Podróże po Europie

Atrakcje Bawarii - co warto zobaczyć?

Największe atrakcje Bawarii, takie jak pałace i zamki, średniowieczne miasteczka czy malownicze alpejskie jeziora, każdego roku przyciągają całe tłumy turystów. W naszym przewodniku przygotowaliśmy subiektywne zestawienie naszych najwspanialszych bawarskich atrakcji, z których każdy powinien móc wybrać coś dla siebie.

Spacer po wyspie Fraueninsel i widok na pływający po Jeziorze Chiemsee statek wycieczkowy oraz góry
Spacer po wyspie Fraueninsel i widok na pływający po Jeziorze Chiemsee statek wycieczkowy oraz góry

Monachium - niemiecka stolica piwa i jedno z kulturalnych centrów Niemiec

Po raz pierwszy pojechaliśmy do Monachium bez większych oczekiwań. Planowaliśmy zwiedzić stadion słynnego FC Bayernu (czyli tłumacząc z niemieckiego na polski klubu FC Bawaria), obejrzeć kompleks olimpijski, odwiedzić atrakcje związane z księstwem i królestwem Bawarii oraz napić się piwa w jednej z olbrzymich hal piwnych.

Rezydencja (Residenz) w Monachium (Zdjęcie dzięki uprzejmości © Bayerische Schlösserverwaltung)
Rezydencja (Residenz) w Monachium (Zdjęcie dzięki uprzejmości © Bayerische Schlösserverwaltung)

Na miejscu okazało się, że chociaż zniszczone przez Aliantów miasto nie zachwyca architekturą, to strasznie do gustu przypadł nam klimat stolicy Bawarii: przepełnione hale i ogrody piwne, olbrzymie tereny zielone w samym centrum miasta (w nich, a jakże, ogrody piwne z tysiącami miejsc!) i świetne muzea oraz galerie sztuki. I choć wiedzieliśmy mniej więcej jakich artystów możemy spodziewać się w Nowej i Starej Pinakotece (niem. Neue i Alte Pinakothek), to objętość zbiorów największych mistrzów była dla nas imponująca. Szczególnie zadowoleni z wizyty mogą być sympatycy impresjonizmu i postimpresjonizmu - jednymi z najważniejszych eksponatów są prace Vincenta van Gogha (jedne ze słynnych "Słoneczników") czy Claude'a Moneta. Turyści zainteresowani sztuką z lat wcześniejszych docenią kolekcję obrazów i szkiców Piotra Rubensa, Albrechta Dürera oraz innych wielkich mistrzów.

Na pewno nie da się zwiedzić całego Monachium podczas jednej wizyty. Mimo mniejszej ilości atrakcji jak w Londynie czy Paryżu, stolica Bawarii może pochwalić się dziesiątkami muzeów i ciekawych miejsc.

Nowy Ratusz w Monachium - widok z wieży Kościoła św. Piotra
Nowy Ratusz w Monachium - widok z wieży Kościoła św. Piotra

Na co warto zwrócić uwagę w Monachium i okolicy?

  • Majestatyczny Nowy Ratusz (niem. Neues Rathaus) oraz Plac Mariacki (niem. Marienplatz) - ratusz jest otwarty dla odwiedzających i można samodzielnie pospacerować po jego długich korytarzach (a nawet zajrzeć do biblioteki). Istnieje również możliwość zwiedzenia budynku w trakcie wycieczki z przewodnikiem (w języku niemieckim). Jeśli mamy więcej czasu warto poczekać na występ figurek z ratuszowego kuranta. Nie przegapmy też smoka na fasadzie w południowo-zachodnim rogu budynku.

  • Rezydencja władców Bawarii z rokokowym teatrem oraz skarbcem z największymi kosztownościami rodu Wittelsbachów. Gdy dobrze rozejrzymy się zwiedzając samą rezydencję, znajdziemy kilka eksponatów związanych z Polską. Jeśli spojrzymy na górną część fasady stojącego obok rezydencji kościoła Teatynów (o ile nie jest zasłonięta i remontowana!) wypatrzymy złączone herby Bawarii i Rzeczpospolitej wewnątrz zdobionego kartusza.

  • Olbrzymie hale piwne (niektóre wyglądające niczym średniowieczne hale rycerskie) oraz ogrody piwne - do tradycyjnych ogrodów możemy przynieść własny prowiant i na miejscu nabyć tylko piwo. Uważajmy jednak zamawiając piwo duże, ponieważ w Monachium otrzymamy kufel o pojemności ponad 1 litra! (dokładna pojemność dużych kufli to 1069 ml, co jest równoważne specjalnej piwnej jednostce objętości Maß (mass)).

Nymphenburg w Monachium
Nymphenburg w Monachium
  • Pałac i kompleks parkowy Nymphenburg - gdzie poza głównym pałacem zobaczymy jedną z najważniejszych kolekcji królewskich powozów i sań w Europie, kolekcję porcelany czy pałacowe pawilony w parku. W jednym z parkowych pałacyków znajdziemy prawdopodobnie najstarszy ogrzewany i kryty basen współczesnej Europy.

  • Pałac Schleissem wybudowany przez szykującego się na urząd cesarza Rzeszy Maksymiliana II Augusta, którego drugą żoną była Teresa Kunegunda Sobieska. W jednym z pałacowych pomieszczeń zobaczymy kolekcję obrazów przedstawiających bitwy Jana III Sobieskiego oraz postać polskiego władcy. Co ciekawe, kolekcja obrazów nie powstała na zlecenie polskiego dworu, a Philippa Duponta - dowódcę francuskiego pochodzenia, który walczył u boku polskiego króla.

  • Kompleks olimpijski oraz stadion olimpijski, na którym dawniej swoje mecze rozgrywał FC Bayern, a obecnie grają na nim mniejsze kluby oraz odbywają się koncerty.

Zwiedzanie stadionu olimpijskiego w Monachium
Muzeum BMW w Monachium
  • Muzeum i centrum wystawowe marki BMW, gdzie poza możliwością obejrzenia historycznych eksponatów dowiemy się więcej o historii bawarskiej motoryzacji oraz o ambitnych planach technologicznych.

  • Nowa i Stara Pinakoteka (niem. Neue i Alte Pinakothek) z kolekcją dzieł wybitnych europejskich mistrzów. W każdą niedzielę wejście do publicznych muzeów i galerii sztuki w Monachium kosztuje zaledwie 1€.

Słoneczniki - Vincent van Gogh - Nowa Pinakoteka w Monachium (Neue Pinakothek)
Autoportret w futrze - Albrecht Dürer - Stara Pinakoteka w Monachium (Alte Pinakothek)

Norymberga - miasto czerwonego piwa, małych kiełbasek oraz podziemnych korytarzy i piwnic

Norymberga już od czasów średniowiecza była jednym z najważniejszych ośrodków Świętego Cesarstwa Rzymskiego. W położonym na wzgórzu zamku zatrzymywali się wszyscy niemieccy cesarze. Do dziś z tego okresu zachowała się jedna z najdłuższych w Europie fortyfikacji otaczających dawniej miasto, a na tyłach zamku znajdziemy XVI-wieczne renesansowe bastiony. Sam zamek niemal doszczętnie został zburzony w wyniku nalotów w 1944 roku. W oryginalnym stanie zachowała się dwupiętrowa kaplica zamkowa.

Widok na Zamek w Norymberdze
Widok na Zamek w Norymberdze

Norymberskie stare miasto skrywa wielopiętrowe podziemne magazyny oraz tunele, w których przez kilkaset lat przechowywano produkowane w tym mieście słynne czerwone piwo. Podczas II wojny światowej część tuneli zaadoptowano na skarbce, w których ukryto najważniejsze lokalne i narodowe dzieła sztuki. W tzw. Bunkrach Sztuki trzymano m.in. rozmontowany na części ołtarz Wita Stwosza, który skradziono podczas wojny z Sandomierza, dokąd wywieziono go z Krakowa.

Zarówno podziemne magazyny na piwo jak i historyczne Bunkry Sztuki możemy zwiedzić w trakcie wycieczki z przewodnikiem. Istnieje również możliwość wejścia do średniowiecznych lochów pod starym ratuszem oraz przejścia przez renesansowe bastiony.

Więcej: Podziemne atrakcje Norymbergi - dawne piwnice piwne, bunkry, lochy i kazamaty

Norymberga - Piwnice piwne (Felsengängen)
Podziemia Norymbergi - Kazamaty i kanał wodny (Kasematten und Lochwasserleitung)

W mieście możemy odwiedzić również inne ważne muzea, takie jak np. Muzeum Kolei (DB Museum) z historycznymi wagonami Ludwika II czy Germańskie Muzeum Narodowe (niem. Germanisches Nationalmuseum), w którym zobaczymy m.in. najstarszy globus świata czy prace Albrechta Dürera oraz Wita Stwosza.

Wszystkie muzea oraz najważniejsze atrakcje (także podziemne wycieczki) możemy odwiedzić korzystając z dwudniowej karty turystycznej Nürnberg Card, która umożliwia również korzystanie za darmo z komunikacji miejskiej. Koszt karty to 28€ i zakupimy ją w punkcie informacji turystycznej.

Dziś Norymberga kojarzy się z nowoczesnym miastem, czerwonym piwem oraz norymberskimi kiełbaskami, którymi miejscowi zajadają się w różnych postaciach, np. w bułce lub podanych na gorącej kiszonej kapuście.

Miasto posiada swoją mroczną historię. W latach 30. Norymberga stała się twierdzą nazistów i miejscem, w którym rządząca partia organizowała swoje coroczne zjazdy. Dla Aliantów zniszczenie Norymbergi było jednym z priorytetów i w 1944 historyczne stare miasto zrównano z ziemią. Po wojnie, w oddalonym od centrum Pałacu Sprawiedliwości, przeprowadzono procesy norymberskie, podczas których skazano głównych niemieckich zbrodniarzy.

Adler (Orzeł) - replika pierwszej kursującej w Niemczech lokomotywy parowej - Muzeum kolei w Norymberdze (DB Museum)
Norymberga - Pałac Sprawiedliwości i sala sądowa numer 600

W odbudowanym historycznym centrum Norymbergi nie widać dziś śladów wojennej pożogi. Za to poza centrum zachowały się niektóre z budynków z dawnego terenu zjazdowego (w tym szkielet Hali Kongresowej wzorowanej na rzymskim Koloseum) oraz sam Pałac Sprawiedliwości. W obu miejscach stworzono wystawy poświęcone niemieckim zbrodniom, które w sposób obiektywny przedstawiają dojście Adolfa Hitlera do władzy oraz związki partii rządzącej z Norymbergą. Wizyta i zapoznanie się z wystawami (dostępny jest przewodnik audio w języku polskim) jest trudnym doświadczeniem i u zwiedzających Polaków może wywołać smutek, a u niektórych nawet wzbudzić złość. Naszym zdaniem warto zapoznać się ze spojrzeniem na wojnę oczami drugiej strony.

Więcej: Norymberga w czasach nazistowskich - historia, zabudowania oraz muzea

Zamki i pałace Bawarii, czyli rezydencje władców bawarskich księstw i państewek biskupich

Jednymi z najważniejszych zabytków Bawarii są porozrzucane po całym państwie związkowym zamki oraz pałace. Trudno znaleźć osobę, która przynajmniej raz w życiu nie zobaczyła na zdjęciu malowniczo położonego Zamku Neuschwanstein.

Zamek Neuschwanstein (Zdjęcie dzięki uprzejmości © Bayerische Schlösserverwaltung)
Zamek Neuschwanstein (Zdjęcie dzięki uprzejmości © Bayerische Schlösserverwaltung)

Pomysłodawcą obiektu był Ludwik II Wittelsbach, nazywany Bajkowym Królem, choć niektórzy woleli przydomek zaczynający się od słowa Szalony. Pomimo typowo średniowiecznego wyglądu Zamek Neuschwanstein (co oznacza Nowy Kamienny Łabędź) powstał dopiero w drugiej połowie XIX wieku. Ludwik II był ostatnim bawarskim władcą, który posiadał pełnię władzy. Stowarzyszone z Austrią Królestwo Bawarii w 1866 roku przegrało wojnę z Prusami, które dążyły do stworzenia jednolitego państwa z dawnych państw i państewek Świętego Cesarstwa Rzymskiego (tzw. I Rzeszy).

W traktatach pokojowych ustalono, że Królestwo Bawarii zachowa autonomię w części spraw (m.in. poczta czy kolei), ale straci pełnię władzy nad wojskiem. Ludwik bardzo przeżył porażkę i niemal całkowicie odciął się od świata, jednocześnie zatapiając się w świecie legend, baśni oraz historii średniowiecznych władców. Za własne pieniądze (oszczędności i pożyczki) rozpoczął budowę rezydencji i pałaców, w których mógł poczuć się jak władca, jakim zawsze pragnął zostać.

Zamek Neuschwanstein nie był najważniejszym obiektem powstałym w trakcie rządów charyzmatycznego władcy. Wielu turystów większą sympatią darzy Pałac Herrenchiemsee, zbudowany na jednej z wysp na bawarskim jeziorze Chiemsee.

Historia Pałacu Herrenchiemsee jest dość nietypowa. Na początku nie miała to być nawet królewska rezydencja, a hołd oddany francuskiemu królowi Ludwikowi XIV, znanemu jako Król Słońce. Nowy pałac miał być lepszą kopią Wersalu, a wnętrza miały nawiązywać do francuskich królewskich rezydencji. Ostatecznie nie udało się zakończyć budowy, choć istniejąca część imponuje rozmachem oraz przepychem.

Trzecim pałacem zbudowanym przez Ludwika II był Pałac Linderhof, który położony jest niedaleko Zamku Neuschwanstein.

Zamek Linderhof (Zdjęcie dzięki uprzejmości © Bayerische Schlösserverwaltung)
Zamek Linderhof (Zdjęcie dzięki uprzejmości © Bayerische Schlösserverwaltung)

Bawaria to jednak nie tylko pałace w Monachium i okolicy oraz rezydencje Ludwika II. W czasach Świętego Cesarstwa Rzymskiego na terenie dzisiejszych Niemiec istniały niezależne księstwa, z których niektóre posiadały status Wolnych Miast, a inne były rządzone przez hrabiów (np. margrabiów) lub biskupów (państwa biskupie). Z tego okresu na terenie Bawarii zachowało się wiele rezydencji, ogrodów oraz letnich pałaców.

Niektóre z rezydencji zasługujących na uwagę:

  • Rezydencja w Würzburgu - jedna z najbardziej imponujących europejskich rezydencji, która powstała dopiero w drugiej połowie XVIII wieku na zamówienie jednego z urzędujących biskupów. W środku oprócz bogatego wnętrza i ciekawej architektury zachwyca największy na świecie sufitowy fresk autorstwa weneckiego artysty Giovanniego Battisty Tiepolo. Kunszt tego miejsca doceniła organizacja UNESCO i w 1981 roku wpisała rezydencję na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

  • Pałace w mieście Bayreuth (Nowy Pałac w centrum miasta oraz Stary Pałac w Ermitażu), wewnątrz których zobaczymy unikalne przykłady tzw. bayreudzkiego rokoko (niem. Bayreuther Rokoko), stylu który wyróżniał się m.in. nierównomiernym rozłożeniem luster w popularnych w tamtym czasie Gabinetach Luster. Na tyłach Nowego Pałacu w centrum miasta odnajdziemy grób niemieckiego kompozytora Richarda Wagnera.

Więcej: Pałace i zamki Bawarii - zwiedzanie, ciekawostki i informacje praktyczne

Würzburg - Rezydencja i Ogrody
Pałac Herrenchiemsee

Bawarskie piwo, czyli więcej niż alkohol

Jedną z rzeczy, z którą niemal każdemu kojarzy się Bawarią jest oczywiście… piwo! Wszakże to właśnie tu odbywa się słynne święto piwa Oktoberfest, a na każdym kroku możemy spotkać piwoszy w różnym wieku i o różnym statusie społecznym. Niemal każde miasto posiada przynajmniej jeden własny browar, a w niektórych miejscach znajdziemy nawet kilka browarów w historycznych centrach miast. Szczególnie wyróżnia się tu region Górnej Frankonii, który może pochwalić się największym zagęszczeniem producentów piwa na świecie. Bez najmniejszej przesady można powiedzieć, że złocisty trunek jest integralną częścią tutejszej kultury.

Bawarczyka z piwem możemy spotkać bez względu na porę dnia. Na terenie Bawarii nie ma ograniczenia odnośnie spożywania alkoholu na powietrzu, z czego korzystają mieszkańcy przebywający w parkach i nad brzegami rzek. W parkach spotkamy też olbrzymiaste ogrody piwne (które w północnej części landu nazywane są piwnicami piwnymi), w których możemy usiąść przy jednej z ław i zakupić piwo. W niektórych miejscówkach możemy przynieść własny prowiant, ale nie jest to norma!

Augustiner-Keller w Monachium - główna sala
Chińska Wieża (Chinesischer Turm) w Parku Angielskim w Monachium

Od czasów średniowiecza piwo było jednym z najważniejszych trunków w Europie. Picie piwa było znacznie bezpieczniejsze od picia wody, w której znajdowały się bakterie i zarazki. Oczywiście nie było to piwo w naszym dzisiejszym rozumieniu, a bardziej napój z zawartością alkoholu na poziomie 1 do 2%. W niektórych miastach na terenie dzisiejszej Bawarii już w XIII wieku ustalano prawnie dopuszczalny skład piwa, które mogło być warzone wyłącznie z wykorzystaniem: wody, słodu jęczmiennego oraz chmielu.

23 kwietnia 1516 roku w mieście Ingolstadt bawarski książę Wilhelm IV ogłosił wprowadzenie nowej regulacji nazwanej Prawem Czystości (niem. Reinheitsgebot, ang. Purity Law), która dziś znana jest jako Bawarskie Prawo Czystości. Ustawa ta regulowała składniki z jakich można było warzyć piwo na terenie całego księstwa. Były to: słód jęczmienny, woda i chmiel. Dziś wiemy, że do powstania piwa potrzebne są również drożdże, ale ich właściwości odkryto i zrozumiano całe wieki później.

Jak łatwo zauważyć, po wprowadzeniu ustawy nie można było produkować piwa pszenicznego! Było to spowodowane tym, że pszenica była potrzebna piekarzom, a władcy nie chcieli podburzać ludu zwiększonymi kosztami pieczywa. Nie oznacza to jednak, że całkowicie zaprzestano produkcji trunku ze słodu pszenicznego - specjalne pozwolenie miały browary książęce oraz niektóre browary przyklasztorne.

Dziś piwo pszeniczne dorównuje popularnością piwu jasnemu (Helles na południu, piwo piwniczne na północy). Dostępne są również ciemne piwa pszeniczne, a nawet mieszanki piwa pszenicznego z sokiem (piwo Russ). Niektóre z miast słyną z konkretnych stylów piwnych - np. w niewielkim Bambergu produkowane jest piwo dymione, które w tej postaci spotkamy tylko tam. Przypomina ono trochę typowo polski styl grodziski.

Eksponaty w Muzeum Browaru Maisel w Bayreuth
Eksponaty w Muzeum Browaru Maisel w Bayreuth

Na obszarze Bawarii znajdziemy też różne atrakcje związane z historią piwa, takie jak np.:

  • Muzeum Browaru Maisel (Maisel's Bier-Erlebnis-Welt), które wpisano na listę rekordów Guinnessa jako najbardziej rozbudowane muzeum piwa na świecie,
  • podziemne magazyny w Norymberdze, w których przechowywano piwo już od czasów średniowiecza,
  • muzeum piwa w dawnym klasztornym browarze na wzgórzu w Bambergu.

Jeśli chcielibyście dowiedzieć się więcej o bawarskim piwie (o jego historii, popularnych stylach czy innych ciekawostkach) zajrzycie do naszego obszernego piwnego przewodnika po Bawarii.

Bawarska kuchnia - smacznie, tłusto i nie zawsze zdrowo!

Nie każdemu bawarska kuchnia przypadnie do gustu, ale turyści lubujący się w tłustej i mięsnej kuchni na pewno będą czuli się tu jak u siebie. Olbrzymie golonki, sznycle większe od talerza, i do tego kiełbaski (popularne bratwursty) podawane w każdej postaci (w tym na gorącej kiszonej kapuście) - tego na pewno na obszarze Bawarii nam nie zabraknie.

Golonka z knedlami preclowymi - Augsburg, Brauerei Zum Goldenen Ross
Golonka z knedlami preclowymi - Augsburg, Brauerei Zum Goldenen Ross

Bawarska kuchnia nie musi być jednak synonimem ciężkiego jedzenia. W sezonie szparagowym możemy zjeść lekkie dania oparte na tym warzywie, bardzo popularne są zupy, a na południu nawet w ogrodach piwnych zakupimy grillowaną rybę.

Warto również pamiętać, że Bawaria nie jest kulinarnie jednorodna. Na południu widać większe wpływy kuchni austriackiej, sznycel zjedzony na północy będzie z reguły dwa razy mniejszy niż na południu, a na obszarze dzisiejszej Szwabii królują małe kluski nazywane szpeclami (niem. Spätzle).

Więcej o bawarskiej kuchni znajdziecie w oddzielnym artykule: Co zjeść w Bawarii? Praktyczny przewodnik po kuchni bawarskiej i jedzeniu poza domem

Ryby wędzone w ogrodzie piwnym w Monachium
Ogromny precel w ogrodach Hirchgarten w Monachium

Ratyzbona - otwarte muzeum średniowiecznej architektury

Leżąca we wschodniej części Bawarii Ratyzbona (niem. Regensburg) już od średniowiecza była jednym z ważniejszych ośrodków Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Miasto było ważnym punktem na handlowej mapie ówczesnej Europy, a bogaci kupcy (nazywani patrycjuszami) budowali coraz to wyższe wieże wzorowane na tych występujących w księstwach włoskich.

Od 1594 roku Ratyzbona była stałą siedzibą parlamentu Rzeszy, a od 1663 roku w mieście obradował Nieustający Sejm Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Decyzja ta była jednym z kamieni milowych w rozwoju miasta, w którym od tego czasu bez przerwy przebywali posłowie i reprezentanci krain.

Do końca nie wiadomo dlaczego, ale Ratyzbona jest jednym z nielicznych miast tej wielkości, które nie zostało zbombardowane przez Aliantów. Dzięki temu spacerując krętymi uliczkami możemy zobaczyć oryginalny średniowieczny układ urbanistyczny oraz fasady domów, które wyglądają tak samo jak kilkaset lat temu.

O randze miasta świadczy fakt, że ponad 1000 obiektów leżących na terenie ratyzbońskiego starego miasta znalazło się na liście dziedzictwa kulturowego UNESCO. Trudno o lepszy przykład średniowiecznego miasta zachowanego w tak dobrym stanie.

Katedra w Ratyzbonie
Katedra w Ratyzbonie

Niektóre z miejsc wartych uwagi:

  • rzymskie ślady, w tym część bramy do dawnego fortu (Porta Praetoria) oraz fragmenty dawnych miejskich murów,
  • ratusz (niem. Rathaus) wraz z salą zgromadzeń oraz autentyczną salą tortur, które możemy zwiedzić w trakcie wycieczki z przewodnikiem,
  • Kamienny Most (niem. Steinerne Brücke) z XII wieku, który przez dłuższy czas był najważniejszą przeprawą przez Dunaj,
  • katedra z oryginalnymi XIV-wiecznymi witrażami,
  • prawdopodobnie najstarsza nieprzerwanie działająca restauracja serwująca kiełbaski - Historyczna Kuchnia z Kiełbaskami (Historische Wurstkuchl),
  • Bazylika św. Emmerama oraz Pałac Thurn und Taxis, który jest jedną z największych rezydencji świata.
Wieża Mostowa w Ratyzbonie
Walhalla, okolice Ratyzbony

Specyficzną konstrukcję odnajdziemy z kolei na obrzeżach miasta, w gminie Donaustauf. Jest to wzorowana na ateńskim Partenonie Walhalla, wewnątrz której umieszczono popiersia osób niemieckojęzycznych, które pozytywnie zapisały się w historii Niemiec. Budowla powstała w pierwszej połowie XIX wieku na zlecenie króla Bawarii Ludwika I.

Więcej: Ratyzbona - zwiedzanie, atrakcje i informacje praktyczne

Bamberg - średniowieczne uliczki, barokowe fasady i dymione piwo

Kolejnym z miast, które zachowało oryginalną historyczną zabudowę, jest leżący w regionie Górnej Frankonii Bamberg. I choć historyczne Stare Miasto nie zajmuje zbyt dużego obszaru, to spacer średniowiecznymi uliczkami wypełnionymi barokiem bądź fasadami w stylu muru pruskiego jest bardzo przyjemnym doświadczeniem. Bamberskie stare miasto nie bez przyczyny wpisano na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Ratusz w Bambergu
Ratusz w Bambergu

Co jeszcze wyróżnia Bamberg?

  • w mieście znajdziemy jeden z bardziej charakterystycznych ratuszy, który wzniesiono na sztucznej wysepce,
  • miasto powstało na siedmiu wzgórzach (stąd nawiązania do Rzymu),
  • katedra, w której znajduje się grób papieża Klemensa II, czyli jedyny grób papieski poza Francją i Włochami,
  • Mała Wenecja, czyli kolorowa zabudowa dawnej dzielnicy rybackiej ciągnącej się wzdłuż rzeki,
  • dzielnica Gärtnerstadt (Miasto ogrodników), gdzie bamberskie rody z pokolenia na pokolenie zajmowały się uprawą i handlem; nawet obecnie niemal w środku miasta znajdziemy pole uprawne!

Bamberg znany jest również (podobnie jak i cała Górna Frankonia) z produkcji piwa. Na obszarze historycznego starego miasta oraz w najbliższej okolicy działa około 10 browarów. W mieście produkowane jest występujące tylko tu piwo dymione, które na pewno nie każdemu przypadnie do gustu. Nawet sami Bamberczycy twierdzą, że piwo dymione zaczyna smakować już (dopiero?) po trzecim kuflu. Mieszkańcy miast sąsiadujących nie podzielają jednak uwielbienia do tego trunku i złośliwie nazywają go reliktem dawnych czasów. Na pewno będąc na miejscu warto spróbować, może akurat piwo o lekko wędzonym smaku trafi do naszego podniebienia!

Więcej: Bamberg - zwiedzanie, atrakcje i informacje praktyczne

Mała Wenecja - Bamberg
Bamberg - widok na miasto ze Wzgórza Świętego Michała

Würzburg - bawarska stolica wina

Położony w północno-zachodniej części landu Würzburg to kolejne wyróżniające się miasto Bawarii. Podstawowa różnica - nie dominuje tu piwo, a wino! Co więcej: niemal w samym centrum miasta, na zboczach poniżej dawnej siedziby lokalnego biskupstwa, rozciągają się winnice tarasowe.

W historycznym centrum Würzburga działają trzy winnice, które oferują możliwość zwiedzania ich piwnic (niestety, tylko w języku niemieckim). Jeśli odwiedzimy Würzburg w dzień wolny od pracy lub będziemy na miejscu wieczorem, to warto udać się na Stary Główny Most (niem. Alte Mainbrücke). Ta dawna historyczna przeprawa przypomina nieco w godzinach pracy Most Karola w Pradze, aby później przemienić się w gwarny i zatłoczony otwarty bar. Mieszkańcy setkami przychodzą tu napić się wina - swojego lub zakupionego w jednym z "domków". Uważajmy jednak na ilość wypitych kieliszków - wino zakupione na moście podawane jest w naczyniach o objętości aż 0,25 L! W języku niemieckim na tak duży kieliszek miejscowi mówią Schoppen, co oznacza po prostu "ćwiartkę".

Twierdza Marienberg (Festung Marienberg) w Würzburg (Zdjęcie dzięki uprzejmości © Bayerische Schlösserverwaltung)
Twierdza Marienberg (Festung Marienberg) w Würzburg (Zdjęcie dzięki uprzejmości © Bayerische Schlösserverwaltung)

Mimo że historyczne stare miasto w Würzburg zostało niemal doszczętnie zniszczone podczas nalotów pod koniec II wojny światowej, to niewielka część zabytków przetrwała (w tym główna część rezydencji z freskami Tiepolo). Niektóre z ulic i budynków po wojnie odbudowano, ale nie zawsze z zachowaniem historycznej architektury.

Powojenny misz-masz architektoniczny niemal od razu rzuca się w oczy. Obok budynków w historycznym stylu postawiono budowle, które dziś wyglądają po prostu brzydko. Warto jednak pospacerować i poszukać perełek, takich jak chociażby dawny szpital Stiftung Juliusspital, w którym do dziś działa jedna z ważniejszych niemieckich winnic.

Jeśli chcielibyśmy zobaczyć skalę zniszczeń możemy wejść do jednego z pomieszczeń w ratuszu (od strony rzeki) i zobaczyć makietę przedstawiającą miasto po bombardowaniach.

Więcej: Würzburg - zwiedzanie, atrakcje i informacje praktyczne

Würzburg - widok na miasto i winnice z ogrodów Twierdzy Marienberg
Würzburg - widok ze Starego Mostu o zachodzie Słońca

Rokokowy Bayreuth

Bayreuth (po niemiecku czytamy baj-rojt) jest jednym z bardziej zagadkowych miast Bawarii. Możliwe, że z nazwą tą mieli styczność fani Richarda Wagnera (wszakże w mieście odbywa się słynny festiwal poświęcony jego twórczości), poszukiwacze europejskiego baroku (Opera Margrabiów!) oraz piwosze preferujący piwa pszeniczne - w mieście działa jeden z największych producentów tego trunku w Niemczech, firma Maisel.

Rozwój Bayreuth przypadł na XVIII wiek i rządy margrabiego Fryderyka III, który władał miastem od 1735 roku aż do swojej śmierci w 1763 roku. To nie on był jednak motorem napędowym postępu, a jego małżonka margrabina Wilhelmina, czyli Fryderyka Zofia Wilhelmina Pruska. Wilhelmina była siostrą króla Prus Fryderyka II Wielkiego, którego my Polacy nie kojarzymy najlepiej - był jednym z największych orędowników rozbiorów Rzeczpospolitej.

Opera Margrabiów (Markgräfliches Opernhaus) w Bayreuth (Zdjęcie dzięki uprzejmości © Bayerische Schlösserverwaltung)
Opera Margrabiów (Markgräfliches Opernhaus) w Bayreuth (Zdjęcie dzięki uprzejmości © Bayerische Schlösserverwaltung)

Wilhelmina brała udział w projektowaniu i nadzorowała rozbudowę miasta. W tym czasie powstało kilka ciekawych budynków. Największym skarbem pozostawionym przez Wilhelminę jest zaprojektowana przez włoskich architektów Opera Margrabiów, która do dziś zachowała się w oryginalnym kształcie. Kunszt drewnianych zdobień doceniła organizacja UNESCO i wpisała operę na listę światowego dziedzictwa kulturowego.

Oprócz opery powstały również Nowy Pałac w centrum miasta oraz pałace w zamiejskim Ermitażu. Zwiedzając je możemy zauważyć charakterystyczny styl nazywany bayreudzkim rokoko (niem. Bayreuther Rokoko), który charakteryzuje się m.in. nierównym rozkładem elementów na ścianach czy wszechobecnymi stiukami w formie roślin lub instrumentów muzycznych.

Nie samą historią i architekturą jednak turysta żyje. W niezbyt dużej odległości od centrum, w dawnym browarze firmy Maisel otwarto Muzeum Browaru Maisel (Maisel's Bier-Erlebnis-Welt). Wewnątrz pozostawiono wszystkie oryginalne sprzęty i dołożono eksponaty będące w posiadaniu firmy. Muzeum możemy zwiedzić z przewodnikiem z materiałami w języku angielskim. Warto po raz drugi wspomnieć, że placówkę wpisano do księgi rekordów Guinnessa jako najbardziej rozbudowane muzeum piwa na świecie!

WIęcej: Bayreuth - zwiedzanie, atrakcje i informacje praktyczne

Ermitaż w Bayreurh
Jeden z pomników Richarda Wagnera w Bayreurh

Jezioro Chiemsee - Pałac Herrenchiemsee, klasztory oraz wędzona ryba

Jezioro Chiemsee jest największym naturalnym jeziorem leżącym w całości w granicach Bawarii. Chiemsee znajduje się w południowej części kraju związkowego, a niektórzy z lokalnych mieszkańców nazywają je nawet Bawarskim Morzem.

Po wschodniej stronie jeziora Chiemsee uformowały się trzy wyspy, z czego dwie są zamieszkane. Jedną z nich, Herrenchiemsee (lub inaczej Herreninsel, czyli Wyspa Mężczyzn), uważni czytelnicy od razu skojarzą z Pałacem Herrenchiemsee, który opisaliśmy we wcześniejszej części artykułu.

Nie każdy zdaje sobie jednak sprawę, że na wyspie tej odnajdziemy też dawny Klasztor Augustianów, który nazywany jest Starym Pałacem. Skąd ta nazwa? Gdy Ludwik II zakupił wyspę i rozpoczął przygotowania do budowy Pałacu Herrenchiemsee, zdecydował o adaptacji dawnego klasztoru do swoich potrzeb. Dziś klasztor możemy zwiedzić na wspólnym bilecie z Pałacem Herrenchiemsee, a w środku czekają na nas m.in.:

Sala Impreialna (Kaisersaal) - Klasztor Augustianów na wyspie Herrenchiemsee na jeziorze Chiemsee (Zdjęcie dzięki uprzejmości © Bayerische Schlösserverwaltung)
Sala Impreialna (Kaisersaal) - Klasztor Augustianów na wyspie Herrenchiemsee na jeziorze Chiemsee (Zdjęcie dzięki uprzejmości © Bayerische Schlösserverwaltung)
  • dawne pomieszczenia Ludwika II, które wyglądają tak samo jak w dniu wyprowadzki władcy,
  • w całości pokrytą freskami barokową Salę Imperialną (Kaisersaal), której nazwa nawiązuje do porterów rzymskich cesarzy umieszczonych na ścianach,
  • ozdobioną freskami autorstwa Johanna Baptisty Zimmermanna Salę Biblioteczną,
  • galerię sztuki z pejzażami przedstawiającymi jezioro Chiemsee i okolicę.

Druga z zamieszkanych wysp, Frauenchiemsee (lub inaczej Fraueninsel, Wyspa Kobiet), jest już mniej turystyczna. Na wyspie znajduje się istniejący od VIII wieku klasztor Benedyktynek, do którego turyści nie maja jednak wstępu.

Co ciekawe, na terenie wyspy znajdziemy też jeden z najstarszych budynków południowych Niemiec: XIX-wieczny budynek bramowy (niem. Torhalle), który powstał jeszcze w okresie dominacji Karolingów.

Na wyspę Frauenchiemsee przybywają nie tylko turyści, ale również mieszkańcy okolicznych miast, którzy planują zakupić świeżą lub wędzoną rybę. Obok drogich restauracji funkcjonują tu też tańsze bary, gdzie na świeżym powietrzu możemy spałaszować wędzoną rybę wraz z sałatką ziemniaczaną lub po prostu zjeść kanapkę rybną.

Więcej: Jezioro Chiemsee - dojazd, wyspy, zwiedzanie i informacje praktyczne

Jezioro Chiemsee - widok z punktu widokowego w przystani w Prien am Chiemsee
Klasztor na wyspie Frauenchiemsee (Jezioro Chiemsee)

Jezioro Bodeńskie - miasto na wyspie oraz inne zabytki

Na terenie Bawarii znajduje się również jeden z największych zbiorników wodnych w naszej części Europy - jezioro Bodeńskie. Jezioro to leży w granicy trzech państw - Austrii, Niemiec oraz Szwajcarii.

Najbardziej znaną miejscowością z leżących bezpośrednio nad jeziorem i po stronie niemieckiej jest Lindau. Miasto to w czasie istnienia Świętego Cesarstwa Rzymskiego posiadało status Wolnego Miasta (niem. Freie Reichsstadt) i było ważnym punktem na handlowej mapie średniowiecznej Europy. To co wyróżnia stare miasto w Lindau to fakt, że położone jest na… wyspie, którą dopiero w połowie XIX wieku połączono tamą oraz mostem z brzegiem jeziora.

Widok na Jezioro Bodeńskie z Nowej Latarni Morskiej w Lindau
Widok na Jezioro Bodeńskie z Nowej Latarni Morskiej w Lindau

Spacerując historycznymi uliczkami miasteczka trafimy na kilka ciekawych fasad i budynków, z których zdecydowanie wyróżnia się ratusz z bogato zdobioną fasadą. Mimo dużego natężenia niemieckojęzycznych turystów Lindau posiada swój urok i może być atrakcyjnym wyborem na jednodniowy wypad pociągiem z któregoś z bawarskich miast.

Więcej: Jezioro Bodeńskie - ciekawe miejsca, dojazd i informacje praktyczne

Lindau nad Jeziorem Bodeńskim - widok z Nowej Latarni Morskiej
Lindau nad Jeziorem Bodeńskim - widok z Nowej Latarni Morskiej

Szwabia - Augsburg, Memmingen i południowo-zachodnia część Bawarii

Mimo że większą część historycznej krainy Szwabii znajduje się na terenie państwa związkowego Badenia-Wirtembergia, to ważna jej część znalazła się w południowo-zachodniej części państwa związkowego Bawarii. Nie każdy zdaje sobie sprawę, że w granicach historycznej Szwabii znajduje się zarówno wspomniany wcześniej Zamek Neuschwanstein, jak i opisane w poprzednim punkcie jezioro Bodeńskie.

Obszar Szwabii, podobnie jak historyczna Frankonia czy księstwo/Królestwo Bawarii, odróżnia się kuchnią, niektórymi tradycjami, a także dialektem. Region ten charakteryzuje się większą różnorodnością religijną i większym natężeniem kościołów ewangelickich.

Pisząc o Szwabii nie można nie zacząć od Augsburga, czyli trzeciego najstarszego niemieckiego miasta, które istniało już w czasach rzymskich. I choć Augsburg nie zachwyci każdego zabudową i architekturą, to posiada wiele historycznych perełek wartych uwagi.

Osiedle Fuggerei w Augsburgu
Osiedle Fuggerei w Augsburgu

Niektóre z nich to:

  • Fuggerei, czyli najstarsze nieprzerwanie działające osiedle socjalne świata, w którym mieszkańcy w zamian za dach nad głową płacą równowartość jednego euro oraz są zobowiązani modlić się za rodzinę Fuggerów, którzy byli jednymi z najbogatszych historycznych rodów i fundatorami osiedla.

  • Katedra z prawdopodobnie najstarszymi witrażami na świecie (XII wiek) oraz panelami autorstwa Hansa Holbeina Starszego.

  • Pałac Schaezlerpalais z jedną z najwspanialszych sal balowych w Niemczech oraz z galerią sztuki barokowych mistrzów.

  • Renesansowy ratusz (niem. Rathaus) ze słynną Złotą Salą (niem. Der Goldene Saal).

  • Kościół św. Anny, który był częścią XIII-wiecznego klasztoru i w którym przez jakiś czas przebywał oczekujący na proces Marcin Luter. Dziś w historycznych pomieszczeniach przy kościele zobaczymy wystawę opisującą reformację (w języku angielskim), z której część znajduje się na klasztornych schodach. W kościele zachwyca Kaplica Złotników z początku XV wieku, udekorowana freskami przedstawiającymi sceny z życia Jezusa Chrystusa.

Innymi popularnymi miastami na terenie Szwabii są Memmingem oraz Füssen.

Marktplatz w Memmingen - widok na ratusz
Marktplatz w Memmingen - widok na ratusz

Pierwsze z nich kojarzą turyści szukający tanich lotów do Bawarii, gdyż dosłownie kilka kilometrów od historycznego starego miasta Memmingen znajduje się niewielkie lotnisko. Memmingem jest na pewno atrakcyjnym miastem na krótki wypad (jedno lub maksymalnie dwudniowy); w mieście zobaczymy m.in. przyjemny rynek i ratusz, dawne bramy miejskie czy jedną z sal (niem. Kreuzherrnsaal) dawnego kościoła św. Piotra i Pawła, która wypełniona jest barokowymi stiukami oraz freskami.

Sympatycy historii mogą kojarzyć Memmingen z niemieckimi wojnami chłopskimi. To właśnie tu powstał jeden z najważniejszych dokumentów broniących praw chłopów (tzw. Dwanaście Artykułów), który był jednocześnie jednym z pierwszych dokumentów broniących praw człowieka na świecie. Chłopi żądali zniesienia poddaństwa, dziesięciny oraz wielu innych podatków, w tym podatku pobieranego od rodziny zmarłego chłopa. Oprócz tego w mieście obradował tzw. parlament chłopski.

Więcej: Memmingen - zwiedzanie, atrakcje i informacje praktyczne

Füssen znane jest z kolei jako miasto, do którego musimy dojechać chcąc odwiedzić Zamek Neuschwanstein - o ile korzystamy z usług komunikacji publicznej. Wielu turystów omija samo miasto, a naszym zdaniem to błąd. Mimo iż historyczne stare miasto Füssen nie zajmuje rozległego obszaru, to niektóre uliczki, fasady czy znajdujący się na wzgórzu Wysoki Zamek (Hohes Schloss) są warte zobaczenia przynajmniej od zewnątrz.

Barokowa biblioteka - klasztor św. Manga w Füssen
Barokowa biblioteka - klasztor św. Manga w Füssen

W dawnym klasztorze św. Manga działa dziś muzeum miejskie, które pełne jest historycznych zabytków i atrakcji. W środku zobaczymy m.in.: bogato zdobioną Salę Imperialną, jedną z najpiękniejszych barokowych bibliotek w środkowej Europie czy malowidła w formie popularnego w tej części świata "Tańca ze śmiercią" w kaplicy św. Anny. Niestety, większość opisów w muzeum jest tylko w języku niemieckim.

Część wystawy muzealnej poświęcona jest produkcji lutni oraz wiolonczel. Füssen było dawniej potentatem w produkcji tych instrumentów, a tutejsi rzemieślnicy po zaspokojeniu lokalnego popytu rozjechali się do najważniejszych europejskich ośrodków.

Więcej: Füssen - zwiedzanie, atrakcje i informacje praktyczne

Warto pamiętać, że Szwabia to nie tylko miasta, ale również malowniczy region Allgäu, który ciągnie się aż do Alp Bawarskich.

Po drodze z Hohenschwangau do Fussen - jezioro Schwansee
Po drodze z Hohenschwangau do Fussen - jezioro Schwansee

Reklama