzo wymagająca trasa piesza, która może nam zająć nawet 6 godzin. Mimo że widzieliśmy osoby w różnym wieku, które ją przeszły, to odradzamy ten spacer turystom niepewnym własnej formy fizycznej. Szczególnie niewygodne jest początkowe podejście tuż za Riomaggiore i zejście ze wzgórza w Porto Venere (trasa kończy się na tyłach zamku Doriów).