Ásbyrgi (Islandia) - zalesiony kanion w kształcie podkowy

Położony na północy Islandii kanion Ásbyrgi jest jednym z najbardziej intrygujących islandzkich cudów natury. Już sam jego kształt zachwyca: kanion jest długi na 3,5 kilometra, szeroki na ponad kilometr i ma kształt podkowy. Do tego od zachodu, południa i wschodu otoczony jest majestatycznymi klifami o wysokości sięgającej nawet 100 metrów.

Kanion oprócz formy wyróżnia też drzewostan. Jest to jedno z nielicznych miejsc na całej wyspie, które jest tak gęsto i różnorodnie zalesione.

Obecnie kanion Ásbyrgi jest częścią parku narodowego Vatnajökull (Vatnajökull National Park).

Powstanie kanionu Ásbyrgi

Istnieją dwie wersje opisujące historię powstania kanionu. Pierwsza z nich jest teorią ściśle naukową. Zgodnie z nią kanion powstał w trakcie lodowcowej powodzi rzeki Jökulsá á Fjöllum (obecnie druga największa rzeka Islandii) już po zakończeniu ostatniej epoki lodowcowej. Przez ostatnie tysiąclecia rzeka ta zmieniła jednak swój bieg i obecnie znajduje się kawałek dalej. Potopy lodowcowe, czyli potopy spowodowane szybkim topnieniem lodowca (wywołanym m.in. erupcjami wulkanów), miały moc niszczenia wszystkiego na swojej drodze.

Druga z teorii wywodzi się wprost z nordyckiej mitologii. Według niej za powstanie kanionu odpowiada ośmionogi koń najważniejszego z bogów nordyckich Odyna. Sleipnir, jak nazywało się to zwierzę, stanął jedną z nóg na powierzchni podczas podniebnej podróży. Siła pędu mitologicznego rumaka była tak duża, że pozostawiła trwały ślad na topografii wyspy.

Ásbyrgi - legendarna kraina elfów

Kanion Ásbyrgi uchodzi za stolicę elfów, którzy przez miejscowych nazywani się Ukrytymi Ludźmi (isl. Huldufólk). Tajemniczy mieszkańcy wyspy znani są z tego, że zamieszkują islandzkie klify. Według lokalnych legend nie różnią się oni od zwykłych ludzi, choć są piękniejsi oraz bogatsi.

Mało kto miał jednak szczęście ujrzeć któregoś z Ukrytych Ludzi podczas odwiedzin Islandii, a tym bardziej wejść do ich stolicy w Ásbyrgi. Ich świat istnieje równolegle do naszego i mało kto dostąpi zaszczytu zobaczenia alternatywnego wymiaru.

Powołując się jednak na lokalne ustne przekazy można pokusić się o stwierdzenie, że stolica Elfów musi być nad wyraz imponująca. Podobno obok domów mieszkalnych oraz budynków użyteczności publicznej wybudowali oni nawet salę koncertową!

Botnstjörn - malowniczy staw przy samej granicy kanionu

W południowej części kanionu, tuż przy ścianie klifu, znajdziemy malowniczy staw Botnstjörn. Miejsce to wyróżnia się nie tylko urokliwym położeniem i żywymi kolorami, ale jest też dobrym miejscem do obserwacji ptaków. Na tym stosunkowo niewielkim jeziorku na co dzień przebywa wiele gatunków ptactwa wodnego. Przy południowej części stawu stworzono pomost z kilkoma ławeczkami, z którego możemy podglądać latające zwierzęta.

Ze stawem związana jest też jedna z lokalnych legend. Pewnego razu dwójka młodych zakochanych chciała się pobrać. Na ich nieszczęście pochodzili z całkowicie różnych światów - chłopak mieszkał na farmie w granicach kanionu, a jego luba w niedalekiej rezydencji. Ich rodziny nie godziły się na taki mezalians.

Którejś nocy obojgu we śnie pojawiła się wróżka (prawdopodobnie elfka), której ukochany został poddany urokowi i zamieniony w potwora mieszkającego w stawie. Stwór ten miał pojawiać się na powierzchni tylko wtedy, gdy o północy słońce pokrywało klify złotym blaskiem. Wróżka poprosiła zakochanych o pomoc oferując w zamian wsparcie w rozwiązaniu ich miłosnego problemu.

Jedyną szansą na odczarowanie pechowego ukochanego miało być wrzucenie do paszczy bestii swoich największych kosztowności. Zakochani wykonali zadanie, a wróżka sprawiła, że mogli oni się pobrać.

Skała Eyjan (wyspa)

Północną część kanionu na pół przecina olbrzymia formacja skalna nazywana Eyjan (pol. Wyspa). Jej szerokość to blisko 250 metrów, a na długość zajmuje prawie połowę kanionu.

Na szczyt skały możemy wejść (cały szczyt pokryty jest skałami i kamieniami), skąd będziemy mieć wspaniały widok na kanion.

Zwiedzanie kanionu Ásbyrgi - trasy piesze

W kanionie Ásbyrgi znajdziemy kilka szlaków pieszych. Warto jednak wyróżnić dwie główne trasy turystyczne.

Trasa po skale Eyjan

Zatrzymując się przy pierwszym parkingu obok skały Eyjan będziemy mogli wejść na jej szczyt i obejrzeć kanion w całej okazałości. Niestety, żeby znaleźć się na południu skały będziemy musieli przejść przez niemal całą jej długość, ponieważ wejście na górę znajdziemy blisko północnego jej końca. Trasa od parkingu do punktu widokowego to niemal 2,5 kilometra w jedną stronę, z czego blisko 2 kilometry będziemy mieć do przejścia po kamienistej nawierzchni na grzbiecie skały Eyjan.

Trasa rozpoczyna się na parkingu, skąd ruszamy najpierw na zachód, a potem na północ w stronę wejścia na grzbiet skały. Ścieżka jest na szczęście łatwa do odnalezienia. Od parkingu do punktu widokowego na południu skały dojdziemy w około 35-45 minut. Na miejscu spędzimy około 15 minut. Na całą trasę powinniśmy więc zaplanować od 1,5 do 2 godzin. Widok z góry na zadrzewiony kanion powinien nam jednak wynagrodzić cały trud.

Trasa w stronę stawu Botnstjörn

Druga popularna trasa spacerowa rozpoczyna się przy południowym parkingu. Jest ona jednak całkowitym przeciwieństwem poprzedniej. W tym przypadku ścieżka prowadzi lasem w stronę stawu Botnstjörn i nie oferuje spektakularnych widoków na okolicę. Dopiero po dojściu do końca kanionu czekać na nas będą ciekawsze widoki. Po spędzeniu kilku chwil przy jeziorku możemy wdrapać się na punkt widokowy położony kilka minut drogi na zachód, skąd zobaczymy malowniczy staw z innej perspektywy.

Podczas spaceru będziemy mijać tabliczki opisowe po angielsku, które ustawiono przy ciekawszych przykładach lokalnej flory.

Trasa prowadząca z parkingu do stawu i z powrotem ma długość około 1 kilometra. Przejście całej trasy (wliczając w to wejście na punkt widokowy) powinno zając nam około 30-45 minut.

Dojazd - jak dojechać do kanionu Ásbyrgi?

Dojazd do kanionu Ásbyrgi nie należy niestety do najłatwiejszych. Przede wszystkim nie znajduje się on bezpośrednio przy drodze numer 1, a jest od niej znacznie oddalony.

Najszybszym sposobem na dostanie się do kanionu z popularnej jedynki jest skorzystanie z drogi 862, która w połowie drogi mija słynny wodospad Dettifoss. Niestety, o ile południowa część trasy 862 jest utwardzona, tak północny odcinek zaczynający się kawałek od Dettifossa to trudna szutrowa droga, która czasami prowadzi przez wyboje i duże kamienie, a w niektórych fragmentach trudno zmieścić się więcej niż jednemu samochodowi. Jest to trudna trasa dla małych aut, ale w wakacje możliwa do pokonania.

Druga z tras prowadzących od jedynki do drogi numer 85, czyli droga 864, jest na całej swojej długości nieutwardzona i osoby w małych samochodach mogą mieć duży problem z jej pokonaniem. Droga numer 864 jest zamykana na zimę. Przed ruszeniem w którąkolwiek z tych tras powinniśmy sprawdzić warunki i ostrzeżenia na tej stronie. W serwisie Youtube znajdziemy też filmiki przedstawiające warunki na obu drogach. Wystarczy w pole wyszukiwarki wpisać "iceland 862 road Ásbyrgi Dettifoss" lub "iceland 864 road".

Po wyjechaniu na drogę numer 85 (z drogi numer 862) skręcamy w prawo, jedziemy kawałek prosto i następnie skręcamy znów w prawo w drogę numer 861.

Droga numer 861 jest utwardzona, ale jednocześnie bardzo wąska i kręta. Na wielu odcinkach swobodnie zmieści się na niej tylko jedno auto. Warto na tej trasie jechać powoli i korzystać ze specjalnych wysepek, na które powinniśmy wjechać przepuszczając auto z naprzeciwka.

Ásbyrgi - parking i lokalizacja

Na terenie kanionu Ásbyrgi znajdziemy dwa parkingi. Pierwszy z nich znajduje się obok kempingu i tuż przy skale Eyjan (współrzędne: 66.025865, -16.496303). Przy miejscach postojowych stoi duży budynek z toaletą.

Drugi z parkingów zlokalizowany jest blisko południowej granicy kanionu (współrzędne: 66.001755, -16.512645). Uwaga! Dojazd do tego parkingu nie należy do najwygodniejszych. Większość drogi jest kręta i bardzo wąska (czasami może być problem z minięciem się dwóch samochodów). Jadąc na parking będziemy mijali niewielkie wysepki, na które powinniśmy zjechać przepuszczając nadjeżdżających z naprzeciwka. Na szczęście droga dojazdowa jest asfaltowa. Mimo to warto utrzymywać niską prędkość i zbytnio się nie rozpędzać.

Historia najnowsza oraz ucieczka przed uprzemysłowieniem

Kanion Ásbyrgi i okolica od dawien dawna były wykorzystywane przez miejscową ludność. Jeszcze w XIX wieku na w granicach kanionu wypasano zwierzęta.

Na początku poprzedniego stulecia, teren na którym leży kanion oraz ziemię wzdłuż rzeki Jökulsá á Fjöllum zakupił lokalny poeta i przedsiębiorca Einar Benediktsson. Benediktsson pragnął stworzyć elektrownię wodną, która miała wspomagać jego wymarzoną firmę produkującą nawozy. Na szczęście przez 15 lat nie udało mu się doprowadzić swoich biznesowych planów do etapu realizacji. Poeta napisał za to poemat pt. Słoneczny Poranek w Ásbyrgi, w którym rozpropagował mitologiczną teorię o powstaniu kanionu.

Początek XX wieku był zresztą okresem, kiedy próby uprzemysłowienia islandzkich cudów natury przybrały na sile. Innym przykładem niezrealizowanego na szczęście podobnego pomysłu jest historia wodospadu Gullfoss.

W 1928 roku kanion został odkupiony przez władze kraju, które przekazały go lokalnemu leśnictwu. Te wkrótce ogrodziło teren, dzięki czemu przestał on służyć jako pastwisko. W latach 50. poprzedniego stulecia rozpoczęto proces sadzenia drzew, także tych niewystępujących wcześniej na wyspie, na przykład świerku czy sosny.

Mimo ogrodzenia terenu władze leśnictwa udostępniały go lokalnym mieszkańcom, którzy organizowali na nim imprezy plenerowe. W zamian za dostęp do kanionu organizatorzy imprez pomagali dbać o teren.

W 1978 roku kanion stał się częścią nieistniejącego już parku narodowego Jökulsárgljúfur, a obecnie leży w granicach parku narodowego Vatnajökull (Vatnajökull National Park).