Gibraltar - zwiedzanie, historia, atrakcje.

Gibraltar jest bez wątpienia jednym z najbardziej nietypowych miejsc na turystycznej mapie Europy. Już samo jego położenie intryguje - odnajdziemy go na jednym z końców Cieśniny Gibraltarskiej, która rozdziela Afrykę i Europę oraz Morze Śródziemne i Ocean Atlantycki.

Od początku XVIII wieku ten niewielki półwysep stanowi terytorium zamorskie Wielkiej Brytanii. Hiszpanie wielokrotnie i bez powodzenia próbowali odzyskać kontrolę nad spornym obszarem. Po decyzji o wyjściu Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej strona hiszpańska zwiększyła naciski mające na celu zmianę statusu Gibraltaru. Sami mieszkańcy w referendum sprzed ponad 10 lat wyrazili jednak całkowity sprzeciw wobec planów zmiany statusu swojej ojczyzny.

Historia Gibraltaru w pigułce

Położenie Gibraltaru powodowało, że od zawsze był to istotny punkt na mapie świata. W starożytności uważany był za jeden ze Słupów Herkulesa, czyli punkt określający granicę znanego świata (drugi znajdował się na wzgórzu po stronie afrykańskiej). Co ciekawe, na słynnej Skale Gibraltarskiej odkryto ślady po Neandertalczykach, którzy zamieszkiwali ją kilkadziesiąt tysięcy lat temu.

To właśnie na Gibraltarze w 711 roku wylądowały wojska arabskie, które pod wodzą dowódcy Tarika ibn Zijada rozpoczęły podbój Półwyspu Iberyjskiego. Sama nazwa Gibraltar jest hiszpańską wersją arabskiej nazwy Jabal Ṭāriq oznaczającej w wolnym tłumaczeniu Góra Tarika. Gibraltar pod panowaniem arabskim znajdował się do 1462 roku, kiedy to wojska chrześcijańskie zdobyły miasto i te przeszło pod panowanie Królestw Kastylii i Hiszpanii.

W 1704 roku podczas wojny o sukcesję hiszpańską Brytyjczycy zdecydowali się zaatakować miasto. Oblężenie trwało od 1 do 4 sierpnia, po czym Hiszpanie pod naporem atakującym wycofali się ze swoich pozycji. W 1713 roku na podstawie postanowień traktatu utrechckiego Gibraltar został uznany za kolonię brytyjską.

Przez kolejne stulecie Hiszpanie kilkukrotnie próbowali odzyskać swoje terytorium. Najbardziej znaną próbą jest tzw. Wielkie Oblężenie (The Great Siege) z lat 1779-1783. Hiszpanie atakowali z lądu i z morza. W trakcie oblężenia powstały tunele z których prowadzono ostrzał artyleryjski. Pomimo znacznej przewagi sił hiszpańskich (nawet dziesięciokrotnej!) i problemów z zaopatrzeniem obrońcy nie poddali bronionego terytorium.

W 1805 roku Gibraltar posłużył jako baza dla brytyjskiej floty podczas słynnej Bitwy o Trafalgar. W walkach poległ admirał Nelson, którego ciało zostało najpierw przewiezione na Gibraltar, a dopiero później do Wielkiej Brytanii. Inni polegli w trakcie bitwy zostali pochowani na cmentarzu znajdującym się mniej więcej na środku miasta.

W trakcie II wojny światowej gibraltarska skała była strategicznym punktem sił alianckich. W skale wydrążono kolejne kilometry tuneli w których znajdowały się centra dowodzenia.

Jak zwiedzać Gibraltar?

Z perspektywy turysty największą atrakcją Gibraltaru jest słynna Skała. Poruszać się po niej możemy na trzy sposoby: pieszo, kolejką linową lub taksówkami/busikami turystycznymi.

Pozostała część Gibraltaru zajmuje na tyle mały obszar, że mając odpowiednią ilość czasu możemy swobodnie zwiedzać go pieszo. Z drugiej strony chcąc dostać się ze starego miasta na kraniec półwyspu na Europa Point musimy przejść blisko cztery kilometry mało ciekawą turystycznie trasą. W takiej sytuacji warto skorzystać z usług komunikacji publicznej, o której napisaliśmy więcej w dalszej części artykułu.

Czy z Gibraltaru widać Afrykę?

Niech odpowiedzią na to często zadawane pytanie będzie poniższe zdjęcie ;)

Jak dostać się na Gibraltar? Przejście graniczne i zasady

Gibraltar graniczy z hiszpańskim miastem La Línea de la Concepción (w skrócie La Línea). Przez granicę możemy przejść pieszo lub przejechać samochodem. Przejście piesze jest całkowicie bezproblemowe. Czasem wystarczy jedynie podnieść dowód przechodząc obok okienka i po prostu przejść. Gorzej może wyglądać przejazd autem, szczególnie w dni powszednie w godzinach szczytu (7:00-10:00 i 15:00-18:00), kiedy to wielu Hiszpanów jedzie lub wraca z pracy. Niektórzy turyści o tej porze stali w kolejce ponad godzinę, chociaż zdarzały się również przypadki kilkugodzinnego oczekiwania.

Przejście graniczne otwarte jest codziennie przez 24 godziny na dobę. Po przejściu kontroli do miasta idziemy lub jedziemy... środkiem pasa startowego gibraltarskiego lotniska. Jeśli akurat samolot ląduje lub startuje droga jest blokowana na kilkanaście minut.

Po przekroczeniu granicy piesze możemy ruszyć do centrum miasta spacerem lub skorzystać z autobusu miejskiego.

Atrakcje Gibraltaru - co warto zobaczyć?

Skała Gibraltarska - małpy gibraltarskie oraz inne atrakcje

Jak już wspomnieliśmy bezdyskusyjnie największą atrakcją Gibraltaru jest słynna Skała Gibraltarska. Oprócz widoków i słynnych magotów (lokalnych małpek, których ulubioną rozrywką jest wskakiwanie na plecy przerażonych turystów) znajdziemy tam jeszcze kilka ciekawych atrakcji, w tym:

• Skywalk - punkt widokowy ze szklaną posadzką,
• wiszący most Windsor Bridge,
• tunele wydrążone podczas Wielkiego Oblężenia i II wojny światowej,
• jaskinię św. Michała wykorzystywaną dziś jako sala koncertowa,
• ruiny zamku Maurów,
• baterię O’Hary.

Plus oczywiście wspaniałe widoki na okolicę. Na Skałę Gibraltarską możemy:

• dostać się pieszo (wejście przy ruinach zamku Maurów oraz Bramie Żydowskiej),
• wjechać na górę kolejką linową,
• wjechać busikiem turystycznym.

Do dolnej dolnej stacji kolejki linowej dojedziemy spod granicy autobusem.

Casemates Square

Najważniejszym placem w mieście jest Plac Kazamatów (Casemates Square), który otoczony jest knajpkami oraz sklepami, a wieczorem przy ustawianych na nim stolikach zbierają się mieszkańcy. Na plac możemy wejść bramą o nazwie Landport, która w przeszłości była jedynym lądowym wejściem do otoczonego murami miasta.

Chcąc odpocząć i napić się pinty piwa możemy zajrzeć do pubu The Lord Nelson słynącego z klimatycznego wystroju nawiązującego do statku HMS Victory, który był okrętem flagowym w trakcie Bitwy o Trafalgar. Pub powstał w budynku dawnych brytyjskich koszar wojskowych (stąd nazwa placu). Oprócz piwa możemy skosztować tu typowej brytyjskiej kuchni.

Inną z atrakcji placu jest Fabryka Szkła (Crystal Glass Factory). Oprócz możliwości zakupu lokalnych wyrobów możemy na żywo zobaczyć proces ich wytwarzania.

Main Street - główny deptak Gibraltaru

Od Placu Kazamatów na południe rozciąga się długa na niemal kilometr główna ulica miasta - Main Street. Ulica w tym kształcie powstała już w XIV wieku (przez Hiszpanów nazywana była Calle Real), ale niestety większość historycznej zabudowy została zniszczona przez siły hiszpańskie w trakcie Wielkiego Oblężenia. Dziś wzdłuż ulicy ciągną się kolorowe budynki w których znajdziemy sklepy, puby i restauracje.

Warte uwagi zabytki przy Main Street:

• The Convent - oficjalna siedziba gubernatora Gibraltaru od 1728 roku. Budynek powstał w pierwszej połowie XVI wieku jako siedziba Zakonu Franciszkanów. Niestety, nie można wejść do środka.
• King’s Chapel - królewska kaplica, w przeszłości była również częścią Zakonu Franciszkanów. Był to pierwszy kościół zbudowany na terenie Gibraltaru.
• Cathedral of Saint Mary the Crowned (Katedra Świętej Marii Ukoronowanej) - katolicka świątynia z drugiej połowy XV wieku. Budowla została znacznie zniszczona podczas Wielkiego Oblężenia. W trakcie odbudowy zmieniono częściowo jej położenie. Wewnątrz katedry przechowywano trumnę generała Władysława Sikorskiego po jego tragicznej śmierci.
• Cathedral of the Holy Trinity (Katedra Trójcy Świętej) - główny kościół anglikański na Gibraltarze. Świątynia powstała dopiero w 1838 roku, jednak jej fasada nawiązuje do mauretańskiego dziedzictwa półwyspu.

Cmentarz Trafalgarski

Na końcu Main Street znajduje się Cmentarz Trafalgarski (Trafalgar Cemetery) na którym pochowano poległych w Bitwie o Trafalgar, która odbyła się 21 października 1805 roku. Sama nekropolia powstała jednak kilka lat wcześniej czemu dowodzą nagrobki z 1798 roku. Cmentarz jest zadbany, znajduje się jednak przy ruchliwej ulicy.

Każdego roku 21 października na cmentarzu odbywają się uroczystości upamiętniające bitwę. Dzień ten nazywany jest Trafalgar Day. Podczas ceremonii dowódca floty odczytuje fragment artykułu poświęconego bitwie z gazety Gibraltar Chronicle.

Muzeum Gibraltaru

Najważniejszą placówką kulturalną Gibraltaru jest Muzeum Gibraltarskie (Gibraltar Museum, adres: 18-20 Bomb House Lane). W muzeum dowiemy się więcej o historii tego oryginalnego miejsca zaczynając od czasów antycznych aż do dziś oraz o geografii i przyrodzie półwyspu.

Placówka szczyci się wieloma nietypowymi eksponatami, w tym m.in. rekonstrukcją postaci neandertalskich kobiety i dziecka stworzonymi na podstawie czaszek znalezionych w jaskiniach gibraltarskiej Skały czy ośmiometrowym modelem Gibraltaru. W środku zobaczymy również karetę czy egipską mumię.

Muzeum powstało w miejscu historycznych budynków z XIII i XIV wieku. W piwnicach pod muzeum odwiedzić możemy arabskie łaźnie, które uważane są za jedne z najlepiej zachowanych na całym Półwyspie Iberyjskim. Kompleks łaźni po zdobyciu Gibraltaru przez Brytyjczyków wykorzystywany był jako stajnie.

Ogród botaniczny Alameda i zoo

Kawałek za Main Street znajdziemy gibraltarski ogród botaniczny Alameda. Ogród utworzony został w 1816 roku przez gubernatora George’a Dona, który chciał stworzyć miejsce wypoczynku dla żołnierzy.

Na terenie ogrodu botanicznego znajduje się Alameda Wildlife Conservation Park, czyli ogród zoologiczny w którym schronienie znalazły dzikie zwierzęta, które nie mogą zostać wypuszczone na wolność. Wiele zwierzaków zostało przejętych przez gibraltarską straż graniczną. Na miejscu spotkamy małpy (m.in lemury, makaki), żółwie, nietoperze, ptaki czy jaszczurki.

Wejście na teren ogrodu jest biletowane

Mury i bastiony

W przeszłości miasto Gibraltar w całości otoczone było murami i bastionami, i to dzięki tym fortyfikacjom nigdy nie zostało odbite z rąk Brytyjczyków. Mimo że dziś miasto rozbudowało się do samej linii wody to wciąż możemy zobaczyć dobrze zachowaną linię oryginalnych fortyfikacji - ciągną się one wzdłuż ulicy Line Wall Road.

Spacerując wzdłuż murów zobaczymy również armaty i Pomnik Wojny Amerykańskiej (American War Memorial), który upamiętnia wspólną walkę Amerykanów i Brytyjczyków podczas II Wojny Światowej. Największy z bastionów przy Line Wall Road, King’s Bastion, zamieniony został na centrum rozrywkowe. Po zewnętrznej części murów całkiem niedawno powstał przyjemny park Commonwealth Park. Jest to idealne miejsce na krótki odpoczynek od zgiełku miasta.

Europa Point - pomnik generała Sikorskiego

Najbardziej wysunięta na południe część Gibraltaru nosi nazwę Europa Point. Jest to jednocześnie jeden z najdalej wysuniętych na południe punktów naszego kontynentu. Niektórzy nawet błędnie określają go najdalej wysuniętym punktem kontynentalnej Europy, jednak to hiszpański Punta de Tarifa znajduje się dalej.

Wielu Polaków wybiera się na Europa Point żeby zobaczyć odsłonięty w 2013 roku pomnik poświęcony generałowi Władysławowi Sikorskiemu. Polski dowódca zginął na Gibraltarze 4 lipca 1943 roku w katastrofie lotniczej. Pomnik ma kształt koła na środku którego znajduje się śmigło otoczone tablicami pamiątkowymi w języku polskim i angielskim.

Inne ważne punkty Europa Point:

• Latarnia Morska - jedyna poza Wielką Brytanią latarnia morska zarządzana przez organizację Trinity House dbającą o brytyjskie dziedzictwo morskie. Konstrukcja wznosi się na niemal 50 metrów i ma zasięg światła dochodzący do blisko 40 kilometrów.
• Świątynia Naszej Pani Europy (Shrine of Our Lady of Europe) - świątynia zbudowana w 1462 roku w miejscu meczetu. W środku znajduje się również małe muzeum.
• Meczet - najnowszą konstrukcją na obszarze Europa Point jest meczet wybudowany w 1997 roku z środków Króla Arabii Saudyjskiej. Istnieje możliwość wejścia do środka.

Plaże Gibraltaru

Wschodnia część Gibraltaru jest całkowitym przeciwieństwem gęsto zabudowanej strony zachodniej. Odnajdziemy tam piaszczyste plaże (Catalan Bay, Eastern Beach oraz Sandy Bay) i skromną zabudowę.

W sezonie plaże często są wypełnione po brzegi, jednak poza sezonem zdarza się, że świecą pustkami. Dojedziemy do nich skręcając w lewo w Devil's Tower Rd zaraz po minięciu lotniska. Przy plażach znajdują się darmowe parkingi.

Ciekawym miejscem jest osada przy Zatoce Katalońskiej (Catalan Bay). Nazwa zatoki wzięła się od Katalończyków ukrywających się tam w trakcie ataku Napoleona na Hiszpanię. Sama osada założona została jednak przez genueńskich rybaków w XVIII wieku. Dziś znajdują się tu bary i restauracje.

Atrakcje Gibraltaru poza utartym szlakiem

Na terenie Gibraltaru odnajdziemy jeszcze kilka atrakcji, które mogą zainteresować odwiedzających.

• Kotwicowisko Nelsona i Stutonowe działo (Nelson’s Anchorage - 100 Ton Gun) (adres: Rosia Road) - wiktoriańskie działo z XIX wieku. Istnieją tylko dwa egzemplarze tego typu broni, drugi znajduje się na Malcie. Działo można zwiedzić korzystając ze wspólnego biletu na atrakcje Skały Gibraltarskiej. Armata znajduje się przy tzw. Kotwicowisku Nelsona, czyli miejscu gdzie zacumował HMS Victory po Bitwie o Trafalgar i skąd zabrano ciało poległego admirała.
• Galeria Narodowa im. Mario Finlaysona (Mario Finlayson National Art Gallery) - galeria sztuki z pracami artystów pochodzących z Gibraltaru. Wejście do galerii jest darmowe.
• Oglądanie delfinów - będąc na Gibraltarze możemy wybrać się na rejs podczas którego mamy szansę zobaczyć delfiny w ich naturalnym środowisku. Rejsy takie organizuje firma Dolphin Adventure. Jeśli nie uda nam się zobaczyć delfinów możemy popłynąć raz jeszcze bez dodatkowych opłat.

Jak poruszać się po Gibraltarze? Komunikacja publiczna na półwyspie

Transport publiczny obsługiwany jest przez autobusy należące do dwóch przewoźników: rządowego Gibraltar Bus Company oraz prywatnego Citibus. Autobusem możemy przemieszczać się po terenie całego półwyspu z wyjątkiem Skały Gibraltarskiej.

Bilety możemy zakupić u kierowcy. Płatność możliwa jest w funtach lub w euro. Jeśli planujemy podróżować częściej możemy rozważyć zakup biletu dziennego Hopper Ticket w cenie 6,60£, który od jakiegoś czasu jest honorowany u obu przewoźników.

Najważniejszymi liniami autobusowymi z perspektywy turysty są:

• linie 5 i 10 kursujące z przystanku spod granicy,
• linia numer 2, która odjeżdża z przystanku Market Place i jedzie aż pod Europa Point.

Gdzie spać na Gibraltarze?

Ceny noclegów na Gibraltarze, szczególnie w sezonie wakacyjnym, potrafią być wysokie. Jeśli chcielibyśmy zostać na więcej niż jeden dzień i szukamy oszczędności to warto poszukać miejsc noclegowych również po stronie hiszpańskiej - w mieście La Línea de la Concepción lub kawałek dalej.

Gibraltar - wskazówki i informacje praktyczne

Punkty informacji turystycznej

Pierwszy punkt informacji turystycznej znajdziemy tuż po przejściu przez kontrolę graniczną. Jest to małe stanowisko w którym od pracownika możemy otrzymać mapę i podstawowe informacje. Główny punkt informacyjny znajduje się w centrum miasta przy ratuszu - jego adres to 13 John Mackintosh Square, Gibraltar GX11 1AA.

Ile czasu poświęcić na zwiedzanie Gibraltaru?

Przy odpowiednim rozplanowaniu dnia i wczesnym przyjeździe powinno nam udać się odwiedzić najważniejsze atrakcje Gibraltaru w ciągu jednego dnia. Warto jednak pamiętać, że Gibraltar to nie tylko Skała i część atrakcji znajduje się również w samym mieście. Jeśli będziemy poruszać się jedynie pieszo może zabraknąć nam czasu np. na odwiedzenie Muzeum Gibraltaru czy punktu Europa (Europa Point).

Jeśli chcielibyśmy wybrać się również na plażę, nie śpieszyć się i skorzystać z oferty gastronomicznej warto rozważyć wizytę dwudniową.

Kiedy najlepiej odwiedzić Gibraltar?

Najlepszymi okresami na odwiedzenie Gibraltaru są późna wiosna i wczesna jesień. Pogoda w tym okresie powinna być przyjemna, bez wielkich upałów i z mniejszym ryzykiem na deszcz lub mocny wiatr. Lato jest średnim pomysłem jeśli chcielibyśmy pieszo eksplorować Skałę, temperatury dochodzą wtedy do 40 stopni.

W zimę jest przyjemnie, jednak istnieje większe prawdopodobieństwo opadów i silnego wiatru. W takim wypadku nie kursuje kolejka linowa.

Waluta na Gibraltarze

Obowiązującą walutą na Gibraltarze jest funt gibraltarski (£, GIP) emitowany przez rząd Gibraltaru. Jego wartość jest ustawiona na sztywno do kursu funta brytyjskiego. Na miejscu możemy płacić funtami brytyjskimi, nie działa to jednak w drugą stronę.

Na Gibraltarze niemal wszędzie zapłacimy też w Euro, chociaż kurs zależy od sprzedawcy i czasem może być dla nas mało opłacalny. Na naszą korzyść przemawia spadek wartości funta w ostatnich miesiącach. W niektórych miejscach ceny nie zostały zaktualizowane. Bez problemu w sklepach zapłacimy kartą kredytową lub kartą wypukłą. Bez trudu wymienimy też Euro w banku lub kantorze.

Język urzędowy

Oficjalnym językiem urzędowym jest angielski. Mieszkańcy mówią z akcentem znanym każdemu, kto odwiedził w przeszłości choć raz Wielką Brytanię.

Niemal wszyscy mieszkańcy porozumiewają się też w języku hiszpańskim.

Gniazdka

Na Gibraltarze spotkamy gniazda o napięciu 220/240 z trzema wtyczkami, czyli takie jak w Wielkiej Brytanii. Jeśli planujemy zostać na noc powinniśmy zabrać ze sobą adapter.

Co możemy zakupić na Gibraltarze?

Robiąc zakupy na Gibraltarze musimy pamiętać, że istnieją limity wobec niektórych przewożonych produktów. Możemy np. przewieźć jedynie 4 litry wina lub 1 litr alkoholu mającego ponad 22% alkoholu. Jeśli mamy w planach większe zakupy powinniśmy sprawdzić przed przyjazdem aktualne limity.

Wjazd na Gibraltar samochodem

Większość turystów zostawia samochód na darmowym parkingu po stronie hiszpańskiego miasta La Línea de la Concepción i rusza w stronę granicy pieszo. Niektórzy wjeżdżają jednak na teren Gibraltaru samochodem i nie jest to w żaden sposób limitowane.

Minusem takiego rozwiązania jest stosunkowo niewielka liczba miejsc parkingowych, chociaż problem występuje głównie w dni powszednie w sezonie. W weekendy i poza sezonem dużo łatwiej znaleźć wolne miejsce. Pamiętajmy, że parkować możemy jedynie w miejscach do tego wyznaczonych, ponieważ niektóre z parkingów dostępne są tylko dla mieszkańców.

Drugim problemem może być czas oczekiwania na przejściu granicznym. W tygodniu w godzinach szczytu możemy czekać w kolejce ponad godzinę.

Na Gibraltarze panuje ruch prawostronny. Ulice są dość wąskie i na pewno trzeba zachować ostrożność. Zdarza się, że ktoś nagle wyjedzie zza rogu na skuterze. W większości miejsc obowiązuje ograniczenie prędkości do 50 kilometrów na godzinę.

Taksówki

Na Gibraltarze nie powinniśmy mieć problemu ze znalezieniem taksówki. Działają z wykorzystaniem taksometru lub jako taksówki turystyczne, gdzie zapłacimy stałą kwotę za konkretną trasę turystyczną.

Bezpieczeństwo

Gibraltar uważany jest za jedno z najbezpieczniejszych miejsc w Europie. Warto mimo to uważać na kieszonkowców i nie pozostawiać wartościowych rzeczy bez opieki.

Wielu turystów na noc wraca na stronę hiszpańską. Warto zachowywać się rozsądnie i omijać ciemne lub puste uliczki w La Linea. W poprzednich latach zdarzały się napady na turystów i mieszkańców Gibraltaru po stronie hiszpańskiej.