Poczdam - największe atrakcje, zwiedzanie, zabytki. Sprawdź co warto zobaczyć w Poczdamie.

Wielu turystów zmęczonych gwarnym i olbrzymim Berlinem nie zawsze zdaje sobie sprawę, że w najbliższej okolicy znajduje się miasto pełne bajkowych pałaców z tysiącletnią historią.

Przygotowując się do zwiedzania Berlina nie zapomnijmy o sąsiednim Poczdamie, który słynie ze wspaniałych kompleksów parkowo-pałacowych oraz innych zabytków.

Jak zwiedzać Poczdam?

Zwiedzanie Poczdamu wbrew pozorom nie jest prostą sprawą. Miasto nie jest może aż tak duże i do większości obiektów dojdziemy na własnych nogach, ale problemem może być odległość poszczególnych obiektów od siebie. I tak wprawdzie z głównego dworca do Sanssouci czeka nas nie więcej niż trzy kilometry spaceru, o tyle droga z Sanssouci do pałacu Babelsberg to już niemal pięć kilometrów!

Ile czasu poświęcić na zwiedzanie Poczdamu?

Biorąc to wszystko pod uwagę trzeba uczciwie przyznać, że raczej na pewno nie uda nam się zwiedzić wszystkiego w trakcie krótkiej wycieczki ze stolicy Niemiec. Z drugiej jednak strony jednodniowy wypad pozwoli nam na odwiedziny pałacu Sanssouci, spacer po centrum oraz zobaczenie większości parków oraz wzniesionych w nich pałaców od zewnątrz.

Na spokojne zwiedzenie najważniejszych atrakcji Poczdamu najlepiej zaplanować dwa lub trzy dni. W takim wypadku jeden dzień możemy poświęcić wyłącznie na kompleks Sanssouci i spacer po centrum, a kolejne na pozostałe ciekawe miejsca.

Co warto zobaczyć w Poczdamie? Największe atrakcje oraz zabytki

Pałac Sanssouci

Nie da się ukryć, że większość turystów przyjeżdża do Poczdamu właśnie ze względu na Pałac Sanssouci (niem. Schloss Sanssouci), który przez ponad 30 lat był ulubionym azylem Fryderyka Wielkiego - w tutejszych apartamentach mógł przebywać tylko on oraz zaproszeni przez niego goście.

Ten wzniesiony w stylu francuskim pałac nie imponuje może swoim rozmiarem - jest stosunkowo niski i posiada zaledwie tuzin komnat, ale zarówno pięknie rzeźbione elewacje (z telamonami w różnych pozach), jak i rokokowe apartamenty, zachwycają odwiedzających. Co warte podkreślenia, większość wnętrz zachowała się w oryginalnej XVIII-wiecznej formie.

Fryderyk Wielki po śmierci zgodnie ze swoim życzeniem spoczął obok swej ukochanej rezydencji - pochowano go w prostym grobie, który wielu nieświadomych turystów mija w pośpiechu. W okolicy rocznicy urodzin władcy jego grób pokryty jest... ziemniakami, które rozpropagował wśród tutejszych rolników.

Kompleks parkowy Sanssouci

Letnia rezydencja króla Prus przyciąga turystów z całego świata, ale otaczający ją rozległy park o tej samej nazwie kryje w sobie znacznie więcej ciekawych miejsc. Przez lata następni władcy wznosili tu kolejne budowle, nadając tym terenom niezwykłego charakteru. Aby zwiedzić je wszystkie możemy potrzebować nawet całego dnia!

Do największych atrakcji kompleksu Sanssouci należą:

• Nowy Pałac (niem. Neues Palais) - wspaniała barokowa rezydencja, która swoim rozmiarem znacznie przerasta Pałac Sanssouci. Budowla powstała jako pokaz politycznej siły Fryderyka Wielkiego, a jej wnętrza pełne są wspaniałych sal i komnat.
• Galeria Obrazów (niem. Bildergalerie) - niewielu turystów zdaje sobie sprawę, że na terenie parku znajduje się galeria sztuki z dziełami starych mistrzów. Do największych jej skarbów należy Niewierny Tomasz pędzla Caravaggio.
• Uniwersytet Poczdamski w barokowym gmachu stojącym naprzeciw Nowego Pałacu,
• łaźnie rzymskie (niem. Römische Bäder) projektu Karla Friedricha Schinkla,
• Nowa Oranżeria (niem. Neue Orangerie) - ostatni z obiektów wzniesionych na terenie parku z kilkoma skarbami w środku,
• Pałac Charlottenhof (niem. Schloss Charlottenhof) z pomieszczeniem gościnnym w formie namiotu,
• Historyczny młyn (niem. Historische Mühle von Sanssouci), na który możemy wejść i spojrzeć z góry na miasto,
• Pawilon chiński (niem. Chinesisches Teehaus), który zachwyca mnogością zdobień.

Wieża normańska i antyczne ruiny na wzgórzu Ruinenberg

Na górującym nad Sanssouci wzgórzu Ruinenberg (pol. Wzgórze Ruin) powstał rezerwuar na wodę, który miał dostarczać ją potem do parkowych fontann. Fryderyk Wielki zapragnął, żeby miejsce to pełniło także funkcje krajobrazowe i zlecił wzniesienie obok basenu kilku budynków-ruin w stylu antycznym, w tym: ścianę amfiteatru, rotundę oraz kolumnadę w porządku jońskim.

Historyczne centrum

Mimo wielu zniszczeń i przeobrażeń (także z czasów współczesnych) zachowało się tu trochę budynków z czasów świetności miasta. Najważniejsze i najbardziej imponujące zabytki historycznego centrum ujrzymy wokół Starego Rynku (Alter Markt). Wielbiciele architektury mieszczańskiej epoki baroku powinni przejść się ulicami Yorckstrasse i Kiezstrasse.

Kościół św. Mikołaja

Budowlą przyciągającą wzrok już z daleka jest z całą pewnością Nikolaikirche (Am Alten Markt), zbudowany w stylu klasycystycznym, poważnie uszkodzony podczas II wojny światowej - obecnie odbudowany. Jego architektem był jeden z najwybitniejszych przedstawicieli tego nurtu Karl Friedrich Schinkel. Architektura świątyni jest na tyle unikatowa, że próżno w Europie szukać drugiej takiej budowli.

Świątynia charakteryzuje się ogromną i pokrytą miedzą kopułą, która wraz z czterema smukłymi wieżami widoczna jest z wielu punktów widokowych w mieście.

Muzeum Barberini

Naprzeciwko kościoła św. Mikołaja odnajdziemy Muzeum Barberini, które mieści się w klasycystyczno-barokowym gmachu wzorowanym na jednym z rzymskich pałaców. Pierwotnie wzniesiono go jako rezydencję mieszkalną, ale współcześnie działa w nim galeria sztuki. Podstawę jej zbiorów tworzy prywatna kolekcja Hassa Plattnera, a jej największą ozdobę stanowią dzieła impresjonistów (ponad 40 prac Claude'a Moneta oraz więcej niż tuzin rzeźb Auguste'a Rodina).

Brama Brandenburska w Poczdamie oraz ulica Brandenburgerstrasse

Poczdam podobnie jak Berlin posiada Bramę Brandenburską - nieco bardziej przysadzistą, ale równie interesującą. Znajduje się ona przy Luisenplatz 5.

Od bramy odchodzi Brandenburgerstrasse (Ulica Brandenburska) - główny deptak handlowy w Poczdamie. Wzdłuż niej ciągną się rzędy sklepów oraz lokali gastronomicznych. Jeśli poszukujecie miejsca na kawę lub krótki odpoczynek to lepszym wyborem może być dzielnica holenderska, o której napisaliśmy kilka słów w dalszej części artykułu.

Nowy Ogród (Neuer Garten) oraz Pałac Marmurowy

Na północ od ścisłego centrum powstał park angielski stworzony przez następcę Fryderyka II Wielkiego - Fryderyka Wilhelma II Pruskiego. Także i na jego terenie znajduje się kilka ciekawych zabytków. Jego ozdobą jest klasycystyczny Pałac Marmurowy (Marmorpalais), obok którego wzniesiono kuchnię wzorowaną na antycznych ruinach.

Inne atrakcje na terenie ogrodu:

• gotycka biblioteka (w jej wnętrzu przez szybę wypatrzymy dwie egipskie rzeźby),
• Oranżeria (Orangerie Neuer Garten),
• piramida wykorzystywana jako... spiżarnia,
• Elefantenbaum - drzewiasta rzeźba słonia.

Pałac Cecilienhof

Na terenie Nowego Ogrodu leży jeszcze jedna słynna rezydencja - Pałac Cecilienhof. W jego murach odbywała się konferencja Wielkiej Trójki, podczas której ustalono powojenną granicę pomiędzy Polską a Niemcami. Piękny ogród rezydencji przylega do brzegu jeziora Święte (Heiliger See) oraz rzeki Hawela.

Pałac Cecilienhof powstał dopiero na początku XX wieku (jest to ostatnia rezydencja wzniesiona w Poczdamie przez członków rodu Hohenzollernów) i zdecydowanie wyróżnia się wśród innych opisywanych w naszym przewodniku obiektów. Jego projektant postawił na nietypowy dla regionu styl nawiązujący do angielskich dworków z epoki Tudorów (XVI wiek), który charakteryzuje się wszechobecnym drewnem - wykorzystywanym zarówno w elewacji jak i w wystroju wnętrz, oraz wieloma dziedzińcami. Nawet jeśli nie planujemy kupować biletu wstępu, to warto zobaczyć fasadę budowli.

Belweder na wzgórzu Pfingstberg

Belweder stanął na szczycie najwyższego z poczdamskich wzniesień, na wysokim na 76 metrów wzgórzu Pfingstberg. Należy on do budowli wzniesionych za panowania Fryderyka Wilhelma IV. Władca ten wręcz ubóstwiał architekturę Włoch, a do tego nie był jej biernym obserwatorem - do wszystkich zleconych przez siebie budowli przygotowywał wstępne szkice.

Sam Belweder nie jest typowym pałacem, a raczej monumentalnym punktem widokowym z pojedynczymi krytymi pomieszczeniami, który imitował styl renesansowych włoskich willi.

Ogród przy Belwederze skrywa w sobie jedną tajemnicę - niewielką świątynie Pomony (niem. Pomonatempel auf dem Pfingstberg) z 1801 roku, którą wzniesiono na zamówienie poprzedniego właściciela. Jej projektantem był wspominany już kilkukrotnie Karl Friedrich Schinkel i jest to pierwszy budynek zbudowany według jego projektu.

Park Babelsberg

Południowa część Poczdamu to przede wszystkim dzielnica Babelsberg. Jej ozdobą jest założony na wzgórzu park o tej samej nazwie, który również posiada swój pałac wpisany na listę UNESCO. Większość jednodniowych turystów nigdy tu nie dociera, a szkoda!

Pałac Babelsberg to rezydencja z dwoma charakterystycznymi wieżami wzniesiona przez cesarza Wilhelma I w stylu neogotyku angielskiego. Prace nad pałacem rozpoczął wspomniany wcześniej Schinkel lecz zmarł podczas budowy. Pałac kończyli Ludwig Presius i Johann Heinrich Strack, ale pewne poprawki dodała również księżna Augusta Sachsen-Weimar. Czasami organizowane są wycieczki po wnętrzu rezydencji, ale nawet bez wchodzenia do środka warto tu zawitać.

Co jeszcze czeka na nas w parku Babelsberg?

• Gotycki gmach sądu (Gerichtslaube) - Park Babelsberg skrywa w sobie nie lada gratkę dla wszystkich sympatyków architektury średniowiecza. Jest to Gerichtslaube, czyli historyczny gmach sądu, który został sprowadzony tu wprost z najstarszej części Berlina!
• Wieża Flatow (Flatowturm) wzorowana na średniowiecznej bramie wjazdowej do Frankfurtu (Eschenheimer Turm). Czasami jest ona udostępniana zwiedzającym i wtedy możemy wejść na taras widokowy utworzony nan jej szczycie.
• punkt widokowy przy wieży Flatow - kilka kroków od wieży znajdziemy natomiast darmowy punkt widokowy, oferujący panoramę historycznego centrum Poczdamu z kościołem św. Mikołaja na pierwszym planie,
• Dom Marynarza (Matrosenhaus),
• Kolumna Zwycięstwa (Siegessäule),
• Pompownia (Dampfmaschinenhaus).

Aleksandrowka

Najbardziej zaskakującym zakątkiem Poczdamu jest rosyjska kolonia Aleksandrowka (Russische Kolonie). Powstała ona w 1826 roku z inicjatywy króla Fryderyka Wilhelma III, który chciał w ten sposób upamiętnić swoją przyjaźń z carem Aleksandrem I.

W sumie powstało 13 zagród z wielkimi sadami, cerkiew św. Aleksandra Newskiego oraz dawna królewska herbaciarnia. Wszystkie one zostały rozmieszczone na planie krzyża świętego Andrzeja. W 12 pięknie zdobionych drewnianych domach wzorowanych na architekturze carskiej wsi zamieszkał chór żołnierzy rosyjskich, którzy od 1814 roku pełnili służbę w Prusach.

Zdecydowanie warto się tu wybrać i zobaczyć pięknie zdobione fasady. W jednym z budynków mieści się obecnie restauracja z kuchnią rosyjską, a w kolejnym muzeum poświęcone dziejom kolonii.

Dzielnica holenderska

Po przejściu przez neogotycką bramę Nauener Tor z połowy XVIII wieku wejdziemy na teren tzw. dzielnicy holenderskiej (Holländisches Viertel), której zabudowa była w oczywisty sposób inspirowana architekturą niderlandów.

Dla wielu to jednak nie niskie budynki wzniesione z cegły są magnesem, a działające tu popularne kawiarnie oraz restauracje, w którym możemy zjeść coś pysznego i delektować się lokalną atmosferą.

Most Glienicke, czyli most szpiegów

Łączący Berlin z Poczdamem Most Glienicke (niem. Glienicker Brücke) jest jednym z najbardziej charakterystycznych symboli zimnej wojny, jak nazywano czasy konfliktu pomiędzy Związkiem Radzieckim a Stanami Zjednoczonymi i NATO.

Most Szpiegów kilkukrotnie posłużył jako miejsce wymiany więzionych agentów pomiędzy obiema stronami. Podczas jednej z nich, która odbyła się 11 czerwca 1985 roku, za żelazną kurtynę powrócił Marian Zacharski. W 2015 roku na ekrany trafił film Most szpiegów z Tomem Hanksem, który nawiązuje do historii przeprawy.

Skąd najlepiej zobaczyć Most Szpiegów?

Naszym zdaniem najlepszy widok na Most Glienicke odnajdziemy nie przy samej budowli, ale na terenie oddalonego kawałek Parku Babelsberg.

Dodatkowo na trasie pomiędzy mostem a parkiem Babelsberg (idąc ścieżką rowerową po stronie berlińskiej) miniemy kilka tablic informacyjnych opisujących przebieg Muru Berlińskiego.

Atrakcje Poczdamu poza utartym szlakiem

Na listę UNESCO wpisano również pałac Sacrow, którego początki sięgają końca XVIII wieku. Fryderyk Wilhelm IV, który kupił i przebudował rezydencję, dodatkowo zażyczył sobie również, aby w pobliżu wybudowano świątynię. Powstał niezwykły Kościół Zbawiciela (Heilandskirche am Port von Sacrow) w stylu arkadowym, przywodzący na myśl skojarzenia z architekturą Włoch.

Kilka kroków za Mostem Glienicke, już w granicach administracyjnych Berlina, odnajdziemy Pałac Glienicke z ogrodami. Za jego projekt odpowiadał Karl Friedrich Schinkel, a do unikatowych elementów architektonicznych budowli należy fasada ozdobiona prawdziwymi antykami (m.in. fragmentami kolumn z rzymskiego Panteonu).

Pałac Glienicke należy raczej do tych atrakcji, które zainteresują przede wszystkim fanów tego okresu w historii architektury. Kilka słów napisaliśmy o nim w naszym tekście o pałacach Berlina i Poczdamu.

Również poza granicami miasta, na Wyspie Pawiej leży kolejna rezydencja królewska wpisana na listę UNESCO. To Schloss Pfaueninsel, wybudowany przez Fryderyka Wilhelma II dla swojej kochanki Wilhelminy Encke. Budowla wyróżnia się bajkową, białą fasadą.

Także na terenie Berlina obok stacji kolejowej Berlin Wannsee znajduje się budynek, w którym doszło słynnej i haniebnej konferencji niemieckich nazistów, podczas której zapadła decyzja o eksterminacji Żydów. Obecnie znajduje się tu muzeum z ekspozycją poświęconą tamtym wydarzeniom.

Poczdam - wskazówki i informacje praktyczne

Bilet sanssouci+ - sposób na tańsze zwiedzanie

Jeśli planujemy aktywne zwiedzanie Poczdamu warto rozważyć zakup biletu sanssouci+, który umożliwia w ciągu jednego dnia odwiedzenie wszystkich pałaców w Poczdamie zarządzanych przez organizację SPSG. Koszt wejściówki wynosi 19,00 € (88,75 zł). Kupując bilet sanssouci+ możemy od razu zarezerwować okno czasowej naszej wizyty w Pałacu Sanssouci.

Więcej informacji znajdziecie tutaj

Jak dojechać do Poczdamu?

Do Poczdamu bez większego problemu dojedziemy pociągiem z Berlina. Pamiętajmy jednak, że Poczdam leży w ostatniej strefie biletowej - jeśli chcemy tam dojechać z centrum Berlina powinniśmy kupić bilet na strefy ABC.

Optymalna stacja końcowa zależy przede wszystkim od naszego planu dnia. Większość turystów dojeżdża do dworca głównego (Potsdam Hauptbahnhof), ale chcąc rozpocząć zwiedzanie od Nowego Pałacu (czy ogólnie od Sanssouci) wygodniej nam będzie wysiąść na stacji Bhf Park Sanssouci.

Jeśli nasz dzień rozpoczynamy od Parku Babelsberg, to możemy dojechać pociągiem do stacji Bahnhof Babelsberg, a następnie przesiąść się w autobus, który dowiezie nas niemal pod samo wejście do pałacu.

Historia Poczdamu w pigułce

Etymologia nazwy miasta nie jest do końca jasna, ale wywodzi się ją od słowiańskiego określenia oznaczającego "bliskość". Możliwe więc, że była to osada założona w niewielkiej odległości od jakiegoś innego grodu. Według innej teorii pierwotna nazwa Poczdamu odwoływała się do rosnących tutaj licznych dębów.

Początkowo osada zamieszkiwana była przez plemiona germańskie, ale na skutek wędrówek ludów zajęty został przez Słowian. Szybko jednak przejęło go cesarstwo i z tego okresu pochodzi pierwsza wzmianka o mieście - cesarz Otton III w 993 roku przekazał osadę klasztorowi w Quedlinburgu. Niewielkie miasto nie odgrywało zbyt dużej roli w dziejach, dodatkowo poważne zniszczenia z czasów wojny trzydziestoletniej zahamowały jego rozwój. I kiedy wydawało się, że Poczdam już na zawsze pozostanie nic nieznaczącym miasteczkiem, w 1660 roku Fryderyk Wilhelm Wielki Elektor postanowił zbudować tu swoją siedzibę.

Wydany niedługo potem edykt poczdamski świadczy o tym, że miasto zaczynało odgrywać ważną rolę w Brandenburgii. Jednak prawdziwy boom czekał Poczdam w XVIII wieku. Wtedy to właśnie Fryderyk II Wielki postanowił zbudować tu swoją rezydencję "wolną od trosk" czyli Sanssouci. Kolejni władcy Prus stawiali w okolicy własne pałace lub tworzyli rezydencje dla swoich żon. W krótkim czasie jak grzyby pod deszczu wyrastały tu niewielkie dworki i bajkowe zamki. Wprawdzie stolicą Prus był Berlin, ale wiele istotnych spraw załatwiano właśnie w nieodległym Poczdamie. Również wiele istotnych wydarzeń XX wieku zaczynało się właśnie w tutejszych pałacach.

W 1914 roku cesarz Wilhelm II wypowiedział tu wojnę państwom Ententy, a w 1933 Hindenburg mianował Adolfa Hitlera kanclerzem Rzeszy. W czasie działań wojennych miasto zostało bardzo poważnie zniszczone przez alianckie bombardowania. Zajęte przez Armię Czerwoną trafiło do Radzieckiej Strefy Okupacyjnej. W poczdamskim pałacu Cecilienhof obradowała Wielka Trójka przypieczętowując porozumienia z konferencji jałtańskiej oraz wprowadzając szereg rozwiązań regulujących sytuację polityczną w tej części świata. Lata powojenne niezbyt przysłużyły się miastu, władze NRD starały się wznieść tu wiele budynków utrzymanych w duchu socrealizmu, dodatkowo zaniedbując odbudowę i konserwację "niewygodnych" zabytków. Dopiero w zjednoczonych Niemczech Poczdam zaczął odzyskiwać swój blask. W roku 1990 wiele tutejszych rezydencji zostało wpisanych na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO pod nazwą "Pałace i zespoły parkowe w Poczdamie i Berlinie" (wpis był dwukrotnie rozszerzany w późniejszych latach).