Zamek Rosenborg w Kopenhadze i największe skarby duńskiej monarchii

Położony na obrzeżach historycznego starego miasta Zamek Rosenborg (duń. Rosenborg Slot) należy do najciekawszych i najczęściej odwiedzanych atrakcji Kopenhagi. W jego murach przechowywane są największe skarby duńskiej monarchii zgromadzone przez przedstawicieli głównej linii oldenburskiej, takie jak: regalia władzy, klejnoty królewskie oraz tron koronacyjny.

Zamek Rosenborg jest również jednym z najznamienitszych przykładów stylu zwanego duńsko-holenderskim renesansem, a z czasem stał się nawet jego synonimem (gdzieniegdzie w literaturze możemy spotkać się z określeniem "styl Rosenborg").

Naprzeciw rezydencji rozciąga się ogólnodostępny Ogród Królewski (duń. Kongens Have), w którym odpoczniemy po trudach zwiedzania Kopenhagi.

Historia

Od letniego pawilonu do perły duńsko-holenderskiego renesansu

Inicjatorem powstania zamku Rosenborg był władający w latach 1588-1648 król Chrystian IV. Zaczął on od skupienia grupy mniejszych ogrodów położonych tuż za murami obronnymi ówczesnej Kopenhagi, które następnie przekształcił w jeden okazały Ogród Królewski. Park ten pełnił dwie funkcje - był zarówno miejscem rekreacji jak i prawdziwym ogrodem owocowo-warzywnym, który zaopatrywał dwór w produkty rolne.

W 1606 roku rozpoczęto budowę skromnego pałacyku letniego (parterowego, o długości o połowę mniejszej niż obecnie), który przez kolejne trzy dekady rozbudowano w otoczony fosą trzypiętrowy zamek z trzem wieżami (jedna z nich pełni funkcję klatki schodowej). W projektowaniu budowli uczestniczył Hans van Steenwinckel Młodszy, nadworny architekt, który sprowadził do Danii renesans.

Nowy zamek stał się ulubioną rezydencją Chrystiana IV, w której mieszkał na stałe z liczną rodziną i gdzie ostatecznie zmarł 28 lutego 1648 roku. Jego prywatne apartamenty mieściły się na parterze.

Fryderyk III - pierwszy monarcha absolutny

Mimo że współcześnie zamek Rosenborg uważany jest za perłę duńsko-holenderskiego renesansu, to w swoich czasach nie wzbudzał on aż takiego respektu. Chrystian IV z powodu nieudanych podbojów oraz systemu politycznego, w którym nie sprawował władzy absolutnej, nie miał wystarczających środków na budowę prawdziwie reprezentacyjnej siedziby. O jego sytuacji finansowej najlepiej świadczy fakt, że pod koniec rządów musiał zastawić u hamburskiego kupca własną koronę królewską (którą udało się odzyskać dopiero jego spadkobiercy i dziś możemy zobaczyć ją w zamkowym skarbcu) oraz sprzedać korony swoich rodziców.

Jego następca, syn Fryderyk III, zamieszkał na zamku Rosenborg tylko dlatego, że nie mógł pozwolić sobie na budowę bardziej okazałego pałacu. Jego sytuacji finansowej nie poprawiały napięcia z sąsiednią Szwecją, która dziesięć lat po objęciu przez niego tronu podbiła większość Danii. Ostatnim bastionem pozostawała Kopenhaga, która otoczona została nowym systemem fortyfikacji, w granicach których znalazł się również zamek Rosenborg.

W 1660 roku Fryderyk III przeprowadził skuteczny zamach stanu i wprowadził w Danii dziedziczną monarchię absolutną. Jego możliwości finansowe znacznie się powiększyły, czego świadectwem są dwa wspaniałe pomieszczenia ozdobione za jego rządów - Pokój Marmurowy oraz jeden z najstarszych gabinetów chińskich na świecie.

Królewski skarbiec i pierwsze publiczne muzeum w Kopenhadze

Chrystian V, następca Fryderyka III, mógł już sobie pozwolić na mieszkanie w bardziej okazałych rezydencjach i nie przebywał już nazbyt często na zamku Rosenborg. Doceniał on jednak strategiczne położenie obiektu, który z jednej strony znajdował się z dala od zabudowań miasta, a z drugiej dostępu do niego chroniła fosa oraz mury obronne Kopenhagi. Z czasem podjął on decyzję o utworzeniu na zamku królewskiego skarbca, w którym przechowywano regalia i klejnoty królewskiej oraz najbardziej wartościowe kosztowności monarchów (zakupione, otrzymane lub zdobyte podczas wypraw wojennych).

Zamek stracił swoją pierwotną funkcję królewskiej rezydencji na początku XVIII stulecia, w czasach rządów Fryderyka IV. W późniejszym okresie Rosenborg był tylko dwukrotnie zamieszkany przez duńskich monarchów, za każdym razem w sytuacjach podbramkowych (w tym chwilowo w 1794 roku po pożarze zamku Christiansborg).

Odtąd Rosenborg pełnił funkcję skarbca oraz... graciarni, do której zwożono niewykorzystywane już meble, dzieła sztuki i sprzęty. Do zamku regularnie sprowadzono oficjalnych gości Korony, którzy mogli podziwiać zgromadzone przez Oldenburgów kosztowności.

W 1838 roku zbiory te udostępniono wszystkim zwiedzającym, zamieniając Rosenborg w pierwsze muzeum publiczne w Kopenhadze. W 1849 roku monarchia absolutna w Danii została zniesiona, a zamek trafił w ręce władz publicznych.

Zwiedzanie zamku Rosenborg w Kopenhadze

Zamek Rosenborg, w którym dziś mieści się muzeum duńskich królów z dynastii Oldenburgów, udostępniony jest do zwiedzania. Do zobaczenia możliwe są piwnice ze skarbcem oraz wszystkie trzy piętra. Wystawa na parterze i pierwszym piętrze zorganizowana została chronologicznie i podążą od Chrystiana IV aż do Fryderyka VII, który 5 czerwca 1849 roku złożył podpis pod duńską konstytucją. Najwyższe piętro zajmuje wspaniała Długa Sala z tronami oraz srebrnymi lwami.

Skarbiec królewski

W trzech pomieszczeniach skarbca przechowywane są regalia władzy (w tym korony, berło, jabłko) oraz cztery zestawy klejnotów królewskich. Do najważniejszych eksponatów należą:

• korona Chrystiana IV (którą władca zastawił w Hamburgu i odzyskał ją dopiero jego następca),
• miecz koronacyjny Chrystiana III z 1551 roku,
• "korona monarchów absolutnych" wykorzystywana do koronacji władców od czasów Chrystiana V do Chrystiana VIII. Waga tej ozdobionej szafirami oraz diamentami korony to ponad 2 kilogramy!

Piwnice

W pozostałej części piwnicy wystawiane są m.in.:

• zbroje oraz podzielona na cztery kategorie broń (ceremonialna, turniejowa, wojskowa oraz wykorzystywana na polowania),
• beczki wina,
• wyroby z kości słoniowej oraz bursztynu,
• obiekty związane z astronomem Ole Rømerem, które Chrystian V zakupił w Paryżu.

Parter i pierwsze piętro

Na parterze oraz pierwszym piętrze zobaczymy w pełni wyposażone apartamenty królewskie, w których przygotowano wystawy poświęcone w sposób chronologiczny duńskim królom. Szczególnie warte uwagi są: oryginalne meble, obrazy i rzeźby, tapiserie oraz inne dekoracje pokoi, z których część przetrwała z czasów pierwszych mieszkańców.

Na parterze do zobaczenia jest dziesięć pomieszczeń. Należą do nich:

• Pokój Zimowy - pięknie zdobione pomieszczenie, które wygląda dokładnie tak jak w czasach Chrystiana IV. Warto zwrócić uwagę na wykonanego ze srebra jeźdźca przedstawiającego samego władcę. Co ciekawe, sufit w tym pomieszczeniu został przeniesiony z innego pokoju,
• Pokój Marmurowy ufundowany przez Fryderyka III w 1668 roku, w którym ściany ozdobiono materiałem imitującym marmur, a sufit stiukami. Warto zwrócić uwagę na trzy herby: Danii, Szwecji i Norwegii,
• prywatna toaleta Chrystiana IV wyłożona płytkami wykonanymi w manufakturze w Delft.

Na pierwszym piętrze zobaczymy kolejnych dwanaście pomieszczeń, a wśród nich m.in.: jedno z najstarszych w Europie pomieszczeń w stylu chińskim ze ścianami ozdobionymi w 1665 roku oraz gabinet luster inspirowany podparyskim Wersalem.

Drugie piętro

Na całej długości ostatniego poziomu zamku rozciąga się Długa Sala, będąca świadectwem zamożności duńskiej monarchii, która w późniejszym okresie zyskała przydomek Sali Rycerskiej. Wykorzystywano ją do organizacji bankietów oraz przyjmowania oficjalnych gości.

Obecnie w jej wnętrzu przechowywany jest tron królewski wykonany z kłów narwala (choć według popularnej legendy został on wyrzeźbiony z rogów jednorożca). Wykorzystywano go w trakcie oficjalnej ceremonii koronacji na władcę Danii i Norwegii. Drugi z tronów, wykonany ze srebra, należał do królowej.

Tron "ochraniają" trzy wspaniałe srebrne lwy naturalnej wielkości. W trakcie pogrzebów członków rodziny królewskiej organizowanych w kaplicy pałacu Christiansborg posągi te rozstawiane są wokół trumny. Innym "żywym zabytkiem" jest chrzcielnica, która wykorzystywana jest w trakcie chrztu wszystkich nowonarodzonych królewskich dzieci.

Ściany Długiej Sali ozdobione są dwunastoma gobelinami przedstawiającymi zwycięstwa militarne Chrystiana V w wojnach ze Szwecją.

Oprócz Sali Rycerskiej na drugim piętrze czekają na nas jeszcze trzy mniejsze pomieszczenie. W jednym z nich przechowywane jest szkło z Wenecji. W kolejnym kolekcja porcelany, w tym m.in. serwis obiadowy Flora Danica wykonany w królewskiej manufakturze oraz obiekty z Miśni, Chin, Japonii czy Sèvres. Ostatnie pomieszczenie posiada za to ciekawą historię, gdyż dawniej to właśnie w nim przechowywano królewskie regalia. Żeby się do nich dostać potrzebne były aż trzy klucze - jeden z nich posiadał król, drugi zarządca zamku, a ostatni marszałek dworu.

Ogród Królewski

Najstarszy w Danii Ogród Królewski jest idealnym miejscem na krótki odpoczynek - tym bardziej, że wstęp na jego teren jest darmowy. W jego granicach mieszczą się też inne pawilony oraz zabytkowy, podłużny gmach koszarów królewskich. Kolejnym wartym uwagi zabytkiem jest klasycystyczny pawilon Herkulesa z trzema rzeźbami dłuta włoskiego artysty.

Innym charakterystycznym elementami założenia są ogród różany oraz urokliwy trawnik kwiatowy.

Bibliografia:

• Królewskie pałace Marcello Morelli.