Pafos - atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca.

Pafos, obfitujące w atrakcje i leżące na zachodnim wybrzeżu Cypru, jest czwartym pod względem wielkości miastem na wyspie. Dzięki bliskości lotniska, zyskało ono niemałą popularność wśród zagranicznych turystów.

Nadmorska część Pafos stanowi unikalne połączenie kurortu wakacyjnego i stanowiska archeologicznego. Wiele hoteli wybudowano na fundamentach starożytnego miasta, a spacerując pomiędzy nowoczesną zabudową, można natrafić na takie zabytki jak wczesnochrześcijańska bazylika czy antyczny teatr.

Pafos zostało docenione przez organizację UNESCO, która wpisała historyczną część miasta na listę światowego dziedzictwa kulturowego.

ZDJĘCIA: 1. Spacer nad wodą; 2. Nadmorska trasa spacerowa.

Jak zwiedzać Pafos?

Przygotowując plan zwiedzania Pafos warto wiedzieć, że miasto składa się z dwóch obszarów: nadmorskiego Kato Pafos oraz położonego kilka kilometrów wgłąb lądu starego miasta.

Przeważająca większość atrakcji i zabytków znajduje się na obszarze nazywanym Kato Pafos (gr. Κάτω Πάφος), gdzie wokół ruin miasta Nea Pafos, dawnej stolicy starożytnego Cypru, rozwinął się popularny kurort turystyczny. Najważniejsze z zabytków znalazły się w obrębie biletowanych stanowisk archeologicznych, ale pojedyncze ruiny dostępne są też za darmo - znajdziecie je po stronie wschodniej, pośród współczesnej zabudowy.

ZDJĘCIA: Grobowce Królewskie - stanowisko archeologiczne w Pafos.

Na spokojne zwiedzenie wszystkich zabytków Kato Pafos możemy potrzebować nawet 2 dni.

Około 3 km na północ od części nadmorskiej znajduje się Stare Miasto, charakteryzujące się niską zabudową oraz mogące pochwalić się sporym wyborem lokali gastronomicznych. Nie ma tam jednak zbyt wielu atrakcji turystycznych, z wyjątkiem dwóch niewielkich muzeów: lokalnego muzeum archeologicznego (gr. Αρχαιολογικό Μουσείο Eπαρχίας Πάφου) oraz muzeum bizantyńskiego, poświęconego sztuce sakralnej, leżącego kawałek dalej.

ZDJĘCIA: Grobowce Królewskie - stanowisko archeologiczne w Pafos.

Co warto zobaczyć w Pafos? Największe atrakcje oraz zabytki

Park archeologiczny Nea Pafos

Park archeologiczny Nea Pafos to największa atrakcja Pafos. Zachowane na jego terenie wspaniałe mozaiki podłogowe ściągają na Cypr fanów starożytności z całego świata. Wykopaliska objęły całą powierzchnię niewielkiego przylądka, a dzięki pracy archeologów (w tym naszych rodaków z Polskiej Misji Archeologicznej Uniwersytetu Warszawskiego), na światło dzienne wydobyto obiekty z kilku okresów: hellenistycznego, rzymskiego, wczesnochrześcijańskiego, a nawet bizantyńskiego. Badania wciąż jednak trwają i całkiem możliwe, że w następnych latach uda się odnaleźć kolejne zabytki skryte obecnie pod grubą warstwą ziemi.

Wśród ruin historycznych zabudowań na szczególną uwagę zasługują pozostałości po czterech rezydencjach z czasów rzymskich, należących prawdopodobnie do bogatych patrycjuszy. Co prawda niewiele przetrwało z samych gmachów, ale w bardzo dobrym stanie uchowały się wspaniałe mozaiki podłogowe, które przysypane piaskiem cierpliwie czekały na swoich odkrywców.

Oprócz nich na terenie stanowiska archeologicznego zobaczymy ruiny jeszcze kilku obiektów. Do największych atrakcji Nea Pafos należą:

• Willa Tezeusza ze wspaniałą mozaiką w formie medalionu, przedstawiającą starcie Tezeusza z Minotaurem w labiryncie kreteńskim.
• Dom Dionizosa z rozległymi mozaikami podłogowymi,
• Dom Aiona,
• Dom Orfeusza,
• odrestaurowany odeon, służący do dziś mieszkańcom,
• ruiny zamku Saranta Colones,
• fundamenty wczesnochrześcijańskiej bazyliki Panagia Limeniotissa,
• latarnia morska z 1888 roku, pierwsza wzniesiona na Cyprze.

Grobowce Królewskie - starożytne cmentarzysko wykute w skale

Kawałek za północno-zachodnią granicą murów miejskich starożytnego Nea Pafos odkryto nekropolię wypełnioną wykutymi w skale, bogato zdobionymi grobowcami. Cmentarzysko powstało około II wieku p.n.e. - w okresie panowania Ptolemeuszów, kiedy miasto pełniło funkcję stolicy wyspy. W centralnej części kilku najbardziej monumentalnych grobowców znajdował się dorycki perystyl, czyli wewnętrzny dziedziniec otoczony kolumnami, do którego prowadził korytarz ze schodami, znany jako dromos. Wokół tego dziedzińca rozmieszczone były komnaty grobowe, zdobione freskami i płaskorzeźbami. Miejsce to było przeznaczone dla najważniejszych członków społeczności. Pozostałe grobowce były już znacznie skromniejsze.

Zamek w Pafos

Położony w zachodnim krańcu portu zamek jest właściwie niewielkim dwupiętrowym fortem. Chociaż jego początki sięgają czasów bizantyńskich, kiedy w celu ochrony wybrzeża przed najazdami arabskimi wzniesiono niewielką twierdzę, jego obecna forma pochodzi z okresu średniowiecza.

Co ciekawe, niegdyś istniały dwie takie wieże, ale druga nie została odbudowana po zniszczeniach. Jej ruiny zobaczycie kilkadziesiąt metrów dalej

Ruiny wczesnochrześcijańskiej bazyliki Chrysopolitissa oraz kościół Agia Kyriaki

Nieopodal nabrzeża, otoczona przez współczesne hotele, skrywa się wczesnochrześcijańska bazylika Chrysopolitissa (a dokładniej to, co z niej pozostało). Świątynia w czasach swojej świetności była jedną z największych budowli sakralnych na wyspie, lecz do naszych czasów przetrwały zaledwie jej ruiny.

Historia bazyliki sięga końcówki IV wieku. Na samym początku, w swojej 1. fazie architektonicznej, budowla posiadała aż siedem naw oddzielonych od siebie sześcioma rzędami kolumn, a jej posadzkę w całości pokrywały ozdobne mozaiki.

W VI wieku nastąpiła gruntowna przebudowa świątyni, nazywana dziś 2. fazą architektoniczną, podczas której zmniejszono liczbę naw z 7 do 5, dobudowano trzy nowe apsydy oraz wydłużono cały budynek. W powiększonej świątyni nawy oddzielone były od siebie kolumnadami składającymi się z 12 kolumn w porządku korynckim. Do frontu bazyliki dołączono też atrium z okrągłą fontanną pośrodku. Łopaty archeologów natrafiły również na pozostałości po pałacu biskupa z tego samego stulecia.

Kres wczesnochrześcijańskiej budowli przypadł na VII wiek i był spowodowany splotem dwóch wydarzeń - tragicznego trzęsienia ziemi oraz najazdów arabskich. Zrujnowana bazylika została ostatecznie porzucona i w kolejnych stuleciach służyła jako kamieniołom, z którego kościół pobierał materiały do innych projektów budowlanych.

Obszar ten nie stracił jednak swojej funkcji. Najpierw około XIII wieku powstał gotycki kościół katolicki (nie przetrwał do naszych czasów), a pomiędzy XV a XVI stuleciem wzniesiono istniejący do dziś kościół Agia Kyriaki, stojący w samym środku stanowiska archeologicznego.

Kolumna św. Pawła

Pośród znajdujących się na terenie stanowiska archeologicznego bazyliki Chrysopolitissa kolumn, jedna ma dla lokalnej społeczności chrześcijańskiej niebagatelne znacznie. Według tradycji kolumna św. Pawła była niemym świadkiem chłosty apostoła, który miał zostać do niej przywiązany i otrzymać aż 39 batów.

Frankijskie i osmańskie łaźnie

W granicach Kato Pafos w dobrym stanie przetrwały dwa historyczne budynki wykorzystywane w przeszłości jako łaźnie.

Pierwsze z nich, nazywane łaźniami osmańskimi (hamam), znajdziemy kilka kroków na północ od ruin bazyliki Chrysopolitissa (współrzędne: 34.758711, 32.413568). Kompleks ten powstał pod koniec XVI wieku, niedługo po inwazji tureckiej.

Drugie, nazywane łaźniami frankijskimi, stoją kawałek dalej (współrzędne: 34.759580, 32.414835). Powstały one prawdopodobnie pod koniec XIV stulecia, a przy ich wznoszeniu korzystano z rzymskich oraz bizantyńskich doświadczeń.

Nadmorska trasa spacerowa i wrak statku MV Demetrios II

Bezpośrednio za zamkiem rozpoczyna się prowadząca wzdłuż wybrzeża, malownicza trasa spacerowa. Możemy podejść nią do najbliższej plaży (Lighthouse Beach, gr. Παραλία Φάρου), dostać się do Grobowców Królewskich, a nawet ruszyć dalej na północ, gdzie z oddali zobaczymy stojący w wodzie wrak statku MV Demetrios II.

Port oraz promenada

Część nadmorską Kato Pafos możemy podzielić na trzy obszary. Najdalej na zachód wysunięty jest port. Jego największą atrakcją jest zamek, a oprócz niego znajdziemy tam kilka lokali gastronomicznych oraz przystań, z której wyruszają statki turystyczne. Wybór wycieczek jest spory - zaczynając od wypraw na ryby, po oblegane rejsy turystyczne statkami ze szklanym dnem. Warto pospacerować tędy po zmroku, kiedy atmosfera jest najspokojniejsza.

Bezpośrednio za portem rozpoczyna się nadmorska promenada Posejdona, wzdłuż której działają liczne lokale gastronomiczne, a zaraz za nią rozciągają się miejskie plaże.

Wzgórze Fabrica: ruiny teatru, zabytkowa mozaika oraz podziemne korytarze

Mniej znanym stanowiskiem archeologicznym Kato Pafos jest niewysokie wzgórze Fabrica. Pierwsze zabudowania na tym obszarze powstały jeszcze w czasach hellenistycznych, ale szczyt rozwoju tej okolicy przypadł na okres rzymski. Współczesna nazwa wywodzi się od włoskiego słowa fabbrica i wprost nawiązuje do fabryk, które działały tu w średniowieczu.

Na wzgórzu (właściwie to zarówno na, jak i w jego wnętrzu) przetrwało zaledwie kilka antycznych pozostałości, ale możemy zobaczyć je zupełnie za darmo. Wzgórze jest też przyjemnym punktem widokowym na okolicę, w tym na latarnię morską leżącą na terenie stanowiska archeologicznego Nea Pafos.

Najważniejszym z zabytków są ruiny starożytnego teatru pamiętającego początki miasta. Teatr powstał na południowym zboczu wzgórza i jak to zazwyczaj w świecie greckim bywało, w większości wykuto go w naturalnej skale.

Na przestrzeni wieków budowla była kilkukrotnie przebudowywana. Największa rozbudowa obiektu miała miejsce około II wieku - po jej zakończeniu trybuny mogły pomieścić ponad 8000 widzów. Zakłada się, że teatr był wykorzystywany aż do V stulecia.

Współcześnie teatr jest aktywnym terenem wykopalisk i możemy zobaczyć go wyłącznie z oddali - np. z samego wzgórza.

Nie przegap!

Podczas spaceru po wzgórzu warto rzucić też okiem na niewielki budyneczek, który przykrywa mozaikę wykonaną z małych kamieni. Jest to największa z odnalezionych na całej wyspie ozdób podłogowych tego typu. W czasach starożytnych ozdabiała ona jedną z kilku wzniesionych na wzgórzu rezydencji. Z samych domów niewiele jednak przetrwało (lub niewiele zostało wydobyte na światło dzienne).

Trzecia warta uwagi atrakcja znajduje się we wnętrzu samego wzgórza. Są to podziemne korytarze oraz jaskinie będące pozostałością po dawnych kamieniołomach. Bardzo możliwe, że właśnie stąd wydobywano materiały potrzebne do budowy miasta.

Katakumby Agia Solomoni

Spacerując wzdłuż głównej drogi w kierunku wzgórza Fabrica, natkniemy się na nieco ukryty zespół podziemnych komnat, znanych jako katakumby Agia Solomoni. Właściwie to łatwo je przegapić, ale Waszym drogowskazem będzie drzewo obwieszone licznymi wstążkami oraz fragmentami materiału.

Kompleks ten składa się z niewielkiego otwartego dziedzińca, który otaczają wykute w skale pomieszczenia datujące się na czasy hellenistyczne. Komnaty te mogły pierwotnie służyć jako grobowce. W czasach rzymskich mieściła się w nich synagoga. W II wieku kompleks przekształcono w chrześcijańskie katakumby, a po jakimś czasie w jednym z pomieszczeń utworzono niewielką kaplicę.

Stare miasto - muzeum archeologiczne oraz muzeum bizantyńskie

Jeśli będziecie dysponować jeszcze wolnym czasem, możecie ruszyć do starego miasta, oddalonego o około 3 km od części nadmorskiej. Odnajdziecie tam muzeum archeologiczne dystryktu Pafos, gdzie dowiecie się więcej o historii Nea Pafos oraz zobaczycie różne eksponaty odnalezione w trakcie prac wykopaliskowych. Wstęp do tego muzeum jest bezpłatny.

Miłośnicy sztuki sakralnej nie powinni przegapić muzeum bizantyńskiego. Jego największym skarbem jest najstarsza ikona na Cyprze, Agia Marina, pochodzącą z około VII wieku, jeszcze sprzed ikonoklazmu! Wstęp kosztuje 4€.

Plaże w Pafos

Pafos nie zyskałoby zaszczytnego miana kurortu wakacyjnego, gdyby nie dostęp do piaszczystych plaż uhonorowanych Błękitną Flagą. Ich jedynym minusem w sezonie jest to, że przybywając w późniejszych godzinach, możemy mieć problem z zajęciem dobrego miejsca!

Wielu turystów, z racji bliskości, wybiera główną plażę miejską, Pachyammos, która znajduje się na terenie Kato Pafos. Większości odwiedzających powinna ona w zupełności wystarczyć!

Jeśli macie taką możliwość, polecamy choć raz wybrać się na położoną kilka kilometrów od Pafos plażę Coral Bay. Jest ona usytuowana w zatoczce o kształcie podkowy, otoczonej wysokim wybrzeżem. Naszym zdaniem jest to niezłe miejsce dla rodzin. Do Coral Bay dotrzemy samochodem lub autobusem miejskim nr 615, kursującym w sezonie co około 10-15 minut.

Popularnym wyborem dla osób posiadających samochód są także dwie plaże na Półwyspie Akamas:

• plaża Lara, znana jako "plaża żółwi", o której napisaliśmy więcej w następnej sekcji przewodnika - jest to plaża dzika bez żadnej infrastruktury;
• Blue Lagoon, po stronie wschodniej, która charakteryzuje się lazurową wodą i uchodzi za świetne miejsce do pływania.

Atrakcje w okolicy Pafos

• Skała Afrodyty - najpopularniejsza formacja skalna na wyspie znajduje się przy drodze prowadzącej do Pafos, więc niemal każdy podróżujący autem się przy niej zatrzymuje. Przy skale odnajdziemy kamienistą plażę, gdzie będziemy mogli chwilę odpocząć i delektować się widokiem. Więcej o tym miejscu napisaliśmy w artykule Skała Afrodyty na Cyprze.
• Dziewiczy Półwysep Akamas, ustanowiony parkiem narodowym i oferujący wspaniałe widoki oraz możliwość aktywnego spędzenia czasu w otoczeniu natury. Do najciekawszych atrakcji półwyspu należy jeziorko znane jako łaźnie Afrodyty oraz malowniczy wąwóz Avakas.
• Plaża Lara (Lara Bay), położona na Półwyspie Akamas, przyciąga miłośników natury, którzy chcieliby spróbować zobaczyć wykluwające się żółwie lub żółwie składające jaja (szansa na to jest wyłącznie w sezonie letnim). My niestety dotychczas odwiedzaliśmy Pafos poza sezonem, więc nie załapaliśmy się na ten spektakl!
• Pozostałości sanktuarium Afrodyty oraz muzeum archeologiczne Palaepaphos (Τοπικό Αρχαιολογικό Μουσείο Παλαιπάφου) na terenie wsi Kouklia. Dawniej w tym miejscu istniało "Stare" Pafos, protoplasta Nea Pafos.