Palazzo Barberini (Galleria Nazionale d'Arte Antica) w Rzymie

Pałac Barberinich (wł. Palazzo Barberini) należał do najwspanialszych rezydencji barokowego Rzymu, co nie powinno zaskakiwać, gdyż przy jego budowie pracowało trzech znamienitych architektów tego okresu: Carlo Maderno, Gian Lorenzo Bernini oraz Francesco Borromini, a pałacowe wnętrza malowidłami ozdabiali m.in. Pietro da Cortona oraz Andrea Sacchi.

Obecnie dwie kondygnacje Pałacu Barberinich zajmuje Galleria Nazionale d'Arte Antica, czyli Muzeum Narodowe Sztuki Dawnej, gdzie wystawiane są dzieła Starych Mistrzów (m.in. Caravaggia, Rafaela czy El Greco).

Historia i architektura

Wywodzący się z Toskanii szlachecki ród Barberinich w pierwszej połowie XVI wieku porzucił Florencję i udał się do Wiecznego Miasta, gdzie mozolnie rozpoczął budowę swojej pozycji, żeby już sto lat później stać się jedną z wiodących rzymskich rodzin powiązanych z władzą kościelną. Zwieńczeniem ich starań był wybór kardynała Maffeo Barberiniego na papieża w 1623 roku, który zagwarantował całej familii prestiż oraz wysoką pozycję. Nowy papież przyjął imię Urbana VIII i dał się poznać jako mecenas sztuki baroku (był jednym z głównych patronów największego mistrza tego okresu Gian Lorenzo Berniniego).

W 1625 roku Urban VIII zakupił od rodu Sforzów niewielką willę z winnicą na Kwirynale, po czym rozpoczął przygotowania do przekształcenia posiadłości w okazałą rodzinną rezydencję, w której mieli zamieszkać jego trzej siostrzeńcy (Taddeo, Francesco oraz Antonio). Do pomocy zaprosił włoskiego architekta Carlo Maderno, któremu pomagał siostrzeniec Francesco Borromini. Maderno zaprojektował pałac o nietypowym kształcie litery H, który zamykał rozległy ogród. Główny architekt zmarł jednak w 1629 roku nie doczekawszy większych postępów prac.

Jego następcą został Gian Lorenzo Bernini, który również zaprosił do współpracy Borrominiego. Wkładem Berniniego do projektu jest kwadratowa klatka schodowa oraz centralna hala o wysokości dwóch kondygnacji, którą wspaniałym freskiem sufitowym udekorował Pietro da Cortona. Końcowym efektem kooperacji trzech wielkich barokowych architektów był okazały pałac, jeden z największych w swoim czasie. Zajmował on powierzchnię około 12 000 metrów kwadratowych, a w środku znajdowało się aż 187 pomieszczeń oraz 11 klatek schodowych! Za pałacem powstał przyjemny ogród, do którego prowadzą schody przypominające te prowadzące na Plac Kapitoliński.

W czasach pontyfikatu Urbana VIII pałac był miejscem organizacji wspaniałych uczt oraz balów, na które przybywała cała śmietanka ówczesnego Rzymu. Przez kolejnych blisko sto lat pozostałe pomieszczenia pałacowe ozdabiali różni artyści. W połowie XVIII wieku apartamenty mieszczące się na ostatnim piętrze zostały udekorowane w stylu rokokowym przez wnuczkę papieża i jego ostatnią bezpośrednią dziedziczkę Kornelię.

W 1949 roku pałac trafił w ręce państwa włoskiego, choć potomkowie Barberinich mieszkali w nim jeszcze przez kolejnych kilka lat. Obecnie w jego wnętrzach działa jeden z dwóch oddziałów Muzeum Narodowego Sztuki Dawnej.

Zwiedzanie Pałacu Barberinich

Galleria Nazionale d'Arte Antica (Muzeum Narodowe Sztuki Dawnej)

Większość dwóch pierwszych pięter pałacu zajmuje Galleria Nazionale d'Arte Antica (pol. Muzeum Narodowe Sztuki Dawnej). Warto w tym miejscu wspomnieć, że muzeum to posiada dwa oddziały - drugi znajduje się w Pałacu Corsinich (wł. Palazzo Corsini) na Zatybrzu (naprzeciwko Willi Farnesina).

ZDJĘCIA: La Fornarina, Rafael - Pałac Barberinich w Rzymie (Galleria Nazionale d'Arte Antica - Muzeum Narodowe Sztuki Dawnej)

Wystawa w Pałacu Barberinich rozciąga się na blisko trzydzieści pomieszczeń i prezentuje dzieła rozciągające się od czasów wczesnych mistrzów i ikon (XII wiek) aż po malarstwo barokowe. Lwia część kolekcji skupia się na sztuce sakralnej, choć czekać na nas będą również motywy mitologiczne, portery czy pejzaże.

Kolekcja została podzielona tematycznie, a niektóre z sal skupione są w całości na jednym konkretnym artyście. Na spokojne zwiedzenie galerii warto zaplanować około dwóch godzin.

Kolekcje i wybrane dzieła wystawiane w muzeum:

• La Fornarina (znana też jako Portret młodej kobiety) pędzla Rafaela,
• Narcyz, Judyta odcinająca głowę Holofernesowi oraz Św. Franciszek na modlitwie autorstwa Caravaggio,
• obrazy wykonane przez wczesnych i północnych naśladowców Caravaggio (zwanych caravvageschi),
• portret Henryka VIII (Hans Holbein Młodszy),
• marmurowe popiersia Urbana VIII oraz Klemensa X dłuta Berniniego,
• niezwykłe realistyczna statua kobiety pokrytej woalem (La Velata, Antonio Corradini).

Sale muzealne powstały w dawnych pomieszczeniach pałacowych, z których część zachowała swoje oryginalne dekoracje ścienne i sufitowe. Wśród nich największe wrażenie sprawia wielki hol, który ozdobiono freskiem sufitowym pt. Triumf Bożej Opatrzności. Jego autorem był Pietro da Cortona, a prace nad nim trwały w latach 1633-1639. Malowidło to powstało w sali recepcyjnej i miało wymiar mocno propagandowy - urzędujący papież chciał nim zademonstrować swój autorytet oraz potęgę. Podziwiając to dzieło wypatrujcie trzech charakterystycznych pszczół, które wywodzą się z herbu rodowego Barberinich. No i szykujcie się na ból karku od ciągłego przekręcania głowy i odkrywania kolejnych elementów malowidła.

ZDJĘCIA: 1. Marmurowe popiersia Urbana VIII dłuta Berniniego; 2. La Velata, Antonio Corradini;

Wśród innych pałacowych sal warto wymienić również pomieszczenie zwane Salla del Mappamondo (Pokój Globu), w którym zobaczymy fresk przedstawiający Triumf Boskiej Mądrości autorstwa Andrea Sacchiego.

Aktualne ceny biletów oraz godziny otwarcia sprawdzimy na oficjalnej stronie muzeum. Do galerii wchodzimy od strony ulicy Via delle Quattro Fontane.

ZDJĘCIA: Triumf Bożej Opatrzności, Pietro da Cortona

Schody Berniniego oraz Borrominiego

Epoka baroku upłynęła w Rzymie na rywalizacji dwóch wielkich artystów - Berniniego oraz Borrominiego. Więcej uznania w Wiecznym Mieście zdobył ten pierwszy, co prawdopodobnie doprowadziło drugiego z nich do szarpnięcia się na swoje życie.

Wizje obu architektów możemy porównać w Pałacu Barberini, gdzie obaj zaprojektowali po jednej dużej klatce schodowej. Kwadratowe schody po stronie północnej są projektu Berniniego, a klatkę schodową w kształcie helisy po stronie południowej zaprojektował Borromini.

Co ważne, obie klatki schodowe możemy zobaczyć za darmo bez potrzeby kupowania biletu do muzeum.

Ogrody Pałacu Barberini

Na tyłach pałacu rozciągają się ogrody pałacowe. Co prawda trudno nazwać je rozległymi, ale biorąc pod uwagę gęstą zabudowę okolicy należą do największych w centrum Rzymu. Ogrody są ogólnodostępne i prowadzą do nich schody przypominające te zaprojektowane przez Michała Anioła podczas przebudowy Kapitolu.

Apartamenty Kornelii Konstancji

Na trzecim piętrze pałacu rozciągają się apartamenty udekorowane w stylu rokokowym i umeblowane przez wnuczkę papieża Urbana VIII Kornelię, która poślubiła jednego z członków innego znamienitego rodu Colonna. Pomieszczenia te udostępniane są w trakcie wycieczek z przewodnikiem, ale nam niestety nie udało się jeszcze do nich zawitać.