Famagusta: atrakcje, zabytki oraz skrócona historia miasta

Famagusta (tur. Gazimağusa lub Mağusa) to historyczne miasto portowe leżące na wschodnim wybrzeżu Cypru, które w okresie późnego średniowiecza należało do najważniejszych ośrodków tej części basenu Morza Śródziemnego.

Do naszych czasów przetrwało stosunkowo dużo zabytków z tego okresu (w tym praktycznie cały pierścień murów obronnych), ale wiele z nich znajduje się w stanie bliskim ruiny, a inne zostały bezpowrotnie stracone. Miasto słynęło w przeszłości z licznych kościołów chrześcijańskich, które po inwazji osmańskiej popadły w ruinę, lub w najlepszym razie zamieniono je na meczety.

Współcześnie Famagusta znajduje się na okupowanej części wyspy, w granicach tzw. Cypru Północnego. Zdecydowanie warto ją jednak odwiedzić - spacer po otoczonym murami mieście będzie nie lada gratką dla wszystkich sympatyków wieków średnich.

Cień nadziei na lepszą przyszłość historycznego starego miasta dają fundusze zagraniczne (w tym europejskie), które umożliwiły restaurację niektórych zabytków (np. bastion Martinengo). Warto trzymać kciuki za stałe porozumienie ponad podziałami, które da szansę na uratowanie tego unikalnego dziedzictwa.

ZDJĘCIA: Bastion Martinengo.

W naszym przewodniku przedstawiliśmy skróconą historię Famagusty oraz opisaliśmy jej najważniejsze zabytki. W innym z naszych artykułów znajdziecie informacje o leżącym niedaleko miasta stanowisku archeologicznym Salamina.

Historia Famagusty w pigułce

Starożytna osada rybacka

Chcąc odnaleźć początki miasta powinniśmy cofnąć się do epoki hellenistycznej. W pierwszej połowie III stulecia p.n.e. trzęsienie ziemi nawiedziło leżącą nieopodal Salaminę, w tamtym czasie jedno z najważniejszych miast starożytnego Cypru, doprowadzając do licznych zniszczeń.

Skłoniło to rządzącego wyspą egipskiego króla Ptolemeusza Filadelfosa do założenia nowej osady, którą na cześć jego rodzonej siostry nazwano Arsinoe.

Arsinoe nie rozwinęło jednak skrzydeł i na wiele wieków pozostało niewielką osadą rybacką funkcjonującą w cieniu większego sąsiada. Sytuacja odwróciła się w czasach najazdów arabskich w VII wieku. Saraceni splądrowali doszczętnie Salaminę, a jej mieszkańcy musieli szukać schronienia w sąsiedniej osadzie, przy której z czasem rozwinął się port.

Po bizantyńskiej rekonkwiście wyspy w X wieku w miejscu dawnej Arsinoe istniało niewielkie miasto nazywane przez Greków Ammókhostos (nazwa ta wywodziła się od sentencji zakopane w piasku).

Narodziny Famagusty

Początek złotej ery miasta zbiegł się z czasami krucjat. W 1191 roku, w trakcie III wyprawy krzyżowej, angielski król Ryszard Lwie Serce podbił Cypr. Zaledwie rok później wyspa trafiła w ręce Gwidona de Lusignan, założyciela i pierwszego władcy Królestwa Cypru, który w ten sposób "wynagrodził" sobie niepowodzenia z Ziemi Świętej.

ZDJĘCIA: Zwiedzanie Zamku Otella w Famaguście.

Ród Lusignan przez kolejne trzy stulecia sprawował władzę na wyspie. W tym czasie Famagusta otrzymała swoją obecną nazwę i zyskała status jednego z ważniejszych portów we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego.

Impulsem przyśpieszającym rozwój miasta był upadek Akki w 1291 roku. Wielu chrześcijan przeniosło się na Cypr, a Famagusta szybko rozwinęła się z niewielkiego miasta portowego w potężny międzykulturowy ośrodek religijno-ekonomiczny.

W tym czasie powstała katedra św. Mikołaja (w której koronowano cypryjskich królów na władców Królestwa Jerozolimy) oraz setki kaplic i kościołów. Podobno do połowy XIV wieku wzniesiono w Famaguście równo 365 świątyń (po jednej na każdy dzień roku). Niedaleko katedry stanął pałac królewski, a całe miasto otoczono pierścieniem murów obronnych. W ramach fortyfikacji wzniesiono cytadelę nazywaną dziś Zamkiem Otella (na cześć tytułowego bohatera tragedii Szekspira). Budowle powstawały najczęściej w stylu gotyckim, który przywędrował na Cypr z rodzinnych stron rodu Lusignan.

ZDJĘCIA: Zamek Otella w Famaguście.

Spacerując dziś zaniedbanymi uliczkami starego miasta zobaczymy zaledwie ślady po dawnej świetności, ale zachowało się ich na tyle dużo, że nietrudno wyobrazić sobie wygląd Famagusty w czasach jej największej chwały.

Złote czasy trwały przez pierwsze trzy ćwierci XIV wieku. Ich kres przyniosła inwazja Genueńczyków w 1372 roku oraz późniejsza okupacja Famagusty, która doprowadziła do nieodwracalnych strat gospodarczych.

Czasy weneckie i rozbudowa fortyfikacji

W 1489 roku prawa do Cypru odkupiła Republika Wenecji. Jej przedstawiciele doskonale zdawali sobie sprawę z potencjalnego zagrożenia ze strony Imperium Osmańskiego. Wysłali więc na wyspę swoich znamienitych inżynierów, którzy niezwłocznie zabrali się za przebudowanie murów obronnych Famagusty. Fortyfikacje wzmocniono (w niektórych miejscach grubość murów dochodziła do 15 m) oraz dostosowano do nowych zagrożeń, czyli przede wszystkim obrony przed artylerią.

Do naszych czasów przetrwała większość oryginalnych fortyfikacji, które stanowią nie lada gratkę dla wszystkich miłośników architektury obronnej. Właściwie niewiele jest miejsc w Europie, gdzie możemy podziwiać tak dobrze zachowane mury obronne zaprojektowane przez weneckich inżynierów.

ZDJĘCIA: Zamek Otella w Famaguście.

Długie i krwawe oblężenie

W 1570 roku nastąpiło nieuniknione. Wojska osmańskie najechały wyspę i szybko posuwały się naprzód. Do końca października udało im się przełamać obronę wszystkich miast, z jednym jedynym wyjątkiem.

Oblężenie Famagusty rozpoczęło się we wrześniu 1570 i trwało aż do sierpnia kolejnego roku. Miasta pod dowództwem kapitana Marcantonia Bragadina broniło zaledwie 6000 osób, a siły wroga szacowane są od 100 000 do nawet 250 000.

Kunszt weneckich inżynierów pozwolił na skuteczne odpieranie atakujących przez blisko rok. Szacuje się, że dowódca sił tureckich Mustafa Lala Pasza mógł stracić nawet 50 000 żołnierzy, a jedną z ofiar był jego syn.

W sierpniu 1571 roku obrona zaczęła się załamywać. Brak pożywienia oraz zbyt duże straty w ludziach doprowadziły Bragadina do rozpoczęcie rozmów o kapitulacji. Mustafa Lala Pasza dał słowo, że w przypadku poddania miasta wszyscy chrześcijanie będą mogli bezpiecznie opuścić wyspę. Nic nie zapowiadało tego, co miało się niedługo wydarzyć.

ZDJĘCIA: Zwiedzanie Zamku Otella w Famaguście.

Marcantonio Bragadin wyruszył wraz z dowódcami do obozu tureckiego w celu oficjalnego potwierdzenia warunków kapitulacji. Na miejscu zamiast pokojowego przyjęcia czekała na nich śmierć, a zaskoczony Bragadin został ostatecznie obdarty żywcem ze skóry. Skórę bohaterskiego dowódcy wywieziono do Stambułu, skąd została wykradziona i pod koniec XVI stulecia trafiła ostatecznie do Wenecji, gdzie spoczęła w bazylice Santi Giovanni e Paolo.

Równie smutny los spotkał pozostałych obrońców. Turcy po przekroczeniu bram miasta rozpoczęli barbarzyńską rzeź, mordując wszystkich żołnierzy oraz mieszkańców, którzy tylko wpadli im w ręce.

Wraz ze zdobyciem Famagusty rozpoczęły się trwająca ponad 300 lat turecka okupacja wyspy. Dla samego miasta był to tragiczny okres. Najważniejsze kościoły (w tym katedra św. Mikołaja oraz kościół św. Piotra i Pawła) zamieniono na meczety, a pozostałe popadły w ruinę i zapomnienie. Bramy miasta zamknięto dla chrześcijan, którzy nie mieli już możliwości odwiedzania swoich świątyń. Pozostali przy życiu mieszkańcy przenieśli się kawałek na południe, gdzie założyli osadę nazwaną Varosha (Warosia).

Osmanowie nie wyrażali też większego zainteresowania samym portem i przenieśli całą działalność handlową do innych ośrodków na wyspie. Doprowadziło to do sytuacji, że niewielu nowych mieszkańców osiedlało się wewnątrz murów. W XVIII stuleciu stare miasto było praktycznie wyludnione, a nieliczne rodziny mieszkały w domach stojących bezpośrednio przy rozpadających się kościołach.

ZDJĘCIA: Zamek Otella w Famaguście.

Druga inwazja turecka

Lepsze czasy nadeszły wraz z nastaniem Brytyjczyków w 1878 roku. Greccy Cypryjczycy znów mogli swobodnie osiedlać się na terenie miasta, a port w Famaguście zyskał nowe życie. W 1960 roku Cypr uzyskał niepodległość, co spoglądając na jego historię było rzeczą wyjątkową. Famagusta zaczęła rozkwitać - powstawały nowe domy i hotele, rozwijano port, a historyczne stare miasto odwiedzały tłumy turystów.

Po 14 latach historia zatoczyła koło. W sierpniu 1974 roku rozpoczęła się druga faza inwazji wojsk tureckich. Tym razem jednak Famagusta nie dała rady bronić się zbyt długo i została zdobyta w ciągu pojedynczych dni. Turcy bombardowali zarówno historyczną część miasta, jak i nastawioną na turystów dzielnicę Warosia, nie bacząc na ofiary cywilne.

Po zakończeniu operacji z miasta wygnano wszystkich mieszkańców pochodzenia greckiego, a dzielnicę Warosia otoczono drutem kolczastym i odcięto od świata.

Można oczywiście toczyć dysputy na temat zasadności inwazji w sytuacji zamachu stanu. Trudno jednak dyskutować z faktem, że rozpoczęty 15 lipca 1974 roku pucz zakończył się niepowodzeniem po zaledwie tygodniu, a druga faza inwazji tureckiej nastąpiła miesiąc później.

ZDJĘCIA: Ruiny kościoła greckiego św. Jerzego.

Całkowicie inną kwestią jest podejście strony tureckiej do chrześcijańskiego dziedzictwa kulturowego. Spacerując ulicami Famagusty nietrudno zauważyć w jakim stanie znajdują się zabytkowe kościoły. Modelowym przykładem są ruiny greckiego kościoła św. Jerzego, gdzie zabytkowe freski przez długi czas nie były (i prawdopodobnie nadal nie są) odpowiednio zabezpieczone, przez co zostały w większości utracone. Iskierką nadziei są działania organizacji zagranicznych oraz udostępnione przez nie środki finansowe, które pozwalają na częściową restaurację niektórych zabytków.

Zwiedzanie Famagusty

Historyczne stare miasto otoczone jest dobrze zachowanym pierścieniem murów obronnych o długości ponad 3 km. Do miasta wkraczamy główną bramą, po czym możemy rozpocząć zwiedzanie.

Na spokojne zobaczenie najważniejszych zabytków warto zaplanować od 2 do 4 godzin. Większość obiektów będziemy mogli zobaczyć jedynie od zewnątrz, ponieważ albo znajdują się obecnie w ruinie, albo mieszczą się w nich bary lub inne działalności (ewentualnie zamknięto je na cztery spusty).

Oglądając nasze zdjęcia powinniście mieć na uwadze, że historyczne centrum Famagusty ciągle się zmienia. Niektóre z obiektów dzięki renowacji mogą obecnie znajdować się w lepszym stanie, podczas gdy inne, z powodu dalszych zaniedbań, wręcz przeciwnie.

Wchodząc do meczetu pamiętajcie o zdjęciu butów oraz nakryciu głowy dla kobiet. Niedaleko wejścia do miasta działa punkt informacji turystycznej, w którym możemy poprosić o mapę zabytków w języku angielskim.

ZDJĘCIA: Zamek Otella

Famagusta: atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca

Poniżej opisaliśmy wybrane zabytki i atrakcje historycznego centrum Famagusty. Przy większości obiektów dołączyliśmy współrzędne, dzięki czemu łatwiej Wam będzie odnaleźć je na mapie.

Brama Lądowa (Ravelin)

Jedno z dwóch głównych wejść do średniowiecznej Famagusty, nazywane dziś potocznie Bramą Lądową, znajduje się w południowo-zachodnim krańcu miasta.

Brama ta istniała pod nazwą Ravelin już w czasach Lusignanów, lecz miała wtedy formę wieży wyciągniętej poza obręb murów miejskich. Wenecjanie budując nowe fortyfikacje zdecydowali się wykorzystać pozostawione przez poprzedników wejście, jednocześnie obudowując je monumentalnym bastionem.

Katedra św. Mikołaja (obecnie Meczet Lali Mustafy Paszy)

Ozdobą średniowiecznej Famagusty była wzniesiona w latach 1298 do 1312 gotycka katedra św. Mikołaja. W jej murach aż do 1372 roku koronowano cypryjskich królów na władców Królestwa Jerozolimy oraz Armenii. Katedra była też miejscem pochówku niektórych władców z rodu Lusignan.

Budowla architektonicznie przypomina gotyckie kościoły znane z Francji. Wnętrze jest trzynawowe, a fasadę flankują dwie wieże.

Osmanowie po zajęciu miasta w 1571 roku przekształcili katedrę w meczet, dobudowując do niej minaret. Zniszczono przy tym wszystkie dzieła sztuki, w tym: posągi, freski czy witraże. Obie wieże, które ucierpiały w trakcie oblężenia, nie zostały już naprawione.

Meczet swoją nazwę otrzymał na cześć Mustafy Lali Paszy, dowódcy sił osmańskich, który mimo kilkudziesięciokrotnej przewagi przez blisko rok nie był w stanie sforsować nielicznej obrony Famagusty, a na koniec złamał dane przez siebie słowo i wymordował mieszkańców oraz żołnierzy chrześcijańskich (razem z dowództwem).

Wizyta w katedrze powinna być obowiązkowym punktem wizyty w Famaguście. Pamiętajmy jednak, że jest ona aktywnym meczetem i nie wolno zwiedzać jej w trakcie modlitwy, a po wejściu powinniśmy zdjąć buty.

Naprzeciwko fasady ramiona rozpościera drzewo figowe, które według tradycji zasadzono w trakcie budowy katedry (w XIII stuleciu). Jest to jedno z najstarszych drzew na wyspie.

Ruiny pałacu weneckiego

O dawnym bogactwie Famagusty przypominają ruiny pałacu weneckiego, który oficjalne nazywany był Palazzo del Provveditore. Pierwsza rezydencja powstała w tym miejscu już w czasach Lusignanów, ale nie przetrwała ona najazdu Genueńczyków.

Pałac odbudowano w czasach weneckich, ale już w stylu renesansowym. Na co dzień zajmował go wenecki gubernator (tytułowany Provveditore). Do naszych czasów przetrwała ozdobna fasada, do wzniesienia której wykorzystano antyczne elementy zabrane ze starożytnej Salaminy.

Tuż obok ruin pałacu stoi fontanna z 1597 roku, nad którą umieszczono płaskorzeźbę z arabskimi napisami.

ZDJĘCIA: Fontanna przy ruinach pałacu weneckiego.

W miejscu dawnego pałacu stoi dwupiętrowy budynek z czasów osmańskich nazywany współcześnie lochami Namika Kemala, który swoją nazwę otrzymał na cześć tureckiego poety przetrzymywanego w nim przez 38 miesięcy. Obecnie mieści się w nim muzeum, ale nie mieliśmy okazji go odwiedzić.

Kościół św. Piotra i Pawła

Dawny kościół św. Piotra i Pawła należy do najlepiej zachowanych zabytków w mieście. Nie ma w tym przypadku, ponieważ podobnie jak katedrę przekształcono go w meczet. W okresie brytyjskim świątynia znów zmieniła swoje przeznaczenie, tym razem na magazyn pszenicy - dlatego gdzieniegdzie możemy spotkać się z nazwą Meczet Pszeniczny.

Budowla powstała w stylu gotyckim i charakteryzuje się masywnymi przyporami, znacznie większymi od tych spotykanych w europejskich kościołach z tego okresu. Nawę główną przykryto sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Fundatorem świątyni był lokalny kupiec Simon Nostrano, który wszystkie środki na budowę miał podobno zdobyć podczas zaledwie jednej wyprawy do Syrii.

Kościół odnowiono dzięki środkom unijnym. Podczas naszej wizyty można go było swobodnie zwiedzić.

Ruiny kościoła św. Franciszka oraz łaźnie tureckie

Kilka kroków od katedry odnajdziemy pozostałości po kościele należącym do zakonu franciszkanów, który był częścią nieistniejącego już zespołu klasztornego. Budowę kompleksu sfinansował prawdopodobnie król Cypru i ostatni władca Królestwa Jerozolimskiego Henryk II.

Do ruin przylegają tureckie łaźnie z 1601 roku. Zbudowano je na kościelnym dziedzińcu, wykorzystując przy tym fragment samej świątyni.

Bliźniacze kościoły św. Jana

Kawałek dalej odnajdziemy dwa sąsiadujące ze sobą kościoły należące do potężnych zakonów rycerskich: templariuszy oraz joannitów.

Północna budowla, dłuższa i z niewielką rozetą nad wejściem, została wzniesiona na początku XIII stulecia i należała do pierwszego z nich. Druga, nieco wyższa i krótsza, powstała pod koniec tego samego stulecia i była własnością zakonu szpitalników.

Ostatecznie po rozwiązaniu templariuszy obie świątynie znalazły się w rękach joannitów, którzy dobudowali pomiędzy nimi przejście.

Podczas naszej wizyty w murach młodszego z kościołów działał bar.

Współrzędne: 35.125477, 33.940675

Kościół nestoriański św. Jerzego

Jeden z kilku istniejących w Famaguście kościołów pod wezwaniem św. Jerzego należał do mniejszości nestoriańskiej. Wzniesiona w latach 1360-1369 gotycka budowla przetrwała w dobrym stanie, choć nam nie udało się zajrzeć do jej wnętrz. Ścianę nad głównym wejściem ozdabia rozeta.

Współrzędne: 35.125271, 33.938725

Kościół św. Anny

Jednonawowy kościół św. Anny powstał na początku XIV wieku (prawdopodobnie jako część większego zespołu klasztornego) i jest ciekawym przykładem gotyku południowego (pochodzącego z południa Francji). Budowla została całkiem niedawno poddana restauracji.

Współrzędne: 35.125752, 33.937476

Podziemny kościół

Kilka kroków na wschód od kościoła św. Anny znajduje się wykuty w skalne podziemny kościół z okresu średniowiecza. Podczas naszej wizyty wejście było niestety odgrodzone, ale warto spróbować zajrzeć do środka, gdzie zachowały się ledwo widoczne pozostałości fresków z XVI wieku.

Meczet Garbarzy (dawny kościół św. Katarzyny)

Niewielki Meczet Garbarzy należy do ciekawszych średniowiecznych zabytków Famagusty. Wzniesiono go w XIV stuleciu z fundacji Jakobitów (jednego ze wschodnich odłamów chrześcijaństwa) jako kościół św. Katarzyny. Architektura budowli jest zgrabnym połączeniem gotyku z wpływami bizantyńskimi oraz ormiańskimi.

W czasach osmańskich kościół zamieniono na meczet. Jego współczesna nazwa nawiązuje do cechu garbarzy, którego przedstawiciele właśnie w tej w okolicy prowadzili swoje zakłady. Wraz ze spadkiem znaczenia miasta zmniejszyło się też zapotrzebowanie na wyroby ze skóry, co ostatecznie doprowadziło do porzucenia świątyni.

Współrzędne: 35.126615, 33.936988

Bastion Martinengo

Leżący w północno-zachodnim krańcu murów miejskich bastion Martinengo (nazwany tak na cześć weneckiego dowódcy zmarłego w drodze do oblężonego miasta) stanowi jeden z najlepszych przykładów kunsztu architektury obronnej weneckich inżynierów.

Bastion ma kształt grotu strzały i zbudowano go z wykorzystaniem naturalnego podłoża skalnego, dzięki czemu atakujący od strony lądu nie mieli możliwości wykonania podkopu.

Całkiem niedawno bastion został odrestaurowany z pomocą środków Unii Europejskiej, odzyskując przy tym swój dawny blask. Warto zaplanować dłuższą chwilę na jego odkrycie.

Warto przy tym wspomnieć, że na całej długości murów obronnych Wenecjanie umieścili aż 15 bastionów.

Kościół Karmelitów oraz niewielki kościół ormiański

Nieopodal bastionu Martinengo stoją otoczone pustą przestrzenią dwa kościoły pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. Właściwie to miały one dużo szczęścia, ponieważ po 1974 roku obszar ten przekształcono w strefę wojskową i "wyczyszczono" całą zastaną zabudowę.

Większy z zabytków to ruiny gotyckiego kościoła Najświętszej Marii Panny z góry Karmel, który był częścią większego zespołu klasztornego Karmelitów. Karmelici pochodzili z terenów ówczesnej Palestyny, ale po porażkach krzyżowców musieli opuścić Ziemię Świętą.

Budowę kompleksu finansowo wspierał patriarcha Konstantynopola św. Piotr Tomasz, który na samym początku swojej drogi w hierarchii kościelnej był skromnym członkiem tego właśnie zakonu.

Piotr Tomasz otrzymał od papieża Urbana V zadanie zorganizowana antyosmańskiej krucjaty. Duchowny wziął nawet udział w oblężeniu Aleksandrii w 1365 roku, gdzie został ciężko ranny. Swoje ostatnie miesiące spędził w Famaguście, ale nie udało się go odratować. Ciało patriarchy spoczęło w chórze kościoła, którego był fundatorem.

Tuż obok stoi niewielki kościół ormiański, którego historia sięga XIV wieku. Był to jeden z czterech kościołów ormiańskich mieszczących się tej w okolicy (i jedyny istniejący do dziś).

Kościół łaciński św. Jerzego

Jednym z przykładów wczesnogotyckiej budowli są ruiny kościoła łacińskiego św. Jerzego z końca XIII stulecia. Jest to jedna z najstarszych budowli sakralnych w Famaguście. Świątynia posiadała nawet własny mur obronny, co skłania historyków do wniosku, że mogła powstać jeszcze zanim zbudowano pierwsze fortyfikacje starego miasta.

Wysokie okna budynku na myśl przywodzą gotyckie kościoły spotykane na terenie Francji. Jeśli dobrze się przyjrzeć, to wypatrzymy kilka dobrze zachowanych detali rzeźbiarskich.

Współrzędne: 35.126647, 33.942894

Zamek Otella

Zamek Otella to zwyczajowa nazwa cytadeli wzniesionej około 1310 roku i przebudowanej później przez weneckich inżynierów (o czym przypomina lew św. Marka wmurowany nad wejściem).

Budowla swój przydomek zawdzięcza przebywającemu w jej murach w latach 1506-1508 weneckiemu gubernatorowi Christoforo Moro, który jak się sądzi był pierwowzorem postaci Otella w słynnej tragedii Szekspira.

Wejście do cytadeli jest biletowane. W środku do zobaczenia są niewielkie ruiny oraz dobrze zachowana główna hala, w której wystawiane są nieliczne fragmenty rzeźb czy rozbitej ceramiki.

ZDJĘCIA: Widoki podczas zwiedzania Zamku Otella w Famaguście.

Porta del Mare

Drugim z oryginalnych wejść do miasta była Porta del Mare (Brama Morska), która otrzymała formę renesansowego bastionu. Bezpośrednio nad wejściem (od strony portu) widnieje wizerunek lwa św. Marka, który był integralnym atrybutem wszystkich weneckich fortyfikacji.

Brama Morska jest nie tylko zabytkiem, ale stanowi też dobry punkt widokowy, z którego rozpościera się widok na stare miasto - w tym na tył katedry.

Tuż obok bramy stoi rzeźba lwa z czasów weneckich wykonana z piaskowca. Co ciekawe, miejscowi zamiast pozbyć się symbolu dawnych władców wyspy, to go "zaadoptowali". Podobno wśród mieszkańców przyjęło się nawet złośliwe powiedzenie, że "jeśli masz jakiś problem, to idź opowiedz go małemu lwu".

Ruiny kościoła św. Antoniego

Kawałek na południe od Bramy Morskiej, bezpośrednio przy linii murów, zobaczymy pozostałości po XIV-wiecznym kościele św. Antoniego.

Wewnątrz świątyni tej mieścił się dawniej szpital. Do naszych czasów przetrwały zaledwie niewielkie pozostałości po tym kompleksie.

Współrzędne: 35.125032, 33.944717

Ruiny kościoła greckiego św. Jerzego oraz katedry św. Symeona

Cypr należy do najstarszych państw chrześcijańskich. W dniu nastania Lusignanów na wyspie dominował jednak kościół wschodni. Po przejęciu władzy przez francuskich katolików rozpoczął się okres rywalizacji pomiędzy dwiema stronami tej samej wiary.

Na obszarze Famagusty powstała dzielnica grecka, a na jej terenie znajdowała się niewielka ortodoksyjna katedra św. Symeona. Była to skromna konstrukcja w stylu bizantyńskim zbudowana na planie krzyża greckiego, której ruiny przetrwały do naszych czasów.

Inauguracja budowy katolickiej katedry św. Mikołaja wyzwoliła u greckiej mniejszości chęć dorównania sąsiadom. Dzięki środkom lokalnych kupców bezzwłocznie (już pod koniec XIII stulecia) rozpoczęto wznoszenie nowej gotyckiej świątyni na nietypowym dla ówczesnych Greków planie krzyża łacińskiego. Bardzo możliwe zresztą, że oba monumentalne kościoły budowano z pomocą tych samych architektów. Nowy kościół św. Jerzego stanął w bezpośrednim sąsiedztwie starej katedry św. Symeona.

Budowla ucierpiała znacznie podczas tureckiego oblężenia w 1571 roku. Jeśli dobrze się przyjrzeć, to wypatrzymy ślady po tureckich kulach.

Obecnie kościół św. Jerzego ma formę stałej ruiny. W całości przetrwała tylna ściana, większość bocznej oraz fragment fasady. Nie zachował się niestety dach. Niemal doszczętnie zniszczone zostały freski ozdabiające apsydę, które bez większego problemu wypatrzycie po wejściu do wnętrza budowli. Szkoda, że nie zostały one w odpowiednim momencie zabezpieczone i dziedzictwo to przegrało z warunkami atmosferycznymi - słońcem, wiatrem i deszczem.

Kościół św. Mikołaja

Zakłada się, że na terenie dzielnicy greckiej znajdowały się cztery ortodoksyjne świątynie, z czego trzy wzniesiono w stylu bizantyńskim. Jedną z nich był niewielki kościół św. Mikołaja, którego historia sięga XIV wieku.

Obecnie znajduje się on w stanie trwałej ruiny. Zaglądając do środka zobaczymy typową dla architektury bizantyńskiej kopułę osadzoną na charakterystycznym "kołnierzyku" z wnękami okiennymi (nazywanym bębnem bądź tamburem).

Dawniej wnętrze ozdabiały piękne freski, po których zostały jedynie ledwo widoczne ślady.

Współrzędne: 35.123149, 33.944423

Kościół Ayia Zoni

Kilka kroków dalej stoi ostatnia z bizantyńskich świątyń dzielnicy greckiej - kościół Ayia Zoni z XIV lub XV stulecia, który swoje wezwanie otrzymał na cześć świętego pasa Maryi, będącego jedną z najświętszych relikwii znajdujących się w posiadaniu kościoła prawosławnego.

Biorąc pod uwagę znaczenie Famagusty dla świata chrześcijańskiego możemy domniemywać, że we wnętrzu tego niewielkiego kościoła (o rozmiarach zaledwie 6 na 4 m) przechowywano w przeszłości fragment słynnego materiału.

Kościół przetrwał w całości, ale nie mieliśmy niestety sposobności wejścia do środka.

Współrzędne: 35.122705, 33.944105