Bergamo: atrakcje, zwiedzanie, zabytki. Co warto zobaczyć?
Wiele osób po raz pierwszy zetknęło się z nazwą Bergamo podczas poszukiwań tanich lotów do pobliskiego Mediolanu. Na pierwszy rzut oka Bergamo może wydawać się typowym włoskim miastem średniej wielkości, jednak kryje w sobie nie lada niespodziankę - jego historyczna część, usytuowana na wzgórzu, jest jednym z najpiękniejszych średniowiecznych założeń miejskich w całych Włoszech.
W naszym przewodniku, bazując na doświadczeniach z wielokrotnych wizyt w tym mieście, w sposób praktyczny przedstawiamy najlepsze atrakcje Bergamo - w sumie ponad 20 ciekawych miejsc! Zanim jednak przejdziemy do naszej listy, opiszemy pokrótce podział Bergamo na Górne i Dolne Miasto.
Lombardia należy do naszych ulubionych włoskich regionów. Jeśli chcecie poznać więcej miejsc wartych odwiedzenia w tej części Włoch, zapraszamy do lektury artykułu Lombardia - atrakcje i najpiękniejsze miejsca, które warto zobaczyć.
- Jak zwiedzać Bergamo?
- Co warto zobaczyć w Bergamo? Największe atrakcje oraz zabytki
- Atrakcje Bergamo w Città Alta (Górne Miasto)
- Funicolare Città Alta (i inne sposoby dostania się do Górnego Miasta)
- Piazza Vecchia i fontanna Contarini - serce Bergamo
- Torre Civica (Wieża Miejska) - najlepszy punkt widokowy w Bergamo
- Palazzo della Ragione - ozdoba Bergamo
- Katedra (Duomo) i zabytki placu katedralnego
- Muzeum katedralne oraz skarbiec
- Cappella Colleoni - arcydzieło lombardzkiego renesansu
- Pałac Podesty - Muzeum historii Bergamo
- Bazylika Santa Maria Maggiore
- Baptysterium
- Fort Bergamo (Rocca di Bergamo) - muzeum oraz punkt widokowy
- Wzgórze San Vigilio
- Via Gombito - reprezentacyjna ulica Górnego Miasta
- Klasztor św. Franciszka - jeden z mniej znanych skarbów Bergamo
- Mury obronne i bramy miejskie - zwiedzanie Bergamo szlakiem weneckich fortyfikacji
- Kazamaty w Bergamo
- Cytadela oraz plac Cytadeli (Piazza della Cittadella)
- Atrakcje w Bergamo na terenie Dolnego Miasta (Città Bassa)
- Accademia Carrara ze wspaniałymi dziełami Starych Mistrzów
- Porta Nuova i inne zabytki placu Matteotti
- Opera Teatro Donizetti
- Brama św. Augustyna oraz lokalny uniwersytet
- Parco dei Colli oraz ogród botaniczny Lorenzo Rota - zielona strona Bergamo
- Okolica Bergamo - co warto zobaczyć poza miastem?
- Crespi d’Adda - okoliczna atrakcja z listy UNESCO
- Bergamo - wskazówki i informacje praktyczne
- Ile czasu poświęcić na zwiedzanie Bergamo?
- Punkt informacji turystycznej
- Przechowalnia bagażu
- Komunikacja publiczna w Bergamo
- Jak oszczędzić pieniądze odwiedzając Bergamo?
- Pizza sprzedawana na kawałki
- Nocleg w Dolnym Mieście
- Na co uważać podczas odwiedzin Bergamo?
Jak zwiedzać Bergamo?
Przygotowując plan zwiedzania Bergamo warto mieć na uwadze, że miasto dzieli się na dwie odmienne części: Górne oraz Dolne Miasto.
Górne Miasto (wł. Città Alta), usytuowane na wzgórzu, to najstarsza część Bergamo. Zajmuje ono niewielki obszar i otoczone jest pierścieniem masywnych murów obronnych, które wpisane zostały na listę światowego dziedzictwa UNESCO. To właśnie tam odnajdziemy najważniejsze zabytki Bergamo, a dla wielu turystów zwiedzanie Bergamo jest synonimem wizyty w Górnym Mieście.
Płaski teren otaczający Górne Miasto, z nowocześniejszą zabudową, nazywany jest Dolnym Miastem (wł. Città Bassa). Chociaż większość turystów skupia się na Górnym Mieście, Dolne Miasto również ma wiele do zaoferowania, z wieloma muzeami, kawiarniami i placami. Naszym zdaniem własnie tu lepiej szukać lokali gastronomicznych i sklepów z tradycyjnymi produktami. Z naszej strony możemy polecić spróbowanie lokalnego, miękkiego sera Taleggio oraz pierogów z mięsem casoncelli alla bergamasca, które są tradycyjnym daniem z Bergamo.
Historyczne Górne Miasto w Bergamo jest wygodne i proste do zwiedzania - nie zajmuje rozległego obszaru, a część ulic wyłączona jest tam z ruchu samochodowego. Obszar Città Alta możemy przespacerować wzdłuż i wszerz w ciągu maksymalnie 2 godzin. Najbardziej turystyczny obszar Dolnego Miasta jest z kolei bardziej rozproszona.
Co warto zobaczyć w Bergamo? Największe atrakcje oraz zabytki
W Bergamo możemy wyróżnić kilka kategorii interesujących miejsc – zabytkowe kościoły, budowle, weneckie fortyfikacje, punkty widokowe oraz muzea. W naszym przewodniku pogrupowaliśmy główne atrakcje Bergamo według ich lokalizacji, zaczynając od Górnego Miasta.
Atrakcje Bergamo w Città Alta (Górne Miasto)
Funicolare Città Alta (i inne sposoby dostania się do Górnego Miasta)
Do Górnego Miasta możemy dostać się na trzy sposoby. Najpopularniejszym wyborem wśród turystów jest wjazd zabytkowym funikularem (Funicolare di Bergamo Alta), czyli kolejką linowo-szynową. Pragniemy Was jednak ostrzec, że w sezonie, w środku dnia, przed stacją często tworzą się spore kolejki!
Stacja dolna funikulara mieści się pod adresem V.le Vittorio Emanuele II 62, natomiast przystanek w Górnym Mieście znajduje się na Piazza Mercato delle Scarpe. Choć inauguracyjna jazda kolejki odbyła się już w 1887 roku, od tego czasu została ona kilkukrotnie modernizowana.
Funicolare Città Alta - informacje praktyczne
Podróż trwa jedynie 2 minuty. Odległość pomiędzy stacjami to 240 m, a różnica w pokonywanej wysokości wynosi 85 m. Po drodze, o ile zajmiemy dobre miejsce, czekać na nas będą przyjemne widoki.
W kolejce obowiązują zwykłe bilety miejskie w cenie 1,70€. Dla wielu osób lepszym wyborem może być zakup biletu 24-godzinnego w cenie 4,90€.
Od jakiegoś czasu za przejazd kolejką możemy zapłacić w sposób zbliżeniowy. Wystarczy przyłożyć naszą kartę płatniczą (lub urządzenie mobilne) do czytnika na bramce, aby opłacić przejazd. Cena jest taka sama, a my omijamy kolejkę do zakupu biletu.
Kolejka pomieści maksymalnie 50 osób, z czego większość to miejsca stojące.
Od dworca kolejowego do przystanku kolejki linowej prowadzi prosta trasa składająca się z trzech następujących po sobie ulic: Viale Papa Giovanni XXIII, Viale Roma oraz Viale Vittorio Emanuele II.
Najzdrowszym i jednocześnie darmowym sposobem na dotarcie na szczyt jest podejście piesze. Sugerujemy kierować się ulicą Via Sant’Alessandro. W trakcie spaceru mijamy kilka historycznych fasad, w tym kościół Madonna del Giglio. Wchodzimy do miasta przez Bramę Świętego Jakuba, a stamtąd pozostaje nam jeszcze niewielki odcinek wspinaczki. Trasa jest dosyć stroma, dlatego nie polecamy jej osobom z ciężkimi bagażami. Czas przejścia zależy od kondycji, ale średnio powinien wynosić około 20 minut.
Ostatnią opcją jest autobus miejski. Na Górnym Mieście zatrzymuje się na przykład autobus kursujący na lotnisko Mediolan-Bergamo,
Piazza Vecchia i fontanna Contarini - serce Bergamo
Właściwe zwiedzanie Bergamo możemy rozpocząć od Piazza Vecchia (dosłownie Starego Placu), najważniejszego placu miejskiego. Jego dzisiejszy kształt jest wynikiem przebudowy z połowy XV wieku, kiedy to zdecydowano się powiększyć mały placyk, gdzie organizowano targi pszenicy, przekształcając go w reprezentacyjny plac miejski. Sercem założenia jest fontanna Contarini, wokół której rozstawione są lwy trzymające w paszczach łańcuchy. Fontanna została wzniesiona tym miejscu w 1780 roku. Podarował ją mieszkańcom Alvise Contarini, po którym zresztą fontanna otrzymała swoją nazwę.
Torre Civica (Wieża Miejska) - najlepszy punkt widokowy w Bergamo
Na rogu Piazza Vecchia wznosi się wieża Torre Civica, która oferuje najlepszy widok na historyczną część Górnego Miasta. Została wybudowana pod koniec XII wieku i jest najwyższym budynkiem w mieście, osiągając wysokość 53 metrów. Na szczycie wieży zainstalowano największy w całej Lombardii dzwon (Campanone), który każdego wieczoru, o 22:00, bije aż 100 razy. Tradycja ta sięga czasów weneckich, kiedy dźwięk dzwonu sygnalizował czas zamknięcia bram miejskich.
Torre Civica - informacje praktyczne
Na punkt widokowy możemy dostać się korzystając z windy lub pieszo, pokonując aż 230 schodów. Aktualne dni i godziny otwarcia sprawdzimy tutaj. Warto zaznaczyć, że punkt widokowy jest nieczynny w poniedziałek.
Palazzo della Ragione - ozdoba Bergamo
Główną ozdobą Piazza Vecchia jest majestatyczny Palazzo della Ragione. Wybudowano go pod koniec XII wieku jako miejsce spotkań dla mieszkańców. Z biegiem lat budynek był wielokrotnie przebudowywany i zmieniał swoje przeznaczenie. Pełnił role ratusza, był także siedzibą teatru i sądu. Dziś możemy przejść pod jednym z jego trzech gotyckich łuków. Pod jednym z nich wypatrzymy liczący ponad 200 lat zegar słoneczny, który wkomponowano w posadzkę
Nie przegap!
Po północnej stronie placu stoi Palazzo Nuovo (Nowy Pałac) - znacznie młodszy budynek, w którym dziś swoją siedzibą ma biblioteka miejska (Biblioteca Civica Angelo Mai). Fasada budynku zachwyca, a schody oraz portyki stały się jednym z ulubionych miejsc na krótki wypoczynek.
Katedra (Duomo) i zabytki placu katedralnego
Przechodząc pod łukami Palazzo della Ragione wkroczymy na plac Katedralny (Piazza Duomo). Przygotujcie się na to, że pozostaniecie tu na dłuższą chwilę, ponieważ plac ten obfituje w arcydzieła architektury.
Zacznijmy od katedry. Jej neoklasyczna fasada oraz kopuła zostały dodane dopiero w 1889 roku. Świątynia jest dedykowana św. Aleksandrowi. Wcześniej był on patronem innego z kościołów, który został jednak zburzony podczas prac budową fortyfikacji miejskich.
Wejście do katedry jest darmowe. Biletowane jest za to muzeum powstałe w podziemiach.
Co warto zobaczyć w katedrze?
Szczególną uwagę warto zwrócić na obrazy w prezbiterium, ilustrujące sceny męczeństwa świętych - niektóre z nich są bardzo krwawe i dość drastyczne. Obok głównego ołtarza odnajdziemy wejście do krypty.
W kaplicy św. Wincentego przechowywane są relikwie papieża Jana XXIII.
Muzeum katedralne oraz skarbiec
Pod podłogą katedry skrywa się muzeum archeologiczne oraz skarbiec. Historia tego miejsca jest fascynująca, bowiem zanim powstała obecna katedra, stały tu dwie inne świątynie: wczesnochrześcijański kościół oraz średniowieczna katedra poświęcona św. Wincentemu. Wykopaliska archeologiczne pozwoliły odnaleźć ślady po wcześniejszych budynkach, dzięki czemu dziś możemy prześledzić ich historię.
Wejście do muzeum znajduje się po na lewo głównego wejścia do katedry.
Cappella Colleoni - arcydzieło lombardzkiego renesansu
Aż ciężko uwierzyć, że ta wspaniała kaplica to mauzoleum kondotiera Bartolomeo Colleoniego. Tego samego, którego pomnik konny - arcydzieło epoki Renesansu - ozdabia plac przed kościołem Santi Giovanni e Paolo w Wenecji (więcej na ten temat znajdziecie w naszym przewodniku opisującym atrakcje Wenecji).
Zanim jednak wkroczymy do wnętrza kaplicy, warto zatrzymać się na chwilę i podziwiać bogato zdobione detale jej fasady. Kaplica Colleoni to jeden z najjaśniejszych przykładów lombardzkiego renesansu. Wewnątrz znajdują się grobowce Bartolomeo Colleoniego oraz jego córki Medei. Kaplica została zbudowana w latach 1472-1476. Stanęła w miejscu zakrystii bazyliki Santa Maria Maggiore, która została zburzona w celu postawienia mauzoleum.
Związki Bergamo z Wenecją - nutka historii
Przez niemal cztery wieki, od XV do końca XVIII, Bergamo wchodziło w skład Republiki Weneckiej. Właśnie wtedy mury miejskie przeszły gruntowną modernizację pod okiem znakomitych inżynierów wysłanych przez "Najjaśniejszą". Najbardziej widoczną pamiątką tamtych czasów jest Lew św. Marka, charakterystyczny symbol Wenecji, który zdobi bramy i niektóre miejskie budynki.
Warto dodać, że 9 stycznia 2017 roku miejskie fortyfikacje obronne zostały uznane za część światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.
Pałac Podesty - Muzeum historii Bergamo
Co prawda to słynna wieża miejska przyciąga najwięcej uwagi, jednak tuż obok niej wznosi się Pałac Podesty (Palazzo del Podestà). Dzisiaj mieści się w nim muzeum historyczne Museo delle storie di Bergamo, które skupia się głównie na okresie weneckim w historii miasta. Wnętrza pałacu wypełniają multimedialne wystawy i eksponaty, które przybliżają nam czasy, gdy Bergamo było częścią Republiki Weneckiej.
W trakcie zwiedzania zobaczymy jednak również ślady rzymskie oraz renesansowe freski. Co więcej, w muzeum znajduje się stanowisko archeologiczne.
Bazylika Santa Maria Maggiore
Choć fasada bazyliki w porównaniu z kaplicą Colleoni może wydać się skromniejsza, jej wnętrze to prawdziwy klejnot sztuki sakralnej. Niegdyś był to najważniejszy kościół w Bergamo, a jego budowę rozpoczęto już w XII wieku.
We wnętrzu bazyliki można podziwiać zachwycające tapiserie przywiezione z Florencji oraz Antwerpii, a także renesansowe zdobienia chóru wykonane przez Lorenzo Lotto. Na końcu bazyliki znajduje się grób i pomnik słynnego kompozytora, Gaetano Donizettiego.
Bazylika Santa Maria Maggiore - informacje praktyczne
Wstęp do świątyni kosztuje 5€. Do zakupu biletu ulgowego w cenie 2€ są upoważnione osoby w wieku 14-25 lat i powyżej 70. roku życia. Wstęp bezpłatny dla młodszych dzieci oraz osób niepełnosprawnych z osobą towarzyszącą.
Śladami Lorenzo Lotto
Jednym z najbardziej znanych mieszkańców Bergamo był renesansowy artysta Lorenzo Lotto. Ten urodzony w Wenecji mistrz pędzla spędził w Bergamo 13 lat. Jego dzieła możemy podziwiać m.in. w opisywanej bazylice Santa Maria Maggiore (niesamowite prace wykonane techniką światłocienia na drewnianych ściankach chóru), a także w galerii Accademia Carrara oraz w innych kościołach rozsianych po mieście.
Baptysterium
Kolejnym wspaniałym zabytkiem przy placu Katedralnym jest ośmioboczne baptysterium. W przeszłości stało ono wewnątrz bazyliki Santa Maria Maggiore, zostało jednak stamtąd przeniesione podczas przebudowy. Jeśli uda nam się zajrzeć do środka, wypatrujmy gotyckiej chrzcielnicy. Wokół baptysterium rozmieszczono posągi datowane na XIV wiek.
Atrakcje Bergamo poza utartym szlakiem
Podczas wizyty na placu Katedralnym warto wiedzieć, że za bazyliką Santa Maria Maggiore ukrywa się jeden z największych skarbów Bergamo: XI-wieczny kościół romański o nazwie Tempietto di Santa Croce.
Dotarcie do niego wymaga jednak pewnej determinacji. Musimy najpierw przejść Piazza Padre Reginaldo Giuliani aż do Via Arena, a następnie skręcić w Via S. Salvatore. Po kilkunastu metrach skręcamy w prawo i docieramy do platformy, z której rozciąga się widok na tę niezwykłą perłę romanizmu.
Fort Bergamo (Rocca di Bergamo) - muzeum oraz punkt widokowy
Jednym z najciekawszych miejsc w Città Alta, które warto odwiedzić, jest Fort Bergamo (Rocca di Bergamo). Forteca została wzniesiona w 1331 roku z myślą o wzmocnieniu obrony miasta, następnie rozbudowano ją w czasach weneckich. Dziś jej główny budynek mieści muzeum historyczne miasta Bergamo, prezentujące wydarzenia z XIX wieku - od momentu przybycia do miasta wojsk francuskich aż po wyzwolenia przez siły Giuseppe Garibaldiego. W muzeum prezentowane są m.in. wystawy poświęcone broni oraz listy Napoleona.
Kupując bilet do muzeum, mamy również możliwość wstąpienia na wieżę widokową, skąd roztacza się panoramiczny widok, oraz przejścia po murach obronnych. Perspektywa z góry jest zachwycająca – obejmuje zarówno Górne Miasto, jak i współczesne Bergamo.
Darmowe zwiedzanie Bergamo
Nawet jeśli nie planujecie płacić za wstęp, nadal warto zastanowić się nad odwiedzeniem fortu. Przy murach znajduje się darmowy ogród z kilkoma punktami widokowymi oraz eksponatami z zakresu wojskowości (jak działa, armaty, czołg czy pomnik) pochodzącymi z czasów obu ostatnich wojen. Chociaż widoki są gorsze niż z wieży, to wciąż należą do przyjemnych, szczególnie w części północno-zachodniej. W parku możemy usiąść na jednej z ławek i schronić się w cieniu drzew.
Wzgórze San Vigilio
Górne Miasto nie jest wcale najwyższym punktem Bergamo. Nad Città Alta góruje wzgórze San Vigilio, gdzie w przeszłości znajdował się zamek chroniący stare miasto oraz okoliczne wzgórza. Dziś z twierdzy pozostały jedynie ruiny, a w dobrym stanie zachowała się zaledwie jedna z wież. Niemniej jednak, warto wybrać się na wzgórze, by podziwiać przepiękne panoramy Górnego Miasta i okolicznych terenów. Według nas jest to miejsce, którego nie powinniście przegapić, szczególnie w przypadku sprzyjającej pogody.
Wzgórze San Vigilio - informacje praktyczne
Na wzgórze San Vigilio możemy wjechać drugą kolejką linową (funikularem), korzystając ze zwykłych biletów komunikacji miejskiej (tu również możemy kupić fizyczny bilet lub zapłacić zbliżeniowo własną kartą). Przystanek znajduje się tuż przy bramie Porta S. Alessandro (adres: Largo di Porta S. Alessandro, 1). Przy górnej stacji czeka na nas punkt widokowy oraz knajpka.
Po wjechaniu na górę warto jeszcze przejść nieco wyżej, by dotrzeć do ruin zamku. Wejście na teren twierdzy jest darmowe. Oprócz wieży, poprzez którą możemy dostać się na górny bastion, na miejscu znajduje się mały ogród oraz toaleta, która jest otwarta aż do 30 minut przed zamknięciem obiektu.
Alternatywnie, na wzgórze San Vigilio można dotrzeć pieszo, wybierając jedną z tras prowadzących przez park Parco dei Colli.
Via Gombito - reprezentacyjna ulica Górnego Miasta
Najważniejszą arterią starego miasta jest wyłączona z ruchu samochodowego ulica Via Gombito, która ciągnie się od placu Mercato delle Scarpe aż do placu Vechio. Spacerując nią, mamy możliwość odwiedzenia licznych lokali gastronomicznych i sklepów.
Zbliżając się do końca Via Gombito, natkniemy się na Torre del Gombito, dawny dom mieszkalny w formie wieży. Zachęcamy do zajścia na tyły tej wieży i skierowania się w stronę Piazzetta Luigi Angelini. Odnajdziemy tam zachowane historyczne stanowisko, które niegdyś wykorzystywane było jako pralnia (Lavatoio Medievale Antico Lavatoio). Oprócz tego nietypowego zabytku, miejsce to oferuje również urokliwy mały park, idealny na chwilę wytchnienia w cieniu drzew.
Wieczorne spacery - kiedy zwiedzać uliczki Górnego Miasta?
W ciągu dnia na Górnym Mieście przebywają tysiące turystów. Im jednak później, tym ulice stają się spokojniejsze. Gdy słońce chyli się ku zachodowi, warto przemierzyć główne ulice Città Alta.
Delikatne oświetlenie podkreśla urok uliczek, spotykani przechodnie leniwie korzystają z wieczornego rozluźnienia, a kawiarniane stoliki na zewnątrz zapełniają się lokalnymi mieszkańcami. Wszystko to tworzy autentyczną, mniej turystyczną atmosferę.
Klasztor św. Franciszka - jeden z mniej znanych skarbów Bergamo
Podążając ulicą Via Gombito, warto skręcić w Via S. Pancrazio i przejść ją do samego końca, aż do historycznego klasztoru św. Franciszka (Ex-convento di San Francesco). Kompleks ten zachwyca pięknym krużgankiem oraz dziedzińcem. Będąc na miejscu warto rozglądać się za fragmentami fresków oraz historycznymi sarkofagami.
Kompleks klasztorny został wzniesiony w XIII wieku. W 1979 roku klasztor przestał pełnić swoją pierwotną funkcje i przez kolejne lata kilkukrotnie zmieniał przeznaczenie. Przez pewien czas służył jako szpital, potem więzienie, a nawet szkoła podstawowa. Dziś swoją siedzibę ma tu organizacja Fondazione Bergamo.
Mury obronne i bramy miejskie - zwiedzanie Bergamo szlakiem weneckich fortyfikacji
Tym, co wyróżnia Górne Miasto w Bergamo, to spektakularny system fortyfikacji miejskich. Wzgórze zostało otoczone murami już w XIII wieku, lecz dopiero w czasach Republiki Weneckiej podjęto decyzję o wzniesieniu monumentalnych umocnień, które są podziwiane do dziś.
Bergamo nie stanowiło wyjątku. Republika Wenecka budowała umocnienia na wszystkich swoich terytoriach - od Bergamo po wybrzeże dzisiejszej Chorwacji. To jednak właśnie tutaj powstał jeden z najbardziej zaawansowanych projektów, który jest najlepszym świadectwem geniuszu weneckich inżynierów. Budowa murów nie była prosta ani przyjemna. Realizacji tak zaawansowanego projektu wymagała wyburzenia ponad 200 domów oraz przebudowy setek innych. Jednak dzięki ogromnemu zaangażowaniu i pracy, umocnienia miasta sprawiły, że nigdy nie padło ono łupem najeźdźców.
Dla Republiki Weneckiej Bergamo pełniło funkcję miasta granicznego, stąd potrzeba wzmocnienia obrony miasta, co wprost przekładało się na wzrost znaczenia politycznego. W ramach projektu wybudowano ponad 5 kilometrów murów, 5 bram, 14 bastionów, blisko 100 kazamat na armaty i amunicję oraz 2 duże platformy obronne. Jeśli czas Wam pozwoli, zachęcamy do przespacerowania się wzdłuż Viale delle Mura, która ciągnie się niemalże wzdłuż całej długości fortyfikacji. Spacerując, natkniemy się na mieszkańców miasta, turystów, biegaczy oraz liczne ławki, na których można usiąść i delektować się widokami.
Do miasta można było wejść przez cztery bramy miejskie, chociaż zbudowanych zostało pięć. Wszystkie z nich otrzymały nazwy po znajdujących się ich pobliżu klasztorach, z których niektóre musiały zostać wyburzone w trakcie budowy fortyfikacji.
Bramy miejskie:
- Brama Świętego Jakuba (Porta San Giacomo) - niewątpliwie najbardziej okazała wśród bram miejskich. Budowla zachwyca białym kolorem fasady. Nad wejściem umieszczony jest Lew św. Marka. Imponujący most prowadzący do bramy został zbudowany w 1780 roku przez podeste Alvise Contariniego. To właśnie nią wejdziemy decydując się na dotarcie do Górnego Miasta pieszo.
- Brama św. Augustyna (Porta Sant’Agostino) - brama łącząca Górne Miasto z Dolnym od strony północno-wschodniej. Nad wejściem również wypatrzymy Lwa św. Marka. W przeszłości była to główna brama wjazdowa.
- Brama św. Aleksandra, Porta Sant’Alessandro - położona w północno-zachodniej części Górnego Miasta. W jej sąsiedztwie znajduje się przystanek kolejki linowej prowadzącej na wzgórze San Vigilio.
- Brama Garibaldiego, Porta Garibaldi - najmniejsza i zarazem najstarsza brama miejska. Dawniej znana była jako Porta San Lorenzo, ale zmieniono jej nazwę, jak Giuseppe Garibaldi wkroczył przez nią do miasta w 1859 roku. Do bramy prowadzi klimatyczny most. Brama oddalona jest od historycznego centrum, a w przeszłości była zamykana z powodu trudności z jej skutecznym zabezpieczeniem.
Piąta brama, Porta del Soccorso (Brama Ucieczki), spełniała funkcję tajnego przejścia umożliwiającego dyskretne opuszczenie lub wkroczenie do miasta, co pozwalało na przegrupowanie sił podczas oblężeń. Brama z oczywistych względów nie zachwyca tak jak poprzednie - jeśli jednak chcielibyście ją zobaczyć, wystarczy wybrać się na ulicę Via Sotto Mura di Sant’Alessandro (dokładne położenie: 45.708690, 9.656917).
Kazamaty w Bergamo
Niecodzienną atrakcją dla turystów są historyczne kazamaty udostępnione dla zwiedzających. Pozwalają one zobaczyć, jak rozmieszczani byli żołnierze oraz gdzie przechowywano broń i amunicję podczas oblężenia miasta. Dostępne są dwa kompleksy:
- Cannoniera di San Giovanni - kazamaty umiejscowione w obrębie bastionu na południowo-zachodnim krańcu murów, gdzie obecnie znajduje się mały park z ciekawym widokiem. Do kazamatów schodzimy metalowym schodami. Na dole zobaczymy dwa nieoświetlone pomieszczenia.
- Cannoniera di San Michele - te kazamaty położone są kawałek za bramą św. Augustyna. Ich wnętrze przypomina jaskinię, wliczając w to zwisające stalaktyty!
Uwaga! Na dzień ostatniej aktualizacji naszego przewodnika Cannoniera di San Michele była niedostępna. Aby odwiedzić Cannoniera di San Giovanni, trzeba było wcześniej zarezerwować miejsce. Warto śledzić oficjalną stronę miasta Bergamo pod tym adresem, gdzie publikowane są aktualne informacje dotyczące zwiedzania.
Cytadela oraz plac Cytadeli (Piazza della Cittadella)
Cytadela w Bergamo wzniesiona została przez władający Mediolanem ród Viscontich, który rządził miastem od 1332 do 1428 roku. Podstawowym zadaniem twierdzy było utrzymanie porządku wewnątrz miasta oraz przeciwdziałanie próbom obalenia władcy. Do dziś możemy podziwiać elementy dawnej cytadeli z pięknymi portykami i arkadami, a także klimatyczny plac Cytadeli (Piazza della Cittadella). W budynkach starej cytadeli znajdują się dwa muzea:
- Muzeum Archeologiczne, Civico Museo Archeologico prezentujące eksponaty związane z kulturami starożytnego Rzymu, Grecji i Egiptu. Poznamy tu rzymskie korzenie miasta, oglądając kolekcję lapidariów, mozaik oraz liczne rzeźby.
- Muzeum Historii Naturalnej, Museo di Scienze Naturali, które szczyci się swoją kolekcją paleontologiczną pochodzącą z Bergamo oraz z całego świata.
Wchodząc na teren placu Cytadeli od strony starego miasta przechodzimy pod charakterystyczną wieżą Torre della Campanelle.
Nieco dalej napotkamy kościół św. Agaty (Chiesa di Sant'Agata Del Carmine). Choć z zewnątrz może wydawać się skromny, warto zajrzeć do środka, by podziwiać przepiękne freski oraz ikonę Maryi.
Atrakcje w Bergamo na terenie Dolnego Miasta (Città Bassa)
Jeszcze do końca XIX wieku Dolne Miasto składało się głównie z domów mieszkalnych. Jednakże rozwój regionu w poprzednim stuleciu doprowadził do znacznego rozrostu miasta, co wymusiło powstanie większej ilości budynków użyteczności publicznej. Mimo że w Dolnym Mieście odnajdziemy kilka ciekawych atrakcji, to Górne Miasto powinno być pierwszym miejscem, do którego się skierujemy.
Choć Città Bassa nie posiada takiego uroku jak historyczna część miasta położona na wzgórzu, oferuje ciekawą mieszankę zabytkowych budynków i nowoczesnej architektury. To właśnie w Dolnym Mieście toczy się codzienne życie Bergamo, więc to tu najlepiej się udać, jeśli zależy nam na znalezieniu tętniących życiem knajpek i restauracji.
Accademia Carrara ze wspaniałymi dziełami Starych Mistrzów
Miłośnicy sztuki powinni wybrać się do galerii sztuki Accademia Carrara (Piazza dell’Accademia). W jej wnętrzach można podziwiać dzieła wielkich mistrzów zarówno włoskich, jak i europejskich, w tym Lorenza Lotto, Sandro Botticelliego, Tycjana, Rafaela Santiego, Canaletto, Antona van Dycka, El Greco czy Albrechta Dürera.
Galeria ta jest uznawana za jedną z najważniejszych w całych Włoszech. Zapoczątkował ją hrabia Giacomo Carrara, kolekcjoner i mecenas sztuki, który swoje zbiory zapisał w testamencie miastu. Oprócz wspaniałych obrazów, wnętrze galerii kryje również inne skarby, takie jak porcelana, rzeźby czy cenne starodruki.
Naprzeciwko Accademia Carrara, w zabytkowym XIV-wiecznym klasztorze, otworzono muzeum sztuki nowoczesnej GAMeC.
Porta Nuova i inne zabytki placu Matteotti
Ulice Viale Papa Giovanni XXIII oraz Viale Roma rozdziela jeden z najważniejszych placów miejskich - Piazza Matteotti. Przy nim i w jego najbliższej okolicy znajdziemy kluczowe zabytki Città Bassa, w tym m.in.:
- monument Wiktora Emanuela II,
- Porta Nuova (Nowa Brama) składająca się z dwóch neoklasycznych budynków, stanowiących wjazd do miasta,
- teatr Teatro Donizetti,
- wieżę Torre dei Caduti.
Nazwa Torre dei Caduti w wolnym tłumaczeniu oznacza "Wieża Upadłych". Została ona wzniesiona w 1924 roku w celu oddania hołdu mieszkańcom poległym w trakcie I wojny światowej. Wnętrze wieży skrywa niewielkie muzeum, a okazjonalnie można także wspiąć się na jej taras widokowy.
Opera Teatro Donizetti
Teatr operowy Teatro Donizetti jest chlubą Bergamo. Otrzymał on swoją nazwę na cześć słynnego kompozytora pochodzącego z Bergamo, Gaetano Donizettiego, z okazji 100. rocznicy urodzin artysty. Jeśli chcemy zwiedzić teatr, powinniśmy udać się do punktu informacji turystycznej i zapytać o dostępne wycieczki z przewodnikiem.
Brama św. Augustyna oraz lokalny uniwersytet
Nieco dalej od największych atrakcji Bergamo znajduje się wspomniana historyczna brama miejska, Brama Świętego Augustyna (Porta S. Agostino). Naprzeciwko niej usytuowana jest fontanna św. Augustyna (Fontana Di Sant’Agostino). Przekraczając bramę, można powiedzieć, że wkraczamy w obręb Górnego Miasta.
Na północ od bramy funkcjonuje Uniwersytet Bergamo, mieszczący się w historycznym kompleksie klasztornym św. Augustyna - Ex-Monastero di Sant’Agostino. Kompleks ten charakteryzuje się dwoma krużgankami oraz gotycką fasadą wejścia do starego kościoła.
Parco dei Colli oraz ogród botaniczny Lorenzo Rota - zielona strona Bergamo
Przyjemną atrakcją poza utartym szlakiem w Bergamo jest uroczy, mały ogród botaniczny Orto Botanico Lorenzo Rota. Znajduje się on zaledwie kilka kroków od bramy Porta S. Alessandro. W tym niewielkim parku czeka na nas spokój, piękny widok oraz różnorodna zieleń. Pamiętajmy, że ogród umiejscowiony jest na wzgórzu, więc będzie czekać nas trochę wchodzenia pod górę.
Gdy zmęczymy się już widokiem kamiennych zabudowań, możemy wybrać się do "zielonych płuc" Bergamo, czyli do parku naturalnego Parco dei Colli. Park ten rozciąga się na obszarze prawie 5 hektarów. Położony na wzgórzu, jest idealnym miejscem na aktywny wypoczynek. Teren parku poprzecinany jest trasami spacerowymi. Pamiętajmy o zabraniu wody w ciepły dzień oraz odpowiedniego obuwia.
Okolica Bergamo - co warto zobaczyć poza miastem?
Crespi d’Adda - okoliczna atrakcja z listy UNESCO
W regionie Bergamo istnieje jeszcze jedno wyjątkowe miejsce, które zostało ukoronowane wpisem na Listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Mowa o dawnym osiedlu robotniczym Crespi d’Adda. Jego powstanie datowane jest na 1878 rok, a prace budowlane zakończono w latach 20. poprzedniego stulecia.
W ramach założenia powstała fabryka bawełny, domy dla pracowników, kościół oraz wszystkie niezbędne obiekty infrastrukturalne. Dziś całość wygląda niemal dokładnie tak, jak ponad sto lat temu.
Bergamo - wskazówki i informacje praktyczne
Ile czasu poświęcić na zwiedzanie Bergamo?
Bergamo jest idealnym miejscem na krótką wycieczkę, i to nawet bez planowanego noclegu. Jeśli akurat zwiedzamy Mediolan, warto zarezerwować sobie kilka godzin przed wylotem na wizytę w Bergamo. W krótkim czasie przespacerujemy ulicami Górnego Miasta i odwiedzimy najważniejsze atrakcje. Na pewno nie uda nam się w tak krótkim czasie zobaczyć wszystkiego, nie warto jednak rezygnować z szybkiego wypadu do Città Alta.
Jeśli mamy taką możliwość, warto zostać w Bergamo 2 lub nawet 3 dni. Pozwoli nam to na dokładne zwiedzenie najważniejszych miejsc oraz pełne docenienie uroku miejscowej zabudowy.
Punkt informacji turystycznej
Punkt informacji turystycznej w Górnym Mieście mieści się w budynki Torre del Gombito, jednej z wież miejskich. Zalecamy zajrzeć wejść do środka i poprosić o wydrukowany dokument z cenami, adresami oraz godzinami otwarcia popularnych atrakcji.
W Dolnym Mieście punkt informacji znajduje się niedaleko dworca.
Przechowalnia bagażu
Swoje bagaże na czas zwiedzania możemy zostawić zarówno w Górnym, jak i w Dolnym Mieście. Więcej dowiecie się na oficjalnej stronie lokalnej informacji turystycznej.
Komunikacja publiczna w Bergamo
Za transport publiczny w Bergamo i okolicy odpowiada firma ATB. W centrum miasta możemy poruszać się autobusami oraz kolejkami linowowo-terenowymi. Jeśli planujemy częste korzystanie z komunikacji w ciągu dnia, warto rozważyć zakup biletu 24-godzinnego. Dostępne są również bilety pojedyncze oraz paczki biletów (10 sztuk).
Firma ATB obsługuje także połączenia wykraczające poza granice miasta. W przypadku wyjazdów poza centrum warto zwrócić uwagę na strefę, do której się kierujemy - w takim wypadku bilety są droższe. W Bergamo dostępne są także specjalne bilety turystyczne: 24- i 72-godzinne, z którymi możemy poruszać się w obrębie całej sieci, w tym dojechać na lotnisko.
Przykładowe bilety i ceny:
- bilet 75-minutowy (1 strefa) - 1,70€
- karnet 10-ciu biletów na 1 strefę (może go używać więcej niż jedna osoba) - 14,50€
- bilet 90-minutowy na 3 strefy - ważny na dojazd z i na lotnisko (Ticket 3 Zone - TARIFFA C) - 3€
- bilet 90-minutowy na 3 strefy zakupiony w pojeździe (zbliżeniowo lub w automacie) - ważny na dojazd z i na lotnisko (Ticket 3 Zone - TARIFFA C) - 3,50€
- bilet 24-godzinny - tylko miasto, bez lotniska - 4,90€
- bilet 24-godzinny - ważny na dojazd z i na lotnisko - 8,50€
- bilet 72-godzinny - ważny również na dojazd z i do lotniska - 14,50€
Rozkłady jazdy w języku angielskim dostępne są na oficjalnej stronie przewoźnika.
Bilety możemy zakupić na kilka sposobów:
- Zakupić bilet fizyczny wielokrotnego użytku, na który możemy "ładować" kolejne bilety. Jest on dostępny w punktach sprzedaży i automatach na wybranych przystankach, w tym na lotnisku, oraz przy stacjach kolejki linowej.
- Zapłacić własną kartą (lub urządzeniem płatniczym) w sposób zbliżeniowy - w autobusie wystarczy przyłożyć naszą kartę do czytnika. System ten posiada capping, czyli maksymalną kwotę, jaką możemy wydać za podróże w trakcie jednego dnia. Wynosi on tyle samo co bilet 24-godzinny. Ważne: z jednej karty może korzystać tylko jedna osoba.
- Zakupić bilet w automacie w pojeździe - płatność kartą lub gotówką (tylko monety, automat nie zwraca reszty). Taki bilet jest już skasowany.
- Skorzystać z oficjalnej aplikacji firmy ATB i w niej zakupić bilet.
Bilety obowiązują również w kolejkach szynowo-linowych, gdzie na bramkach działa także system zbliżeniowy.
Do autobusu wchodzimy przodem.
Jak oszczędzić pieniądze odwiedzając Bergamo?
Pizza sprzedawana na kawałki
Jeśli mamy ochotę na smaczną pizzę w dobrej cenie, możemy wybrać się do knajpki Il Fornaio przy Via Bartolomeo Colleoni 3. Pizza jest tam sprzedawana na wagę i podawana na kawałki. Wybór rodzajów pizzy jest imponujący – od prostych i tanich, po wersje z owocami morza czy innymi wyrafinowanymi i drogimi składnikami, które mogą kosztować nawet do 10€ za kawałek.
Jeśli chcemy zaoszczędzić, warto dopytać o przewidywaną cenę wybranej przez nas pizzy przed dokonaniem zakupu.
Nocleg w Dolnym Mieście
Rozpoczynając poszukiwania noclegu od Górnego Miasta, możemy doznać niemałego szoku. Wysokość cen zbliżona jest do najdroższych włoskich miast turystycznych. Warto jednak pamiętać, że do Città Alta bardzo łatwo dostaniemy się z niższych partii miasta, gdzie cena za dobę może być nawet dwukrotnie niższa.
Na co uważać podczas odwiedzin Bergamo?
- Poniedziałek - Z wyjątkiem kościołów, niemal wszystkie muzea oraz atrakcje zamknięte są w poniedziałek. Dotyczy to także punktu widokowego na wieży miejskiej!
- Przerwa w środku dnia - w kościołach oraz w niektórych muzeach w środku dnia występuje przerwa, podczas której zwiedzanie nie jest możliwe. Najczęściej trwa ona od mniej więcej 12:30 do 14:30, chociaż czasami bywa krótsza.
- Okolica dworca autobusowego rano i wieczorem - jednym z mniej przyjemnych miejsc w Bergamo, szczególnie po zmroku i z samego rana, jest w naszej opinii budynek dworca autobusowego oraz okolice dworca kolejowego. Warto uważać tam na siebie i trzymać się w pobliżu większych skupisk innych turystów.
- Zima - Włochy kojarzone są z ciepłem, ale miesiące zimowe w Bergamo nie odbiegają zbytnio od tych polskich - na miejscu może tam na nas czekać zaledwie kilka stopni Celsjusza!