Valletta - 17 atrakcji, które warto zwiedzić i zobaczyć

Valletta, stolica Malty, to w pełni ufortyfikowane miasto wzniesione na półwyspie Sciberras, otoczonym przez dwie zatoki: Wielki Port (malt. Il-Port il-Kbir, ang. Grand Harbour) oraz Marsamxett, które pełnią funkcje naturalnych portów.

Vallettę zamieszkuje niecałe 6500 mieszkańców. Z jednej strony jest to jedna z najmniejszych europejskich stolic, a z drugiej trudno o miasto z większą liczbą zabytków na metr kwadratowy. Dziedzictwo Valletty doceniła organizacja UNESCO, wpisując miasto w całości (około 320 obiektów!) na listę światowego dziedzictwa kulturowego.

Jak zwiedzać Vallettę?

Valletta, będąc niewielkim miastem, ma kształt zbliżony do prostokąta, o wymiarach nieco ponad 1 km długości i 500 m szerokości. Dzięki temu, wszędzie można szybko dotrzeć pieszo i odwiedzić wiele miejsc w ciągu zaledwie jednego dnia. Miasto położone jest na wzniesieniu, ale na głównym obszarze turystycznym różnice wysokości nie są znaczące.

Jeśli wziąć pod uwagę tylko natężenie turystów na metr kwadratowy, można by dojść do wniosku, że Valletta to jedynie długa na około kilometr ulica Republiki (malt. Triq Ir-Repubblika). Mimo że wzdłuż tego pełnego ludzi deptaka usytuowane są najważniejsze zabytki i atrakcje, warto oddalić się od utartych ścieżek, i poszukać mniej oczywistych miejsc.

Pamiętajcie, że Valletta sama w sobie jest otwartym muzeum historii i architektury, skrywającym wiele sekretów.

Architektura Valletty - dlaczego stolica Malty jest tak wyjątkowa?

Unikalność Valletty wynika ze szczegółowo zaplanowanego układu miejskiego oraz otaczających ją imponujących fortyfikacji. Trudno znaleźć inną stolicę, która zostałaby zaprojektowana i zbudowana według tak spójnego planu oraz której oryginalny układ urbanistyczny przetrwał niemal nienaruszony. Miasto powstało na planie siatki, której centralną częścią jest ulica Republiki (dawniej nazywana Strada San Giorgio). Całe miasto otoczone zostało zaawansowanym systemem fortyfikacji, składającym się z linii murów oraz bastionów o zygzakowatym kształcie.

Jednak to co najbardziej zachwyca w stolicy Malty, to pięknie zdobione barokowe fasady budynków, kolorowe balkony, klamki przedstawiające różnorodne wzory. Spacerując ulicami Valletty powinniśmy ciągle rozglądać się w poszukiwaniu architektonicznych smaczków - np. za zdobionymi zwieńczeniami fasad.

Vallettę założyli zakonnicy - nie powinny nas więc dziwić wszechobecne katolickie kościoły oraz rzeźby świętych ozdabiające rogi budynków. Ale stolica Malty to nie tylko historia. Dzięki pracowni znanego architekta Renzo Piano obszar rządowy i wejście do miasta nabrały nowoczesnego wymiaru.

Valletta - co warto zobaczyć? Największe atrakcje oraz zabytki

Konkatedra św. Jana - barokowa perła Malty

Mijając bryłę surowej konkatedry św. Jana (malt. Kon-Katidral ta' San Ġwann) trudno wyobrazić sobie, jak bardzo bogato udekorowane jest jej wnętrze. Świątynia powstała w latach 1573-1578 i przez ponad 200 lat pełniła funkcję głównego kościoła zakonu szpitalników. Architektura budowli charakteryzuje się prostotą - jej centralnym elementem jest szeroka nawa główna, zwieńczona sklepieniem kolebkowym.

Za nowy wygląd konkatedry odpowiedzialny był Mattia Preti. Ten artysta, pochodzący z Kalabrii, spędził na Malcie blisko 40 lat. Efektem jego wysiłków jest jedno z najwspanialszych barokowych wnętrz, jakie kiedykolwiek zostały stworzone. W latach 1661-1666 pokrył on całe sklepienie nawy głównej malowidłami przedstawiającymi sceny z życia św. Jana Chrzciciela. Był też twórcą obrazów oraz malowideł w kaplicach bocznych.

To jednak nie jego malowidła są największym skarbem świątyni. W oratorium, które zwiedzamy wraz z konkatedrą, wisi obraz "Ścięcie św. Jana Chrzciciela" Caravaggia (jedyne podpisane przez niego dzieło!). Awanturniczy artysta skrył się na Malcie po wygnaniu z Rzymu, jednak również i stąd musiał uciekać pod osłoną nocy

Najbardziej charakterystycznym elementem nawy głównej jest wypełniona monumentami nagrobnymi posadzka. Pięknie rzeźbione płyty z herbami pochowanych rycerzy, a jest ich ponad 400, szczelnie wypełniają każdy centymetr podłogi.

Po obu stronach nawy ciągną się nawy boczne, wypełnione kaplicami - w sumie jest ich 9. Osiem z nich dedykowano jednej z grup językowych zakonu, nazywanych langues. Szpitalnicy wywodzili się z bogatych europejskich rodów, więc nie szczędzili grosza przy dekorowaniu kaplic należących do swoich grup językowych. Ostatnia poświęcona została Matce Bożej z Philermosj, patronce zakonu.

Pałac Wielkiego Mistrza - apartamenty oraz zbrojownia

Przy placu św. Jerzego (malt. Misrah San Gorg) stoi Pałac Wielkich Mistrzów (Il-Palazz tal-Granmastru lub po prostu Il-Palazz), monumentalna siedziba przywódców Zakonu Maltańskiego. Kompleks powstał w 1571 roku i był jedną z pierwszych budowli wzniesionych w granicach Valletty, jednak jego obecny wygląd jest efektem kilku rozbudów.

Pałac od swoich pierwszych dni aż do dziś był wykorzystywany przez rządzących wyspą. Najpierw przez joannitów, następnie przez Francuzów oraz brytyjskiego gubernatora. Od 1921 roku w pałacu urzędował maltański parlament, a obecnie mieści się w nim siedziba prezydenta Malty.

Pałac Wielkich Mistrzów jest udostępniony dla odwiedzających. Do odwiedzenia są dwie całkowicie różne części kompleksu: zbrojownia oraz apartamenty państwowe wraz z salami reprezentacyjnymi.

Ponieważ pałac był nie tylko siedzibą dowodzącego zakonem, ale też miejscem, gdzie przyjmowano zagranicznych gości, jego wnętrza nie odstają od tych, które znajdziemy w królewskich oraz książęcych pałacach kontynentalnej Europy. Pięknie zdobione apartamenty i sale miały pokazywać ambasadorom innych państw, że zakon jest potężny oraz bogaty.

Zbrojownia natomiast należy do najbogatszych na świecie, ze zbrojami Wielkich Mistrzów i rycerzy, liczną kolekcją broni, artefaktami z Wielkiego Oblężenia, i wieloma innymi eksponatami.

Narodowe Muzeum Archeologii

Nie każdy z odwiedzających Maltę zdaje sobie sprawę, że na obu największych wyspach archipelagu odnaleziono jedne z najstarszych budowli świata: megalityczne świątynie starsze nawet od Wielkiej Piramidy w Gizie czy słynnych kamieni Stonehenge oraz prehistoryczną nekropolię.

Na terenie stanowisk archeologicznych odkryto wiele artefaktów, takich jak figurki, grawerowane kamienie czy obiekty użytku codziennego. Najważniejsze ze znalezisk przechowywane są właśnie w Valletcie, w Narodowym Muzeum Archeologii (malt. Mużew Nazzjonali tal-Arkeoloġija, ang. National Museum of Archaeology), mieszczącym się w historycznym budynku Zajazdu Prowansalskiego (Auberge de Provence).

Samo muzeum nie należy może do najbardziej multimedialnych, ale może pochwalić się wieloma unikalnymi eksponatami. Poniżej przedstawiliśmy kilka obiektów wartych uwagi:

• figurka Śpiącej Kobiety, odnaleziona w Hypogeum Ħal Saflieni (wykorzystywanym jako podziemna nekropolia od 4000 do 1500 roku p.n.e.),
• figurka otyłej kobiety odnaleziona w świątyni w Tarxien,
• figurkę Maltańskiej Wenus, którą odnaleziono na terenie świątyni Ħaġar Qim - jest ona przykładem wysokiego kunsztu artystycznego w dziedzinie realistycznego modelowania sylwetki,
• grawerowane kamienie odnalezione w maltańskich świątyniach (m.in.: Ħaġar Qim i Mnajdra),
• narzędzia pierwszych, prehistorycznych mieszkańców wyspy,
• fenicka trumna z drewna oraz terakoty, którą odnaleziono niedaleko miasta Rabat,
• makiety maltańskich świątyń,
• i wiele innych.

Podczas wizyty w muzeum zobaczymy również Wielki Salon na drugim piętrze, gdzie organizowane są wystawy tymczasowe. To monumentalne pomieszczenie wyróżnia się drewnianym sufitem oraz bogato udekorowanymi ścianami.

Plac Kastylijski - siedziba premiera Malty i okoliczne zabytki

Nieopodal Nowego Parlamentu odnajdziemy Plac Kastylijski (ang. Castille Place), jeden z najważniejszych placów stolicy Malty. Jego ozdobą jest odnowiony Zajazd Kastylijski (fr. Auberge de Castille), wewnątrz którego urzęduje premier Malty. Budowla charakteryzuje się piękną fasadą oraz wejściem chronionym przez dwie armaty i gwardzistów.

Na prawo od siedziby premiera działa maltańska Giełda Papierów Wartościowych (Malta Stock Exchange), mieszczącą się we wzniesionej w latach 1855-1857 kaplicy garnizonowej (ang. Garrison Chapel). Zbudowany przez Brytyjczyków budynek miał pełnić dwie funkcje (w dni powszednie szkoły, w weekend miejsca modlitwy), stąd jego okazałe rozmiary.

Na środku placu stoi rzeźba przedstawiająca Dominica Mintoffa, nazywanego po prostu Dom, który był premierem Malty w momencie odzyskania przez wyspę niepodległości. Całkiem niedawno na placu pojawił się kolejny pomnik: Węzeł (ang. The Knot), symbolizujący związek Europy z Afryką. Za jego projekt odpowiadał Vincent Briffa, a rzeźbę wykonano z karraryjskiego marmuru.

Górne ogrody Barrakka

Bezpośrednio za budynkiem giełdy znajdziecie wejście do niewielkiego, lecz malowniczego górnego ogrodu Barrakka (malt. Il-Barrakka ta' Fuq, ang. Upper Barrakka Garden), który może pochwalić się tarasem widokowym wychodzącym wprost na Wielki Port (ang. Grand Harbour).

Z tarasu rozpościera się wspaniały widok na znajdujące się naprzeciwko Trzy Miasta (Senglea, Vittoriosa i Cospicua), monumentalny Fort Saint Angelo oraz baterię salutującą, o której napisaliśmy więcej w kolejnym punkcie. Taras od ogrodu odgradza przedsionek, którego ściany mają formę kolumnady łukowej. Konstrukcja ta powstała w XVII wieku i początkowo była pokryta dachem, ale zadaszenie zniknęło w kolejnym stuleciu.

W centralnym punkcie ogrodu znajduje się okrągła fontanna. Spacerując po niewielkim parku natkniemy się też na kilka rzeźb oraz płyt pamiątkowych. Nam najbardziej do gustu przypadła grupa z brązu pt. Les Gavroches, przedstawiająca paryskie dzieci wzorowane na Gavroche, bohaterze powieści Nędznicy Wiktora Hugo.

Od 2000 roku w ogrodzie znajduje się kopia, gdyż oryginał dłuta Antonio Sciortino z 1904 roku przeniesiono do muzeum.

Bateria Powitalna (ang. The Saluting Battery)

Naprzeciwko górnych ogrodów Barrakka rozciąga się zbudowana w 1566 roku Bateria Powitalna (ang. The Saluting Battery). Jest to podłużny taras, na którym stał rząd armat. Stąd od XVI wieku wystrzeliwano salwę honorową z okazji najważniejszych świąt, a także przy wpływaniu do portu statków oraz podczas wizyt znamienitych gości. Baterię zbudowano w strategicznym miejscu - wychodzi ona wprost na Wielki Port. Jest to prawdopodobnie najstarsza działająca bateria tego typu na świecie.

Od początku XIX wieku wystrzały z baterii pełniły też funkcję sygnału wskazującego porę dnia. Codziennie oddawano trzy salwy: o wschodzie słońca, w południe i o zachodzie słońca.

Najważniejszym z nich był wystrzał o 12:00. Na jego podstawie nawigatorzy regulowali zegary na statkach, co umożliwiało im późniejszą nawigację. Podobną rolę pełniła kula w Królewskim Obserwatorium Astronomicznym w Greenwich w Londynie.

Brama Miejska, Nowy Parlament oraz teatr pod gołym niebem - wizja Renzo Piano

Jeszcze przed dojściem do głównej Bramy Miejskiej prowadzącej do Valletty, miniemy modernistyczną fontannę Trytona (malt. Il-Funtana tat-Tritoni), która od 1959 roku ozdabia plac przed wejściem do miasta. Motyw wodotrysku nawiązuje do związków Malty z morzem.

Mijając ją wejdziemy na most prowadzący w stronę Bramy Miejskiej, która od 1569 roku pełniła funkcję głównego wejścia do Valletty.

W tym miejscu wielu odwiedzających może doznać niemałego szoku, ponieważ Brama Miejska nie jest wcale historyczną bramą, a jedynie luką pomiędzy dwoma przechylonymi blokami. Niestety, nic już nie pozostało z żadnej z bram wzniesionych podczas panowania szpitalników (ani z późniejszej bramy zbudowanej już za panowania Brytyjczyków).

Współczesny wygląd bramy jest efektem projektu Valletta City Gate, którego celem było: stworzenie nowego wejścia do miasta, budowa nowego gmachu parlamentu, wykorzystanie ruin historycznej opery oraz stworzenie placu pomiędzy nimi. Za ambitny projekt odpowiadał włoski architekt Renzo Piano. Budynki oddawano do użytku w latach 2013-2015.

Zaraz po przekroczeniu głównego wejścia naszym oczom ukaże się Nowy Parlament, składający się z dwóch skrzydeł połączonych ze sobą mostami. Budynek powstał z piaskowca, betonu, stali oraz szkła, i z założenia ma komponować się z renesansową i barokową zabudową miasta.

Naprzeciwko parlamentu stoi teatr plenerowy Pjazza Teatru Rjal, który wzniesiono na ruinach Królewskiej Opery (ang. Royal Opera House), zburzonej w trakcie niemieckich nalotów w 1942 roku.

Wcześniejszy gmach opery zbudowano w drugiej połowie XIX wieku. Jego projektantem był angielski architekt Edward Middleton Barry, który zasłynął m.in. z pracy przy Pałacu Westminster w Londynie. Do naszych czasów przetrwało kilka fragmentów oryginalnej budowli, w tym fragmenty kolumn.

Zajazdy kawalerów maltańskich

Do najwspanialszych budowli wzniesionych w Valletcie należały zajazdy, nazywane z języka francuskiego auberges, które miały ścisły związek z podziałem organizacyjnym zakonu i pełniły funkcję kwater rycerzy-zakonników.

Szpitalnicy wywodzili się z najważniejszych europejskich królestw oraz księstw, więc władali wieloma językami. Zakon był podzielony na osiem (lub siedem, w zależności od okresu) grup językowych (nazywanych, również z francuskiego, langues), które odpowiadały obszarom geograficznym - np. rycerze z Polski należeli do grupy niemieckiej (Langue Niemiec).

Każda z grup posiadała własną kwaterę (auberge), w której mogli przebywać jej członkowie. Zajazdy istniały już na wyspie Rodos, ale miały one inny charakter - przypominały bardziej klasztory i były odseparowane od pozostałych mieszkańców.

W Valletcie (czy wcześniej w Birgu) zdecydowano się na inne podejście. Rycerskie zajazdy na Malcie miały formę zwyczajnych rezydencji i pałaców. Wznoszono je tuż obok pozostałych zabudowań i niczym (oprócz rozmiaru i przepychu) się od nich nie odróżniały. Pamiętajmy, że szpitalnicy wywodzili się ze znamienitych europejskich rodów i mieli fundusze na zatrudniane najlepszych architektów.

W stolicy Malty powstało osiem takich zajazdów, z których pięć przetrwało do dziś. Dwa zostały zniszczone w trakcie nalotów II wojny światowej, a jeden zburzono z innego powodu. Najwspanialsza z rezydencji, Zajazd Kastylijski (fr. Auberge de Castille), pełni dziś funkcję siedziby premiera Malty, a w Zajeździe Prowansalskim (fr. Auberge de Provence) otworzono Narodowe Muzeum Archeologii.

Pozostałe zachowane zajazdy:

• Zajazd Włoski (fr. Auberge d’Italie) - pałac ten wyróżnia się barokowym zdobieniem nad główną bramą wejściową, pośrodku którego umieszczono popiersie wielkiego mistrza Gregorio Carafy.
• Zajazd Aragoński (fr. Auberge D’Aragon) - najskromniejszy ze wszystkich zajazdów, ale też pierwszy, który został wzniesiony w Valletcie. Wartym odnotowania jest fakt, że budynek zachował się niemal w oryginalnym stanie.
• Zajazd Bawarski (fr. Auberge de Bavière) - w tym wzniesionym pod koniec XVII wieku pałacu mieści się obecnie jedna z jednostek rządowych. Można jednak spróbować wejść na dziedziniec i zobaczyć schody oraz kilka historycznych atrybutów (m.in. miecz na ścianie czy obrazy).

Biblioteka Narodowa Malty - polski ślad w architekturze Valletty

Na krańcu hałaśliwego placu Republiki (malt. Misrah Ir-Repubblika), pośrodku którego odsłonięto pomnik królowej Wiktorii, stoi Biblioteka Narodowa Malty (malt. Bibljoteka Nazzjonali ta' Malta).

Za projekt gmachu odpowiadał Stefan Ittar, architekt z polskimi korzeniami. Niestety, jego pobyt na Malcie zakończył się tragicznie, a przyczyną śmierci było prawdopodobnie samobójstwo.

Ittar nie jest postacią specjalnie znaną w Polsce. Zanim przybył na Maltę pracował w Katanii, gdzie zaprojektował kilka ważnych budowli. Był przedstawicielem sycylijskiego baroku.

Założycielem biblioteki był Jean-Louis Guérin de Tencina, który w trakcie swojego życia zebrał największą kolekcję ksiąg i manuskryptów w historii wyspy. Zgodnie z prawem wszystkie książki i zbiory zmarłych joannitów przechodziły na własność zakonu, tak było też z kolekcją de Tencina.

W bibliotece przechowywane są bogate zbiory szpitalników oraz księgi przywiezione przez Brytyjczyków.

Fort św. Elma (Narodowe Muzeum Wojny)

Leżący na końcu półwyspu fort św. Elma (malt. Forti Sant’Iermu, ang. Fort St Elmo) bronił dostępu do zatoki Wielkiego Portu jeszcze zanim zbudowano Vallettę.

Joannici wznieśli go w 1552 roku, niedługo po odpartym muzułmańskim najeździe na Maltę i Gozo. Fort miał formę gwiaździstą i jego głównym zadaniem była obrona dostępu do Wielkiego Portu, gdzie znajdowała się ówczesna siedziba zakonników (więcej o pierwszej stolicy szpitalników przeczytacie w naszym artykule Trzy Miasta (Birgu, Cospicua, Senglea) na Malcie).

Podczas Wielkiego Oblężenia w 1565 roku obrońcy fortu utrzymali go przez 28 dni, lecz ostatecznie oparli się nawałnicy osmańskiej. Turcy po wkroczeniu do twierdzy obcięli głowy wszystkim broniącym go rycerzom i ostrzelali nimi leżący po drugiej stronie zatoki fort St Angelo.

Po wyparciu muzułmanów z Malty rozpoczęto pracę nad budową nowej stolicy. Francesco Laparelli, architekt odpowiedzialny za jej projekt, włączył istniejącą twierdzę do fortyfikacji Valletty.

Fort wykorzystywali i rozbudowywali również Brytyjczycy. Był on zresztą pierwszym celem niemieckich nalotów podczas II wojny światowej.

Atrakcje fortu św. Elma:

• brytyjski myśliwiec Gloster Gladiator, nazwany Faith (Wiara) - jeden z trzech samolotów tego typu, które znajdowały się na Malcie w momencie wybuchu II wojny światowej; pozostałe dwa nazywały się Hope (Nadzieja) oraz Charity (Miłosierdzie),
• pomieszczenie z odgłosami niemieckich bombardowań,
• stół, przy którym Francuzi podpisali porozumienie z Brytyjczykami przed opuszczeniem wyspy,
• samochód jeep "Husky", przywieziony na Maltę przez amerykańskiego generała Dwighta D. Eisenhowera,
• wystawy przedstawiające rycerzy-zakonników św. Jana oraz opisujące Wielkie Oblężenie.

Casa Rocca Piccola - pałac maltańskiej arystokracji

Pośród wszystkich arystokratycznych rezydencji w Valletcie tylko jedna możliwa jest do odwiedzenia. To Casa Rocca Piccola, XVI-wieczny pałac, który powstał na zamowienie rycerza Don Pietro La Rocca. Od kilku stuleci rezydencja jest własnością rodziny de Piro. Obecni właściciele są potomkami jednego z najstarszych maltańskich rodów. Ich przodkowie przybyli na wyspę w 1530 roku razem z joannitami.

W pałacu znajduje się niezliczona ilość pomieszczeń, z których każdy wypełniony jest historycznymi meblami oraz dziełami sztuki. Oprócz apartamentów, rezydencja posiada również malowniczy ogród oraz podziemne tunele, na końcu których wydrążono schrony przeciwlotnicze.

Lascaris War Rooms - podziemna kwatera brytyjskiej armii z okresu II wojny światowej

Kilkadziesiąt metrów pod Górnymi ogrodami Barrakka ukryty jest podziemny kompleks, w którym znajdowała się baza dowództwa brytyjskiego w czasie II wojny światowej. Centrum dowodzenia wydrążono głęboko w skale, dzięki czemu miejsce to było bezpiecznym schronieniem w trakcie niezliczonych włoskich i niemieckich nalotów.

Nazwa Lascaris War Rooms wywodzi się od sąsiedniej baterii Lascaris (malt. Batterija ta' Lascaris), która z kolei swoją nazwę zawdzięcza jednemu z Wielkich Mistrzów Zakonu - Juanowi de Lascarisowi.

W środku przebywali najważniejsi alianccy dowódcy, tacy jak marszałek brytyjski Bernard Law Montgomery oraz generał Dwight Eisenhower, który po wojnie został wybrany prezydentem Stanów Zjednoczonych.

W podziemnym kompleksie organizowano i nadzorowano kluczowe operacje wojskowe, zarówno defensywne, jak i ofensywne. To właśnie w tych salach prowadzono Operację Husky - inwazję na Sycylię w 1943 roku.

Teatr Manuela - rokokowa perła Valletty

Budowę rokokowego Teatru Manuela (malt. It-Teatru Manoel) rozpoczęto i zakończono w 1731 roku, a już w styczniu 1732 roku na jego deskach zorganizowano pierwszy występ.

Fundatorem gmachu był Wielki Mistrz Zakonu Antonio Manoel de Vilhena, którego marzeniem było upowszechnienie przedstawień teatralnych i operowych szerszej publiczności. W XVII-wiecznej Malcie wciąż była to rozrywka zarezerwowana jedynie dla najbogatszych arystokratów, a zwykli rycerze nie mieli do niej dostępu.

Przez pierwszy okres istnienia teatru nazywano go zresztą Teatrem Publicznym. Dopiero w 1866 roku nazwę zmieniono na Teatr Manuela, czym uczczono jego fundatora.

Mimo wielu historycznych zawirowań (w trakcie II wojny gmach pełnił funkcję schronu), Teatr Manuela przetrwał do naszych czasów w stanie niemal nienaruszonym, dzięki czemu może z dumą reklamować się jako jeden z najstarszych nieprzerwanie działających teatrów na świecie.

Teatr możemy zwiedzić w trakcie wycieczki. Na początek przejdziemy przez trzy pomieszczenia, gdzie wystawiono stroje teatralne oraz zaprezentowano różne sprzęty wykorzystywane w trakcie przedstawień.

Po zwiedzeniu wystawy zajrzymy do głównego audytorium, gdzie będziemy mogli usiąść w jednym z foteli i podziwiać piękne rokokowe dekoracje oraz zdobienia. Główna sala teatru ma owalny kształt i otoczona jest trzema rzędami drewnianych boksów.

Mając trochę szczęścia (nam akurat się poszczęściło) można trafić na próbę.

Dolne ogrody Barrakka oraz monument poświęcony ofiarom II wojny światowej

Dolne ogrody Barrakka (malt. Il-Barrakka t' Isfelang, ang. Lower Barrakka Gardens) wzniesiono na szczycie bastionu św. Krzysztofa (St. Christopher Bastion). Miejsce to, podobnie jak górne ogrody o tej samej nazwie, oferuje przyjemny widok na Wielki Port (ang. Grand Harbour).

Innym podobieństwem jest okrągła fontanna, na którą natrafimy zaraz po wejściu. Zaraz za nią wzniesiono neoklasycystyczny monument Aleksandra Balla (ang. Monument to Sir Alexander Ball). Ball był brytyjskim komisarzem, który zasłynął swoją odwagą i poświęceniem w trakcie powstania przeciwko Francuzom pod koniec XVIII wieku.

Zdjęcia: 1. Dolne ogrody Barrakka - Valletta; 2. Górne ogrody Barrakka - Valletta

W 2004 roku w parku odsłonięto pomnik przedstawiający Eneasza, bohatera wojny trojańskiej, dłuta włoskiego rzeźbiarza Ugo Attardiego.

Dolne ogrody Barrakka są zieloną oazą w sercu gęsto zabudowanego miasta i warto wpaść tu na chwilę w poszukiwaniu momentu wytchnienia.

Siege Bell War Memorial

Naprzeciwko ogrodu, po przeciwnej stronie ulicy, wzniesiono pomnik-dzwonnicę w formie klasycystycznej świątyni (ang. Siege Bell War Memorial). Monument symbolizuje ponad 7 tysięcy ofiar, które pochłonęło oblężenie Malty w trakcie II wojny światowej.

Olbrzymi dzwon bije każdego dnia o 12:00, czym przypomina o poświęceniu mieszkańców maleńkiej wyspy.

Pomnik jest ogólnodostępny i możemy pod niego podejść. Otaczający go taras pełni funkcję punktu widokowego. Naprzeciwko dzwonnicy umieszczono kolejny z monumentów poświęconych ofiarom wojny.

Ogrody Hastings - mniej znany z ogrodów Valletty

Ogrody Hastings (ang. Hastings Gardens) znajdują się po zachodniej strony Bramy Miejskiej. Wytyczono je na dwóch bastionach: bastionie św. Jana i bastionie św. Michała. Ogród ten nie jest co prawda tak malowniczy i zadbany jak wspomniane wcześniej ogrody Barrakka, ale oferuje za to bardziej kameralną atmosferę oraz widok w stronę północną - m.in. na wyspę i fort Manuela oraz Sliemę.

Ogrody Hastings nie są może atrakcją w stylu nie przegap, ale mogą być przyjemnym miejscem na krótki odpoczynek.

Park swoją nazwę zawdzięcza gubernatorowi Malty, Francisowi Rawdon-Hastingsowi, który po śmierci w 1827 roku został pochowany właśnie w tym ogrodzie.

Do ogrodów Hastingsa trafimy skręcając za Bramą Miejską w lewo i kierując się schodami w górę.

Brama Wiktorii

Wzniesiona w 1885 roku Brama Wiktorii (ang. Victoria Gate) jest ostatnią z czterech oryginalnych bram prowadzących do miasta. Trzy pozostałe wznieśli joannici, ale żadna z nich nie przetrwała do naszych czasów.

Budowla swoją nazwę zawdzięcza brytyjskiej królowej Wiktorii. O pozycji i wpływach Brytyjczyków w XIX-wiecznej Malcie najlepiej świadczy układ herbów - herb Wielkiej Brytanii zwieńcza szczyt bramy, podczas gdy dwa znacznie mniejsze herby Valletty i Malty ozdabiają dwa środkowe łuki.

Brama Wiktorii znajduje się na uboczu i na poziomie nabrzeża.

Valletta Waterfront - promenada wzdłuż historycznych magazynów

Valletta Waterfront to nadmorska promenada ciągnącą się wzdłuż murów Valletty (a będąc bardziej precyzyjnym, to wzdłuż murów miasta Floriana). Jest to jedno z przyjemniejszych miejsc na krótki spacer - bez względu na porę dnia - i świetny przykład udanej rewitalizacji historycznych obszarów portowych.

Nadmorska promenada ciągnie się wzdłuż XVIII-wiecznego kompleksu składającego się z 19 barokowych magazynów, kościoła oraz rzędu sklepów. Pomysłodawcą tego projektu był Wielki Mistrz Manuel Pinto da Fonseca. Przez niemal 250 lat rozładowywano tu statki przybywające na Maltę.

Obszar ten ucierpiał w trakcie nalotów podczas II wojny światowej, ale w ostatnich dekadach został całkowicie zrewitalizowany. W dawnych magazynach działają dziś restauracje, knajpki oraz sklepy, a fasady wyglądają niczym nowe.

Valletta - zwiedzanie i informacje praktyczne

Jak poruszać się po Valletcie?

Vallettę zwiedza się pieszo. Główna arteria, ulica Republiki, jest płaska, ale jeśli będziecie chcieli dostać się do niektórych ze znajdujących się na uboczu atrakcji, czekać na Was będzie trochę wchodzenia w górę lub schodzenia w dół. Na szczęście w wąskich uliczkach miasta nietrudno o znalezienie cienia.

Jak dostać się do Valletty?

Jeśli przyjeżdżamy do miasta autobusem, wysiądziemy na głównym maltańskim terminalu autobusowym, który znajduje się zaraz przed główną Bramą Miejską.

W przypadku dotarcia do Valletty drogą wodną od strony Trzech Miast, mamy do wyboru: wjazd panoramiczną winda do górnych ogrodów Barrakka (koszt 1€) lub wejście pieszo.

Ile czasu zaplanować na zwiedzanie Valletty?

Jeśli planujecie odwiedzić co najwyżej dwie lub trzy płatne atrakcje i pospacerować najważniejszymi ulicami, to wystarczy na to pół dnia. Chcąc zwiedzić wszystkie najważniejsze atrakcje i zabytki, powinniśmy zaplanować całe dwa dni.

Warto też wpaść do miasta wieczorem, gdy nie ma juz tłumów turystów, i pospacerować wzdłuż nabrzeża lub po historycznych uliczkach.