Biblioteka Hadriana w Atenach
Biblioteka Hadriana (gr. Βιβλιοθήκη του Αδριανού) to jedno z najważniejszych stanowisk archeologicznych w Atenach.
Wejście na teren biblioteki znajduje się tuż obok ruchliwego placu Monastiraki, kilkaset metrów na północ od Akropolu Ateńskiego.
Biblioteka Hadriana - historia i architektura
Okres starożytny
Bibliotekę wzniesiono w trakcie wielkiej przebudowy Aten zainicjowanej przez cesarza rzymskiego Hadriana w 132 roku. Kompleks powstał na północ od Agory rzymskiej.
Budowla miała formę rzymskiego forum. Do środka prowadziło jedno monumentalne wejście (nazywane propylejami), które pogrzebało trzęsienie ziemi w 1651 roku. Fasadę biblioteki ozdabiały kolumny w porządku korynckim. We wschodniej części kompleksu przechowywano księgi, a perystyl (wewnętrzny dziedziniec) udekorowano basenem.
Budynek biblioteki ucierpiał znacznie podczas najazdu Herulów w 267 roku. W latach 276-282 rozpoczęto budowę fortyfikacji ochraniających historyczne centrum Aten, do których włączono mury biblioteki.
Okres bizantyjski i nastanie chrześcijaństwa
Na początku V wieku w miejscu perystylu wzniesiono pierwszy chrześcijański kościół w Atenach. Budynek powstał na planie czteroliścia. Kościół ten porzucono prawdopodobnie po najeździe Słowian w VI wieku, a w 650 roku zastąpiono go bardziej okazałą, trzynawową bazyliką, do której włączono także główny budynek biblioteki.
Pod koniec XI wieku bazylikę zburzono. Na jej miejscu z początkiem XII wieku wzniesiono niewielki kościół nazywany Menagi Panaglia (pol. Wielki Kościół Naszej Pani), który rozebrano w trakcie prac archeologicznych w 1885 roku.
Około XII wieku przy Bibliotece Hadriana zbudowano jeszcze jedną świątynię - kościół Agios Asomatos sta Skalia (pol. Archanioła Michała przy Schodach). Przylegał on od strony północnej do fasady biblioteki, lecz nie przetrwał do naszych czasów.
Okres okupacji tureckiej i czasy współczesne
Podczas tureckiej okupacji fragment dawnego kompleksu wykorzystywano jako bazar, a na pozostałym obszarze wzniesiono domy dla bogatych mieszkańców. Kres starożytnej budowli przypadł na drugą połowę XVIII wieku, gdy rozebrano rozległe fragmenty antycznej budowli przygotowując grunt pod budowę nowej siedziby osmańskiego gubernatora.
Po odzyskaniu przez Greków niepodległości w pierwszej połowie XIX wieku dawny kompleks gubernatora zamieniono na garnizon, a pozostała część kompleksu służyła jako nowe centrum komercyjne.
Pod koniec XIX wieku rozpoczęto prace wykopaliskowe i krok po kroku burzono nowożytne budowle. Od 2004 roku Biblioteka Hadriana otwarta jest dla odwiedzających.
Zwiedzanie Biblioteki Hadriana w Atenach
Biblioteka Hadriana nie należy na pewno do tych atrakcji, których nie wolno przegapić w trakcie podróży do stolicy Grecji. Niewiele zachowało się zarówno z samej starożytnej biblioteki, jak i z bizantyjskich kościołów wzniesionych w jej granicach. Co więcej - zabytkowa monumentalna fasada z kolumnadą (najlepiej zachowany fragment budowli) jest dobrze widoczna od strony placu Monastiraki.
Jeśli jesteśmy jednak zainteresowani historią, to warto poświęcić czas i odwiedzić stanowisko archeologiczne. Tym bardziej, że na zwiedzenie biblioteki Hadriana wystarczy nam około 30 minut.
Co zobaczymy na miejscu?
- fasadę biblioteki z kolumnadą (widoczną także spoza stanowiska archeologicznego), na której dojrzymy pozostałości po chrześcijańskich freskach,
- fragmenty muru biblioteki,
- fundamenty kościoła z V wieku, który wzniesiono na miejscu perystylu biblioteki, oraz szczątkowe ruiny późniejszych świątyń chrześcijańskich budowanych w tym miejscu,
- pojedyncze fragmenty mozaiki podłogowej z motywami kwiatowymi z V wieku.
Na terenie wykopalisk utworzono także niewielkie muzeum ze znaleziskami z tego obszaru. Największym skarbem kolekcji jest blisko 3-metrowy posąg przedstawiający boginię Nike (pol. Zwycięstwa), który powstał z jednego kawałka marmuru pentelickiego.
Posąg odnaleziono w 1988 roku w fundamentach tureckiej cysterny, którą wybudowano nieopodal południowego skrzydła biblioteki. Monument przetrwał do naszych czasów w stosunkowo dobrym stanie, choć bez głowy, rąk i skrzydeł.
Nie ma pewności co do pierwotnej lokalizacji posągu. Możliwe, że był on częścią większej grupy zdobiącej wejście do rzymskiej Agory, a na teren Biblioteki Hadriana przeniesiono go dopiero podczas restauracji na początku V wieku.
Oprócz posągu Ateny Nike muzeum posiada kilka innych eksponatów, takich jak fragmenty dekoracji czy starożytne i wczesnochrześcijańskie naczynia, ale nie ma tego dużo.
Biblioteka Hadriana: bilety, godziny otwarcia, informacje praktyczne
Na teren stanowiska archeologicznego możemy wejść kupując bilet pojedynczy. Niestety, od kwietnia 2025 nie ma już dostępnego karnetu do wszystkich stanowisk archeologicznych.
Cena biletu pojedynczego jest od niedawna stała (nie jest obniżana na zimę) i wynosi 10,00 € (41,80 zł).
Osoby poniżej 25. roku życia wchodzą za darmo. Seniorzy powyżej 65. roku życia upoważnieni są do zniżki 50%.
Aktualne godziny otwarcia oraz dni darmowych wstępów można sprawdzić tutaj.
