Zorza polarna na Islandii: kiedy i gdzie ją zobaczymy? Kompletny i praktyczny poradnik.

Zorza polarna (Aurora borealis) jest jednym z najbardziej spektakularnych zjawisk natury. Niemal każdy odwiedzający Islandię w miesiącach zimowych marzy o jej ujrzeniu.

W naszym przewodniku zgromadziliśmy wszystkie kluczowe informacje, które pomogą Wam zaplanować "polowanie" na zorzę polarną. Dowiecie się m.in.: gdzie i kiedy najlepiej podziwiać zorzę na Islandii, na co zwrócić uwagę wybierając miejsce oraz jakie narzędzia mogą się przydać. Tworząc artykuł bazowaliśmy na własnych doświadczeniach z zimowej podróży po "krainie lodu i ognia".

Zorza polarna na Islandii - najważniejsze informacje

Zanim przejdziemy do szczegółów każdego z tematów, przygotowaliśmy dla Was skrót najważniejszych informacji dotyczących zorzy polarnej na Islandii. Dzięki temu zyskacie ogólny obraz tego, czego możecie się spodziewać.

• Aby podziwiać zorzę polarną, niebo musi być całkowicie ciemne oraz bezchmurne. Na Islandii mamy szansę zaobserwować ją przez około 6 miesięcy w roku - od połowy września aż do końca marca, a czasem nawet do początku kwietnia.
• Konieczna jest również odpowiednia aktywność magnetyczna. Jej siła jest prognozowana za pomocą indeksu KP (szansę na zobaczenie rosną od wartości 3, przy 0 lub 1 są nikłe).
• Zorza może pojawić się w każdym momencie - jednym razem na krótką chwilę, a innym nawet na kilka godzin. Najlepszym czasem do obserwacji zorzy są godziny między 22:00 a 1:00.
• Aby zobaczyć zorzę, konieczny jest również brak zanieczyszczenia światłem. Oznacza to konieczność oddalenia się od miast i miejsc emitujących sztuczne oświetlenie.
• Zorza może być widoczna w dowolnym miejscu na Islandii, pod warunkiem spełnienia powyższych kryteriów. Nawet w Reykjaviku istnieje szansa na jej obserwację, ale lepiej oddalić się od zabudowań.
• Zorza może manifestować się w różnych kolorach, które nie zawsze są dostrzegalne gołym okiem. Często zdjęcia uchwycają więcej niż możemy zaobserwować na żywo.

Mamy nadzieję, że to podsumowanie zachęciło Cię do dalszej lektury artykułu.

Zorza polarna - czym właściwie jest?

Zorza polarna to zjawisko świetlne występujące w pobliżu biegunów magnetycznych. Na półkuli północnej znana jest jako Aurora borealis. Nazwa ta wywodzi się od mitologicznej bogini świtu Aurory oraz boga wiatru północnego Boreasza. Z kolei na półkuli południowej okreslana jest jako Aurora australis.

Kultury zamieszkujące obszary, gdzie pojawia się zorza polarna, próbowały w racjonalny dla siebie sposób wytłumaczyć pochodzenie tego fenomenu. Niektórzy wikingowie widzieli w nich znaki przekazywane przez bogów, a inni most łączący świat bogów ze światem śmiertelników (Bifröst). Niektórzy Islandczycy traktowali zorzę jako omen nadchodzących zjawisk pogodowych.

Naukowe tłumaczenie fenomenu zorzy nie jest mniej fascynujące niż wierzenia dawnych kultur. Sami nie czujemy się na siłach by opisywać zawiłe procesy fizyczne leżące u podstaw tego zjawiska, dlatego ograniczyliśmy się do przedstawienia zaledwie uproszczonej definicji.

Zorza ma swoje źródło na Słońcu. W wyniku erupcji słonecznych w przestrzeń kosmiczną emitowane są strumienie naładowanych cząstek, nazywane wiatrem słonecznym. Ładunek ten po dotarciu do atmosfery Ziemi wchodzi z nią w reakcję, tworząc to niepowtarzalne zjawisko świetlne.

Jak wygląda zorzy polarna? Jej kolory i kształty

Zorza może prezentować się w różnych kolorach, takich jak zielony, niebieski, czerwony czy różowy. Niestety, nie zawsze są one dostrzegalne gołym okiem. Czasem wypatrzymy jedynie fragment szarawej poświaty, łatwej do pomylenia z chmurami, podczas gdy na zdjęciu ujawni się kolorowa łuna. Czasami zdarza się też tak, że jest widoczna jedynie na fotografii. Jej barwa zależy od wysokości oraz rodzaju gazu, z którym wiatr słoneczny wszedł w reakcję.

Zorza przybiera najróżniejsze formy i kształty. Czasem manifestuje się jako płomień przemykający przez niebo, innym razem formuje się w łuk, by po chwili rozprzestrzenić się niczym rozmyta plama na szerokim obszarze nieba. Może pozostawać nieruchomo, a chwilę później migać lub przemieszczać się. Nie bez powodu jej aktywność nazywana jest tańcem.

Pewnego razu byliśmy świadkami niezwykłego zjawiska, kiedy to niebo nad nami pulsowało światłem w niemalże sekundowych odstępach.

Kiedy można zobaczyć zorzę polarną na Islandii?

Aby podziwiać zorzę polarną, niebo musi być całkowicie ciemne. Szansę na jej upolowanie mamy więc przez około 6 miesięcy w roku - od połowy września aż do końca marca, a czasami nawet do początku kwietnia. W okresie od listopada do stycznia dni są najkrótsze, a więc noce najdłuższe i najciemniejsze. W tym czasie słońce wschodzi bardzo późno i zachodzi bardzo wcześnie, a w niektórych regionach Islandii, zwłaszcza na północy, może nie pojawić się na horyzoncie w ogóle, co prowadzi do zjawiska nocy polarnych. Można więc założyć, że przyjazd pomiędzy listopadem a styczniem powinien zwiększyć nasze szanse na zobaczenie zorzy.

Choć ciemne, gwiaździste i bezchmurne niebo to warunki konieczne, niestety nie są one wystarczające. Kluczowa jest również odpowiednia aktywność magnetyczna, mierzona indeksem KP. W skrócie: im wyższa wartość KP, tym większe prawdopodobieństwo zobaczenia zorzy. Więcej o tym indeksie przeczytasz w dalszej części naszego przewodnika.

Ostatnim istotnym czynnikiem wpływającym na widoczność zorzy jest faza księżyca. W przypadku pełni księżyca (lub gdy jest on widoczny w ponad 75% swojej powierzchni), słaba zorza może stać się niewidoczna. Z drugiej jednak strony - nawet pełnia księżyca nie przeszkodzi w obserwacji silnej zorzy.

W jakich godzinach pojawia się zorza polarna na Islandii?

Występowanie zorzy jest na tyle nieprzewidywalne, że nigdy nie mamy pewności, że na nią trafimy. Kolorowy taniec może pojawić się niespodziewanie i o dowolnej godzinie.

Najlepszym czasem do obserwacji zorzy polarnej na Islandii są jednak godziny nocne, kiedy to niebo jest najciemniejsze. W praktyce, największa szansa na obserwację zorzy jest pomiędzy 22:00 a 1:00 w nocy.

Zorza polarna może trwać zaledwie chwilę lub rozciągać się na wiele godzin. Niejeden turysta wracał z Islandii zawiedziony, ponieważ przez cały jego pobyt niebo zasłonięte było przez gęste chmury. Tymczasem osoby, które przybyły tu dzień później, już podczas pierwszej nocy miały okazję podziwiać kolorowy spektakl.

Czy latem można zobaczyć zorzę polarną na Islandii?

Niestety, obserwacja zorzy w okresie letnim jest praktycznie niemożliwa. Dni na Islandii w lecie są niezwykle długie, a noce krótkie i jasne, co jest zjawiskiem znanym jako "białe noce". W okolicach przesilenia letniego, około 21 czerwca, słońce praktycznie nie zachodzi poniżej horyzontu.

Taka jasność nieba sprawia, że delikatne światło zorzy jest przytłumione i staje się niewidoczne dla ludzkiego oka.

Gdzie zobaczymy zorzę polarną na Islandii?

Zorzę polarną możemy zaobserwować w dowolnym miejscu na Islandii. Wystarczy, aby niebo było ciemne, bezchmurne oraz gwiaździste. Kluczowe jest więc oddalenie się od miast i innych miejsc emitujących zanieczyszczenie świetlne. Na szczęście w przypadku Islandii nie jest to duże wyzwanie - wystarczy odjechać kilkadziesiąt kilometrów od Reykjaviku, stolicy wyspy, aby znaleźć odpowiednie warunki. Przyjrzyjmy się mapie na tej stronie - widać tam, że znaczące zanieczyszczenie świetlne występuje tylko na nielicznych obszarach Islandii.

Wielu turystów, zarówno indywidualnych, jak i uczestniczących w wycieczkach, wybiera się w poszukiwaniu zorzy do parku narodowego Þingvellir. Często na zdjęciach widzimy też charakterystyczną sylwetkę góry Kirkjufell.

Nam poszczęściło się podczas naszej wizyty na południu Islandii, kiedy to wskaźnik aktywności KP wynosił 4. Dzięki temu nie mieliśmy najmniejszego problemu ze znalezieniem dobrego punktu widokowego.

Polowanie na zorzę polarną na Islandii - co należy wiedzieć?

Indeks KP - wskaźnik aktywności geomagnetycznej

Indeks planetarny KP (ang. K-index) mierzy aktywność geomagnetyczną. Przyjmuje on wartości od 0 (brak lub minimalna aktywność) do 9 (potężna burza magnetyczna). Choć indeks KP nie gwarantuje pojawienia się zorzy, pozwala oszacować obszar, na którym może być ona widoczna. Dla Islandii wartość 3 lub wyższa sugeruje, że w razie wystąpienia zorzy powinna być ona dostrzegalna na całym terytorium wyspy.

Indeks KP dostarcza prognozę na najbliższe 3 dni, przedstawianą w trzygodzinnych interwałach. Jego obliczenia opierają się na danych z kilkunastu stacji rozmieszczonych na świecie. Po uśrednieniu zebranych odczytów, najprędzej przed zakończeniem trzygodzinnego cyklu, prognoza może zostać wyliczona na nowo. Bazując na naszym doświadczeniu - prognozy mogą ulegać częstym zmianom, więc warto śledzić je regularnie.

Ze specyfiki indeksu KP wynika, że dostarcza on jedynie orientacyjne informacje odnośnie możliwości zobaczenia zorzy. Choć jest to ważne narzędzie prognozujące, nie powinniśmy traktować go jako nieomylnego źródła informacji. Niejedna osoba zobaczyła zorzę przy KP2, a wiele osób nie miało tyle szczęścia przy KP3, czy nawet wyższej!

Nie zapominajmy też, że prognoza wyliczana jest dla okien czasowych trwających 3 godziny. Nie ma więc możliwości, żeby na podstawie tego wskaźnika oszacować szansę na wystąpienie zorzy o konkretnej godzinie (np. o 22:45).

Do sprawdzenia wartości indeksu KP można użyć jednej z wielu aplikacji. My sprawdzaliśmy prognozę na tej stronie.

Zachmurzenie - gdzie sprawdzić prognozę pogody na Islandii?

W wielu miejscach tego artykułu podkreślamy, jak ważne do obserwacji zorzy jest bezchmurne niebo. Zorza objawia się wysoko, znacznie powyżej poziomu chmur. Pochmurne niebo jest więc gwarancją, że nawet jeśli zorza odgrywa swój taniec, nie będzie nam dane go zobaczyć.

Islandzkie biuro meteorologiczne regularnie publikuje prognozy zachmurzenia na najbliższe 3 dni. Znajdziecie je tutaj. Pamiętajmy jednak, że są to jedynie prognozy. Mogą one ulec zmianie w oparciu o najnowsze dane, dlatego warto je monitorować..

Na wspomnianej stronie znajdziecie mapę z obszarami zaznaczonymi na biało, reprezentującymi bezchmurne niebo. W tych miejscach, jeśli zorza się pojawi, powinna być dobrze widoczna.

Należy pamiętać, że chmury mogą szybko się przemieszczać, dlatego warto być gotowym na ewentualną zmianę planów. W ten sposób działają zorganizowane wycieczki – każdego wieczoru, bazując na prognozach i doświadczeniu, wybierają najodpowiedniejsze miejsce obserwacji, w razie potrzeby się przemieszczając.

Samodzielne polowanie na zorzę polarną na Islandii

Jeśli planujemy wypożyczyć samochód i nie straszne są nam zimowe warunki jazdy, takie jak śliska nawierzchnia, możliwe opady śniegu czy jazda na oponach z kolcami, to korzystanie z usług zewnętrznych firm nie ma większego sensu.

Wystarczy jedynie wybrać odpowiednie miejsce, z dala od miast i innych źródeł zanieczyszczenia świetlnego, a następnie czekać na sprzyjające warunki, korzystając z narzędzi, które opisaliśmy. Ważne jest też, by być gotowym do zmiany planów się w razie potrzeby.

Zorza polarna na Islandii z wycieczką zorganizowaną

Jeśli nie mamy możliwości lub nie chcemy wypożyczać samochodu, wybór wycieczki okazuje się dobrą opcją, zwłaszcza że w mieście szanse na zobaczenie zorzy są nikłe. Wiele firm daje możliwość skorzystania z kolejnej wycieczki, jeśli podczas pierwszej zorza się nie pojawi. Jeśli prognoza będzie bardzo niekorzystna, to wycieczki mogą w ogóle nie wyruszyć i zostaniemy o tym fakcie powiadomieni na niedługo przed planowaną godziną odjazdu.

Innym rozwiązaniem są wycieczki całodniowe, lub nawet kilkudniowe, na przykład wzdłuż popularnego Złotego Kręgu, które jako dodatek oferują wieczorne obserwacje zorzy. W takim przypadku, jeśli zorza się nie pojawi, nie możemy jednak liczyć na kolejną bezpłatną szansę.

Jak przygotować się do obserwacji zorzy polarnej na Islandii?

Przede wszystkim powinniśmy uzbroić się w cierpliwość i ubrać się bardzo ciepło. Choć druga kwestia może wydawać się banałem, warto być świadomym, że może czekać nas nawet kilkugodzinne oczekiwanie na siarczystym mrozie. Czapka, zakrycie twarzy, dobre spodnie i rękawiczki - to taki zestaw podstawowy. Warto też zabrać ze sobą termos z ciepłym napojem.

Jak zrobić zdjęcie zorzy polarnej?

Chcąc zrobić dobre zdjęcie powinniśmy mieć ze sobą wytrzymały statyw, którego łatwo nie przewróci wiatr. Warto też wcześniej poczytać o zasadach robienia zdjęć zorzy - wielu doświadczonych fotografów podzieliło się w sieci swoimi doświadczeniami oraz wskazówkami.