Bar i Stary Bar - atrakcje, zwiedzanie i informacje praktyczne

Bar to wszystko co najlepsze w Czarnogórze. Plaża, modny kurort i sięgająca setek lat wstecz historia. Znajdą tu coś dla siebie amatorzy plażowania i miłośnicy zabytków. Na pewno zawitają tu wszyscy ci, którzy szykują się na podróż szlakiem największych atrakcji Czarnogóry.

Bar - nazwa

Powszechnie przyjmuje się, że nazwa pochodzi od dawnej formy "Antivarium" lub "Antibarium", która oznaczała po prostu osadę położoną po przeciwnej stronie niż Bari. Istnieje jednak legenda wiążąca powstanie miasta z księżną Jeleną, która miała przez jakiś czas przebywać w pobliskiej jaskini. Oburzona kłamstwami mieszkańców okolicznych wsi księżna rzuciła na nich klątwę. Od słów władczyni nadano nazwę przyszłemu miastu (zachodzi tu nieprzetłumaczalna na język polski gra słów - serbskie "varanti" znaczy "oszukiwać"). Opowieść ta została spisana dopiero w XIX wieku i jest jedynie ludową legendą.

Bar - historia

Najstarsze znaleziska archeologiczne wskazują, że Bar był zamieszkany już w epoce neolitu. Prawdopodobnie Rzymianie wybudowali w tym miejscu umocnioną twierdzę. W średniowieczu istniała tu katolicka diecezja zależna bezpośrednio od Rzymu. W 1042 roku w okolicy miasta doszło do bitwy pomiędzy wojskami Bizancjum, a wojownikami księcia Stefana Dobrosława. Dzięki szeroko zakrojonej akcji dezinformacyjnej (ukryte w górach oddziały dęły w trąby, a mieszkańcy Baru rozpuszczali fałszywe plotki o olbrzymiej armii Stefana) udało się zmusić Greków do ucieczki, a podczas ich odwrotu zadać im ciężkie straty. Odniesione zwycięstwo dało początek słowiańskiemu państwu Zety.

W XI wieku Bar został wyniesiony do rangi katolickiej archidiecezji. Wiązało się to z silną latynizacją tutejszej arystokracji i inteligencji (przy równoczesnym funkcjonowaniu języków słowiańskich). Prawdopodobnie w średniowieczu zaczął wykształcać się funkcjonujący do dziś podział na Stary i Nowy Bar. Ufortyfikowane miasto znajdowało się bowiem pięć kilometrów od brzegu, a kontakt z resztą świata utrzymywało dzięki portowi o nazwie Pristan (dopiero na początku XX wieku port otrzymał nazwę Nowy Bar). W kolejnych wiekach miasto często zmieniało przynależność państwową (księstwo Zety, Bizancjum, Wenecja). Cały czas jednak mieszkańcom przysługiwała pewna autonomia (miastem rządziła Wielka Rada, bito własną monetę, a zwierzchnik nosił tytuł księcia).

Nawet gdy Wenecja utraciła władzę nad miastem na rzecz Turcji Bar zachował niektóre przywileje. Muzułmanie traktowali starą część osady jako ważną twierdzę w swoim systemie obronnym. W czasie wojny z Czarnogórą w latach 1876-1878 Bar został zaatakowany przez wojska późniejszego króla Mikołaja. Mimo wsparcia artyleryjskiego i operującej na morzu floty Turcy poddali się po niecałym miesiącu oblężenia. Czarnogórcy szybko rozpoczęli rozbudowę miasta przenosząc jednak większość instytucji do Nowego Baru. Dawnemu portowi wydatnie pomogło utworzenie połączenia kolejowego z Podgoricą.

Zniszczenia przyniosła I wojna światowa i bombardowanie portu przez flotę austriacką. Po zakończeniu II wojny światowej komunistyczni partyzanci wymordowali tutaj większość przedstawicieli mniejszości albańskiej. Historycy szacują liczbę ofiar od 400 do 1500 ludzi. W 1979 roku trzęsienie ziemi obróciło w perzynę wiele zabytkowych budowli Starego Baru.

Dziś jest to ważny punkt na turystycznej mapie kraju - z każdym rokiem coraz więcej zwiedzających przyjeżdża aby zobaczyć zabytkowe ruiny.

Zwiedzanie Baru (i Starego Baru)

Wybierając się na wycieczkę do Baru musimy zdawać sobie sprawę, że poszczególne zabytki są od siebie dość oddalone. Nowe miasto i port leżą nad samym brzegiem morza zaś ruiny dawnej twierdzy (Тврђава Стари Бар) znajdują się ok. 5 kilometrów od morskiego brzegu. Właśnie dlatego na zobaczenie wszystkich najważniejszych miejsc powinniśmy zarezerwować sobie kilka godzin.

Co warto zobaczyć w Barze?

Pałac króla Mikołaja (Dvorac Kralja Nikole)

(Dvorski Trg)

Dumą Nowego Baru jest dawna siedziba jedynego koronowanego władcy Czarnogóry. Architektem założenia był chorwacki budowniczy Josip Slade. Pałac był letnią siedzibą monarchy, a potem został przekazany w prezencie ślubnym księżniczce Zorce. Dawniej rodzina królewska posiadała własną przystań przy której cumowały kolekcjonowane przez króla Mikołaja jachty. Dziś w odremontowanych wnętrzach działa muzeum miejskie.

Sobór św. Jana Włodzimierza (Саборни храм Светог Јована Владимира)

Największa cerkiew w całym kraju (przewyższa sobór w Podgoricy o kilka metrów) poświęcona jest lokalnemu księciu zamordowanemu w XI wieku przez Bułgarów. Przez wiele lat komunistyczne władze odmawiały zgody na budowę świątyni w Nowym Barze. Prace rozpoczęto dopiero w 2006 roku i zakończono w 2016. Warto wejść do środka i zwrócić uwagę na pokrywające sufit freski. W miejscu, w którym artysta przedstawił piekło realistyczny styl ustępuje długim pociągnięciom pędzla.

Twierdza Stary Bar

Ruiny średniowiecznego miasta to prawdziwa plątanina alejek i dróg pomiędzy liczącymi sobie po kilkaset lat budowlami. Jeszcze w latach 90. całość była zupełnie dzika, turyści mogli błądzić pośród zrujnowanych zabytków. Od kilkunastu lat trwają tu szeroko zakrojone prace rekonstrukcyjne, z roku na rok dawny urok odzyskują kolejne budynki, choć jednocześnie całość traci nieco na tajemniczości. Nadal jednak twierdza pozostaje jednym z najbardziej klimatycznych zabytków Czarnogóry.

Do środka dostaniemy się przez potężną bramę, punkt sprzedaży biletów znajduje się już na terenie ruin. Najważniejsze obiekty jakie zobaczymy to:

• Carinarnica - Pochodzący z XV wieku budynek został odrestaurowany jako jeden z pierwszych. Dawniej przebywał tu poborca podatkowy, dziś wewnątrz możemy zobaczyć historyczne zdjęcia Baru.

• Łaźnia turecka - Wybudowana po przejęciu miasta przez Turków (prawdopodobnie na początku XVIII wieku) obecnie odremontowana. Jak na razie jej wnętrza pozostają puste chociaż istnieją plany zorganizowania tu niewielkiej galerii.

• Zamek biskupi - Dawna siedziba katolickiego biskupa później przekształcona w obronną cytadelę to jedna z najbardziej efektownych pozostałości dawnego miasta. Możemy wejść na koronę murów i stamtąd podziwiać Stary Bar lub poprzestać na punkcie widokowym na okoliczne góry. W centralnej części obronnego założenia umieszczono tablicę upamiętniającą zamordowanie przez Włochów partyzantów Narodowej Armii Wyzwolenia Jugosławii. Torturowani mężczyźni zostali wrzuceni do zamkowej studni.

• Klasztor franciszkanów - Założony w XIII wieku, następnie zamieniony przez Turków na meczet. Największe zniszczenia przyniosła eksplozja prochu w roku 1912. Warto dobrze przypatrzeć się zachowanym murom - tu i ówdzie dostrzeżemy blaknące na słońcu resztki malowideł.

• Akwedukt - Powstał stosunkowo późno bo już podczas rządów tureckich. Dzięki tej budowli do twierdzy dostarczano wodę z odległego o trzy kilometry źródła Rumija. Niestety całość nie przetrwała niszczycielskiego trzęsienia ziemi z 1979 roku. To co możemy dziś obejrzeć jest efektem prac rekonstrukcyjnych. To jedyny akwedukt na terenie całej Czarnogóry. Ponoć nadal może spełniać swoja dawną funkcję.

• Wieża Zegarowa - Wzniesiona w XIX wieku obecnie uznawana za symbol Baru.Twierdza udostępniana jest turystom w godzinach od 8 do 20, bilety wstępu kosztują 2€ (normalny) i 1€ (ulgowy). [stan na 2018 rok]

Meczet Omerbašićaa

Pochodzi z XVII wieku, zbudowany prawdopodobnie dla jednego z tureckich dostojników. W późniejszych latach obok świątyni wzniesiono dom imama.

Katedra katolicka Niepokalanego Poczęcia NMP (Katedrala Bezgrešnog Začeća)

Około 800 metrów na wzgórzu nad ruinami Starego Baru znajduje się katolicka katedra. Obecny kościół powstał w połowie XIX wieku.

Stara maslina

Rosnące na terenie miasta drzewo oliwne (po serbsku "maslina") to prawdopodobnie najstarsza roślina tego gatunku w Europie. Jej wiek szacowany jest na 2240 lat. Ponoć w dawnych czasach pod drzewem pertraktowały zwaśnione rody. Roślina płonęła dwukrotnie, ale za każdym razem wypuszczała nowe pędy. Wstęp pod drzewo jest płatny (1€ (bilet normalny), 0,50€ ( bilet ulgowy)), a obok znajduje się niewielki sklepik z pamiątkami i wyrobami pochodzącymi z oliwy. Lokalizacja drzewa: 42°04'51.3"N 19°07'46.2"E

Bar - wskazówki i informacje praktyczne

• Główna plaża miasta zaczyna się na wysokości pałacu królewskiego i ciągnie przez około 1,5 kilometra na północ. Podobnie jak większość plaż czarnogórskich, także i ta składa się w większości z kamieni.

• Do Baru możemy dojechać z wielu czarnogórskich miast (autobusy dalekiego zasięgu). Co więcej z miasta wyruszają pociągi, które jadą przez Podgoricę aż do Belgradu. Czas takiej podróży to mniej więcej jedna godzina.

• Uwaga! Wybierając się do Baru musimy pamiętać, że obszar średniowiecznego miasta i współczesnego kurortu dzieli odległość kilku kilometrów. Oczywiście w sezonie turystycznym nie będziemy mieli problemu z dotarciem do twierdzy. Z dworca autobusowego do ruin kursują regularnie busy.

• Końcówka drogi prowadzącej do twierdzy jest wprost usiana sklepami z pamiątkami i restauracjami. Mimo turystycznego charakteru okolicy ceny nie są tu zbyt wysokie. Warto jednak porównać menu kilku knajpek zanim zdecydujemy się skorzystać z jakiejś oferty.

• Rosnąca popularność Czarnogóry sprawia, że każdego roku coraz więcej mieszkańców decyduje się wynająć pokoje turystom. Z reguły oferowane przez nich ceny są niższe, ale decydując się na to rozwiązanie nieco ryzykujemy. Najczęściej bowiem taki obiekt nie posiada zbyt wielu opinii pozostawionych przez innych turystów. Warto mieć to na uwadze szukając noclegu w Barze. Najwięcej prywatnych pokoi do wynajęcia znajduje się na terenie dzielnicy Šušanj (bliskość plaży miejskiej).

Bar i Stary Bar - gdzie spać?

Mimo tego, że większość przyjezdnych nocuje w pobliskim kurorcie Sutomore to również do Baru przybywa wielu zwiedzających. Oferta noclegowa jest z roku na rok coraz szersza i bardziej zróżnicowana.

Jeśli chcemy zatrzymać się obok średniowiecznych ruin można wybrać polecany KULA Boutique Hotel (Starobarska Carsija, tuż obok Starego Baru, około 5 kilometrów do plaży, pokoje z prywatnymi łazienkami, śniadanie wliczone w cenę).

W pobliżu plaży funkcjonuje wiele prywatnych apartamentów spośród, których możemy się zdecydować chociażby na Apartments Stevo Nikočević (dzielnica Šušanj, pokoje z łazienkami, ok. 250 metrów do plaży, do centrum Baru ok. 1,5 kilometra).

Jeżeli zależy nam na noclegu w hotelu możemy wybrać położony w centrum trzygwiazdkowy Hotel Pharos (Topolica III, prywatne łazienki, śniadanie w cenie, kilkaset metrów do plaży miejskiej).

Bar - okolice

Miasto jest dobrym punktem do poznania reszty kraju ze względu na swoje położenie jak i dobre skomunikowanie z innymi regionami. Jadąc wzdłuż wybrzeża możemy zatrzymać się w zabytkowym Petrovac na Moru (resztki weneckiego fortu). Nieco dalej leży **Budva i wyspa sv. Stefan, które kusi licznymi ofertami rejsów.

Ciekawostki o Barze

• Rocznica bitwy pod Barem z 1042 roku (7 października) jest Dniem Wojska Czarnogórskiego.
• W lipcu 1904 roku odbył się tu eksperyment Guglielmo Marconiego, który z włoskiego Bari nadal sygnał radiowy jaki odebrała odpowiednio rozbudowana radiostacja w Barze.
• Mówi się, że dawniej tutejszy mężczyzna nie mógł wziąć ślubu dopóki nie zasadził 20 drzew oliwnych.