Ayia Napa: atrakcje cypryjskiego kurortu

Ayia Napa (gr. Αγία Νάπα, inaczej Agia Napa) to najczęściej odwiedzany z kurortów Cypru. Każdego roku wakacje spędzają tu setki tysięcy turystów z całego świata.

Miejscowość ciągnie się długimi kilometrami wzdłuż wybrzeża i praktycznie w całości wypełniają ją plaże, hotele oraz restauracje. Pośród nich odnajdziemy pojedyncze zabytki historyczne, będące świadectwem dawno minionych czasów.

Ayia Napa leży na południowo-wschodnim krańcu wyspy, około 45 km na wschód od Larnaki. Kurort żyje ściśle sezonowym rytmem. Oglądając zdjęcia z wakacji widzieliśmy wypełnione po brzegi lokale gastronomiczne oraz plaże, a przyjeżdżając poza sezonem zastaliśmy opustoszałe ulice (co właściwie specjalnie nas nie zmartwiło!).

W naszym przewodniku zebraliśmy wybrane zabytki oraz atrakcje Ayia Napa. Rozpoczniemy jednak od krótkiego wprowadzenia historycznego.

Historia Ayia Napa w pigułce

Znaleziska archeologiczne świadczą o tym, że tereny na którym rozwinęła się Ayia Napa były zamieszkane już około 10 000 - 12 000 lat temu. Datowane na nieco późniejszy okres ruiny zobaczymy na przylądku przy plaży Makronissos, gdzie na światło dzienne wydobyto fundamenty antycznego sanktuarium oraz 19 wyrytych w skale grobowców.

Po włączeniu Cypru do Imperium Rzymskiego region ten wykorzystywany był do celów rolniczych, a według rzymskich źródeł musiało istnieć tu też miasto. Niewiele wiadomo jednak o tym okresie - śladem po tamtych czasach jest akwedukt, budowla co prawda o rodowodzie średniowiecznym, którą wzniesiono jednak na bazie istniejącej już w starożytności rzymskiej struktury.

Antyczne miasto mogło być zamieszkane jeszcze przez pierwszych chrześcijan i opustoszało prawdopodobnie dopiero podczas najazdów arabskich w VII stuleciu. Z czasem natura zaczęła odzyskiwać porzuconą ziemię, a okolicę obrosły liczne drzewa.

Według popularnej legendy kilka stuleciu później tereny te przemierzał myśliwy z psem. Zamiast wywęszyć grubego zwierza pies myśliwski natrafił jednak na ukrytą w jaskini ikonę Matki Boskiej. Właśnie od tego znaleziska cały tutejszy obszar otrzymał nazwę Ayia Napa (gr. Αγία Νάπα), co upraszczając możemy przetłumaczyć jako Święty Las. Ayia oznacza święty, a słowo Napa pochodzi z języka starogreckiego i wykorzystywano je w odniesieniu do zalesionej doliny.

ZDJĘCIA: Klasztor Ayia Napa.

Niedługo później w jaskini wydrążono kaplicę, za jakiś czas wzniesiono w jej sąsiedztwie pierwsze budynki, a w XVI wieku powstał otoczony murami klasztor, który przez kilka stuleci pozostawał jedyną znaczącą budowlą w okolicy. Do klasztoru doprowadzono akwedukt, który dostarczał świeżą wodę.

W czasach osmańskich klasztor powoli tracił na znaczeniu, aż w 1758 roku został całkowicie porzucony. Według tradycji pierwszym stałym (świeckim) mieszkańcem Ayia Napa był pochodzący z Salonik Nikolaos Kemitzis, który w 1790 roku przybył wraz z rodziną na Cypr i ostatecznie osiadł nieopodal opuszczonego już w tamtym czasie klasztoru.

W kolejnych dwóch stuleciach Ayia Napa zaczęła stopniowo się zaludniać, ale choć regularnie wznoszono nowe zabudowania, to osada zachowała rolniczo-rybacki charakter. O czasach tych przypomina monument poświęcony pierwszym mieszkańcom, który odsłonięto na placu przy ulicy Yiannaki Pappouli (gr. Γιαννάκη Παππουλλή).

Wszystko zmienił 1974 rok. Konflikt cypryjsko-turecki doprowadził do permanentnego podziału wyspy. Cypryjscy mieszkańcy portowej Famagusty musieli opuścić swoje domostwa, a wielu z nich trafiło do Ayia Napa. Nastąpił szybki rozrost niewielkiej osady, która w kolejnych dekadach przekształciła się w kosmopolityczny kurort wakacyjny, całkowicie zatracając przy tym swój lokalny charakter.

Ayia Napa: atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca. Co warto zobaczyć?

Średniowieczny klasztor Ayia Napa

Praktycznie w samym centrum miasta stoi średniowieczny klasztor (gr. Ιερά Μονή Αγίας Νάπας), będący najstarszą budowla w Ayia Napa, od której cała miejscowość wzięła swoją nazwę.

Historię kompleksu możemy podzielić na trzy etapy. Najpierw około XII wieku (jeszcze w czasach bizantyńskich) powstała kaplica wydrążona w naturalnej jaskini. Znajdujący się w niej ołtarz datowany jest na końcówkę tego stulecia. W okresie rządów Lusignanów obok kaplicy wzniesiono rezydencję składającą się z wieży, magazynu oraz otoczonego murami dziedzińca.

Ostatnia faza rozbudowy przypadła już na czasy weneckie. Około 1530 roku kompleks przekształcono w klasztor, dobudowując przy tym przykościelną salę dla pielgrzymów oraz przebudowując wieżę w stylu renesansowym. Klasztor działał przez kilka stuleci, lecz już w XVIII wieku zamieszkiwało go zaledwie kilku mnichów. Kompleks ostatecznie porzucono w 1758 roku.

Mimo że klasztor Ayia Napa od strony zewnętrznej przypomina obwarowaną twierdzę, to jego mury są otwarte dla wszystkich odwiedzających. Podczas zwiedzania obiektu zobaczymy m.in. kaplicę wydrążoną częściowo w skale oraz pięknie rzeźbioną ośmioboczną fontannę z czasów weneckich (przykrytą charakterystycznym osmańskim budynkiem z kopułą) na dziedzińcu.

Przy południowej bramie klasztoru rośnie klon jaworowy, który może mieć nawet 600 lat.

Zwiedzanie klasztoru jest darmowe. [stan na 2020 rok]

Muzeum morskie Thalassa

Kilka minut spacerem od średniowiecznego klasztoru znajdziemy muzeum Thalassa, które w całości skupia się na długiej relacji Cypryjczyków z morzem (greckie słowo thalassa oznacza właśnie morze).

Muzeum składa się z kilku uporządkowanych chronologicznie wystaw. Eksponaty są różnorodne, zaczynając od starożytnych artefaktów (takich jak wazy), a na szkieletach ssaków morskich kończąc.

Ozdobą muzeum jest replika statku z czasów Aleksandra Wielkiego (IV wiek p.n.e.). Jednostka wzorowana była na wraku greckiego statku handlowego, który w poprzednim stuleciu odnaleziono u wybrzeży miasta Kirenia.

Oryginalny wrak przechowywany jest obecnie na zamku w Kirenii i możemy zobaczyć go w trakcie zwiedzania tego obiektu. Sama Kirenia po inwazji tureckiej znalazła się po okupowanej stronie wyspy. (więcej: Kyrenia: atrakcje, zamek, okolica. Co warto zobaczyć?)

Akwedukt

Kolejnym z nielicznych historycznych zabytków miasteczka jest akwedukt zbudowany w czasach Lusignanów (prawdopodobnie około XV stulecia). Jego głównym zadaniem było zaopatrywanie klasztoru oraz okolicy w świeżą wodę, która pochodziła z okolicznych wzgórz.

Mimo że niewiele wiadomo o historii samej konstrukcji, to badania archeologiczne dowiodły, że przy budowie niektórych odcinków akweduktu wykorzystano fragmenty istniejącej już wcześniej struktury pochodzącej z czasów rzymskich.

Pozostałości po akwedukcie zobaczycie za hotelem River Rock (współrzędne: 34.988651, 34.004507).

Plaża Nissi

Ayia Napa znana jest z krystalicznie czystej wody (o turkusowej barwie) oraz pięknych plaż, z których część uhonorowana została Błękitną Flagą.

Jedną z najpopularniejszych (i uznawaną czasem za najpiękniejszą na całej wyspie) jest leżąca kawałek na zachód od centrum miasteczka plaża Nissi. Na pewno nie będzie to odpowiednie miejsce dla osób preferujących ciszę i spokój, ale trudno odmówić jej uroku.

Bezpośrednio z plażą sąsiaduje wysepka Ayia Napa (gr. Νησί της Αγίας Νάπας), z której rozpościera się przyjemny widok na okolicę.

Park Rzeźby oraz Park Kaktusów

We wschodniej części miasteczka odnajdziemy dwie atrakcje, które pozwalają na ucieczkę od jego gęstej zabudowy.

Pierwszą z nich jest Park Rzeźby (Sculpture Park), stanowiący swoiste muzeum sztuki na świeżym powietrzu. Na całym obszarze ogrodu ustawiono nawet 200 rzeźb wykonanych przez ponad setkę artystów. Przez park przechodzi kilka ścieżek pieszych. Pamiętajmy tylko, że teren jest odsłonięty, więc w gorący dzień warto mieć ze sobą nakrycie głowy.

Z Parkiem Rzeźby sąsiaduje Park Kaktusów. Jak sama nazwa wskazuje wypełniony jest on sukulentami i innymi roślinami kaktusowatymi.

Wejście na teren obu parków jest darmowe. [stan na 2020]

Most Zakochanych, czyli malownicza formacja skalna na krańcach Ayia Napa

Kilka kroków od Parku Rzeźb odnajdziemy naturalny most skalny nazywany Mostem Zakochanych (gr. Γέφυρα των Ερωτευμένων), który jest jedną z ciekawszych formacji skalnych uformowanych w tej części wyspy.

W sieci możemy znaleźć nawet porównania do nieistniejącego już Lazurowego Okna na maltańskiej wyspie Gozo. Cypryjski odpowiednik jest co prawda o wiele mniejszy, ale posiada swój niezaprzeczalny urok, a dodatkowo duży wpływ na jego odbiór ma turkusowa barwa wody.

Plaża Makronissos oraz starożytna nekropolia

Za jedną z najpiękniejszych plaż Ayia Napa uchodzi Makronissos, którą na dwie części przedziela wbijający się w morze przylądek w kształcie młota.

Na tym niewielkim cyplu odnajdziemy mało znane stanowisko archeologiczne, gdzie na światło dzienne wydobyto fundamenty sanktuarium oraz 19 wykutych w skale grobowców datowanych na czasy hellenistyczne i rzymskie. Wszystkie z odnalezionych grobów mają ten sam kształt oraz formę. Do wnętrza grobowca wchodziło się prostokątnym wejściem, do którego prowadziły kamienne schody.

Ruiny nie należą co prawda do największych (zwłaszcza w porównaniu z grobowcami królewskimi w Pafos), ale mogą być nie lada gratką dla fanów starożytności.

Grobowce możemy zwiedzić za darmo. [stan na 2020 rok] Można nawet zajrzeć do ich wnętrz. Stanowisko archeologiczne oraz plaża Makronissos leżą około 6 km na zachód od centrum miasteczka.

Jaskinie morskie (Sea Caves) oraz park narodowy Cape Greco

Wybrzeże pomiędzy Ayia Napa a przylądkiem Cape Greco ma przede wszystkim formę wapiennych klifów. Nieustanne uderzenia fal wyrzeźbiły w nich niezwykle malownicze jaskinie oraz inne formacje skalne.

Jednym z lepszych miejsc do zobaczenia tego fenomenu jest niewielka zatoczka leżąca już na terenie parku narodowego Cape Greco. Znajdziecie ją na mapie wpisując współrzędne 34.968402, 34.054513 lub grecką nazwę Θαλασσινές Σπηλιές, Αγία Νάπα.

Jaskinie możemy zobaczyć z lądu, ale również od strony morza. W sezonie letnim z Ayia Napa organizowane są krótkie rejsy wzdłuż wybrzeża, które zazwyczaj mają w programie krótki przystanek w tej okolicy.