Malta - 16 atrakcji, które warto zwiedzić i zobaczyć. Praktyczny przewodnik po wyspie.

Malta w powszechnej świadomości uchodzi za kierunek typowo wypoczynkowy, czemu sprzyja blisko 300 słonecznych dni w roku. Paradoksalnie jednak wyspa może bardziej przypaść do gustu turystom zainteresowanym historią i zwiedzaniem zabytków niż tym, którym najbardziej zależy na plażowaniu. Większość maltańskiego wybrzeża zajmują strome klify i skały, natomiast plaże to zaledwie niewielki procent całości. W sezonie może się więc okazać, że chociaż znajdziemy w okolicy plażę, to będziemy na niej siedzieć upchani niczym sardynki w puszce.

Nam Malta tak przypadła do gustu, że od kilku lat regularnie ją odwiedzamy, za każdym razem odkrywając nowe miejsca i rozbudowując nasz przewodnik.

Zwiedzanie Malty - najważniejsze informacje o atrakcjach

Największymi atrakcjami Malty są zabytki, których na wyspie jest pod dostatkiem. Wśród nich warto wymienić megalityczne świątynie (starsze od egipskich piramid czy kamieni Stonehenge!), starożytne grobowce, wczesnochrześcijańskie katakumby czy ufortyfikowane miasta wzniesione przez Zakon Maltański. Dotychczas na liście światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO znalazły się 3 wpisy z Malty (miasto Valletta, megalityczne świątynie oraz Hypogeum Ħal Saflieni), ale wiele kolejnych oczekuje na swoją kolei na Liście Informacyjnej (ang. Tentative List).

Oprócz wspomnianych zabytków Malta może pochwalić się także malowniczymi klifami, różnorodnymi kościołami (jest ich prawie tyle, ile dni w roku) i oraz wieloma tradycjami. W naszym artykule opisaliśmy ponad dwadzieścia najciekawszych atrakcji turystycznych, które według nas warto zwiedzić.

Valletta - stolica kraju

Valletta jest jedną z najmniejszych stolic Europy i jednocześnie jednym z miast o największym zagęszczeniu zabytków na metr kwadratowy na świecie. Stolicę Malty doceniła organizacja UNESCO, która wpisała ją w całości na listę światowego dziedzictwa kulturowego.

Valletta jest miastem w całości ufortyfikowanym. Wzniesiono ją niedługo po tzw. Wielkim Oblężeniu Malty w 1565 roku i miała pełnić funkcję niemożliwej do zdobycia fortecy. Pomysłodawcą tego ambitnego projektu był wielki mistrz Zakonu Maltańskiego, Jean de la Valette, na cześć którego nazwano nowe miasto.

Spacerując po maltańskiej stolicy raz po raz natrafimy na perełki architektoniczne. Oprócz fasad najpiękniejszych pałaców (m.in. Pałacu Wielkich Mistrzów czy zajazdów nazywanych auberge) i kościołów w oczy rzucają się drewniane, kolorowe balkony.

Dzięki kompaktowemu rozmiarowi miasta w każdy jego zakątek dojdziemy pieszo. Wśród najważniejszych atrakcji i zabytków warto wymienić:

• Pałac Wielkiego Mistrza, w którym możemy zwiedzić apartamenty oraz zbrojownię, gdzie oprócz broni zobaczymy również zbroje najważniejszych zakonników.
• Konkatedra św. Jana, w oratorium której przechowywany jest majestatyczny obraz pt. Ścięcie św. Jana Chrzciciela pędzla Caravaggio. Porywczy włoski malarz znalazł schronienie na Malcie, ale ostatecznie i stąd musiał uciekać pod osłoną nocy.
• Narodowe Muzeum Archeologiczne, w którym przechowywane są najważniejsze z artefaktów znalezionych na Malcie i Gozo, w tym słynna figurka śpiącej kapłanki.
• Fort Saint Elmo, gwiaździsty fort na końcu półwyspu, na terenie którego zorganizowano muzeum wojskowe.

W zależności od naszych zainteresowań możemy spędzić w Valletcie od kilku godzin, do nawet dwóch czy trzech dni.

Maltańskie Trójmiasto Birgu, Cospicua, Senglea

Naprzeciwko Valletty, po drugiej stronie zatoki Grand Harbour, rozciąga się zespół trzech historycznych miasteczek: Birgu, Cospicua oraz Senglea.

Birgu od momentu przybycia joannitów na wyspę do powstania Valletty pełniło funkcję głównej siedziby zakonu. W tym czasie niewielką osadę rybacką przekształcono w prężnie działające miasto. Szpitalnicy rozbudowali fort Saint Angelo i wznieśli kilka wartych uwagi budynków, w tym zajazdy dla grup językowych zakonu oraz pałac Inkwizytora.

Senglea oraz Cospicua znajdują się w cieniu Birgu, ale mając więcej czasu warto poświęcić chwilkę na ich poznanie. Popularne Trzy Miasta mogą być świetnym pomysłem na spędzenia większości lub nawet całego dnia.

Wśród wartych uwagi atrakcji maltańskiego trójmiasta warto wymienić:

• Fort Saint Angelo (Birgu), który do momentu wzniesienia Valletty był siedzibą Wielkiego Mistrza Zakonu Maltańskiego.
• Muzeum Morskie Malty (Birgu) - jedno z najciekawszych muzeów na Malcie, które może pochwalić się bogatą kolekcją obiektów związanych z działalnością morską - zarówno z czasów joannitów, jak i nowszych.
• Pałac Inkwizytora (Birgu) - choć pałac po upadku Inkwizycji wielokrotnie zmieniano, to zwiedzenie go może być nie lada gratką dla sympatyków historii - jest to jeden z nielicznych obiektów tego typu, który udostępniono zwiedzającym.
• Ogród Gardjola (Senglea), oferujący widok na zatokę. Na jego końcu znajduje się oryginalna budka strażnicza.
• Brama św. Heleny oraz brama Notre Dame (Cospicua) - barokowe bramy miejskie, które wzniesiono w trakcie otaczania Trzech Miast systemem fortyfikacji.

Aby lepiej zapoznać się z atrakcjami "maltańskiego trójmiasta", odwiedźcie nasz przewodnik: Trzy Miasta (Birgu, Cospicua, Senglea) na Malcie.

Hypogeum Ħal Saflieni - neolityczny kompleks podziemny

Do zabytków wpisanych na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO należy Hypogeum Ħal Saflieni. Jest to wyryty w skale podziemny kompleks cmentarny, który wykorzystywano od 4000 do 1500 roku p.n.e. W tym czasie pochowano tam nawet 7000 osób.

Ten podziemny labirynt pełen komnat grobowych pozostawał zapomniany aż do 1902 roku, gdy przypadkowo odnaleziono go w trakcie prac budowlanych. Ku zaskoczeniu odkrywców i archeologów hypogeum zachowało się w bardzo dobrym stanie.

Komnaty pomieszczeń ozdobione są blokami podobnymi do tych znanych ze świątyń megalitycznych, a na fragmentach ścian zachowały się zdobienia z ochry. Podczas prac wykopaliskowych odnaleziono różne obiekty grobowe, w tym słynną figurkę przedstawiająca śpiącą kobietę/kapłankę, którą można zobaczyć w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Valletcie.

Marsaxlokk - wioska rybacka i kolorowe łódki luzzu

Marsaxlokk to największe z miasteczek rybackich na Malcie. Tutejszy port ozdabiają dziesiątki wielokolorowych łódek nazywanych luzzu, które są jednym z największych symboli wyspy. Jeśli chcielibyśmy zobaczyć je na własne oczy, to warto podjechać tu chociażby na chwilkę.

W każdą niedzielę (od rana do południa) w Marsaxlokk odbywa się targ rybny. Wielu przybyłych na miejsce turystów jest jednak zawiedzionych tłumami oraz atmosferą. Obecnie tylko w niewielkiej część kramów oferowane są zdobycze rybaków, a pozostali sprzedawcy handlują pamiątkami oraz różnymi lokalnymi wyrobami. Marsaxlokk jest jednak dobrym miejscem na obiad w jednej z lokalnych restauracji serwujących ryby i owoce morza - sami skorzystaliśmy z okazji i był to świetny wybór.

Około dwa kilometry za portem w Marsaxlokk znajdziemy popularne kąpielisko nazywane basenem św. Piotra (St. Peter's Pool). Nie jest to typowa piaszczysta plaża, a wyrzeźbione w klifie półki skalne, z których można wskoczyć wprost do wody.

Mdina - ufortyfikowane Miasto Ciszy i historyczna stolica Malty

Leżąca w centrum wyspy Mdina aż do przybycia Kawalerów Maltańskich pełniła funkcję stolicy Malty. Miasto ma bardzo bogatą historię - powstało jako osada Fenicjan, następnie przebudowali je Rzymianie, a obecny układ oraz kształt zawdzięcza Arabom.

Mdina położona jest na wzniesieniu i w całości otoczona została murami oraz bastionami. Mimo że historyczna stolica zachowała swój średniowieczny rozkład ulic, to wygląd większości budynków jest efektem przebudowy po tragicznym trzęsieniu ziemi z 1693 roku i charakteryzuje się stylem barokowym.

Niektóre z zabytków i atrakcji Mdiny:

• Katedra św. Pawła z obrazami Matti Pretiego.
• Muzeum Katedralne z różnorodnymi historycznymi kolekcjami (m.in. monetami z całej historii wyspy, drzeworytami Albrechta Dürera czy pięknie zdobionymi księgami chóralnymi oraz manuskryptami).
• Barokowe rezydencje i pałace.
• Bramy miejskie prowadzące do miasta

Oraz oczywiście sam klimat Miasta Ciszy.

Domvs Romana - ruiny rzymskiej willi oraz muzeum archeologiczne

Niewiele przetrwało ze starożytnego miasta Melite, zajmującego niegdyś obszar dzisiejszych Mdiny i Rabatu. Pod koniec XIX wieku nieopodal murów miejskich historycznej stolicy odnaleziono niewielkie ruiny rzymskiej willi, na terenie których skrywała się dobrze zachowana mozaika podłogowa.

Nad stanowiskiem archeologicznym wzniesiono muzeum, w którym wystawiane są najważniejsze z obiektów z czasów bytności Rzymian odnalezione na Malcie i Gozo. Jest to pozycja obowiązkowa dla wszystkich zainteresowanych tą tematyką.

Rabat - wczesnochrześcijańskie katakumby i grota św. Pawła

Sąsiadujący z Mdiną Rabat słynie z tych atrakcji, które nie są widoczne na pierwszy rzut oka. Pod ulicami miasta rozciągają się podziemne nekropolie wydrążone w pierwszych wiekach po Chrystusie, w których grzebano zmarłych w czasach pierwszych chrześcijan .

Do zwiedzenia są trzy różniące się od siebie kompleksy:

• katakumby św. Pawła,
• kompleks św. Agaty (katakumby, krypta, muzeum),
• katakumby św. Katalda.

Aby zwiedzić wszystkie z nich, możemy potrzebować dobrych kilku godzin. Na terenie Rabatu znajduje się też grota św. Pawła, gdzie według tradycji apostoł propagował nową wiarę podczas swojego trzymiesięcznego pobytu na Malcie. Grotę możemy odwiedzić w trakcie wizyty w Muzeum Wignacourt.

Blue Grotto - malownicza jaskinia wyrzeźbiona w klifie

Blue Grotto (pol. Błękitna Grota) to największa z systemu sześciu jaskiń klifowych, które zostały wyrzeźbione przez fale morskie na południowym-wschodzie wyspy.

Błękitną Grotę i pozostałe z jaskiń w całej okazałości zobaczymy jedynie od strony morza. Przez cały rok organizowane są krótkie rejsy niewielkimi łódkami, podczas których wpłyniemy do jaskiń i będziemy mogli podziwiać przezroczystą wodę, która w promieniach słońca mieni się odcieniami błękitu oraz turkusu.

Chcąc zobaczyć słynną jaskinię nie musimy brać udziału w rejsie. Wystarczy udać się na punkt widokowy (współrzędne: 35.821969, 14.457427), z którego zobaczymy monumentalny łuk, będący jednym z wejść do jaskini.

Klify Dingli - wysoka na ponad 200 metrów formacja skalna

Położone na zachodnim wybrzeżu Klify Dingli (ang. Dingli Cliffs) są najbardziej majestatycznymi formacjami skalnymi na wyspie. Ich wysokość to ponad 200 metrów i możemy podziwiać je (z góry) podczas spaceru wzdłuż wybrzeża. Spacer między punktami widokowymi nie zajmie Wam jednak zbyt wiele czasu - my w kilkadziesiąt minut mieliśmy za sobą już wszystkie z nich.

Jako ciekawostkę warto podać fakt, że przy klifach znajduje się najwyższy szczyt Malty - Ta’Dmejrek (253 metry n.p.m.). Jego wysokość względna jest jednak na tyle niewielka, że przypomina zwyczajny pagórek - przyznamy się Wam, że mocno się uśmiechnęliśmy, gdy zobaczyliśmy najwyższy czyt na wyspie!

Tuż przy krawędzi klifu w XVII wieku wzniesiono kaplicę św. Marii Magdaleny, która charakteryzuje się nad wyraz prostą architekturą.

Ħaġar Qim i Mnajdra - megalityczne świątynie na południowym wybrzeżu

Na południowym wybrzeżu Malty, oddalone o około 500 metrów od siebie, stoją dwa kompleksy prehistorycznych świątyń sprzed blisko 5000 lat. Budowle wyróżniają się malowniczym położeniem - znajdują się na niezabudowanym terenie, a za nimi rozciąga się morze.

Do Ħaġar Qim wejdziemy przez monumentalną fasadę, a w środku zobaczymy typowy układ maltańskiej świątyni. Również w przypadku kompleksu Mnajdra będziemy mogli wejść do środka i zobaczyć wewnętrzne komnaty.

Oba stanowiska archeologiczne zwiedzimy kupując jeden bilet, a spacerując pomiędzy nimi możemy zboczyć z trasy i zobaczyć z bliska jedną z XVII-wiecznych wież strażniczych - Wieżę Ħamrija.

Dla turystów przygotowano też niewielką wystawę informacyjna oraz film, które dostępne są w Centrum dla odwiedzających (ang. Visitors Centre).

Na wizytę na miejscu warto zaplanować około 90 minut.

Wyspa Gozo

Wizyta na Malcie nie powinna odbyć się bez choćby krótkiej wycieczki na Gozo, drugą z zamieszkanych wysp archipelagu. Oferuje ona całkiem inne doświadczenie i charakteryzuje się sielskim, bardziej lokalnym charakterem.

Przyznamy się Wam, że ostatnio nawet chętniej wracamy na Gozo niż samą Maltę, gdzie łatwiej o trasy spacerowe i ucieczkę od turystycznego zgiełku. Nie oznacza to jednak, że brak tu zabytków - najlepszymi przykładami wspaniała cytadela, zabytkowy wiatrak Ta’ Kola czy megalityczna świątynia Ġgantija.

Paceville - imprezowa stolica Malty

Położone na północ od Valletty i Sliemy miasteczko Paceville jest mekką imprezowiczów odwiedzających Maltę. Ten niewielki obszar wypełniony jest pubami, barami oraz klubami, w których kwitnie wyspiarskie życie nocne.

Popeye Village

Miasto Mellieha leży na północno-zachodnim krańcu wyspy. Wielu turystów przejeżdża przez nie kierując się do portu Cirkewwa, skąd odpływa statek na wyspę Gozo. Mellieha może pochwalić się jednak kilkoma wartymi uwagi atrakcjami, dla których warto spędzić tu trochę czasu.

Najbardziej znaną z tutejszych atrakcji jest Popeye Village (pol. Miasteczko Popeye’a), czyli park rozrywki powstały w miejscu planu filmowego hollywoodzkiej produkcji Popeye z 1980 roku, w której główną rolę odegrał Robin Williams.

Popeye Village to filmowe Sweetheaven, miasteczko portowe, w którym mieszkał tytułowy bohater wraz z przyjaciółmi. Park wyróżnia się malowniczym położeniem w zatoce oraz urokliwymi kolorowymi domkami. Wchodząc do środka możemy obejrzeć film dokumentalny przedstawiający kulisy powstania produkcji oraz minąć spacerujących bohaterów.

Jeśli nie zależy nam na wejściu na teren parku, to możemy po prostu obejrzeć filmowe miasteczko z drugiej strony zatoki.

Rotunda w Moście

Położone w środkowej części wyspy miasto Mosta słynie z jednego zabytku - neoklasycznego kościoła Wniebowzięcia Matki Bożej (malt. Bażilika ta' Santa Marija), który lepiej znany jest jako Rotunda (ang. Rotunda of Mosta, malt. Ir-Rotunda tal-Mosta).

Budowę świątyni rozpoczęto w 1833 roku i zakończono po niecałych 30 latach. Za projekt budowli odpowiadał Giorgio Grognet de Vassé, który projektując świątynię wzorował się na rzymskim Panteonie.

Efektem końcowym jest jedna z największych kopuł w Europie. Jej wewnętrzna średnica to około 37 metrów, przy wysokości całkowitej ponad 60 metrów. Rotunda jest na tyle okazała, że widać ją z wielu punktów widokowych na wyspie.

Wracając do starożytnego protoplasty - niektórzy mogą zastanawiać się, dlaczego architekt dodał do swojego projektu dwie wieże, których nie ma przecież w Rzymie. I tutaj zapewne zaskoczymy niektórych z Was - jeszcze w XIX wieku podobne wieże "ozdabiały" oryginalny Panteon! Dodano je dopiero w czasach nowożytnych, ale nie przypadły one do gustu mieszkańcom Rzymu (ci nazywali je złośliwie oślimi uszami), i ostatecznie zostały rozebrane.

Dla mieszkańców Mosty Rotunda jest czymś więcej niż miejscem modlitwy. Wszyscy pamiętają tu o nieprawdopodobnej historii, która wydarzyła się 9 kwietnia 1942 roku. Tego dnia, podczas niemieckich nalotów, niemal 200 kilogramowa bomba wpadła do świątyni przez kopułę, po czym przeturlała się po posadzce i ostatecznie nie wybuchła. Podczas tego zdarzenia w kościele znajdowało się blisko 300 wiernych, którzy uczestniczyli w mszy świętej. Nad wyraz religijni Maltańczycy uznali to za cud i znak otrzymany od Boga.

Bombę finalnie wrzucono do morza, ale jej replikę możemy zobaczyć w kościelnej zakrystii (wejście za niewielką opłatą). Wnętrze świątyni wyróżnia się żywymi kolorami oraz geometrycznymi dekoracjami kopuły.

Wczesnochrześcijańskie katakumby Ta’ Bistra

Niektórzy kojarzą Mostę tylko z Rotundą, ale niecałe półtora kilometra dalej odnajdziemy wczesnochrześcijańskie (z IV wieku) katakumby Ta’ Bistra (ang. Ta' Bistra Catacombs). Są one mniej znane i nie tak imponujące jak opisane przez nas wcześniej katakumby św. Pawła w Rabacie, ale miłośnikom tego typu atrakcji mogą przypaść do gustu.

Kompleks ma długość 90 metrów i składa się z kilkunastu komnat, w których znajduje się 57 grobów. Teren stanowiska archeologicznego został przykryty dachem.

Comino - wyspa pomiędzy Maltą i Gozo

Pomiędzy Maltą i Gozo leży trzecia z zamieszkanych wysp - Comino (malt. Kemmuna). Określenie zamieszkana jest trochę na wyrost, gdyż na Comino na co dzień mieszka zaledwie kilka osób.

Comino zajmuje obszar około 3 km². Na terenie wyspy znajduje się zaledwie kilka budynków, w tym:

• Wieża Świętej Marii (ang. Santa Marija Tower), którą wzniesiono na początku XVII wieku i była częścią systemu obronnego wyspy, który składał się z ponad 20 takich konstrukcji. Wieża czasami dostępna jest do odwiedzenia - w takim przypadku powiewa nad nią flaga.
• Porzucony szpital (ang. Abandoned Isolation Hospital), który służył do izolowania chorych oraz jako miejsce kwarantanny - jest to największy z budynków na wyspie.
• Bateria Świętej Marii (malt. Batterija ta' Santa Marija, ang. Saint Mary's Battery), która znajduje się w południowo-wschodniej części Comino.

Całą wyspę możemy zwiedzić przechodząc siedmiokilometrowy szlak pieszy.

Niewielu turystów przybywa jednak na Comino w poszukiwaniu zabytków. Celem rzeszy odwiedzających jest Błękitna Laguna (ang. Blue Lagoon), czyli niewielka cieśnina, której znakiem rozpoznawczym jest przezroczysta i turkusowa woda.

Blue Lagoon znajduje się pomiędzy Comino a niezamieszkaną wyspą Cominotto (malt. Kemmunett). Nazwa Błekitna Laguna nie jest bezpośrednim tłumaczeniem z języka maltańskiego, lecz tworem typowo turystycznym. Maltańczycy nazywają cieśninę Bejn il-Kmiemen, co możemy przetłumaczyć jako "pomiędzy Comino".

Na miejscu na turystów czeka niewielka piaszczysta plaża oraz skały, na których można się rozłożyć. Niestety, przybywając tu w sezonie letnim nie powinniśmy liczyć na kameralną atmosferę, a raczej na tłok i tłumy innych turystów.

Największe atrakcje Malty na mapie

Poniżej umieściliśmy mapę wszystkich atrakcji, które znalazły się w naszym artykule. Polecane przez nas miejsca oznaczyliśmy gwiazdką.