Cmentarz Père Lachaise w Paryżu

Nie będzie chyba przesadą stwierdzenie, że Père Lachaise w Paryżu to najsłynniejszy cmentarz świata. Nekropolia jest odwiedzana co roku przez setki tysięcy turystów, stając się tym samym jednym z najpopularniejszych punktów na trasie paryskich wycieczek.

Cmentarz Père Lachaise i jego historia

Nazwa miejsca związana jest z jezuitą François de la Chaise. Był on spowiednikiem Ludwika XIV, osobą niezwykle wpływową i zaangażowaną w wersalskie intrygi. Mówi się, że to on skłonił króla do odwołania edyktu nantejskiego. Mieszkał poza miastem na terenach, na którym na początku XIX wieku założono nowy paryski cmentarz. Nekropolię nazwano imieniem słynnego zakonnika (Cimetière du Père-Lachaise znaczy dosłownie "cmentarz ojca de la Chaise").

Decyzja o stworzeniu nowego miejsca pochówków wynikała z postanowień nowego prawa wprowadzonego w życie przez Napoleona Bonaparte. Regulowało ono również kwestie związane z cmentarzami. Pierwszą pochowaną tam osobą była mała dziewczynka - córka biednego rzemieślnika z paryskich przedmieść. Niestety cmentarz nie cieszył się popularnością wśród mieszkańców stolicy. W pierwszym roku jego istnienia odbyło się tam jedyni kilkanaście pogrzebów. Francuzi nie chcieli bowiem spoczywać na cmentarzu, który nie znajdował się w najbliższej okolicy kościoła. Próbując przeciwdziałać finansowej katastrofie zarządcy wpadli na niezwykły pomysł - doprowadzili do przeniesienia na Père Lachaise kości Moliera i la Fontaine'a.

Ta, odpowiednio nagłośniona, uroczystość spowodowała, że paryżanie zmienili swoje nastawienie - fakt, że ich bliscy będą mogli spoczywać obok sław tego świata podziałał odpowiednio. W ciągu kolejnych trzydziestu lat pochowano tu ponad kilkadziesiąt tysięcy ludzi. Do interesującego wydarzenia doszło w 1817 roku - na cmentarz przeniesiono szczątki słynnych kochanków Heloizy i Abelarda.

Popularność nekropolii ciągle rosła, kilkakrotnie dokonywano rozbudowy Père Lachaise. W 1894 roku zbudowano krematorium i kolumbarium (czyli miejsce gdzie umieszcza się urny z prochami). Jednym z ważniejszych epizodów w historii tego miejsca była Komuna Paryska - wersalczycy rozstrzelali tutaj ponad setkę schwytanych powstańców. Władysław Broniewski opisał te krwawe wydarzenia w poemacie "Komuna Paryska".

"(...) Na cmentarzu Père Lachaise wieczór już zapadł, mur bieleje w pomroce wieczoru. Nie, to nie jest woń traw - to krwi zapach! To nie cmentarz - to twierdza upiorów!"

Trudno powiedzieć ile osób spoczywa dziś na tym skrawku ziemi. Ostrożne szacunki mówią o 300 tysiącach, jednak władze cmentarza twierdzą że w samych grobach pochowano milion ciał (plus dwa razy tyle w urnach)! Co ciekawe na cmentarzu nadal pojawiają się nowe pochówki - jednak uzyskanie zgody na wieczny odpoczynek pośród tylu sław, obwarowano kilkoma przepisami. Przede wszystkim zmarły musiał być mieszkańcem Paryża lub przebywać w stolicy Francji w momencie zgonu. Spowodowane to jest coraz większymi problemami z miejscem na Père Lachaise..

Jak dojechać do cmentarza Père Lachaise?

Do cmentarza najlepiej dojechać metrem. Stacje podziemnej kolejki z których można dojść do nekropolii to: Père Lachaise, Philippe Auguste, Alexandre Dumas oraz Gambetta.

Główne wejście znajduje się przy stacji Père Lachaise (linie 2. oraz 3. paryskiego metra), pozostałe cztery przy przystankach autobusów oraz stacji metra Gambetta (linia 3).

Zwiedzanie cmentarza Père Lachaise

Cmentarz rozciąga się na ponad 40 hektarach więc jego zwiedzanie z reguły zajmuje dość dużo czasu. Musimy wziąć pod uwagę, że mimo wszelkich starań ze strony obsługi nekropolii, odnalezienie konkretnych nagrobków może zająć znacznie więcej niż to zaplanujemy. Trudno wymienić wszystkie znane osoby, jakie spoczęły na tym terenie, mapkę z położeniem najczęściej odwiedzanych grobów możemy znaleźć tutaj: link.

Grób Fryderyka Chopina na cmentarzu Père Lachaise

Grób Fryderyka Chopina (część 11)

Ten najsłynniejszy z pochowanych tu Polaków zmarł 17 października 1849 roku. Jego pogrzeb zgromadził wielu paryżan, konduktowi żałobnemu przewodził książę Adam Jerzy Czartoryski. Charakterystyczną rzeźbę nagrobną, przedstawiającą muzę Euterpe wykonał Auguste Clésinger mąż Solange Sand (córki George Sand - kochanki Chopina).

Na jakie groby warto zwrócić uwagę odwiedzając cmentarz Père Lachaise?

Grób Jima Morrisona (część 6)

Wokalista słynnego zespołu "The Doors" został znaleziony martwy w pokoju hotelowym w Paryżu w lipcu 1971 roku. Okoliczności jego śmierci do dziś budzą wiele wątpliwości. Na niewielkim nagrobku piosenkarza i poety, wciśniętym pomiędzy okoliczne pomniki, z reguły leży sporo kwiatów i… papierosów. Przynoszą je fani oddając w ten sposób hołd muzykowi, który za życia wypalał spore ilości tytoniu.

Oscar Wilde (część 89)

Ten poeta i skandalista ostatnie lata swojego życia spędził w Europie, posługując się przybranym nazwiskiem. Zmarł w 1900 roku w Paryżu (na łożu śmierci przeszedł na katolicyzm) i tu też został pochowany. Kwestia rzeźby nagrobnej od samego początku budziła kontrowersje. Pojawiały się głosy, że powinna ona nawiązywać w jakiś sposób do utworów pisarza, jednak niektórzy uważali, że lepiej pozostawić grób takim jakim jest. Ostatecznie pomnik stworzył Jacob Epstein. Jego nagrobek nawiązuje do sztuki asyryjskiej i interpretowane jest jako symboliczne przedstawienie wolnego poety. Rzeźbiarz swoje dzieło ukończył na miejscu wielokrotnie popadając w konflikt z policją. Paryżan gorszyły bowiem realistycznie oddane genitalia posągu. Ostatecznie kamienny fallus został zniszczony przez wandali w 1961 roku. Przez lata istniała tradycja, zgodnie z którą odwiedzające grób kobiety zostawiały na pomniku odcisk wymalowanych szminką ust. Ze względu na zniszczenia jak i protesty rodziny poety rzeźbę zabezpieczono szklaną płytą.

Mur Komunardów (pomiędzy częścią 76 i 77)

Cmentarz Pere Lachaise to jeden z ostatnich punktów oporu bojowników Komuny Paryskiej. Rozstrzelano tutaj 147 osób, a mur nekropolii nosi jeszcze ślady po kulach. Jest to ważne miejsce dla francuskiej lewicy oraz ruchu robotniczego. W okolicy pochowano córkę Karola Marxa oraz jej męża - filozofa Paula Lafargue, którzy popełnili samobójstwo z obawy przed nadchodzącą starością.

Auguste-Ernest Caillat (część 2)

Zapewne to nazwisko niewiele Wam mówi, nic zresztą dziwnego bo ów człowiek był paryskim kupcem specjalizującym się w handlu alkoholem. Dlaczego więc trafił do naszego zestawienia? Ze względu na przepiękny nagrobek, jaki zaprojektował słynny francuski architekt Hector Guimard. Z pewnością podczas spacerów po Paryżu zobaczycie niejedno dzieło tego artysty, bo to właśnie on wykonał znane wejścia do stacji metra. Nagrobek z Père Lachaise to granitowy pomnik przypominający falę lub całun. Rzeźbę wieńczy secesyjny krzyż.

Casimir Perier (część 13)

Grób tego znanego polityka (zwolennika ograniczenia władzy królewskiej) zdecydowanie wyróżnia się spośród innych. Wysoki kamienny cokół, z metalową rzeźbą zmarłego przypomina raczej pomnik niż klasyczny nagrobek. Co ciekawe imieniem owego francuskiego premiera nazwano również jedną z cmentarnych alejek.

Heloiza i Abelard (część 7)

Historia średniowiecznych kochanków od lat rozpala wyobraźnię ludzi. Nic więc dziwnego, że władze cmentarza chcąc zachęcić paryżan do chowania tu zmarłych zdecydowały się przenieść na Père Lachaise kości filozofa i jego uczennicy. Neogotycki nagrobek posiada bardzo interesującą historię. Abelard został pierwotnie pochowany w kościele św. Marcela w Chalon-sur-Saône. Jednak po śmierci Heloizy Piotr Czcigodny zatroszczył się, żeby zakochani spoczęli w jednym miejscu (w Abbaye du Paraclet, w miejscowości Ferreux-Quincey). Podczas rewolucji francuskiej szczątki przeniesiono do kościoła Nogent-sur-Seine. Tam natrafił na nie francuski archeolog Alexandre-Marie Lenoir, który zbadał i kupił kości. Następnie nabył resztki pierwszego nagrobka Abelarda oraz innych średniowiecznych zabytków. Z nich to właśnie (oraz ze współczesnych elementów) stworzył nowy pomnik w kształcie tumby zwieńczonej baldachimem. Po przeniesieniu na Père Lachaise zabytek stał się miejscem pielgrzymek nieszczęśliwie zakochanych. Co ciekawe część osób twierdzi, że szczątki pary nigdy nie opuściły klasztoru i znajdują się na jego terenie do dziś.

Théodore Géricault (część 12)

Interesującym przykładem sztuki sepulkralnej jest również nagrobek jednego z najsłynniejszych artystów epoki romantyzmu we Francji. Na kamiennym postumencie widzimy pół-leżącą postać malarza z pędzlem w dłoni. Nieco niżej umieszczono płaskorzeźbę, wyobrażającą najsłynniejsze płótno Géricaulta - "Tratwę “Meduzy".

Edith Piaf (część 97)

Grób słynnej francuskiej pisarki leży w nowej części cmentarza i (poza licznymi kwiatami pozostawionymi tu przez odwiedzających) nie wyróżnia się niczym szczególnym. Edith Piaf spoczywa w grobie rodzinnym, na którym widnieje napis Famille Gassion-Piaf (Gassion było prawdziwym nazwiskiem pieśniarki).

Amedeo Modigliani (część 96)

Zmarły na gruźlicę przedstawiciel École de Paris spoczywa w jednym grobie ze swoją kochanką Jeanne Hébuterne. Dziewczyna na wieść o śmierci malarza popełniła samobójstwo skacząc z okna (była w ósmym miesiącu ciąży). Przez lata jej rodzina blokowała możliwość przeniesienia zwłok kobiety do grobu Modiglianiego (uważano, że ich związek miał na nią destrukcyjny wpływ). Na wspólnym nagrobku z reguły leżą kamienie. W tradycji żydowskiej (Modigliani był włoskim Żydem) jest to forma dobrego uczynku i wypełnienie przykazania mającego swe źródło w Biblii.

Molier i Jean de La Fontaine (część 25)

Prawdopodobnie gdyby nie te dwa groby cmentarze Père Lachaise nie wyglądał by dziś tak okazale. To właśnie przeniesienie tu doczesnych szczątków wielkiego dramaturga i słynnego autora bajek zmieniło nastawienie Francuzów do nowego miejsca pochówków. Niestety dziś poddaje się w wątpliwość to czy spoczywające tu kości rzeczywiście należały do mistrzów pióra. W przypadku Moliera nie posiadamy dokumentacji związanych z kolejnymi przenosinami grobu pisarza. W przypadku La Fontaine’a oparto się na wzmiance Pierre-Josepha Thouliera d'Olivet, który sugerował że znany bajkopisarz spoczywa obok Moliera. Jednak część źródeł wskazywała, że zmarły został pochowany na nieistniejącym dziś Cmentarzu Niewiniątek. Nie da się już ustalić kto miał rację.

Miguel Ángel Asturias (część 10)

Jeden z najniezwyklejszych nagrobków jakiemożemy tu zobaczyć wystawiono gwatemalskiemu pisarzowi Asturiasowi, laureatowi literackiej Nagrody Nobla. Jako, że prozaik uważany był za obrońcę kultury Indian Ameryki Południowej, na jego grobie stoi kolumna nawiązująca do sztuki Majów.

Pomniki

Północno-wschodnią część nekropolii zajmują pomniki. Część z nich poświęcona jest ofiarom obozów śmierci z czasów drugiej wojny światowej (m. in. Auschwitz), część weteranom wojen XX wieku (jeden z nich wystawiono ku czci Polaków), a część ofiarom francuskich katastrof lotniczych.