Limassol: atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca. Co warto zobaczyć?

Limassol (Lemesós), drugie co do wielkości miasto na Cyprze, znane jest z długiej nadmorskiej promenady, zamku oraz okolicznych stanowisk archeologicznych.

Miasto stanowi interesujące połączenie tradycyjnej cypryjskiej zabudowy historycznego centrum z nowoczesną architekturą części portowej. Wszystko to poprzeplatane jest licznymi restauracjami oraz udanymi (z reguły) realizacjami sztuki ulicznej.

W naszym przewodniku zebraliśmy różne atrakcje miasta oraz jego najbliższej okolicy. Na końcu znajdziecie krótkie wprowadzenie historyczne.

ZDJĘCIA: Zamek w Limassol.

Jak zwiedzać Limassol?

Zwiedzanie Limassol możemy podzielić na dwie części. Historyczne stare miasto razem z najważniejszymi muzeami zwiedzimy w trakcie jednego lub dwóch dni i wszędzie bez problemu dostaniemy się pieszo.

Nieco trudniejszym zadaniem będzie odwiedzenie okolicznych atrakcji. Chcąc się do nich dostać, jeśli nie mamy wypożyczonego samochodu, będziemy musieli skorzystać z komunikacji publicznej. Zanim to jednak zrobimy warto udać się do punktu informacji turystycznej i pobrać aktualne rozkłady. Pamiętajmy, że czasami autobusy tych samych linii mogą mieć różne trasy, więc warto to dokładnie sprawdzić.

Autobusy do zamku Kolossi oraz do okolic stanowiska archeologicznego Kurion wyruszają z oddalonego kawałek od centrum miasta dworca autobusowego EMEL Bus Station Leontiou A. Autobusy do Amathos jadą wzdłuż wybrzeża i możemy wsiąść do nich na jednym z przystanków przy promenadzie.

Za transport publiczny w Limassol odpowiada firma EMEL. Bilet na przejazd w jedną stronę kosztuje u nich 1,50€, a bilet dzienny 5€. Więcej o poruszaniu się po wyspie przeczytacie w naszym artykule Komunikacja publiczna i transport na Cyprze

ZDJĘCIA: Muzeum archeologiczne regionu Limassol.

Co warto zobaczyć w Limassol? Największe atrakcje oraz zabytki

Zamek w Limassol: Średniowieczne Muzeum Cypru

Położony niedaleko portu zamek należy do najbardziej znanych z tutejszych atrakcji. Jego strategicznym zadaniem była obrona części portowej oraz samego miasta. Mimo że początki twierdzy sięgają czasów bizantyńskich, to jej współczesny wygląd jest efektem przebudowy przeprowadzonej niedługo po podbiciu wyspy przez Osmanów (prace budowlane zakończono około 1590 roku). Na podstawie okolicznych odkryć archeologicznych można jednak wnioskować, że średniowieczna budowla była znacznie większa od obecnej.

Pierwsza budowla obronna powstała prawdopodobnie już w X lub XI wieku (choć najstarsze wzmianki w źródłach pisanych datowane są na 1228 rok). Wzniesiono ją w miejscu wczesnochrześcijańskiej bazyliki. To właśnie w kaplicy tego zamku miała odbyć się ceremonia ślubna Ryszarda Lwie Serce oraz koronacja Berengarii na królową Anglii.

Gwidon de Lusignan, po objęciu władzy na wyspie pod koniec XII stulecia, przebudował zastane założenie. Na przełomie XIII/XIV wieku zamek pełnił funkcję głównej siedziby joannitów. Dalsze losy konstrukcji nie należały do najspokojniejszych. Była kilkukrotnie niszczona (m.in. przez Genueńczyków oraz trzęsienia ziemi) i później szybko odbudowywana.

Ostatecznie średniowieczną twierdzę zburzyli Wenecjanie, którzy nie chcieli żeby dostała się w ręce Osmanów. Ci ostatni po podbiciu wyspy wznieśli na pozostałościach po wcześniejszym zamku skromniejszy fort na planie prostokąta, z murami o grubości około 2 m, który aż do połowy XX stulecia wykorzystywano jako garnizon oraz więzienie.

Obecnie w zamkowych murach mieści się Średniowieczne Muzeum Cypru, które w sposób chronologiczny prezentuje znaleziska z różnych okresów w historii wyspy: zaczynając od czasów wczesnochrześcijańskich (III wiek), a na okresie osmańskim kończąc (lata 1570-1878). Wśród eksponatów zobaczymy m.in.: kolekcję broni, wyroby ze srebra, historyczne nagrobki, naczynia czy monety. Część obiektów wystawiana jest w dawnych celach na piętrze.

Plac zamkowy oraz Carob Mill Museum

Średniowieczny zamek otoczony jest przyjemnym i zadbanym placem z licznymi restauracjami oraz kawiarniami. Pod jego powierzchnią odnaleziono pozostałości po zabudowaniach z czasów lusignańskich, z których część zabezpieczono i wystawiono na widok publiczny.

Najważniejszym produktem eksportowym Cypru były wyroby z drzewa karobowego, którego strąki znane są pod nazwą chleba świętojańskiego. Wyrabiano z niego m.in.: słodycze, leki czy syropy. Jego zastosowania były jednak znacznie szersze i przydawał się chociażby w przemyśle fotograficznym.

Pomiędzy zamkiem a portem na przełomie XIX/XX wieku powstały liczne ceglane magazyny oraz zakłady przetwórstwa tego surowca. W ostatnich dekadach jeden z kompleksów odrestaurowano i przywrócono do stanu oryginalnego. Dziś w środku mieszczą się restauracje, sale wystawowe oraz muzeum Carob Mill.

Podczas odwiedzin tej placówki zobaczymy odnowione sprzęty wykorzystywane do przerobu owoców oraz nasion popularnego karobu.

Historyczne stare miasto

Na wschód od zamku rozciąga się najstarszy obszar miasta, gdzie przetrwało niemało przykładów historycznej zabudowy. Nie odnajdziemy tu może okazałych pałaców, ale spacerując wąskimi uliczkami, pośród licznych kawiarni, sklepików czy placyków, będziemy mogli zasmakować prawdziwej lokalnej atmosfery. Tutejsza zabudowa stanowi interesujący przykład współżycia dwóch kultur - obok siebie stoją budowle wznoszone zarówno przez Cypryjczyków, jak i Turków.

Podczas eksplorowania starego miasta warto zwrócić szczególną uwagę na dwie ulice:

• Zik Zak - kolorowa i tętniącą życiem arteria, która, jak sama jej nazwa wskazuje, ma zygzakowaty kształt. Znajdziemy przy niej kilka wartych uwagi obiektów. Jednym z nich jest Wielki Meczet, powstały w XVI wieku po przekształceniu bizantyńskiego kościoła (prawdopodobnie katedry) św. Katarzyny. Na tyłach muzułmańskiej świątyni na światło dzienne wydobyto dwa łuki będące pozostałością po tej budowli. Przed turecką inwazją w 1974 roku obszar ten zamieszkany był przez muzułmanów.

• Loutron - jedna z najstarszych uliczek w mieście (a może i najstarsza), wzdłuż której przetrwały przykłady najdawniejszych kamiennych budowli. Do wnętrza niektórych z nich prowadzą masywne drewniane drzwi.

W trakcie zwiedzania najstarszej części miasta warto podejść też do katedry Ayia Napa (gr. Αγία Νάπα). Jest to współczesna budowla z przełomu XIX/XX wieku, która według tradycji swoją nazwę otrzymała na cześć ikony Matki Bożej odnalezionej w jednej z dolin. Słowo Napa pochodzi z języka starogreckiego i wykorzystywano je odnosząc się do zalesionej doliny, a Ayia oznacza po prostu święty.

Plac Saripolou

Plac Saripolou (gr. Πλατεία Σαριπόλου) należy do najpopularniejszych zagłębi gastronomicznych w mieście. Otaczają go dziesiątki knajpek, barów i restauracji, a od strony północnej zamyka go wzniesione w 1917 roku kryte targowisko.

Atmosfera wokół placu zależy od pory dnia. Rano łatwiej spotkać bardziej statecznych mieszkańców, którzy wpadli na kawę lub na nieśpieszne śniadanie. Nam udało się w jednej z tutejszych knajpek trafić na pyszne cypryjskie śniadanie (podobne do angielskiego, tyle, że z serem halloumi i tradycyjną lokalną kiełbaską) oraz skosztować przepyszny ser feta obtaczany w miodzie i sezamie.

Wieczorem klimat placu diametralnie się zmienia - zaczynają dominować młodsi bywalcy barów, którzy wpadli odpocząć po ciężkim dniu pracy. Obszar ten potrafi żyć do późnych godzin nocnych.

Muzeum archeologiczne regionu Limassol

Miłośnicy czasów antycznych powinni udać się do regionalnego muzeum archeologicznego (gr. Αρχαιολογικό Μουσείο Λεμεσού), które znajduje się kawałek na wschód od historycznego centrum miasta. W jego zbiorach znajdują się obiekty odnalezione w bliższej i dalszej okolicy Limassol.

Jeszcze nim wkroczymy do głównej części muzeum, przed samym wejściem, zobaczymy mozaikę oraz niewielkie lapidarium. Wystawa podzielona została chronologicznie (od prehistorii do czasów rzymskich) oraz na kilka kategorii.

Na odwiedzających czekają różne wystawy, w tym:

• garncarstwa i ceramiki,
• biżuterii, monet, wyrobów z kości słoniowej,
• inskrypcji, kolumn, marmurów oraz rzeźb,
• obiektów i narzędzi miedzianych.

Część kolekcji skupia się na kulcie Afrodyty i prezentuje powiązane z nim obiekty, m.in. figurki z terakoty czy wota.

Stary Port i Limassol Marina

Już od czasów bizantyńskich obszar portowy był gwarantem dobrobytu miasta. Zmieniła się jednak jego lokalizacja - komercyjna działalność przeniesiona została kawałek dalej na zachód, do największego portu na całej wyspie, a Stary Port przekształcono w nowoczesny obszar dla mieszkańców i turystów. Znajdziemy tu m.in. restauracje czy punkt informacji turystycznej.

Tuż obok Starego Portu powstała nowoczesna marina (Limassol Marina). Kompleks ten pełen jest drogich restauracji, zacumowanych jachtów oraz nadmorskich willi. Jest to jeden z najbardziej eksluzywnych obszarów na całej wyspie, który jakże kontrastuje z tradycyjną cypryjską zabudową.

Nadmorska promenada

Bezpośrednio za Starym Portem rozpoczyna się długa na blisko 17 km nadmorska promenada. Jej początkowa część, nazywana Molos, ma formę parku rekreacyjnego. Na odwiedzających czekają liczne ławeczki, ścieżki piesze i rowerowe, place zabaw, drewniane mola czy tarasy, a nawet wystawa kilkunastu rzeźb. Na całej długości parku zasadzono kilka rzędów palm.

Obszar ten stanowi wizytówkę miasta i jest wręcz wymarzonym miejscem na chwilę wytchnienia po aktywnym zwiedzaniu. Mając więcej czasu możemy też wypożyczyć rower lub przysiąść w jednej z kawiarnii.

Na dalszych odcinkach promenada prowadzi po betonowej nawierzchni lub drewnianych pomostach. Ścieżka doprowadzi nas nawet do stanowiska archeologicznego Amathos, położonego na obrzeżach miasta.

Cypryjskie Muzeum Motoryzacji

Pasjonaci historii motoryzacji mogą rozważyć wizytę w Cypryjskim Muzeum Motoryzacji (ang. Cyprus Historic & Classic Motor Museum). Placówka jest inicjatywą prywatną. Jej założycielem jest Dimi Mavropoulos, który jako kierowca rajdowy zwyciężał w rajdzie Cyprus Rally.

Na odwiedzających czeka hala pełna najróżniejszych pojazdów - zaczynając od antyków, przez dobrze znane klasyki, na autobusie piętrowym, traktorze i... małym czołgu kończąc.

Kolekcję muzeum uzupełnia wystawa modeli samochodów z blisko 4000 eksponatami.

Muzeum znajduje się na zachodnich obrzeżach miasta.

Atrakcje Limassol poza centrum oraz w okolicy

Zamek w Kolossi

Kilkanaście kilometrów na zachód od centrum Limassol leży zamek krzyżowców w Kolossi (gr. Κάστρο του Κολοσσιού), jeden z najlepiej zachowanym przykładów średniowiecznej architektury obronnej na całej wyspie.

Budowlę wznieśli joannici, którzy przez kilka stuleciu posiadali na Cyprze swoją komandorię. Obok twierdzy zachowały się ruiny cukrowni i akweduktu, a sam zamek otaczają ruiny pierwotnej konstrukcji zbudowanej jeszcze przez władców francuskich.

Starożytny Kurion

Pozostałości po starożytnym Kurion są nie lada gratką dla wszystkich miłośników starożytności (i nie tylko). Miasto to powstało w malowniczej scenerii, na wzgórzu górującym nad wybrzeżem. Do naszych czasów przetrwały głównie zabytki z czasów rzymskich oraz wczesnochrześcijańskich.

W sumie do odwiedzenia dostępnych jest kilka atrakcji związanych z tym miejscem:

• Stanowisko archeologiczne Kurion z odbudowanym teatrem grecko-rzymskim, licznymi ruinami oraz mozaikami.
• Stanowisko archeologiczne sanktuarium Apolla Hylatesa, na terenie którego zobaczymy pozostałości po jednym z trzech najważniejszych miejsc kultu antycznego Cypru.
• Ruiny stadionu z II wieku.
• Muzeum archeologiczne leżące na terenie wsi Kurion.

Stanowisko archeologiczne Amathus

Przy wschodniej granicy Limassol, tuż obok linii brzegowej, odnajdziemy nieliczne pozostałości po antycznym Amathus. Było to jedno z najbardziej tajemniczych miast-królestw starożytnego Cypru. Zakłada się, że powstało w XI wieku p.n.e., ale nie udało się odnaleźć żadnych artefaktów z tego okresu. Nie znana jest również legenda na temat jego założenia.

Miasto to prawdopodobnie już w VIII wieku zostało przyćmione przed sąsiednie Lemesós i znajdowało się w stanie bliskim ruiny. Ówcześni mieszkańcy mieli je nawet nazywać Starym Lemesós. Dzieła zniszczenia dokonały wojska Ryszarda Lwie Serce, które zburzyły to co jeszcze istniało i przesiedliły wszystkich mieszkańców do Limassol. Do naszych czasów przerwały zaledwie fundamenty oraz zarysy dawnych budowli.

Mimo że stanowisko archeologiczne Amathus (gr. Αρχαία Αμαθούντα) nie należy do najbardziej imponujących na Cyprze, to zwiedzenie go powinno zadowolić osoby zainteresowane czasami starożytnymi.

Jeśli zdecydujecie się odwiedzić wykopaliska Amathus, nie zapomnijcie wdrapać się sąsiednie wzgórze, gdzie zachowały się pozostałości po akropolu. Przy okazji jest to też przyjemny punkt widokowy na okolicę.

Niektórzy nazwę akropol kojarzą wyłącznie z Akropolem ateńskim, ale warto pamiętać, że słowo to nie było zarezerwowane wyłącznie dla współczesnej stolicy Grecji. Akropolem nazywano wszystkie cytadele czy też zespoły miejskie górujące nad starożytnymi miastami.

ZDJĘCIA: Akropol przy stanowisku archeologicznym Amathus (koło Limassol).

Jeśli nie goni nas czas, to możemy też wybrać się na spacer drewnianym pomostem wzdłuż linii brzegowej, gdzie po drodze natrafimy na fragment kamiennego muru.

Słone jezioro Limassol

Na sąsiadującym z miastem Półwyspie Akrotiri odnajdziemy największe z cypryjskich słonych jezior. Charakteryzuje się ono dużą płytkością - głębokość nie przekracza w nim metra, a na większości powierzchni dochodzi do maksymalnie kilkudziesięciu centymetrów.

W miesiącach zimowych jezioro zajmowane jest przez migrujące ptaki, w tym kolorowe flamingi.

Co ciekawe, wjeżdżając na teren półwyspu znajdziemy się na terytorium zamorskim Wielkiej Brytanii.

Przysmaki Limassol: słodkie wino Commandaria oraz tradycyjna uczta meze

Po aktywnym zwiedzaniu warto udać się na meze, jak nazywany jest posiłek składający się z zestawu niewielkich potraw. W Limassol istnieją dziesiątki tradycyjnych tawern oraz restauracji, w których będziemy mogli skosztować lokalnych przysmaków.

Do zamówienia meze mogą być wymagane przynajmniej dwie osoby. Talerzyki przynoszone są grupami oraz seriami - najpierw przystawki, następnie coś bardziej konkretnego, a czasami otrzymamy jeszcze coś lekkiego na zakończenie. Na początku możemy spodziewać się na przykład: oliwek, hummusu, tzatziki, taramosalaty (pasty z ikry) czy lokalnych serów, po czym następują bardziej konkretne potrawy (np. grillowane mięso czy owoce morza).

My możemy z czystym sumieniem polecić tawernę o mało oryginalnej nazwie MEZE Taverna Restaurant (adres: Agiou Andreou 209). Ich zestawy meze należą do obfitych - sami ledwo poradziliśmy sobie z wersją mięsną (dostępna jest też opcja z rybami i owocami morza).

Limassol jest także rajem dla amatorów słodkich, wzmacnianych win. Od ponad 800 lat, na zboczach Gór Trodos, wytwarzane jest wino Commandaria, które swoją nazwę zawdzięcza stacjonującym w regionie zakonom rycerskim.

Historia Limassol w pigułce

Szukając początków Limassol musimy cofnąć się do wczesnego średniowiecza, gdy wyspa znajdowała się pod rządami Cesarstwa Bizantyńskiego. Powstała wtedy osada Neapolis (Nowe Miasto), którą umiejscowiono pomiędzy dwoma istniejącymi już od starożytności ośrodkami: Amathos oraz Kurion. Obie te miejscowości należały do pierwotnych miast-królestw antycznego Cypru, lecz do naszych czasów przetrwały zaledwie ich ruiny.

ZDJĘCIA: Zamek w Limassol.

Chociaż w początkowej fazie swojego istnienia Neapolis znajdowało się w cieniu sąsiadów, w mieście powstały pierwsze bazyliki oraz katedra. Nowe Miasto stopniowo rosło w siłę i ostatecznie prześcignęło Amathos. Około X-XI wieku istniał już zamek, którego zadaniem była obrona tutejszego portu. W pewnym momencie musiała nastąpić zmiana nazwy na Lemesós (Limassol).

Miasto znalazło się w centrum wydarzeń ówczesnego świata w połowie 1191 roku. Zbiegło się to z III krucjatą, na którą wyruszył Ryszard Lwie Serce. Król Anglii zabrał ze sobą siostrę Joannę oraz narzeczoną imieniem Berengaria, które zostały zaokrętowane na innej jednostce.

ZDJĘCIA: Zwiedzanie zamku w Limassol.

Statek przewożący bliskie sercu króla kobiety nadział się na sztorm i kapitan zdecydował o zawinięciu do portu w Limassol. W tym czasie władzę na wyspie sprawował Izaak Komnen, wywodzący się z dynastii rządzącej Bizancjum, który zdołał się uniezależnić od wpływów cesarstwa. Szybko wyczuł on szanse na łatwy zarobek i podjął się próby ściągnięcia kobiet na ląd, planując zażądać za nie okupu. Te jednak nie dały się złapać w pułapkę, a król Cypru w odwecie odmówił im jakiekolwiek pomocy.

Sytuacja ta na pewno nie ucieszyła angielskiego władcy, ale zdawał on sobie sprawę ze strategicznego położenia Cypru i planował wykorzystać wyspę podczas kampanii odbicia Ziemi Świętej. Izaak Komnen początkowo obiecał pomoc, ale szybko wycofał się z danego słowa. Dla Ryszarda, który bardziej od polityki preferował siłę oręża, stanowiło to pretekst do zaatakowania i podbicia wyspy.

W trakcie najazdu wojska krzyżowców splądrowały Amathos, co doprowadziło do przyspieszenia rozwoju Limassol, ponieważ przesiedlono do niego mieszkańców ze zniszczonego miasta.

ZDJĘCIA: Muzeum archeologiczne regionu Limassol.

Niedługo później odbył się ślub Ryszarda i Berengarii. Nie ma stuprocentowej pewności gdzie odbyła się ceremonia, choć można spotkać się z dwoma teoriami. Pierwsza, bardziej prawdopodobna, mówi o kaplicy na zamku w Limassol, a druga o twierdzy w Kolossi.

ZDJĘCIA: Stanowisko archeologiczne Amathus (koło Limassol).

W różnych okresach wojen krzyżowych w Limassol oraz Kolossi przebywali członkowie dwóch wielkich zakonów rycerskich: joannitów oraz templariuszy. Szpitalnicy po upadku Akki w 1291 roku przenieśli tu nawet swoją główną siedzibę, ale dość szybko udało im się podbić wyspę Rodos, która została ich nowym domem.

ZDJĘCIA: Zwiedzanie zamku w Limassol.

Zakonnicy w trakcie pobytu na wyspie zajmowali się m.in. produkcją słodkiego wina nazwanego Commandaria, którym według tradycji miał częstować swoich gości weselnych sam król Anglii. Nazwa trunku nawiązuje wprost do komandorii w Kolossi.

Już w 1192 roku prawa do Cypru wykupił ród Lusignan, który władał wyspą aż do XV wieku. W trakcie ich rządów port w Limassol prężnie się rozwijał, a tutejszy zamek otrzymał nowa formę. Dobre czasy przerwał najazd Genueńczyków w 1373 roku, po którym miasto na dłuższy czas opustoszało.

Czasy nowożytne przyniosły miastu los zbliżony do reszty wyspy. Najpierw twardą ręką rządzili tu Wenecjanie, po nich nastali Turcy, a ostatecznie Brytyjczycy. Ostatnie dekady to dynamiczny rozwój miasta pod kątem gospodarczym oraz turystycznym.

ZDJĘCIA: Zwiedzanie zamku w Limassol.