Pireus - atrakcje, zwiedzanie, historia

Około 10 kilometrów na zachód od centrum Aten leży Pireus - od starożytności najważniejszy z greckich portów, a obecnie także nowoczesne miasto, stanowiące niemal całkowite przeciwieństwo chaotycznej stolicy Grecji. Pireus jest często postrzegany przez turystów jako brama do greckich wysp, ponieważ to stąd odpływa większość rejsów, ale samo miasto również oferuje wiele atrakcji odwiedzającym je turystom.

Pireus, z populacją około 160 tysięcy, jest jednym z największych miast w Grecji - zajmuje trzecie lub czwarte miejsce pod względem liczby ludności. Ponieważ jest jednak częścią aglomeracji ateńskiej, przez niektórych jest traktowany po prostu jako dalsza dzielnica stolicy kraju.

Z naszym przewodnikiem poznasz najważniejsze atrakcje Pireusu, zaplanujesz zwiedzanie oraz zapoznasz się z historią tego miasta.

Jak zwiedzać Pireus?

Chociaż przez ostatnie dekady Pireus znacznie się rozrósł i zajmuje dziś rozległy obszar, jego najciekawsza, i jednocześnie najstarsza część, zajmuje stosunkowo niewielkim półwyspie. To tam skoncentrowana jest większość najbardziej interesujących miejsc, a także terminal promowy, skąd możemy wyruszyć na Eginę, Hydrę oraz do innych greckich wysp.

Większość najważniejszych atrakcji i ciekawych miejsc w Pireusie odnajdziemy po południowej i wschodniej stronie półwyspu. Część północna to typowy obszar portowy, w znacznym stopniu uprzemysłowiony i próżno szukać tam urokliwych miejsc do odpoczynku. Spacerując od stacji metra wgłąb półwyspu miniemy m.in.: piękny neoklasycystyczny budynek teatru miejskiego (Δημοτικό Θέατρο Πειραιά) z czterema kolumnami korynckimi zdobiącymi jego przednią fasadę, neobizantyjską katedrę (Agia Triada, Εκκλησία Αγία Τριάδα) oraz targ miejski. Targ miejski znajduje się przy ulicy Dim. Gounari. Nie imponuje może rozmiarem, ale na pewno warto zobaczyć pełne kolorów stoiska ze świeżymi owocami morza i rybami. Na miejscu kupimy też inne produkty rolne, warzywa i owoce.

Środkowa część półwyspu przypomina szachownicę. Jej część zachodnia wypełniona jest sklepami oraz knajpkami. Za najważniejszą ulicę handlową Pireusu uchodzi Sotiros Dios, wyłączona z ruchu samochodowego.

Przy wschodnim brzegu półwyspu znajdują się dwie zatoki, przypominające kształtem elipsę: Zea oraz Mikrolimano (lub inaczej Munichia). Zea jest większa i wraz z najbliższą okolicą skojarzyła nam się z miasteczkami Lazurowego Wybrzeża - zarówno pod względem zacumowanych statków, jak i spacerujących mieszkańców. Przy zatoce Zea znajdziemy najważniejsze muzea i drogie lokale.

Ile czasu zaplanować na zwiedzenie Pireusu?

W zależności od tego, czy planujecie odwiedzić muzea lub skorzystać z którejś z tawern, na wizytę w Pireusie można zaplanować od kilku godzin do całego dnia. Jeśli nie zamierzacie wchodzić nigdzie do środka i planujecie poruszać się wyłącznie pieszo, to cały turystyczny obszar przejdziecie w 2 do 3 godzin. My podczas naszej pierwszej wizyty w około 4 godziny przeszliśmy większość półwyspu, wliczając w to obszar przemysłowy.

Co warto zobaczyć w Pireusie? Największe atrakcje oraz zabytki

Katedra św. Trójcy

Widoczny dziś neobizantyński gmach najważniejszej świątyni w Pireusie pochodzi z XX wieku. Co jednak ciekawe, pierwszy kościół powstał w tym miejscu jeszcze w 1845 roku, niedługo po odzyskaniu przez Grecję niepodległości. Wnętrze świątyni wyróżnia się kolorowymi malowidłami w stylu znanym ze świątyń ortodoksyjnych, ale są one na tyle nowe, że brakuje im nieco klimatu. Mimo to osoby zainteresowane sztuką sakralną powinny choćby na chwilę zajrzeć do środka.

Zatoka Pasalimani / marina Zea

Położona w zatoce Pasalimani marina Zea jest miejscem cumowania drogich jachtów oraz z racji swojego kształtu jednym z ciekawszych miejsc do zobaczenia w Pireusie. Marina Zea została całkowicie przebudowana z okazji Igrzysk Olimpijskich w 2004 roku i wypełniają ją restauracje, bary oraz sklepy.

Mikrolimano

Zatoka Mikrolimano jest mniejsza i na całej długości wypełniona jest tawernami i restauracjami serwującymi owoce morza. W ostatnich latach miała miejsce renowacja tutejszej promenady, dzięki czemu znacznie polepszyła się jej dostępność.

Plaże w Pireusie

Pomiędzy dwoma zatokami skrywają się miejskie plaże. Niestety, nie są one najprzyjemniejsze - zaczynając od samej wody, a na kamieniach na plaży kończąc. Z drugiej jednak strony, skoro sami mieszkańcy Pireusu korzystają z nich tłumnie, to dla wielu turystów mogą być zadowalające.

Muzeum Archeologiczne (Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά)

Muzeum Archeologiczne znajduje się po zachodniej stronie zatoki Zea. W środku wystawiane są różne eksponaty odnalezione w Pireusie i okolicy. Najważniejszymi skarbami są cztery wyłowione z wody rzeźby z brązu, w tym świetnie zachowane posągi Ateny, Artemidy oraz Apolla. W muzeum możemy podziwiać również: obiekty znalezione przy grobach, dekorowane reliefy, ceramikę, rzeźby kamienne oraz kopię słynnego lwa, którego oryginał stoi dziś w Wenecji. Niemała część wystawy poświęcona jest portowej historii Pireusu.

Do muzeum przynależy dodatkowo stanowisko archeologiczne z ruinami greckiego teatru. Niestety, zachowały się jedynie liche fragmenty podstawy oraz pierwszych rzędów, więc specjalnie dla nich nie ma sensu się tu fatygować.

Brama Hetiona i pozostałości antycznych murów

Tak jak opisujemy szerzej w części historycznej, decyzją samego Temistoklesa, w V wieku p.n.e. Pireus zaczęto otaczać systemem murów obronnych. Zdecydowana większość tych fortyfikacji została rozebrana na przestrzeni wieków, ale jeden z fragmentów zachował się w dość dobrym stanie - jest to brama Hetiona (Ηετιώνεια Πύλη Αρχαίων Τειχών Πειραιώς), położona po zachodniej stronie portu. Zabytek znajdziecie wpisując na mapie nazwę Ηετιώνεια Πύλη Αρχαίων Τειχών Πειραιώς lub adres Kanari 58, Drapetsona 186 48, Pireus.

Chociaż znajduje się on nieco dalej od odwiedzanego przez turystów półwyspu, osoby zainteresowane starożytnością na pewno chętnie go odwiedzą. Niestety, stanowisko archeologiczne czynne jest tylko w sezonie i to nie codziennie. Dni i godziny otwarcia sprawdzicie na stronie greckiego ministerstwa kultury.

Jeśli chcielibyście zobaczyć więcej pozostałości historycznych murów (choć może lepszym określeniem byłoby pojedyncze kamienie z dawnych fortyfikacji), możecie wybrać się na spacer wzdłuż ulicy Akti Themistokleous. Ulica ta ciągnie się wzdłuż wybrzeża i może przypaść do gustu tym, którzy chcieliby udać się na dłuższy spacer z przyjemnymi widokami poza utartym szlakiem.

Hellenistyczne Muzeum Morskie (Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος)

Kawałek na zachód od zatoki Zea odnajdziemy drugie najważniejsze muzeum w Pireusie: Hellenistyczne Muzeum Morskie. Jest to największe muzeum tego typu w całym kraju, które skupia się na historii greckich jednostek pływających - w jego zbiorach znajduje się ponad 2 tysiące eksponatów. W środku można podziwiać modele statków, które wykorzystywano w całej bogatej historii Grecji. Wśród eksponatów są również amfory, mapy i inne artefakty związane z morzem. Muzeum szczyci się też kolekcją obrazów z motywem morskim.

Przed wejściem do muzeum stoi kilka eksponatów i elementów stanowiących dawniej części statków.

Dzielnica Kastella i otwarty teatr Veakio

Na północ od zatoki Mikolimano wznosi się dzielnica Kastella, świetne miejsce na spacer dla miłośników architektury. Jest ona w całości zabudowana neoklasycznymi domami i budynkami. Na wzgórzu wzniesiono otwarty (bez dachu) teatr Veakio, gdzie w wakacje odbywają się różne przedstawienia. Niektórzy miejscowi nazywają wzgórze imieniem Proroka Eliasza, tak samo jak kościół znajdujący się na szczycie wzniesienia.

Statek-muzeum - Georgios Averof

Do najpopularniejszych atrakcji Pireusu, a nawet całej metropolii ateńskiej, należy przekształcony w muzeum krążownik wojenny Georgios Averof. Zwodowany w 1910 roku we Włoszech statek słuzył w greckiej flocie aż do końca II wojny światowej. Jednostkę wycofano ze służby w 1952 roku, a po kilkudziesięciu latach zdecydowano o zamienieniu go na pływające muzeum. W środku możemy przejść po pomieszczeniach wyglądających tak jak w czasie służby. Jest to jedyny zachowany statek tego typu na świecie.

Miejska Galeria Sztuki (Πινακοθήκη Δήμου Πειραιά)

W miejskiej galerii sztuki wystawiane są prace lokalnych artystów datowane od czasów odzyskania przez Grecję niepodległości. Samo muzeum mieści się w neoklasycznym budynku, w którym w przeszłości znajdowała się poczta.

Adres: Filonos 29

Stadion Olympiakosu im. Jeorjosa Karaiskakisa (Στάδιο Καραϊσκάκη)

Na pewno każdy fan europejskiej piłki nożnej słyszał o najlepszym greckim klubie, Olympiakosie. Ich stadion znajduje się przy wschodniej granicy miasta, tuż obok stacji metra Faliro. W momencie ostatniej aktualizacji naszego artykułu obiekt nie był możliwy do zwiedzenia, ale na stadionie funkcjonowało muzeum klubowe.

Adres: Karaoli ke Dimitriou ke Sofianopoulou, Pireas 185 47

Główny port - wypad do Eginy oraz innych wysp

Północny fragment najstarszej części Pireusu zajmuje główny port regionu. W czasach antycznych obszar ten zwany był Kantharos i wykorzystywano go w celach handlowych. Stacja metra Pireus znajduje się dosłownie kawałek od portu.

Z portu w Pireusie dopłyniemy do wielu greckich wysp - w tym do położonej całkiem niedaleko Eginy, znanej jako wyspa pistacji. Pamiętajmy, że port jest stosunkowo duży i najlepiej pojawić się na miejscu chwilę wcześniej, aby bez pośpiechu znaleźć odpowiedni terminal. Na bilecie powinniśmy mieć wypisane wszystko potrzebne informacje.

Gdzie zjeść w Pireusie?

Jednym z kultowych miejsc na kulinarnej mapie Pireusu jest Street Souvlaki. W mieście funkcjonują dwa lokale tej marki - jeden przy Sotiros Dios 37, a drugi pod adresem Akti Miaouli 63, od strony głównego portu. Na miejscu zjemy lokalne greckie dania mięsne. Ich plusem jest to, że są przygotowywane w sposób zdrowy, i w przeciwieństwie do innych knajp serwujących souvlaki podawane mięso nie jest specjalnie tłuste. Sami możemy skomponować swoje danie lub wybrać wersje w picie.

Niestety, nie jest to typowa tawerna - na miejscu dostępnych jest zaledwie kilka małych stolików. Jest to bardziej miejsce na szybkie zjedzenie czegoś dobrego.

Jeśli zależy nam bardziej na owocach morza, do wyboru mamy dwa obszary.

• Zatoka Mikrolimano - wzdłuż całej zatoki ciągnie się sznur tawern i restauracji. Wieczorem kwitnie tam też życie nocne. Niestety, jest tam dość drogo, a w sezonie w niektórych miejscach może być wymagana wcześniejsza rezerwacja miejsca.
• Tawerny wzdłuż ulicy Akti Themistokleous - jeśli chcielibyście zjeść owoce morza i nie wydać majątku, możecie wybrać się do jednej z knajpek wzdłuż ulicy Akti Themistokleous. Nie są one tak gęsto skupione koło siebie jak w przypadku Mikrolimano, ale na całej długości ulicy znajdziemy przynajmniej kilka różnych lokali. Tamtejsze tawerny nastawione są bardziej na miejscowych, i to nie tylko tych najbogatszych.

Jak dojechać do Pireusu?

Do Pireusu najwygodniej dojechać metrem. Dawniej docierała tu wyłącznie linia M1 (zielona), ale od 10 października 2022 roku do Pireusu dotrzemy również z pomocą linii M3 (niebieskiej), która kursuje z lotniska.

Wysiadamy na stacji Pireus (Πειραιάς). Jest to ostatnia stacja linii zielonej i przedostatnia niebieskiej. Jeśli chcecie dojechać do stadionu Olympiakosu, powinniście skorzystać z linii M1 i wysiąść na przedostatniej stacji (Neo Faliro).

Czytelników zainteresowanych historią techniki może zainteresować fakt, że na trasie Ateny - Pireus kursuje kolej elektryczna ISAP, której historia sięga 1869 roku! Nawet jeśli nie planujecie skorzystać z tego środka transportu, warto zajrzeć na urokliwy dworzec w Pireusie, wzniesiony w latach 20. poprzedniego stulecia.

Innym sposobem na dostanie do Pireusu jest skorzystanie z autobusu ekspresowego X80, który rusza z samego historycznego centrum Aten. Więcej informacji znajdziecie na oficjalnej stronie ateńskiego przewoźnika miejskiego.

Historia Pireusu w pigułce

Półwysep, na którym znajduje się Pireus, był zamieszkany już w czasach prehistorycznych. Według archeologów i historyków, początkowo Pireus był wyspą, połączoną z lądem wyłącznie wąską ścieżką. Na najwyższym wzgórzu wyspy, znanym jako Munichia (ponad 80 metrow n.p.m.), zbudowano wówczas cytadelę. Dziś nie ma już po niej śladu, a na wzgórzu znajduje się nowoczesna dzielnica Kastella. W ciągu następnych wieków wąskie połączenie uległo przekształceniu w stały ląd, a wyspa przekształciła się w półwysep.

Wzrost znaczenia miasta nastąpił w VI i V wieku p.n.e. Na początku V wieku p.n.e. Temistokles podjął decyzję o budowie w Pireusie portu wojennego, który miał wspomóc Ateńczyków w obronie swojego polis przed nadciągającym atakiem Persów. Wybór Pireusu jako lokalizacji dla portu był podyktowany jego bliskością do centrum Aten oraz korzystnym ukształtowaniem półwyspu, który oferował trzy naturalne zatoki. Dwie z nich, Zea i Munichia, znajdujące się po wschodniej stronie półwyspu, zostały wykorzystane do celów wojskowych. Nowy port był zdolny pomieścić nawet kilkaset statków.

Za panowania Temistoklesa powstały plany i ruszyła pierwsza faza prac. W tym okresie Pireus otoczony został murem obronnym. Oba miasta ucierpiały jednak podczas wojen perskich. Po ich zakończeniu, nowi władcy Aten - najpierw Kimon, a w kolejnych dziesięcioleciach również Perykles, rozwijali wizję Temistoklesa. Pod ich panowaniem, Pireus stał się jednym z najważniejszych portów antycznego świata. Miasto zostało połączone z centrum Aten murami obronnymi, a obie aglomeracje łączyła ufortyfikowana droga. Rozwiązanie to było bardzo praktyczne - podczas ataku Ateńczycy mogli w bezpieczny sposób przemieszczać swoje wojska oraz zaopatrzenie pomiędzy miastem a portem.

Koniec złotego wieku Pireusu przypadł na koniec V wieku p.n.e., kiedy to Ateny przegrały wojnę peloponeską. Wówczas fortyfikacje i inne struktury obronne zostały zrównane z ziemią. Mury oraz port odbudowano jeszcze raz na początku IV wieku p.n.e., za panowania Konona. W tym czasie powstał m.in. imponujący arsenał, z którego niestety pozostały dziś pojedyncze kamienne podstawy.

W kolejnych wiekach Pireus, tak jak i cała Grecja, powoli tracił na znaczeniu. Fortyfikacje oraz większość infrastruktury portowej zostały zniszczone w 86 roku p.n.e. przez Rzymian dowodzonych przez Sullę.

Niestety, z czasów greckich nie zachowało się niemal nic. Wyjątkiem są ruiny teatru oraz fragmenty murów i fortyfikacji.

Port Lwa i historia skradzionej rzeźby

Czasy bizantyjskie i średniowiecze to martwy okres w historii Pireusu. Port stracił swoje wcześniejsze znaczenie i nie odgrywał już istotnej roli. Ciekawostką jest fakt, że w średniowieczu Pireus był znany jako Port Lwa. Nazwa nawiązywała do rzeźby lwa, która dumnie strzegła wejścia do portu. Monument powstał prawdopodobnie w IV wieku p.n.e., a w porcie w Pireusie stanął w I lub II wieku.

Pod koniec XVII stulecia, podczas wojny pomiędzy Imperium Osmańskim a Republiką Wenecji, Wenecjanie skradli rzeźbę lwa. Obecnie stoi ona przed wejściem do arsenału w Wenecji. Jej kopię zobaczymy w Muzeum Archeologicznym Pireusu oraz w samym porcie (adres: Marias Chatzikiriakou 14). Niestety, w drugim przypadku rzeźba wydaje się być dość daleka od oryginału.

Pireus zaczął ponownie zyskiwać na znaczeniu po odzyskaniu przez Grecję niepodległości. Nowa infrastruktura ucierpiała podczas II wojny światowej, ale miasto po wojnie dalej się prężnie rozwijało. Dziś Pireus jest nowoczesną metropolią pełną neoklasycznych budynków oraz widocznego bogactwa.