Muzea Watykańskie - zwiedzanie, bilety, kolekcja

Muzea Watykańskie (wł. Musei Vaticani) to jedna z największych i najcenniejszych kolekcji dzieł sztuki na świecie. W ich skład wchodzą eksponaty gromadzone na przestrzeni wieków przez kolejnych papieży. Zbiory, wystawiane w kilku połączonych ze sobą budynkach z różnych okresów, zostały podzielone na oddzielne muzea oraz wystawy.

Oprócz sal z dziełami sztuki, w skład kompleksu Muzeów Watykańskich wchodzi również Pałac Apostolski z Kaplicą Sykstyńską, historycznymi apartamentami papieży oraz pokojamo reprezentacyjnymi. Muzea Watykańskie z Pałacem Watykańskim połączone są długimi galeriami, które wykorzystywane są również jako pomieszczenia wystawowe.

Dotychczas mieliśmy okazję odwiedzić Muzea Watykańskie trzykrotnie, za każdym razem odnajdując w nich nowe, wspaniałe dzieła sztuki. Na podstawie tych doświadczeń stworzyliśmy rozbudowany przewodnik, który podzieliliśmy na trzy sekcje. Pierwsza z nich dostarcza informacji na temat biletów i zasad zwiedzania. Druga sekcja poświęcona jest opisowi kolekcji oraz najważniejszych eksponatów. Na samym końcu znajdziecie garść wskazówek praktycznych, które mogą okazać się pomocne podczas planowania wizyty.

Muzea Watykańskie - bilety w 2025 roku

Bilety można nabyć bezpośrednio w kasie muzeum, wyłącznie na ten sam dzień, lub online na oficjalnej stronie. My zawsze rekomendujemy zakup online, ponieważ pozwala on na rezerwację godziny wizyty oraz ominięcie kolejek do kas, ale niestety wiąże się z dodatkową opłatą rezerwacyjną w wysokości aż 5€, która doliczana jest do każdego biletu.

Ceny biletów w 2025 roku:

• Bilet normalny kupowany w kasie - 20€.
• Bilet normalny kupowany online - 25€.
• Uczniowie oraz studenci do 25. roku życia (posiadający ważną legitymację) mogą skorzystać z ulgi i zapłacić 8€.
• Dla dzieci poniżej 6. roku życia wstęp jest darmowy.
• Bezpłatny wstęp obowiązuje również osoby posiadające legitymację osoby niepełnosprawnej z potwierdzoną niepełnością powyżej 67%. Ponieważ jednak w Polsce nie obowiązuje taka kategoryzacja, powinniśmy pokazać zwykłą polską legitymację - wielu naszych czytelników dawało nam znać, że nie było z tym problemu. W przypadku osób, które wymagają stałej opieki, darmowy wstęp dotyczy również osoby towarzyszącej. Bilety dla osób z niepełnosprawnościami nie są możliwe do rezerwacji online - zakupimy je na miejscu, po okazaniu dokumentu, ale z pominięciem kolejki.

Kupując bilet online, podajemy imię i nazwisko, które mogą zostać sprawdzone przy wejściu. Bilet otrzymamy w formie elektronicznej - wystarczy pokazać go na wejściu na telefonie lub wydruku.

Aktualne ceny biletów możemy sprawdzić na oficjalnej stronie.

Istnieje tylko jedna możliwość wcześniejszego wyjścia z Muzeów Watykańskich, a mianowicie przejście dla grup z Kaplicy Sykstyńskiej bezpośrednio do Bazyliki św. Piotra. To wejście jest jednak dobrze oznakowane (z wyraźnym zakazem przejścia) i nie da się z niego skorzystać nieświadomie.

Według nas najlepszą strategią jest omijanie naganiaczy i unikanie zbędnej dyskusji.

Czy warto zakupić bilet online do Muzeów Watykańskich?

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Naszym zdaniem w sezonie zimowym (z wyjątkiem okresów okołoświątecznych), można spokojnie stanąć w kolejce. Warto jednak unikać godzin szczytu i nie przychodzić bezpośrednio po otwarciu (a np. godzinę później), aby ominąć największe grupy. Ponadto, bilety czasem wracają do sprzedaży na stronie internetowej - kilka razy, choć głównie poza sezonem, widzieliśmy bilety pojawiające się na stronie nawet dzień przed wizytą. Nigdy nie mamy jednak gwarancji, że tak się stanie.

W sezonie letnim sytuacja jest inna. Kolejki potrafią być długie, zwłaszcza przed południem. Z naszych obserwacji możemy wyciągnąć wnioski, że po godzinie 12:00 tłum zdecydowanie maleje, ale w każdy dzień może to wyglądać inaczej. Jeśli chcecie uniknąć ryzyka oczekiwania w długiej kolejce pod prażącym słońcem, zakup biletu online może okazać się rozsądnym wyborem.

Zwiedzanie Muzeów Watykańskich

Planując odwiedziny Muzeów Watykańskich, powinniście pamiętać, że liczba sal oraz ilość eksponatów potrafią zakręcić w głowie - i nawet spędzając w środku cały dzień, nie będziecie w stanie zapoznać się z całą kolekcją w stopniu zadowalającym. Na wystawach znajduje się nawet 20 000 eksponatów, a placówka w swoich zbiorach posiada trzy razy więcej obiektów!

Przed wyruszeniem na zwiedzanie Muzeów Watykańskich warto zdać sobie również sprawę z dwóch istotnych kwestii:

• Jest to jedno z największych muzeów świata, na które składa się kilkadziesiąt sal.
• Należy również do grona najczęściej odwiedzanych muzeów na świecie, do którego rokrocznie przybywają miliony turystów.

Szczególnie w sezonie letnim powinniście się więc przygotować na obecność tłumów innych turystów. Naszym zdaniem nie warto planować szybkiego zwiedzania - korytarze i sale ciągną się kilometrami, a w pośpiechu nie nacieszymy się kolekcją. Jeśli planujecie połączyć zwiedzanie Muzeów Watykańskich z wizytą w Bazylice św. Piotra, warto zacząć od wizyty w świątyni i odwiedzić ją wcześnie rano (pamiętajcie jednak, że rano, czyli po godzinie 7:00, możecie nie zostać wpuszczeni do Grot Watykańskich). Następnie można udać się do muzeum.

Darmowe wejście do Muzeów Watykańskich

W każdą ostatnią niedzielę miesiąca, o ile nie przypada ona na dzień zamknięcia muzeów, wejście jest darmowe. Należy jednak pamiętać, że kolejki, zwłaszcza w miesiącach najintensywniej obleganych przez turystów, bywają ekstremalnie długie.

Jeśli przyjechaliście do Rzymu na krótko, możecie po fakcie żałować cennego czasu spędzonego w kolejce, który moglibyście poświęcić na spacery po urokliwych zakątkach Wiecznego Miasta lub odwiedzenie innych atrakcji Rzymu.

Dojazd i wejście do Muzeów Watykańskich

Wejście do Muzeów Watykańskich usytuowane jest w północnej części murów watykańskich (współrzędne geograficzne: 41.906750, 12.453576). Do środka prowadzi monumentalna brama zbudowana w 1930 roku, która oddalona jest o około kilometr od Placu św. Piotra.

Jeśli chcielibyśmy przyjechać metrem, możemy wysiąść na jednej ze stacji linii czerwonej: Ottaviano lub Cipro. Stamtąd pozostanie nam do przejścia nieco ponad 500 metrów.

Więcej informacji o poruszaniu się po Rzymie znajdziecie w naszym artykule Komunikacja miejska w Rzymie.

Ile czasu poświęcić na zwiedzanie Muzeów Watykańskich?

Jeśli zamierzacie przejść trasę krótszą, ograniczając się do drogi do Kaplicy Sykstyńskiej i obserwacji wystaw w korytarzach, wizyta może zająć Wam zaledwie godzinę. Z drugiej strony, czy warto kupować drogi bilet i ominąć większość tak wspaniałych zbiorów?

Niektórzy odwiedzający, zwłaszcza uczestnicy wycieczek, przechodzą przez większość wystaw w ciągu dwóch godzin. Według nas jednak, rozsądne minimum na zwiedzenie całego kompleksu to przynajmniej trzy do czterech godzin. Nie zapominajmy, że Muzea Watykańskie należą do największych placówek kulturalnych na świecie, a na miejscu możemy spędzić nawet cały dzień.

Muzea Watykańskie - dni i godziny otwarcia w 2025 roku

Muzea Watykańskie są czynne od poniedziałku do soboty, od 8:00 rano do 20:00 wieczorem. Ostatnie wejście możliwe jest na dwie godziny przed godziną zamknięcia.

W ostatnią niedzielę miesiąca, która jest dniem darmowego wstępu, obowiązują skrócone godziny otwarcia - od 9:00 do 14:00 (ostatnie wejście o 12:30).

Muzea są zamknięte przez kilka dni w roku, w tym w pierwszy i drugi dzień świąt Bożego Narodzenia, 6 stycznia, 1 kwietnia, 1 maja, 29 czerwca 14 i 15 sierpnia oraz 1 listopada. W roku 2025 muzea będą zamknięte przez kilka dodatkowych dni, które sprawdzicie na oficjalnej rozpisce.

Aktualne godziny otwarcia zawsze możecie sprawdzić na oficjalnej stronie.

Może się też zdarzyć, że podczas Waszej wizyty niektóre z sal czy apartamentów będą zamknięte lub niedostępne dla turystów.

Muzea Watykańskie - kolekcje i najważniejsze dzieła sztuki

Muzea Watykańskie składają się z kilku samodzielnych muzeów i wystaw, tworząc razem jeden rozległy kompleks. Poniżej znajdziecie zwięzły przewodnik po watykańskich zbiorach, który ma na celu ułatwienie planowania wizyty. Skoncentrowaliśmy się na najistotniejszych kolekcjach i dziełach sztuki, doskonale zdając sobie sprawę, że opisaliśmy zaledwie mały wycinek całości. Dążyliśmy jednak do tego, aby nasze opisy podążały za kolejnością zwiedzania, ale nie zawsze udało nam się to idealnie (zwłaszcza że każdy zwiedzający może obrać nieco inną trasę!).

Pinakoteka (wł. Pinacoteca)

Zwiedzanie Muzeów Watykańskich rozpoczynamy od Pinakoteki. Watykańska Galeria Obrazów może poszczycić się kolekcją blisko 500 dzieł największych mistrzów, datujących się od średniowiecza (mniej więcej od XII stulecia) aż po XIX wiek, prezentowanych w 18 salach. Wśród przedstawionych artystów znajdują się takie sławy jak: Caravaggio, Giotto, Fra Angelico, Leonardo da Vinci, Michał Anioł czy Rafael. Należy jednak pamiętać, że są to głównie prace o motywach religijnych, takie jak tryptyki czy obrazy, które wcześniej zdobiły ołtarze.

Niektóre z dzieł, na które warto zwrócić uwagę:

• Tryptyk Stefaneschi autorstwa Giotto z początku XIV wieku (sala II).
• Cztery prace Rafaela w sali VIII, w tym słynna Transfiguracja (Przemienienie Pańskie), którą dokończył uczeń mistrza Giulio Romano.
• Obraz przedstawiający św. Hieronima ze Strydonu na pustyni autorstwa Leonarda da Vinci (sala IX); obok świętego leży lew, który z powodu stanu dzieła nie wygląda zbyt realistycznie.
• Ukrzyżowanie św. Piotra pędzla Gudio Reni, realistyczne Złożenie Chrystusa do grobu autorstwa Caravaggio oraz Ostatnia Komunia św. Hieronima autorstwa barokowego mistrza Domenichino (sala XII).
• Obraz olejny pt. Adam i Ewa w ogrodzie Eden pędzla Petera Wenzela, który wyróżnia się realizmem fauny i floty (sala XVI).

W sali XVII odkryjemy zupełnie inną kategorię eksponatów. Znajdują się tam wstępne prace z gipsu i gliny autorstwa Gian Lorenzo Berniniego. Rzeźbiarz stworzył je podczas przygotowań do realizacji dwóch swoich projektów w Bazylice św. Piotra: ołtarza w Kaplicy Najświętszego Sakramentu (wł. Altare del Santissimo Sacramento) oraz tzw. Krzesła św. Piotra, które mieści się w apsydzie.

W sali XVIII zobaczymy z kolei różne ikony z okresu od XV do XIX wieku.

Dziedziniec szyszki (wł. Cortile della Pigna)

Do najbardziej znanych obszarów kompleksu Muzeów Watykańskich zaliczyć można Dziedziniec szyszki (wł. Cortile della Pigna), który swoją nazwę zawdzięcza monumentalnej rzeźbie szyszki z brązu, zdobiącej fontannę umieszczoną w niszy. Tę imponującą rzeźbę odnaleziono w okolicach Panteonu, a niektóre hipotezy sugerują, że mogła ona zdobić wierzchołek tej antycznej budowli.

Centralnym punktem placu jest olbrzymia instalacja zatytułowana Sfera w Sferze (wł. Sfera con sfera), znana również jako Wielka Kula lub Złota Kula. Autorem dzieła jest włoski rzeźbiarz Arnaldo Pomodoro, który stworzył je w 1990 roku.

Muzeum Pio-Clementino (wł. Museo Pio-Clementino)

Muzeum Pio-Clementino, mieszczące się w dawnym Pałacu Belwederskim, skupia się na antycznych znaleziskach, takich jak rzeźby, popiersia czy mozaiki. Posiada jedną z najbardziej imponujących kolekcji antyków na świecie, co sprawia, że jest to nasza ulubiona część Muzeów Watykańskich. Moglibyśmy spędzić tam cały dzień, zwłaszcza że starożytność to okres, który uwielbiamy! Poświęciliśmy nawet jej kolekcji osobny artykuł, który znajdziecie tutaj: Muzeum Pio-Clementino - sale i najważniejsze eksponaty.

W tym miejscu przedstawimy Wam największe skarby kolekcji, które należą do najważniejszych dzieł sztuki starożytnej na świecie.

Grupa Lakoona

Nasze ulubiona grupa rzeźbiarska stoi na oktagonalnym dziedzińcu. Przedstawia ona tragiczną historię kapłana Laokoona oraz jego dwóch synów, którzy zostali uśmierceni przez morskie węże. Laokoon, który ostrzegał Trojan przed wprowadzeniem do miasta drewnianego konia, został zaatakowany przez dwa wypełzające z wody węże podczas składania ofiary Posejdonowi. Trojanie odebrali to jako słuszny gniew bogów, sprowokowany protestami przed przyjęciem skierowanego do nich daru. Jednakże prawdziwe świętokradztwo Laokoona polegało na złamaniu obietnicy czystości i celibatu złożonej wcześniej Apollinowi.

Apollo Belwederski

Innym wyjątkowym eksponatem w tej samej sali, który zasługuje na uwagę, jest ponad dwumetrowa marmurowa rzeźba przedstawiająca Apollina Belwederskiego. Ta majestatyczna postać, wyrazista w formie i bogata w detale, stanowi kolejny dowód na mistrzostwo i finezję starożytnej sztuki rzeźbiarskiej.

Apollo Belwederski stał się jednym z symboli neoklasycyzmu, a jego idealne proporcje były wzorem dla wielu artystów.

Tors Belwederski

Centralne miejsce w Sali Muz zajmuje Tors Belwederski (wł. Belvedere Torso), wykuty przez Apolloniosa z Aten w I wieku p.n.e. Dzieło to inspirowało samego Michała Anioła, który potrafił studiować je całymi godzinami.

Muzeum Egipskie (wł. Museo Gregoriano Egiziano)

Muzeum Egipskie zostało ufundowane w 1839 roku przez papieża Grzegorza XVI. W dziewięciu salach zgromadzono znaleziska pochodzące z antycznego Egiptu oraz rzymskie prace, które naśladują styl egipski. Rzymianie, po podbiciu lub przejęciu kontroli nad danym regionem, chętnie czerpali z jego dorobku kulturowego, co dotyczyło zarówno Grecji, jak i Egiptu.

Jaskrawym przykładem fascynacji Rzymian starożytnym Egiptem jest Piramida Cestiusza, zlokalizowana w południowej części historycznego Rzymu. Jako ciekawostkę warto dodać, że nieopodal Bazyliki św. Piotra znajdowała się jeszcze większa piramida (znana jako Meta Romuli), niestety zniszczona przez papieża Aleksandra VI pod koniec XV wieku podczas przebudowy ulic prowadzących na Watykan.

W kolekcji watykańskiej znajdziemy różnorodne egipskie artefakty, takie jak sarkofagi, mumie, znaleziska grobowe, rzeźby czy przedmioty związane z Aleksandrią, miastem zarządzanym niegdyś przez Greków.

Muzeum Etrusco (wł. Museo Gregoriano Etrusco)

Kolejną inicjatywą papieża Grzegorza XVI było ufundowanie Muzeum Etruskiego, powstałego dwa lata przed Muzeum Egipskim. Kolekcja tego muzeum obejmuje między innymi wyroby z brązu i terakoty, rzeźby oraz bogaty zbiór biżuterii odnalezionej w grobowcach etruskich i rzymskich. Jeśli chcielibyście dowiedzieć się więcej o cywilizacji etruskiej, warto wybrać się do Narodowego Muzeum Etruskiego.

Galeria Gobelinów (wł. Galleria degli Arazzi)

Galeria Gobelinów zawiera dzieła wykonane w różnych okresach, głównie w XVI i XVII wieku, a także pojedyncze prace z XV, takie jak Zabójstwo Juliusza Cezara, uszyte w manufakturze we Flandrii.

Gobeliny z XVI wieku zostały wyprodukowane w Brukseli, na podstawie szkiców Rafaela i jego uczniów. Przedstawiają one sceny ewangeliczne, takie jak Rzeź niewiniątek według św. Mateusza czy Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Początkowo zdobiły one Kaplicę Sykstyńską, jednak w 1838 roku zostały przeniesione na obecne miejsce.

Gobeliny z XVII wieku skoncentrowane są na scenach z życia papieża Urbana VIII (Maffeo Barberini) i wyprodukowane zostały w Rzymie, w manufakturze Barberinich, należącej do bratanka głowy kościoła. Obrazują one zarówno wydarzenia przed objęciem urzędu papieża, jak zakończenie studiów czy wybór na kardynała, jak i późniejsze, takie jak konsekracja Bazyliki św. Piotra, która odbyła się 18 listopada 1626 roku.

Galeria Map Geograficznych (wł. Galleria delle Carte Geografiche)

Galeria Map Geograficznych to korytarz o długości ponad 100 metrów, w którym zawieszono kolekcję 40 map przedstawiających tereny Państwa Papieskiego. Ich twórcą jest zakonnik Ignazio Danti, który stworzył je w latach 1580-1583 na zamówienie papieża Grzegorza XIII. Mimo imponujących rozmiarów, korytarz jest dość wąski, warto więc poczekać na opuszczenie go przez wycieczki, aby móc dokładniej przyjrzeć się mapom wiszącym na ścianach.

Mapy rozmieszczone są zgodnie z porządkiem geograficznym - po jednej stronie umieszczone są regiony położone wzdłuż Morza Liguryjskiego i Morza Tyrreńskiego, po drugiej zaś te, które znajdują się bliżej Adriatyku.

Kaplica Sykstyńska

Wielu turystów wybiera się do Muzeów Watykańskich tylko w jednym celu: aby ujrzeć słynną Kaplicę Sykstyńską, ozdobioną malowidłami Michała Anioła oraz innych wybitnych mistrzów. To w tym miejscu, po śmierci lub ustąpieniu papieża, organizowane jest konklawe, zgromadzenie mające na celu wyłonienie nowego przywódcy Kościoła. Kaplica została zbudowana między 1475 a 1483 rokiem podczas pontyfikatu Sykstusa IV. Jej nazwa pochodzi właśnie od imienia tego papieża, co warto zapamiętać. Zdarzyło nam się dawniej usłyszeć, jak jedna z dziennikarek telewizji informacyjnej uparcie nazywała słynną kaplicę kaplicą sekstyńską...

Początkowo kaplica nie posiadała zdobionego sklepienia, a jej sufit pokrywał motyw gwiaździstego nieba, znany z niektórych rzymskich kościołów (na przykład z Bazyliki Santa Maria Sopra Minerva przy Panteonie, gdzie znajduje się także rzeźba przedstawiająca Jezusa z Krzyżem dłuta Michała Anioła). Za dekoracje dwóch bocznych ścian Kaplicy Sykstyńskiej odpowiadali znani renesansowi artyści sprowadzeni z Florencji, w tym Sandro Botticelli czy Domenico Ghirlandaio.

Michał Anioł pierwsze zlecenie udekorowania kaplicy otrzymał od Juliusza II, z którym z tego powodu popadł w otwarty konflikt. Chwilę wcześniej papież zamówił u artysty swój monumentalny pomnik grobowy. Michał Anioł uznał, że będzie to zwieńczenie jego kariery i najważniejszy życiowy projekt. Artysta zdążył zrobić wszystkie plany i nawet wybrać marmur, ale projekt ostatecznie nie doszedł do skutku, ponieważ papież chciał pilnie rozpocząć pracę w kaplicy. Co warte odnotowania, po śmierci Juliusza jego grobowiec ostatecznie powstał, ale w mniej monumentalnej formie. Michał Anioł wziął udział w projekcie i wyrzeźbił dobrze znanego siedzącego Mojżesza (do zobaczenia w Bazylice św. Piotra w Okowach niedaleko Koloseum). W oryginalnej wersji rzeźb miało być jednak znacznie więcej.

Ostatecznie, artysta zgodził się stworzyć fresk na sklepieniu kaplicy, który stał się jednym z najbardziej znanych dzieł w historii sztuki. Mistrz namalował wiele scen ze Starego Testamentu, w tym Stworzenie Adama, które zna niemal każdy. Michał Anioł nad swoim arcydziełem pracował przez cztery lata - od 1508 do 1512 roku. Generalnie w tamtych czasach nie był to nadmiernie wydłużony termin, ale musimy pamiętać, że artysta cały czas pracował na wysokim rusztowaniu, ze skrzywioną szyją i blisko farby, której krople kapały mu prosto na twarz.

Druga z prac Michała Anioła, fresk Sąd Ostateczny na ołtarzowej ścianie, powstał dopiero trzy dekady później na zlecenie papieża Klemensa VII. Artysta tworzył swoje dzieło przez niemal pięć lat - od 1536 do 1541 roku. Efekt końcowy wywołał spore kontrowersje, których powodem była całkowita nagość postaci. Papież Paweł IV zdecydował o zamalowaniu miejsc intymnych - zadania tego podjął się uczeń Michała Anioła, Daniele da Volterra. Na szczęście całkiem niedawno usunięto dodaną warstwę, dzięki czemu słynny fresk widoczny jest w oryginalnej wersji.

Sala Sobieskiego (wł. Sala Sobieski)

Sala Sobieskiego stanowi prawdziwą gratkę dla turystów z Polski. Jej centralnym elementem jest obraz autorstwa Jana Matejki, przedstawiający Jana III Sobieskiego pod Wiedniem.

Szczegóły dotyczące tego arcydzieła możecie znaleźć w artykule: Jan Sobieski pod Wiedniem - historia powstania obrazu Matejki z Muzeum Watykańskiego w Rzymie.

Innym polskim śladem w Muzeach Watykańskich jest fresk na sklepieniu Galerii Kandelabrów (Galleria dei Candelabri), o którym więcej dowiecie się z tego tekstu.

Pokoje Rafaela (wł. Stanze di Raffaello)

Pokoje Rafaela, znane także jako stanze, to cztery wyjątkowe reprezentacyjne pomieszczenia Pałacu Apostolskiego. Zostały one ozdobione malowidłami ściennymi przez Rafaela Santiego i jego uczniów na specjalne zamówienie papieża Juliusza II. Juliusz, który nie chciał mieszkać w apartamentach zajmowanych wcześniej przez jego zdemoralizowanego poprzednika Aleksandra VI, postanowił stworzyć nową, pełną przepychu część pałacu.

Każda ze "stanze" posiada inny motyw wiodący i została udekorowana w innych latach. Projekt był na tyle ambitny, że przez cały okres jego realizacji Rafaelowi towarzyszyła grupa uczniów, wspierających go w malowaniu fresków.

Stanze Rafaela w Muzeach Watykańskich:

• Stanza di Constantino - ze scenami z życia Konstantyna Wielkiego, pierwszego chrześcijańskiego cesarza Rzymu, który wprowadził "Edykt mediolański" legalizujący nową wiarę
• Stanza di Eliodoro, czyli Sala Heliodora, która zawdzięcza swoją nazwę jednemu z malowideł przedstawiającemu dramatyczną scenę Wypędzenie Heliodora ze świątyni z biblijnej Drugiej Księgi Machabejskiej. Co ciekawe, w lewym rogu malowidła Rafael umieścił trzy postacie: samego siebie, papieża Juliusza II oraz swojego przyjaciela, Marcantonio Raimondiego.
• Stanza della Segnatura, Sala Podpisów, służąca Juliuszowi za bibliotekę. Sala ta była pierwszym z udekorowanych apartamentów, a każdy z fresków stanowił alegorię jednego z czterech głównych tematów: Filozofii, Literatury, Teologii i Prawa. Wśród malowideł znajduje się słynna Szkoła Ateńska, która przedstawia antycznych filozofów (motyw Filozofii). Wiele z tych postaci zostało upodobnionych do renesansowych mistrzów. Na pierwszym planie widzimy Heraklita, którego twarz przypomina Michała Anioła, siedzącego na schodach i opierającego się o marmurowy blok. Tuż za nim, na szczycie schodów, stoi Platon z rysami Leonarda da Vinci, z uniesionym palcem wskazującym ku górze.
• Stanza dell'Incendio di Borgo, Sala Pożaru Borgio, to pomieszczenie, w którym organizowano oficjalne spotkania Państwa Papieskiego. Istnieją przesłanki, że malowidła zdobiące tę salę są dziełem Giulio Romano, ucznia Rafaela, który wiernie podążał za koncepcją swojego mistrza. Freski ścienne przedstawiają następujące sceny: Koronację Karola Wielkiego, Bitwę o Ostię, Pożar w Borgio oraz Przysięgę Leona III.

Więcej o malowidłach w każdym z pomieszczeń napisaliśmy w oddzielnym artykule: Stanze Rafaela w Muzeach Watykańskich. Polecamy Wam się z nim zapoznac, abyście mogli lepiej zrozumieć przesłanie i kontekst dzieł Rafaela.

Apartamenty Borgia (wł. Appartamento Borgia)

Apartamenty Borgia to zespół prywatnych pomieszczeń w Pałacu Apostolskim, które ozdobiono podczas pontyfikatu papieża Aleksandra VI (Rodrígo de Borgia) pod koniec XV wieku. Po śmierci Aleksandra apartamenty te zostały porzucone i pozostawały nieużywane aż do końca XIX wieku. Wtedy to papież Leon XIII podjął decyzję o odrestaurowaniu fresków i innych dzieł sztuki, udostępniając te wyjątkowe pomieszczenia publiczności. Szukając odpowiedzi na pytanie, dlaczego tak wystawne pomieszczenia porzucono, trzeba przyjrzeć się niezbyt moralnemu życiu Aleksandra, który zasłynął z suto zakrapianych bankietów, spędzanych w towarzystwie kurtyzan i pań lekkich obyczajów.

Głównym autorem fresków był Bernardino di Betto, znany jako Pinturicchio, który w swoich pracach posłużył się stylem nazywanym groteską. Termin ten nawiązuje do fresków odkrytych chwilę wcześniej w Złotym Domu Nerona. Odkrywcy dostali się do jego wnętrza od góry, wydrążając dziurę w suficie. Przez dłuższy czas sądzono, że dokopano się do ukrytej groty, a dopiero późniejsze badania archeologiczne pozwoliły określić pierwotne przeznaczenie kompleksu. Freski ścienne, odnalezione w tym antycznym pałacu, wywarły znaczący wpływ na artystów epoki renesansu.

Galeria Współczesnej Sztuki Sakralnej

Tuż za Apartamentami Borgia, a częściowo także w nich samych, papież Paweł VI w 1973 roku założył Galerię Współczesnej Sztuki Sakralnej (wł. Collezione d'Arte Contemporanea). W jej zbiorach, obok prac innych znakomitych twórców, znaleźć można między innymi Pietę Vincenta van Gogha, wykonaną w charakterystycznym dla tego artysty stylu, czy też rzeźbę zatytułowaną Le Penseur, będącą dziełem Auguste Rodina.

Muzeum Chrześcijańskie Piusa (wł. Museo Pio Cristiano)

W tej kolekcji zaprezentowano sarkofagi oraz różnorodne artefakty z wczesnochrześcijańskich katakumb i miejsc pochówku pierwszych wyznawców chrześcijaństwa. Więcej o tym nekropoliach przeczytacie w naszym artykule Katakumby Rzymu - praktyczny przewodnik po podziemnych nekropoliach.

Wystawa Powozów i Karoc (wł. Padiglione delle Carrozze)

Jednym z często pomijanych zakątków muzeum jest Wystawa Powozów i Karoc. A przynajmniej tak nam się wydaje, zważywszy na to, że zawsze spotykaliśmy tam nie więcej niż kilka osób, nawet gdy tłumy gromadziły się na dziedzińcu i w innych częściach muzeum. Wejście do tej części muzeum jest nieco ukryte, a sama ekspozycja znajduje się w wydłużonym pomieszczeniu pod Kwadratowym Ogrodem (wł. Giardino Quadrato).

Ekspozycja prezentuje powozy konne, samochody i inne pojazdy używane przez papieży na przestrzeni dekad. Wśród różnorodnych eksponatów znajdziemy tak unikalne przedmioty jak samochód Fiat Campagnola, w którym postrzelono papieża Jana Pawła II, czy XIX-wieczną karetę zwaną Gran Gala Berlina. W pomieszczeniu wyświetlany jest również film ukazujący kulisy zamachu na polskiego papieża, który przybliża odwiedzającym te dramatyczne wydarzenia.

Spiralne schody (zwane też Schodami Bramantego)

Naszą wycieczkę w Muzeach Watykańskich kończymy schodząc po podwójnych spiralnych schodach, które zapewne większość czytelników miała okazję zobaczyć chociaż raz na jednym z licznych zdjęć. Nie każdy zdaje sobie jednak sprawę, że jest to stosunkowo młoda konstrukcja, datowana na 1932 rok, a jej projektantem był włoski architekt Giuseppe Momo.

Czasami nazywa się je Schodami Bramantego, na część Donato Bramante, który na początku XVI wieku stworzył projekt schodów łączących Pałac Belwederski z dziedzińcem. Oryginalne schody nie są już dzisiaj dostępne do zwiedzenia, a Momo w swoim projekcie jedynie wzorował się na nich – stąd ich obecna, potoczna nazwa.

Inne kolekcje

Na terenie Muzeów Watykańskich można także zobaczyć inne kolekcje, w tym lapidaria z wczesnochrześcijańskimi inskrypcjami oraz Muzeum Misyjno Etnologiczne (wł. Musei Missionairo Etnologico), gdzie zgromadzono różnorodne przedmioty zebrane przez katolickich misjonarzy na przestrzeni lat.

Muzea Watykańskie - wskazówki i informacje praktyczne

Oto kilka wskazówek i zaleceń dotyczących zwiedzania Muzeów Watykańskich:

• Zdjęcia: W Muzeach Watykańskich wykonywanie zdjęć jest dozwolone, lecz bez użycia kijków do selfie oraz statywów. Należy również unikać korzystania z funkcji flash. Wyjątkiem jest Kaplica Sykstyńska, gdzie obowiązuje kategoryczny zakaz robienia zdjęć.
• Ubiór: Podczas zwiedzania Muzeów Watykańskich zaleca się schludny strój, z zasłoniętymi kolanami i ramionami.
• Przechowalnia bagażu: Na teren kompleksu nie wejdziemy z dużymi plecakami, walizkami, siatkami lub torbami. Na szczęście istnieje możliwość zostawienia ich w darmowej przechowalni.
• Posiłek: W obrębie Muzeów Watykańskich działa kawiarnia, ale z perspektywy polskiego turysty ceny mogą wydawać się wysokie. Dodatkowym problemem mogą być kolejki. Dlatego warto zabrać ze sobą przekąski i zamkniętą butelkę wody, które można spożyć na dziedzińcu.

Dodatkowe wskazówki na udane zwiedzanie:

• Zabierzmy ze sobą długopis i na miejscu pobierzmy mapę, a następnie odznaczajmy każde z odwiedzonych miejsc - dzięki temu będziemy mieć pewność, że odwiedziliśmy wszystko to, co chcieliśmy - tym bardziej, że część muzeów nie znajduje się bezpośrednio przy głównej trasie zwiedzania.
• Zazwyczaj w salach znajdują się tłumy turystów, ale często jest to "sztuczny" tłok napędzany wycieczkami. Czasem wystarczy chwilę poczekać, by móc cieszyć się opustoszałą salą czy galerią.
• Przed przyjazdem warto zapoznać się z podstawowymi informacjami o kolekcji, by na miejscu nie czuć się zagubionym.
• Jeśli jakaś wystawa nas nie interesuje, najlepiej od razu ją ominąć i skupić się na pozostałych. Każde dodatkowe 30 minut spędzone nad czymś, co nie leży w naszych zainteresowaniach, to większe zmęczenie i strata czasu.

Kiedy najlepiej wybrać się do Muzeów Watykańskich?

Muzea Watykańskie cieszą się ogromną popularnością przez cały rok, ale jeśli chcecie uniknąć tłumów, warto rozważyc wybór okresu zimowego (od listopada do marca, z wyjątkiem przedświątecznych okresów). Wtedy turystów jest zauważalnie mniej, a mając trochę szczęścia będziemy miec niektóre sale praktycznie tylko dla siebie.

Warto także zwrócić uwagę na pewną nietypową zależność, którą zauważyliśmy. Największe tłumy przy kasach pojawiają się równo na otwarcie; są to zarówno grupy, jak i osoby prywatne. Nasze obserwacje wskazują, że w zależności od sezonu, kolejki zauważalnie się zmniejszają lub znikają od 2 do 4 godzin po otwarciu, a wewnątrz panuje wtedy spokojniejsza atmosfera. Warto jednak pamiętać, że wszystko może zależeć od konkretnego dnia, więc nie ma gwarancji – przybycie o godzinie 13:00 w sezonie może oznaczać trafienie na długą kolejkę.

Czy Muzea Watykańskie można zwiedzać z małymi dziećmi?

Muzea Watykańskie są przyjazne dla rodzin z małymi dziećmi i można je zwiedzać z wózkami dziecięcymi. Jeśli napotkamy problem z przejściem, nie krępujmy się zapytać gwardzistów – chętnie wskażą najprostszą trasę. Dodatkowo, niektóre toalety wyposażone są w przewijaki, a specjalnie wydzielone miejsca do karmienia zapewniają komfort i prywatność.

Co więcej, rodzice z małymi dziećmi do lat 5. są wpuszczani poza kolejką. Wystarczy odnaleźć strażnika, który wprowadzi nas do środka. Niedawno zostało to przetestowane przez naszych czytelników.

Wskazówki dla osób z ograniczoną mobilnością

W Muzeach Watykańskich wytyczono specjalne trasy dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Ponadto, na miejscu dostępna jest ograniczona liczba wózków możliwych do wypożyczenia.

Mapę trasy bez barier znajdziecie tutaj. Więcej informacji o dostępności kompleksu przeczytacie na oficjalnej stronie Muzeów Watykańskich.

Mapa Muzeów Watykańskich

Już na samym początku zwiedzania warto zdobyć mapę, na której zaznaczone są dwie trasy prowadzące do Kaplicy Sykstyńskiej: krótsza, prowadząca bezpośrednio do celu, oraz dłuższa, umożliwiająca obejrzenie po drodze wielu ważnych muzeów, sal i apartamentów. Mapę całego kompleksu Muzeów Watykańskich możecie ściągnąć wcześniej z oficjalnej strony. Niemniej, dopóki nie znajdziemy się na miejscu, trudno nam będzie w pełni zorientować się w rozmieszczeniu poszczególnych części kompleksu.

Przy tworzeniu naszego przewodnika posiłkowaliśmy się materiałami dostępnymi na oficjalnej stronie Muzeów Watykańskich pod adresem www.museivaticani.va.